Páxinas xaneiro 2008 - Museo do Pobo Galego

EXPOSICIÓNSDez foron as exposicións que as salastemporais do Museo acolleron duranteo ano 2007. Ademais da mostra conmemorativado 30 aniversario, referidano capítulo anterior, exhibíronse asseguintes:Antonio Fraguas Fraguas 1905-1999.Centenario.28 decembro 06–28 de xaneiro 07Exposición homenaxe a don AntonioFraguas da Fundación que leva o seunome e mais do propio Museo,patrocinada pola Consellería de Culturae Deporte.Memoria. Pinturas.1 febreiro–4 marzoMostra organizada polo Concello deSantiago de Compostela e o Auditoriode Galicia, que reúne a obra recentedos pintores Xosé Antón Castaño, LuísIglesias Diz, Xurxo Martiño e NoloSuárez, membros do colectivo Anakos.Entre amigos.5 maio–3 xuñoNesta cuarta edición da mostra de fotografíaetnográfica dos socios e sociasdo Museo, dedicada a Xaquín Lorenzono seu centenario, contouse con doceparticipantes. Montserrat Serodio,Xosé Carlos Beiró, Rosa García-Orellán,Clodio González Pérez, XoánRamón Marín, Rosa Martínez Ferreiro,Fuco Sanjiao, Fani Lodeiro, MatildeAllones, Xosé Ramón Lema, ManuelVilar e Manuel Rodríguez Calviñoachegan un total de 116 fotografías.Galicia, célula de universalidade.Europa e a Xeración Nós.9 maio-30 xuñoMostra organizada pola FundaciónGalicia Europa, coa colaboración daFundación Otero Pedrayo e do Museodo Pobo Galego, e patrocinada polapresidencia da Xunta de Galicia paraconmemorar o cincuenta aniversarioda Comunidade Europea.A inauguración contou coa presenzado conselleiro de Presidencia, JoséLuis Méndez Romeu, e da conselleirade Educación e Ordenación universitaria,Laura Sánchez Piñón.Xaquín Lorenzo Fernández(1907–1989). Centenario.26 xuño–29 xulloActualización da montaxe realizadaen 2004, ano oficial dedicado a donXaquín Lorenzo, coa colaboración doMuseo Arqueolóxico Provincial deOurense, o Museo Etnolóxico de Ribadaviae a Real Academia Galega, paraconmemorar o centenario do nacementodo primeiro presidente doMuseo do Pobo GalegoVII Bienal de PinturaEixo Atlántico.2–19 agostoA mostra itinerante, correspondente áconvocatoria organizada nos anos2006-2007 polo Eixo Atlántico doNoroeste Peninsular, que premia osnovos talentos artísticos luso-galaicos,pechou o seu periplo ao coidado daConcellería de Cultura de Santiago deCompostela.Cartografía antiga de Galicia.14 setembro–19 outubroOrganizada pola Asociación Galega deCartografía e SIX, vinculada á celebracióndas IV Xornadas sobre Infraestruturade Datos espaciais de España, presentaunha parte dos fondos cartográficosde Carlos Martínez Barbeito, pertencentesdo Arquivo do Reino de Galicia.IV Proxecto didáctico Antonio Fraguas.6 outubro–11 novembroExposición dos traballos premiados nacuarta convocatoria do Proxecto didácticoAntonio Fraguas: Educaldea doCEP Xosé María Brea Segade de Taragoña,e Non deas a esquecemento… doIES Pontecaldelas. O proxecto didácticoconta co patrocinio da Conselleríade Cultura e Deporte, Fundación CaixaGalicia e Fundación Caixanova.Badías. Caboverdianas na Mariña.13 novembro–30 decembroMostra de antropoloxía visual, froitodo traballo de campo realizado polaantropóloga Luzia Oca desde o ano2000 na Ilha de Santiago e na Mariñaluguesa. Quíxose facer coincidir estamostra co foro Inmigración, cidadaníae identidade, organizado polo IEI copatrocinio do Parlamento de Galicia.Ademais, o Museo participou xuntocoa Universidade e o Concello de Santiagona organización da exposiciónX.M. Tomé. Antolóxica, comisariadapor Federico López Silvestre e contandocoa colaboración económica deCaixanova, que se inaugurou nas salasdo Colexio de Fonseca o 12 de xullo,en memoria do que fora socio activo eentusiasta do Museo, á par de artistacomprometido e persoa entrañable.ItineranciasA exposición Debuxos e gravados nasconstrucións populares, de HiginioFlores Rivas, exhibiuse en abril naBiblioteca Provincial de Lugo, e do 4ao 29 de xuño na Casa da Cultura deLousame.A exposición da 4ª edición do ProxectoDidáctico Antonio Fraguas, Non deas aesquecemento... do IES de Pontecaldelas,logo de clausurarse no Museo,exhibiuse na Casa da Cultura desapoboación e no concello de Covelo.Xaneiro / 3

PUBLICACIÓNSEditouse un opúsculo que recolle osmateriais do foro Territorio, paisaxee identidade, organizado polo Institutode Estudos das Identidades doMuseo do Pobo Galego co patrociniode Construccións Otero Pombo S.A.Tamén se editaron materiais divulgativosdos actos do 30 aniversario, enparticular un a modo de cartel de cegoco romance de Xoán Tuorum.ADQUISICIÓN DE FONDOSEn 2007 ingresaron 183 pezas, co que ototal de rexistros chega a 9.634 elementos.Por primeira vez, o número deingresos por compra foi superior aosrecibidos polos outros conceptos.Adquiríronse 147 obxectos, incluíndoun conxunto de 142 pezas procedentesde Alfoz, entre as que destaca unhacolección de cacharros de Mondoñedo.Por doazón ingresaron 34 pezas. Osdepósitos foron un retrato do escultorJosé Rivas, de Fernando Álvarez deSotomayor, ofrecido por Aurelio RivasVarela, e unha antiga máscara deboteiro de Viana do Bolo, recibida deJoão Guisán Seixas.Ademais, ingresou o fondo da empresa“La Artística” formado por preto de700 pedras litográficas, a meirandeparte delas para o etiquetado de latasde conserva pero tamén para o envasede produtos de limpeza e perfumería.O traballo consistiu na limpeza e fotografadode cada unha das pedras, colocándoaslogo en palés para gardalas noalmacén externo do Museo. O depósitoinclúe tamén a documentación daempresa, as máquinas de impresión delitografías e os antigos reloxos de ficharos traballadores.A actividade do departamento inclúe osPRÉSTAMOS PARA EXPOSICIÓNS e asREPRODUCIÓN DE FONDOS a peticiónde diversas entidades, medios de comunicacióne investigadores.BIBLIOTECADurante o ano 2007 ingresaron untotal de 346 títulos dos cales 213corresponden a doazóns, 114 porintercambios institucionais, 17 poradquisición e 2 de produción propia.O libro de rexistro contabiliza un totalde 51.958 entradas, pasando xa dos56.000 volumes.Neste período ingresaron 9 novaspublicacións periódicas, 3 por doazóne 6 por intercambio a través darevista ADRA.Desde a súa chegada ao Museo enoutubro de 2006 e durante todo esteano de 2007 o maior esforzo centrousena limpeza, organización e rexistro daBiblioteca Baltar. O total de librosrexistrados é de 12.479 volumes. Quedanpendentes algunhas monografíase mais as revistas.No ARQUIVO ingresou diverso materialdocumental (manuscrito ouimpreso) que está en proceso deinventariado.O catálogo automatizado está ao día,pendente da incorporación da BibliotecaBaltar.O servizo atendeu 157 usuarios. Destacaa presenza de investigadores procedentesde diversas universidadesestranxeiras. O número de libros consultadosfoi de 2.652.Neste capítulo cabe reseñar tamén aREPRODUCIÓN DE FONDOS DO-CUMENTAIS e os PRÉSTAMOS PARAEXPOSICIÓNS.DEPTO. DE EDUCACIÓNE ACCIÓN CULTURALO DEAC atendeu, ao longo deste anouns 21.000 visitantes, dos cales un48,7% foron grupos da terceira idade,un 40% escolares, un 4% universitarios,un 4,4% turistas e un 2,9% colectivossocioculturais.A programación para escolares, patrocinadapola Concellería de Cultura deCompostela, contou coas opcións devisitas dinamizadas, roteiros temáticose obradoiros.No mes de xullo desenvolveuse unObradoiro de Arqueoloxía para rapacesde 7 a 13 anos. En dúas sesións, da mande Xosé Valtierra, os participantes traballaroncomo arqueólogos, cazaron e vestironcomo castrexos, xogaron como osromanos e probaron a súa gastronomía.O Museo sumouse ao Proxecto Terrana realización do seu programa deachegamento á arquitectura e ao urbanismopara escolares de secundaria.O DEAC levou a cabo outras actuacións,por si só ou en colaboracióncon outras institucións: universidades,colectivos socioculturais e entidadesque traballan con grupos deinserción social ou persoas con diversidadefuncional...Do 23 ao 26 de outubro desenvolveusea II Mostra de Cine Etnográfico, quecontou co patrocinio da DirecciónXeral de Comunicación Audiovisual.Asistiron o Vicepresidente e o Delegadode Cultura da comarca do Sobrarbe,onde se realiza o festival máisimportante do estado español de CineDocumental Etnográfico. O Museoserá invitado na súa vindeira edición,que vai dedicar a sección Panorama aodocumental O Carro e o Home.Xaneiro / 4

En canto aos materiais educativos depréstamo, ademais da maleta OsXogos, incorporouse unha nova sobreO Pan cun material didáctico cedidopola Concellería de Patrimonio deVigo, e ampliouse o número de títulosda videoteca de préstamo.OUTRAS ACTIVIDADESAs dependencias do Museo acolleronun amplo número de actividades: presentaciónsde libros, xornadas, gravaciónde producións audiovisuais, recitais,entregas de premios, etcétera.O 13 xaneiro o conselleiro de Mediorural presidiu a presentación da actividade“Non queimes o futuro”, organizadapola Asociación Socio-PedagóxicaGalega.O 10 maio, dentro dos actos da Semanade Europa, celebrouse un debatesobre o proceso de integración europea,organizado pola Fundación GaliciaEuropa e retransmitido pola TVG ea radio. Na mesma xornada realizousea entrega dos premios do concurso depintura para escolares “Contos e lendasda Unión Europea”.Durante o mes de maio o Auditorioacolleu once sesións de contacontospara escolares, dentro da campañaContos no Camiño, organizada porOQO Editora en colaboración coaS.A. de Xestión do Plan Xacobeo.Homenaxe a D. Xaquín Lorenzo no seu centenario.De esquerda a dereita, Xosé Carlos Sierra,................................., Xosé Lino Vázquez-Monxardín,Manuel Suárez, alcalde de Ourense,Fernando Acuña e Carlos García Martínez.Foto Denís EstévezParticiparon máis de 3.500 rapacesduns 50 centros de educación infantile primaria de 12 municipiossituados nas distintas rutas xacobeas.O programa pechouse o 8 dexuño coa presenza do Conselleiro deInnovación e Industria, FernandoBlanco, e do xerente da S.A. de Xestióndo Plan Xacobeo, Ignacio RodríguezEguíbar.O 23 xuño, data na que se cumpría ocentenario do nacemento de donXaquín Lorenzo Fernández, celebrouseen Ourense, diante da casanatal da rúa da Paz, un acto dehomenaxe. O vicepresidente doPadroado, Fernando Acuña, interveuno nome do Museo, e pechou o actoo alcalde da cidade.No claustro celebráronse os días 6,11, 17 e 21 xullo catro dos Concertosexpress programados dentro do festivalde música Via Stellae.O 20 setembro o Presidente da Xuntade Galicia presidiu unha recepciónao Consello das Comunidades Galegas.A Secretaría Xeral da Emigracióncelebrou os días 14 e 29 denovembro recepcións aos participantesno proxecto “Volver á terra”, quevisitaron as nosas salas.O Museo colaborou coa “noite enbranco” organizada o 15 de decembropola Asociación de Comerciantesdo barrio de San Pedro, celebrandounha actuación do grupo BatukoTabanka, formado por mullerescaboverdianas residentes na Mariña.A actuación foi patrocinada polaConcellería de Cultura de Burela.XUNTANZASE ASEMBLEASA Asociación de Escritores en LinguaGalega, a Asociación do TraxeGalego, a Fundación Pedrón deOuro, a Sociedade Galega de HistoriaNatural, AGABEL, Asociación Galegapolas Bibliotecas Escolares e aLectura, a Comisión permanente doConsello Galego de Museos, a AsociaciónMámoa de aleitamento naturale a Fundación Galicia Emigraciónreuníronse nas dependencias doMuseo, que tamén acolleron unhaasemblea para a creación da AsociaciónGalega de Xestores e Técnicosde Cultura.FUNDACIÓNANTONIO FRAGUAS FRAGUASResolveuse a 5ª edición do proxectoDidáctico Antonio Fraguas. O Xurado,reunido o 30 de abril, acordou por unanimidadeconceder dous premios namodalidade de ensino secundario aosproxectos As fábricas de Rechinol, Portodíse Portochao como exemplo de descoñecementodo noso patrimonio cultural,do IES de Melide, e As embarcaciónstradicionais da comarca de Ferrol,do IES Concepción Arenal de Ferrol.Detalle da exposición da cuarta edicióndo Proxecto didácticoComo vén facendo desde a 1ª edicióndo Proxecto Didáctico Antonio Fraguas,o Departamento de Educación eAcción Cultural do Museo asumiu acoordinación dos traballos e da exposiciónfinal que, no caso dos gañadoresda 4ª edición, se inaugurou o 6 deoutubro cun acto no que tamén se fixoentrega do premio aos seleccionadosna 5ª edición.INSTITUTO DE ESTUDOSDAS IDENTIDADESA actividade do IEI, creado en 2005,arranca efectivamente a finais do ano2006, enfocándose cara a dúas liñasfundamentais de actividade.Foros de debateO 12 de xaneiro tivo lugar a presentaciónen rolda de prensa do Instituto deEstudos das Identidades. Coincidindocon este acto, lanzouse o foro Territorio,paisaxe e identidade, que incidíanun tema de indubidable transcendenciana conformación da identidadeXaneiro / 5

galega e, ao mesmo tempo, de plenaactualidade: a visión tradicional doterritorio e a paisaxe e as modificaciónsque se están a operar na súa realidadefísica e na súa percepción social.Partindo duns materiais básicos achegadospolos relatores, durante o mesde xaneiro mantívose na rede un foroaccesible desde a páxina web doMuseo. O 3 de febreiro tivo lugar unhasesión pública, na que se someteron aconsideración as contribucións propostaspolos relatores e mais as cuestiónsformuladas no foro.A finais de ano organizouse o segundoforo do IEI, patrocinado nesta ocasiónpolo Parlamento de Galicia. Escolleuseo tema Inmigración, Cidadanía eIdentidade, tomando como base dodebate as achegas dos profesores JoséLuis Alba Robles, Xosé Luís BarreiroRivas, Miguel Anxo Santos Rego,Antonio Izquierdo Escribano e GemaMartín Muñoz, coordinados por MarLorenzo Moledo.Como colofón da fase virtual que sedesenvolveu desde comezos denovembro, o 12 de decembro celebrouseunha sesión pública de debatee conclusións. Arestora prepáranse osmateriais para a edición.Sons e Voces da IdentidadeXa nunha liña estrictamente de investigación,o IEI iniciou o proxecto Sonse Voces da Identidade, consistente nadixitalización, catalogación, estudo edifusión do patrimonio oral. O 1 dedecembro o proxecto foi presentado aun grupo de especialistas no tema, queo acolleron con moito interese, abrindoa posibilidade de incrementar ofondo coa achega de novos elementos.Como punto de partida cóntasecunha abondosa “materia prima”,integrada por unhas 600 cintas magnetofónicasrecollidas directamente,ou baixo a súa dirección, por XoséLuís Rivas e Baldomero Iglesias, profesorese cultivadores do folklore,nos últimos 35 anos de informantesda Galicia rural e con contidos moidiversos. Este fondo ten un grandeinterese como testemuño directo davida rural que se perde a medida quedesaparecen os seus protagonistas, epermite, xunto cos datos que posúenos recompiladores, levar a cabo unhaaxeitada contextualización dos materiaisno universo ideacional, materiale social das comunidades ruraisgalegas. Xunto a Xosé Luís Rivas eBaldomero Iglesias, participan noproxecto Carlos García Martínez,director do Museo e presidente doIEI, Xosé Manuel González Reboredo,coordinador do IEI e tamén coordinadordo proxecto, María XoséFernández, secretaria do Museo etamén secretaria do IEI, Sergio de laOssa, etnomusicólogo, e César Martínez,músico e técnico de son. Menciónespecial é debida á patroa ConchaLosada, responsable da arquitecturada base de datos que no futuroservirá para procesar toda a informaciónrecollida.Para encetar o arquivo cóntase conaxudas da Fundación Antonio Fraguase da Consellería de Cultura e Deportea través da Dirección Xeral de Creacióne Difusión cultural.VISITASO número total de visitantes duranteo ano 2007 foi de 74.879 persoas; algoinferior ao de 2006, pero na tónica deanos precedentes. Deles, 42.119 foronvisitas individuais e 32.760 visitas engrupo. A proporción segundo a procedenciafoi en detrimento dos visitantesgalegos (37,3%) fronte ao 33,7%doutras comunidades autónomas e o29% de estranxeiros.AGRADECEMENTOSPATROCINADORESXunta de Galicia:Consellaría de Cultura e Deporte(Direccións Xerais de PatrimonioCultural e de Creación ePromoción Cultural)S.A. de Xestión do Plan XacobeoConcello de Santiago de CompostelaConsorcio de SantiagoDeputación Provincial da CoruñaDeputación Provincial de LugoDeputación Provincial de OurenseDeputación Provincial de PontevedraFundación Caixa GaliciaFundación CaixanovaFundación Pedro Barrié de la MazaParlamento de GaliciaUniversidade da CoruñaUniversidade de Santiago de Comp.Universidade de VigoCOLABORADORES– Carme Campo Martínez,bolseira do DEAC– Susana Castelo Rey,bolseira do CSBG (outubro-novembro)– Fernando Castro Bugallo, prácticasde animación sociocultural no DEAC– Alba Castro Trinidad,en prácticas de informacióne comercialización turísticas– Mª Dolores Corzón Leises,en prácticas de biblioteca pola USC– Marcia Díaz Villar,colaboradora na biblioteca– Trinidad Gancedo Herreras,bolseira do CSBG (febreiro-abril)– Alexa García Pose, colaboradorado Depto. de conservación– Lucía Gómez Quintas, en prácticasde biblioteca pola USC– Purificación González Blanco– Cristina Losada Vieiro,en prácticas de biblioteca pola USC– Beatriz Louzán,Practicum II de Pedagoxía da USC– Xoán Ramón Marín Martínez,debuxante– Lidia Pérez,Practicum II de Pedagoxía da USC– Beatriz Pérez Canosa,en prácticas de información ecomercialización turísticas– David Precedo Sánchez,en prácticas de información ecomercialización turísticas– Dolores Puga Delgado– Marcel Rodríguez Cueli,en prácticas de biblioteca pola USC– Esperanza Seoane Becerra,bolseira do CSBG (xullo-setembro)– Iria Veloso Pérez,colaboradora do DEACCADRO DE PERSOAL– Administración,Xulia Vázquez RandulfeMª Consolación Castro (plan defomento de emprego, ata 30/08/07)Sandra Guldrís Pérez (substitución)Ángeles Bendaña Vázquez(plan de fomento de emprego,desde 27/09/07)– Biblioteca,Rosa María Méndez García– Conservación,Belén Sáenz-Chas Díaz– Educación e Acción Cultural,Ana Belén Estévez LavandeiraEnrique Cameselle (plan de fomentode emprego, ata 30/08/07)Paula María Lorenzo García(plan de fomento de emprego,desde 27/09/07)– Exposicións,Juan David Conde Lourido– Limpeza,Josefa Gallardo FreireÁngeles Varela García– Mantemento,Manuel Vilas Tubío– Vixilancia,Gonzalo Guillín GarcíaXurxo Martínez OteroManuel Pérez Brocos(Concello de Santiago de Compostela)Ana Allo Moreira(concerto con COGAMI)Cristina Roldán(plan de fomento de emprego,ata 30/08/07)Rocío P. Santiago Vázquez(plan de fomento de emprego,ata 30/08/07)Silvana Mariño Callejo(plan de fomento de emprego,desde 2/10/2007)Margarita Arca Nogueira(plan de fomento de emprego,desde 2/10/2007)Alicia Liñares Recarey (substitución)Esther Baleirón Soñora (substitución)Xaneiro / 6