Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
adj. Alle dei avstytte oppføringsmåtane<br />
føreset at brukaren kjenner konvensjonane<br />
og kjenner systemet i språket.<br />
Eitt ord – fleire oppslagsformer<br />
Der oppslagsordet har fleire skrivemåtar,<br />
skal båe stå som eige oppslagsord.<br />
Men for å spara plass står informasjonen<br />
om til dømes skole el. skule berre<br />
etter den eine forma. Den andre forma<br />
får tilvisingsartikkel. Ein tilvisingsartikkel<br />
inneheld ein peikar frå eit<br />
oppslagsord til eit anna, og er såleis<br />
ein omveg til målet for brukaren. Slår<br />
ein opp på skule i Nynorskordboka, må<br />
ein slå opp igjen for å finna skole.<br />
Grunnord med alternative former<br />
er ofte viktige ord som er førsteledd i<br />
mange samansetningar. Da er det òg<br />
gjerne slik at ein del av samansetningane<br />
oftast har den eine forma som<br />
førsteledd, medan den andre dominerer<br />
i andre samansetningar. Rettskrivinga<br />
godtek likevel båe førsteledda for<br />
alle samansetningar. Men det finst<br />
unntak. Eit døme er skott- el. skudd- på<br />
bokmål. Somme samansetningar skal<br />
berre skrivast med skott-, medan dei<br />
fleste kan skrivast med både skudd- og<br />
skott-. Informasjonen om dette blir<br />
handtert ulikt i til dømes Tanums store<br />
rettskrivningsordbok (same informasjon<br />
om samansetningar med valfridom<br />
står under båe førsteledd), Bokmålsordboka<br />
(alle ord med valfritt første-<br />
Läderlapp er et dyrenavn, og som vi<br />
ser av bokstaven ä, er ordet svensk.<br />
Oversett ordet direkte til norsk, bruk<br />
Hva betyr läderlapp?<br />
ledd står samla under skudd-, men har<br />
fullt tilvisingssystem til dei andre formene)<br />
og Norsk Ordbok med 1000 illustrasjoner<br />
(nokre ord med skott- står som<br />
eigne oppslag, men utan opplysning<br />
om samanhengen med skudd-, resten<br />
står samla under skudd-). I det siste tilfellet<br />
får ein altså ikkje vita at skott og<br />
skudd har same opphav, og at dei er<br />
sidestilte i rettskrivinga.<br />
Idealordboka skal frå brukarsynsstad<br />
ha både ordklasse og fullskrivne<br />
bøyingsformer for alle oppslagsord –<br />
eventuelt fleire sett, om det er fleire<br />
godtekne bøyingsmønster. Dessutan<br />
skulle alt det andre ein treng å vita, til<br />
dømes om opphav, tyding og bruk,<br />
vera lett tilgjengeleg.<br />
Alt dette er mogleg i ei elektronisk<br />
ordbok. Ordbøker er som skapte til å<br />
lagrast i databasar. Elektroniske ordbøker<br />
har ingen plassgrenser, og ein<br />
kan søkja mykje meir spesifikt enn når<br />
ein blar i ei papirordbok. Nettversjonane<br />
av Bokmålsordboka og Nynorskordboka<br />
har den same informasjonen som<br />
papirutgåvene, men gir betre høve til<br />
søking, i og med at ein kan søkja etter<br />
bøygde former og gjera fritekstsøk i<br />
heile ordboka. Men ei elektronisk norsk<br />
ordbok som utnyttar databaseformatet<br />
til fulle, er enno ikkje tilgjengeleg.<br />
Artikkelen held fram i neste nummer av<br />
Språknytt.<br />
fantasien og finn svaret på hvilket dyr<br />
det er!<br />
Løsningen står på side 32.<br />
16 S P R Å K N Y T T 1 / 2 0 0 7
Change language