Norske borger og forsvarsanlegg frå jarnalderen - Museum Stavanger

Norske borger og forsvarsanleggborganlegg, slik at dei kunne vera anlagde etter ein større plan som ledd i eitlokalt forsvarssystem. Eg siterer: ((En av de mest betydelige gravsamlinger iNord-Trøndelag finner vi i Sparbu, særlig i traktene ved gårdene Tanem, Skei,Dalem, Vårem, Oppem og flere. Her er bautasteiner og tallrike tildels betydeligehauger som har gitt funn fra slutten av romertiden og eldre del av folkevandringstid,altså 4. og 5. årh. e. Kr. I østre utkant av denne rike jernaldersbygd, på gårdenTanems grunn, finner vi (som tidligere nevnt) borgen på Korpdalshøgda,antakelig som en sikring mot anfall fra sør og øst. 5 km i luftlinje lenger sør liggerborgen på Klingerhaugen ved grensen mellom Røra og Sparbu, som et sperrepunktved den gamle ferdselslinjen sørfra. Også anlegget på Åskammen på gårdenÅsen i Røra kunne sees i sammenheng med borgene på Korpdalshegda ogKlingerhaugen. Det ligger altså nær å oppfatte disse befestningene som liggerpå en linje øst og sør for hovedbygda ved innkomstveien fra sør, som et planmessigbygd forsvarssystem.3)Marstrander stiller seg derimot skeptisk til tanken om borgene som ledd istrategiske forsvar av eit større ~mråde.~) Andre har derimot vore meir positivetil den tanken. Mellom anna har Bjørn Myhre - i ein liten artikkel om borgenepå Nord-Jæren - sett desse som ein forsvarskjede mot nord og sett dei i sambandmed framveksten av ein særprega kulturprovins i søre delen av RogaIandog i Agder i f~lkevandringstida.~)Jens Storm Munch har sett borgene i Telemark som eitt system og knyttdei saman med framveksten og organiseringa av eit rike Grenland. Han meinerat borgsystemet er retta mot sør og vest med svakare befestingar i utkantbygdeneog eit sterkt anlagt forsvar av kjerneområdet og hovudkommunikasjonslina langsNorsjø. Bakgrunnen meiner han ligg i ein folkevandringstidsekspansjon austoverfrå Rogaland og Agderf~lka.~)Bjørn Hougen såg i 1928 borgene på. Austlandet i høve til det arkeologiskematerialet frå yngre romartid der.6)Med utgangspunkt i dette har Anders Hagen særleg peika på tilhøva vedMjø~a.~) Han tenkjer seg Mjøsa som ei grense mellom folkegrupper på Totenog folkegrupper på Hedmark. Dei talrike vilpengravene, særleg på vestsida avl) Marstrandcr 1958b s. 117.a) Marstrander 1958 b. s. 121.J) Myhre 1966 s. 192ff.Munch 1962 s. 136&') Hougen 1928.3 Hagen 1962 s. 172ff.