Jon Bojer Godal Næming – kva er no det? Ordet ... - Maihaugen

NOTAR:
1. Norsk handverksutvikling (NHU) er ein statleg institusjon som administrativt er lagt til
Maihaugen. Oppgåvene er i hovudsak desse fire: A. Dokumentere handverk, B. Opprette og
drive eit register over handverkarar, C. Vidareføre handverk som er i fare for å forsvinne og
D. Organisere opplæringsordningar for små og verneverdige fag.
Punkt C er ivareteke ved at det alltid er knytt lærande til dokumentasjonsprosjekta (under A.)
og ved at NHU administrerer ei stipendiatordning for handverkarar. Stipenda er på tre år. Det
praktiske arbeidet som stipendiat er nært knytt til utøving, samstundes som det har i seg svært
mykje av undersøkande karakter. Typisk for stipendiatane er at dei driv det vi kallar
handverksforsking, forsking på det utøvande handverket sine premissar.
2. Senter for Bygdekultur er eit heileigd A/S under stiftinga Norsk kulturarv. Senteret held til
på Dovre, og dagleg leiar i mange år har vore Steinar Moldal som no har gått over i eiga
verksemd. Senter for Bygdekultur arrangerer ei rekkje kurs. Mest kjende er kursa i treskjering
og Nordisk treseminar. Senter for Bygdekultur har oppretta stiftinga Handverksskolen på
Dovre som har fagopplæring i treskjering. Viktig samarbeidspart er også Bygningshistorisk
park som også er eiga stifting.
3. Pjål er ein reiskap til å slette tømmer med og som i sær vart nytta saman med øksing.
Verbet er å pjåle. Ein pjål kan også nyttast til å skava med, ta bork til fôr for husdyr. Då vert
han ofte kalla skjøve, av og til skavkniv, men i Trøndelag og på Nord-Møre vert det også sagt
ravl. Å ravle er å berkje med ein ravl, då som regel utan at borken vert teken vare på.
4. Skaring er det same som skråskøyt. Somme kallar det også laskeskøyt, men ein lask er
noko som ligg utanpå. Då er laskeskøyt ein skøyt med eit stykke som er lagt over der dei to
skøytte delane går mot ein annan.
5. Kamming er i prinsippet ei slags nov, men nytta der eit tverrtømmer går over eit
langtømmer innafor eit hjørna.
6. Fotingsrøst er eit system for stavreising og takbering som vi i hovudsak finn på Austlandet,
men det finst og spreidde døme frå andre stader i landet. Typisk for fotingsrøstet er eit
sperrebore tak der alle sperrene står på ein sperrelunn, eit veggband. Sperrelunnen stikk ut,
slik at takskjegget får ei flat raftkasse.
7. Husasnotra er produksjonsavdelinga ved Geitbåtmuseet. Bygget for Husasnotra som
næmingane har laga, er på 11,6 x 25 m. og det er 5,5 m på raftet. I delar av bygget er det fri
bering på 11,2 m, utført i tradisjonelle tømmermannskonstruksjonar.
8. Nordisk treseminar på Dovre er eit arrangement som går over tre dagar, og det er i
samarbeid mellom Norges Husflidslag og Senter for bygdekultur. Seminaret samlar kring 70
handverkarar frå heile Norden i slutten av april. Tema vekslar for kvart år, men heile tida er
tre og bruk av tre midtpunktet.
9. Handverksdagane på Røros vert arrangert av Rørosmuseet kvart år i slutten av august, og
dei går over fem dagar. Museet arrangerer då kurs med vekslande innhald; tømring, snekring,
måling, hogging og legging av skifer, muring osb.
8