Karaktersystem i andre land.pdf - Universitets- og høyskolerådet ...

Det norske karaktersystemet i internasjonal samanheng
1. Innleiing
Det norske karaktersystemet består av to karakterskalaer, bokstavkarakterskalaen (A-F) og
skalaen bestått/ikkje bestått. Begge skalaene er absolutte skalaer i den forstand at dei er
kriteriebaserte. Dersom ein prestasjon tilfredsstiller kriteria for ein karakter, skal ein gje denne
karakteren uavhengig av korleis fordelinga for resten av eksamenskullet er.
Det var imidlertid ein stor diskusjon i samband med implementeringa av bokstavkarakterskalaen i
2003 om ein skulle ta utgangspunkt i at karakterane for større grupper skulle vere
”normalfordelte” i samsvar med fordelinga i den relative ECTS-skalaen 1 . Det har vore presisert,
m.a. i brev frå Utdannings- og forskingsdepatementet 10.05.2004 og på UHR sine
karakterkonferansanar, at bokstavkarakterskalaen er ein absolutt skala, men ECTS-fordelinga har
likevel vore ei uformell referanseramme, og ”skeive” fordelingar, t.d. på masteroppgåver, er ofte
blitt samanlikna med ECTS-fordelinga.
ECTS-skalaen er ein relativ karakterskala som nasjonale skalaer skal kunne oversetjast til. Den
viste seg vanskeleg å bruke i praksis, og for å kunne vurdere karakterar frå andre land og
institusjonar er det tilrådd at det blir innført karaktertabellar som viser den faktiske
karakterfordelinga på studieprogram og emne. Dette er under innføring i Norge.
Det har vore etterlyst meir informasjon om karaktersystem og karakterfordelingar i andre land.
Det er viktig for å kunne vurdere utanlandske studentar som kjem til Norge og norske studentar
som har tatt delstudium eller ein grad i utlandet. Det kan også gje auka forståing av det norske
karaktersystemet i internasjonal samanheng.
I Norge har vi ein felles nasjonal karakterskala fastsett i lova om universitet og høgskular. I andre
land kan det vere fleire skalaer, og dei kan vere fastsette av nasjonale styresmakter eller den
enkelte institusjon eller fakultet.
Analysegruppa legg her fram ein delrapport med oversikt over karaktersystema i dei nordiske
landa og i ein del utvalde europeiske og andre land. Ved utveljinga av land er det lagt vekt på
den betydninga landa har i utvekslingssamanheng. Oversikten skal særleg vise korleis
karaktersystema er bygde opp. Rapporten har også ein kort omtale av system og praksis for
samanlikning mellom karakterskalaer. Denne delen bør byggast ut.
1 10 % A, 25 % B, 30 % C, 25 % D og 10 % E
‐ 1 ‐

2. Oversikt over karaktersystema
2.1 Informasjonskjelder
NOKUT har databasar over utdanning på ulike nivå. I Landdatabasen er det omtale av
utdanningssystemet på ulike nivå, og for dei fleste land er karaktersystemet innan høgare
utdanning omtala.
I Norge er informasjon om karaktersystemet innarbeidd i vitnemålstillegget ”Diploma
supplement”. Dette gjeld også i dei fleste europeiske land og i andre land. Denne informasjonen
supplerer opplysningane i NOKUTs Landdatabase.
Nedanfor blir det presentert ein grov oversikt over karaktersystem i mein del land, i hjovudsak
henta frå NOKUTs landdatabase. Oversikten omfattar dei nordiske landa og europeiske og andre
land som har relativt stor betydning i utvekslingssamanheng.
2.2 Nordiske land
2.2.1 Danmark
Nytt system etter 2007. Nasjonal 7-trinnsskala der 12 er høgste karakter og 02 lågaste beståtte
karakter. Skalaen er basert på ECTS-systemet, men blir rekna som ein absolutt skala.
Karakter Beskrivelse Symbol
12 For den fremragende præstation A
10 For den fortrinlige præstation B
7 For den gode præstation C
4 For den jævne præstation D
02 For den tilstrekkelige præstation E
00 For den utilstrekkelige præstation F
-3 For den ringe præstation F
2.2.2 Finland
I Landdatabasen blir det opplyst at det ikkje finst ein nasjonal skala som alle brukar. Frå Diploma
Supplement går det fram at Helsingfors universitetet og fleire finske institusjonar brukar skalaen
1-5 for beståtte eksamenar og 0 for ikkje bestått. Karakterbeskrivelsane er identiske med den
engelske kortversjonen av beskrivelsane i den norske bokstavkarakterskalaen (excellent, very
good, good, satisfactory, sufficient, fail). I Diploma Supplement for nokre institusjonar er det
opplyst at skalaen tilsvarar ECTS-skalaen.
Helsingfors universitet opplyser at skalaen blir brukt absolutt.
‐ 2 ‐

2.2.3 Island
Island er ikkkje omtala i Landdatabasen. Frå Diploma Supplement går det fram at Háskóli Íslands
brukar som hovudregel ein karakterskala frå 0-10 der 5 er lågaste ståkarakter. Emneeksamenar
blir gitt med intervall på 0,5 og gjennomsnittskarakteren med to desimalar.
First Class with Distinction: 9,00 – 10
First Class: 7,25 8,99
Second Class: 6,00 7,24
Third Class: 5,00 5,99
Andre institusjonar brukar om lag same system, men intervalla kan vere litt ulike.
2.2.4 Sverige
Sverige har ein nasjonal karakterskala med tre karakterar: Väl Godkänd, Godkänd, Underkänd –
der den siste er ikkje bestått. Institusjonane har høve til å innføre eit karaktersystem.
På internettsidene finn vi at Universitetet i Uppsala har litt skilnader mellom fakulteta. HF- og
SV-brukar 2-trinns skalaen medan juridiske fag og teknisk-naturvitskaplege fag brukar ein 3trinns
skala og medisin brukar Underkänd og Godkänd .
Stockholms universitet har innført 7-trinns skala frå A til Fx og F, der dei to siste er ikkje beståtte
karakterar (Fx er ei markering av at prestasjonen er nær bestått). Denne skalaen tilsvarar ECTSskalaen.
Karakterskalaen skal knytast til læringsmåla for det enkelte emne.
2.3 Europeiske land utanom Norden
2.3.1 England, Nord-Irland og Wales
Vurdering av høgare utdanning er delt inn i 5 klassar:
first class (I)
upper second class (II)
lower second class (II:2)
third class (III)
unclassified (below third class)
2.3.2 Frankrike
Karakter Beskrivelse
16 - 20 Très Bien
14 - 16 Bien
12 - 14 Assez Bien
10 - 12 Passable
0 - 9 (Ikke bestått)
‐ 3 ‐

10 er lågaste ståkarakter. Den øvste delen av skalaen blir brukt relativt sjelden. Det hender at
karakterar under 10 blir godkjent for enkelteksamenar dersom gjennomsnittskarakteren for heile
modulen er over 10.
2.3.3 Irland
A: Excellent/outstanding (beste karakter)
B: Above average
C: Average
D: Below average
E: Failing (ikkje bestått)
2.3.4 Italia
Enkelteksamenar: karakterane 0 - 30 (18 lågaste ståkarakter, 30 beste karakter)
Avsluttande eksamen: karakterane 0 - 110 (66 lågaste ståkarakter, 110 beste karakter)
I begge tilfelle kan det leggast til ein "lode" for spesiell utmerking.
2.3.5 Nederland
Den vanlegaste skalaen går fra 1-10 der 10 er best og 6 er laveste ståkarakter. Skalaen brukes på
alle trinn i utdanningssystemet.
2.3.6 Polen
Mest brukt
5.0 mykje godt
4.0 godt
3.0 tilstrekkeleg
2.0 utilstrekkeleg (ikkje bestått)
Noko brukt:
6.0 særdeles
5.0 mykje godt
4.0 godt
3.0 tilstrekkeleg
2.0 utilstrekkeleg (ikkje bestått)
Nokre brukar også pluss 0,5 - desimalar for eksempel 3, 5.
‐ 4 ‐

2.3.7 Portugal
Det blir brukt ein skala frå 0 til 20, der 20 er best og lågaste ståkarakter er 10.
20: muito bom com distinção e louvor (Magna cum laude)
18 – 19: muito bom com distinção (Very Good with Distinction)
16 – 17: bom com distinção (Good with Distinction)
14 – 15: bom (Good)
10 – 13: suficiente (Adequate)
0 – 9: stryk
2.3.8 Russland
5 - utmerka (otlitsjno)
4 - bra (khorosho)
3 - tilfredstillande (udovletvoritelno)
2 - utilfredstillande (ikkje bestått)
I nokre fag gir ein berre "zatsjot" (bestått)
2.3.9 Spania
Karaktersystemet for bestått går frå 5.0 (lågaste) til 10 (høgste).
10: matricula de honor
9 - 9.9: sobresaliente
7 - 8.9: notable
6 - 6.9: aprobado
5 - 5.9: aprobado
under 5: suspenso (stryk)
2.3.10 Tyskland
Etter innføring av Bolognaprosessen er karaktersett basert på bokstavoppsettet A - F blitt vanleg.
Eldre system i høgare utdanning:
1: sehr gut
2: gut
3: befriedigend
4: ausreichend
5: nicht ausreichend
Høgste karakter er 1, lågast på skalaen er 5, som er ikkje bestått.
2.3.11 Ungarn
Talkarakterar på ein skala frå 1 - 5, der 5 er best og 1 er stryk.
1-elégtelen, 2-elégséges, 3-közepes, 4-jó, 5-jeles.
‐ 5 ‐

2.4 Land utanom Europa
2.4.1 Argentina
Nummerbasert system som går frå 0-10 der 10 er best og 4 er lågaste ståkarakter:
9-10 Sobresaliente ( = framifrå)
9 Muy bueno (= svært godt)
7-8 Distinguido ( = utmerka)
5-6 Bueno ( = godt)
4-4.9 Aprobado ( = bestått)
2-3 Insuficiente ( = ikkje tilfredsstillande)
0-1 Reprobado ( = stryk)
2.4.2 Australia
High Distinction (HD) 80-100 % = Høgste karakter
Distinction (D) 70-79 %
Credit (C) 60-69 %
Pass (P) 50-59 % = Lågaste ståkarakter
Fail (F) lågare enn 50 % = Stryk
Alternativ karakterskala som blir brukt ved enkelte lærestader:
High Distinction (HD) 85-100 % = Høgste karakter
Distinction (D) 75-84 %
Credit (C) 65-74 %
Pass (P) 50-64 % = Lågaste ståkarakter
Fail (F); lågare enn 50 % = Stryk
I enkelte samanhengar blir det berre brukt Pass/Fail.
2.4.3 Brasil
Fleire ulike system er i bruk. Vanlegast er talbaserte system, som enten går frå 10 til 0 eller frå
100 til 0. 10 og 100 er beste karakter, og lågaste ståkarakter er høvesvis 6 eller 5 eller 60 eller 50.
Andre system er bokstavkarakterar (A, B, C osv) og beskrivande karakterar av typen Muito
Bom (veldig bra), Bom (bra) osv.
2.4.4 Canada
Det finst ikkje eitt karaktersystem i Canada, men det mest brukte er 9 poeng, 8 poeng,
prosentskala og ein alfabetskala.
‐ 6 ‐

2.4.5 India
First Division/Class: 60%-100 % (beste karakter)
Second Division/Class: 45%-59%
Third Division/Class: 33%-44%
Fail: lågare enn 33% (ikkje bestått)
2.4.6 Kenya
A=70-100% (First Class Honours) Høgste karakter
B=60-69% (Second Class Honours / Upper Dvision)
C=50-59% (Second Class Honours / Lower Division)
D=40-49% (Pass) Lågaste ståkarakter
E=0-39% (Fail) Stryk
2.4.7 Kina
90 - 100 Excellent (beste karakter)
80 - 90 Good
70 - 80 Average
60 Pass (lågaste ståkarakter)
Lågare enn 60 Fail (ikkje bestått)
2.4.8 New Zealand
Det finst ikkje eitt standard karaktersystem, men det vanlegaste er variantar av A-E der D og E er
ikkje bestått. Ved bruk av karakterar med + og -, er C- betinga bestått.
2.4.9 Pakistan
Division 1 = 60 % - 100% (beste karakter)
Division II = 45 - 59.9%
Division III = 33 - 44.9%
Fail = 0 - 33% (stryk)
2.4.10 Sør-Afrika
Vanlegast system:
First Class: (75 - 100%) er best
Second Class, Division 1: 70 - 74%
Second Class, Division 2: 60 - 69%
Third Class: 50 - 59%
‐ 7 ‐

Fail (under 50%) ikke bestått
Alternativt system:
Distinction (75 - 100%) er best
Pass (50 - 74%)
Fail (under 50%) ikke bestått
2.4.11 Tanzania
For avsluttande karakter for ein universitetsgrad:
First Class Honours (snitt 5,0 - 4,4) = Beste karakter
Second Class Honours - Upper (snitt 4,3 - 3,5)
Second Class Honours - Lower (snitt 3.4 - 2,7)
Pass (snitt 2,6 - 2,0) = Lågaste ståkarakter
Fail = Ikkje bestått
For deleksamenar ved universiteta:
A = 5 poeng
B+ = 4 poeng
B = 3 poeng
C = 2 poeng
D = 1 poeng
E = 0 poeng
2.4.12 USA
Høgare utdanningsinstitusjonar brukar fylgjande karaktersystem:
A excellent 4.0 (beste karakter)
B good 3.0
C average 2.0
D pass 1.0 (lågaste ståkarakter)
F fail 0 (stryk)
2.5 Oppsummering av oversikt over karaktersystem
Oversikten i 2.2 - 2.4 er begrensa. Dei landa som er med i oversikten tek i mot om lag 60 % av
utreisande norske utvekslingsstudentar. Oversikten kan lett byggast ut, men NOKUTs
landdatabase manglar informasjon om land som Japan, Hongkong, Malaysia, Singapore, Sveits
og Østerrike, som tek i mot relativt mange norske utvekslingsstudentar.
Dei nordiske landa brukar 5-trinns skala med unntak av Island, som brukar engelsk system med 4
trinn. I Sverige er det skilnader mellom universiteta, og Stockholms universitet har innført 5trinns
skala. Finland og Norge har same system, men Finland brukar tal medan Norge brukar
bokstavar. Danmark og Stockholms universitet har to karakterar for ikkje bestått, det same som
‐ 8 ‐

ECTS-skalaen. Danmark, Finland og Stockholms universitetet refererer til ECTS-skalaen, men
det er uklårt kva betydning det har for karakterfordelinga.
Av dei andre europeiske landa som er tatt med i denne oversikten brukar Polen og Russland 3trinns
skala medan England, Nord-Irland og Wales, Irland, Frankrike, Tyskland og Ungarn 4trinns
skala. Spania og Portugal brukar 5 trinn. Italia og Nederland har mange karaktertrinn.
India, Pakistan og delvis New Zealand brukar 3-trinns skala. Australia, Kenya, Kina, Sør-Afrika
og USA har 4-trinns skalaer med ulike bokstav- eller talkarakterar. Argentina og Tanzania brukar
5-trinns skalaer.
‐ 9 ‐

3 Samanlikning av karaktersystema
3.1 Korleis blir skalaene brukt?
Oversikten over systema gir lite informasjon om korleis skalaene blir brukt. Mange land har ein
referanse til ECTS-skalaen, men det er usikkert kva betydning dette har i praksis. Førebels har vi
ikkje lett tilgang til statistikkar som viser karakterfordeling nasjonalt og ved dei enkelte
institusjonane. Dette bør skaffast meir informasjon om dette i neste delrapport.
Usikkerheit om karakterskalaene i andre land kan vere eit problem for norske og utanlandske
studentar som byggjer på delstudium i utlandet eller utanlandske gradar. 2 Det er difor viktig å
skaffe påliteleg informasjon, som eventuelt også kan vere grunnlag for fellessystem ved
vurdering av utanlandske karakterar ved norske utdanningsinstitusjonar.
Som omtala i innleiinga er det tilrådd å innføre karaktertabellar for å gje meir informasjon om
faktisk karakterfordeling på program og emne. Stikkprøver ved søking i Diploma Supplement for
ein del europeiske institusjonar viser at dette i liten grad er innarbeidd ved europeiske universitet.
Førebels synest dette ikkje å vere ei aktuell informasjonskjelde.
Nedanfor blir det gitt ein kort omtale av eksempel på samanlikning av karaktersystem og data om
karakterfordelingar..
3.2.1 Samanlikning av karaktersystema i Nederland, USA og UK
I ein artikkel juli 2011 utarbeidd av Nederlands organisasjon for internasjonalt samarbeid i
høgare utdanning er karaktersystema i Nederland, USA og UK vurdert. Systema blir framstilt
slik:
NL USA UK
10 A+ A+ first
9,5 A+ A+ first
9 A+ A+ first
8,5 A+ A first
8 A A first
7,5 A/A- B+ upper 2nd
7 B+ B upper2nd
6,5 B C+ lower2nd
6 B-/C C/D lower2nd
2 I ein artikkel i DN-talent 22.07 blir det vist til at ein student med ein amerikansk bachelor fekk problem med opptak til
masterstudium fordi institusjonen vurderte utdanninga skjønnsmessig. Den amerikanske skalaen er nokså lik den norske, men
sidan det er langt større andel som får A i USA enn Norge, får ein amerikansk A mindre vekt
‐ 10 ‐

5,5 D D third
5 F F unclassified
4 F F unclassified
3 F F unclassified
2 F F unclassified
1 F F unclassified
Tabellen byggjer på data om karakterfordelingar for beståtte eksamenar. I Nederland er dei mest
vanlege karakterane 6 og 7 (33 % og 37 %) medan dei mest vanlege karakterane i det
amerikanske og britiske systemet er A og B 3 . I artikkelen blir det opplyst at i det amerikanske
systemet er det 37 % som får karakteren A og 41 % som får B på lågare grad. På høgare grad er
denne andelen høgare, men nøyaktig fordeling er ikkje oppgitt i artikkelen. Det er ikkje oppgiitt
kor stor prosentandel som får karakteren ikkje bestått.
I Nederland er det 15 – 25% som får karakteren 8 eller betre. Dei andre fordelingane er ikkje
oppgitt og det blir peika på at statistikkane er problematiske sidan grupperingane er ulike.
Den nederlandske artikkelen har som hovudkonklusjon at data om karakterfordeling er einaste
realistiske måten å samanlikne karakterar på, men det er ikkje peika på eit konkret opplegg for
innføring av karaktertabellar.
3.3 Innføring av karaktertabell ved Universitetet i Bologna
Universitetet i Bologna vedtok i november 2011 innføring av karaktertabellar i samsvar med
tilråding i ECTS User’s Guide 2009. Utgangspunktet er karakterfordelinga i ei definert
referansegruppe innafor ein periode som tilsvarar studietida for det aktuelle programmet. Denne
fordelinga blir så samanlikna med den normerte fordelinga etter ECTS skalaen.
Eksempel, eksamenar ved Fakultet for ingeniørfag, lågare grad:
Italiensk karakter Prosentfordeling ECTS-karakter
30L 6,61 A
30 18,12 A
29 3,61 B
28 14,38 B
27 12,85 C
26 10,07 C
25 8,25 D
24 8,27 D
23 4,63 D
22 3,51 D
3
Her må karakterane first og upper 2nd vere omsett til A og B i ECTS-systemet
‐ 11 ‐

21 2,32 E
20 2,79 E
19 1,24 E
18 3,35 E
0-17 F
Italienske karakterar som delvis ligg innafor prosentintervalla i ECTS-skalaen er rekna som
tilsvarande A – E. Samanslått ville det gitt fylgjande fordeling: A = 24,73 %, B = 17,99 %, C =
22,92 %, D = 24,66 % og E = 9,70 %. 4
3.4 Karakterfordeling ved Stockholms universitet
Stockholms universitet har innført 7-trinns skala frå A til Fx og F, der dei to siste er ikkje beståtte
karakterar. Skalaen tilsvarar ECTS-skalaen.
Vi har fått tilsendt ein rapport om kvalitetsvurderinga av sjølstendige arbeid på bachelornivå ved
Naturvitskapleg fakultet der karakterfordelinga i tidsrommet 2007-2011 er omtala. I tabellen
nedanfor er den prosentfordelinga av beståtte arbeid vist for ulike fag:
Fag/ % A B C D E Totaltal
Biologi 25 41 27 4,5 2,5 44
Fysikk 20 40 33 7 0 15
Geovitsk. og 23 43 34 0 0 47
naturgeogr
Kjemi 43 43 5 9 0 23
Matematikk 56 11 33 0 0 9
Matematisk st. 15 42 31 12 0 26
Miljøvitskap 33 67 0 0 0 3
Ernæring 30 60 10 0 0 10
Utd.vitskap. 6 19 43 25 7 162
didaktikk
Utd.vitskap
teori
19 8 31 17 25 36
Det er relativt store skilnader mellom faga, men ein del fag har få oppgåver slik at det kan bli
store prosentvise utslag. Med unntak av dei to siste faga er det B eller A som er hyppigaste
karakter, og summen av A + B er over 60 % i dei fleste faga. Karakteren E blir sjelden gitt.
Dette materialet tyder på at referansen til ECTS-skalaen ikkje har ført til «normalfordeling» av
karakterar.
4 Prosent er her rekna av beståtte eksamenar
‐ 12 ‐

3.5 Korleis kan vi samanlikne utanlandske karaktersystem med det norske?
Det norske karaktersystemet liknar på systemet i mange andre land, særleg når det gjeld
karaktertrinn og karakterbeskrivelsar. Karaktersymbola er også samanfallande i mange tilfelle.
Karaktersystemet i USA har 4 trinn med karakterane A, B, C og D for beståtte eksamenar. Norge har eitt
trinn meir. Når ein skal samanlikne amerikanske karakterar med norske, treng vi informasjon om
karakterfordelinga på ulike nivå og fag i USA, helst for den enkelte institusjon.
I Norge har vi relativt lett tilgjenglege data om karakterfordeling i DBH, som kan hentast ut for enkelte
program eller institusjonar og på nasjonalt nivå. Når karaktertabellar blir innført, blir dataene knytte til dei
emna som den enkelte student har tatt, og det vil gje informasjon om korleis karakterane for den enkelte
student er i samanlikning med andre studentar. Denne informasjonen likevel ikkje utan vidare brukast til å
samanlikne med karakterfordelingar i andre land.
Dersom vi tar utgangspunkt i informasjonen i den nederlandske artikkelen om karakterfordelinga på lågare
grad i USA og samanliknar med den nasjonale totalfordelinga på lågare grad i Norge, får vi fylgjande
bilde:
USA A B C + D
NORGE A B C D E
Dette er eit grovt bilde, som tyder på at ein amerikansk A tilsvarar A eller B i Norge, medan B tilsvarar C
og C og D tilsvarar D og E.
Det manglar informasjon om kor stor prosent som får ikkje bestått karakter.
Tilsvarande samanlikningar kan gjerast med andre land når vi har data for karakterfordelingar, men sidan
det kan vere skilnader mellom fag og institusjonar bør dataene vere på same nivå. Ein bør også ha
informasjon om skilnader i opptakskrav.
4 Vidare arbeid
Denne delrapporten er ein førebels rapport. Oversikten over karaktersystema er i hovudsak henta
frå NOKUTs landdatabase, som omfattar dei flerste land, men denne informasjonen er veldig
kortfatta og gir ikkje nok informasjon til å vurdere karakterar frå andre land. I neste delrapport
bør det skaffast informasjon om karakterfordelingar og databasar i land some r viktige i
utvekslingsamanheng.
Behovet for informasjon karakterar og karakterfordelingar er størst ved opptak til studium der
studentar med utanlandske eksamenar konkurrerer med studentar med norske eksamenar.
Institusjonane behandlar kvart år mange søknader om opptak som krev rangering og vurdering av
‐ 13 ‐

karakternivå på bakgrunn av utanlandsk utdanning. Dette arbeidet krev kunnskap, erfaring og
tilgang til databasar. Dei største institusjonane arbeider med å utvikle opplegg for dette, og
analysegruppa er kjent med at t.d. UiO har årlege workshop med kunnskapsoppdatering før
masteropptaka og intern erfaringsdeling mellom godkjennarar og opptaksmedarbeidarar. Spørsmålet er om
alle institusjonane har kapasitet til å bygge opp dette i eigen regi eller om det kan vere gevinst ved å lage
eit felles nasjonalt opplegg som institusjonane kan ta utgangspunkt i. Analysegruppa tilrår at dette blir
vurdert i neste delrapport.
‐ 14 ‐