Toponimia marítima e fluvial desde o Miño a Panxón - Federación ...

ARDENTÍA
- Os que se refiren ó aspecto cromático provocado
pola colonización de plantas, animais
ou dos compoñentes naturais: A Negra, As
Negriñas ou Os Fillos da Negra, Seixos
Negros, Arribas Brancas, A Pedra Rubia, A
Laxe Rubia, A Cagada, As Laxes Vermellas,
Can Cagado ....
- Os nomes referidos a un uso actual ou doutro
tempo, ás veces do que só fica constancia
no topónimo, polo que teñen especial importancia
para a etnografía e a historia: A Salina,
As Siñas, O Desembarcadouro, A Punta
da Sentinela, O Outeiro da Camboa, A Camboa
de Xamúndez, As Camboíñas, A Camboa,
A Fragua, Os Tendales, A Cetárea, O
Forte, A Pesqueira do Caldeiro, O Forno do
Duque, A Vía, A Ermida, A Capela, A Pedra
do Forno, O Castro ...
- Son abundantes os antropónimos que nunhas
ocasións fan referencia a lugares de
pesca usados ou descubertos por homes ou
mulleres que figuran nel: Onde Varea o
Melaso, O Seco do Judas, O Mar do Lugo, O
Laño do Desiderio, O Con de Isidro, A Pedra
do Berto; noutras, a lugares onde se extendía
o argazo a secar: A Laxe da Felicia, A Laxe
da Tía Casilda, A Laxe da Aurora; ou, finalmente,
a lugares onde aconteceu algún accidente:
O Josesiño, O Peito Ancho, San
Francisco.
- Numerosos son tamén os zootopónimos
que expresan ben a abundancia de animais (A
Pedra dos Barbados, O Pintoeiro, O Laño
do Congro, As Centolas, O Pracer do Rodaballo,
O Porto das Caramuxas, O Lagosteiro,
A Pedra dos Serráns), ben o lugar de
apousentamento (O Corveiro, A Pedra da
Garza, O Outeiro do Curveiro); ou sitios nos
que aparecen animais varados (O Porto das
Baleas, O Baleal, Balea, O Outeiro do Baleal).
Ás veces é a semellanza física cun animal
(O Cabaliño, O Cabalo, O Boi, O
Centulo), aínda que tamén poden facer referencia
aos máis diversos motivos: A Pedra
do Can, A Pedra dos Polbos, O Salto da
Cabra, A Pedra do Grilo, O Cabo das Pombas,
O Rego da Londra ...
- Hai nomes que aluden ás artes de pesca
(Rapapandullos e Papachumbadas, O Guicho
ou O Gancho, O Rego do Pau e Os
Ferranchos) ou a partes da embarcación que
fican danadas polo accidente orográfico
Toponímia marítima e fluvial
46
(Ferralemes e o abundante Rapatimóns).
- Non faltan, en fin, nomes de plantas (Area
das Canas, O Rego do Castaño, Feitales, A
Herbeira, Os Xuncos, As Figueiras, O Pozo
do Argazo, O Prixel, Lourido, Os Salgueiros,
O Naranxo); nin os haxiónimos (San Benito,
Santana, San Francisco, Santa Marta, Santa
María de Oia…)
EVITAR OS NAUFRAXIOS
Evitar os naufraxios é motivo preferente para referenciar
as zonas perigosas para a navegación. En varios
casos as embarcacións naufragadas contribuíron a deixar
pegada na toponimia da nosa costa e na memoria
oral das xentes do mar.
Este é o caso da lancha de pesca "La Regente", que se
afundiu o 5 de abril do 1900 por terra de Silleiro,
morrendo os seus once tripulantes (Pazos, 2001); por
este accidente coñécese o lugar coma a do Peito
Ancho, que era o alcuño dalgún dos tripulantes (Juán
Manuel Ramos, Julio Ramos).
O 25 de Xaneiro de 1906, por fóra de Silleiro, ó pé da
Atravesada, enxurrou o barco inglés "Collinghan", non
morrendo ningún dos seus 24 tripulantes. Ía cargado
de semente de algodón e dirixíase rumbo a Shaspues
(El Miñor, 27 de Xaneiro de 1906, nº 63; Pazos, 2001;
Patricio, 2004). A pedra na que varou recibe hoxe o
nome O Cunichán, deformación fonética do nome orixinal.
Preto do baixo anterior, o 25 de Xaneiro de 1931 foi ó
fondo o pesqueiro "ABC", no lugar hoxe así coñecido.
Se daquela morreron os seus oito tripulantes, o 11 de
outubro de 1958, cando lle partiu o eixo de cola ó
"Cabo Villano", morreron tres dos seus cinco tripulantes.
En 1917 enxurrou o "Cabo Oropesa" nos baixos do SO
de Ribel, na Guarda: hoxe reciben o nome dos Baixos
do Oropesa (Pazos, 2001, 2003; Patricio, 2004). Fronte
a eles, na liña de costa temos A Pedra de Baixo,
tamén chamada A Pedra do Queimado, xa que alí
bateu un pesqueiro que tiña como un dos propietarios
a un home alcumado "O Queimado".
Ó Norte de Portecelo temos o Baixo de San Francisco,
xa que neste lugar foi ó fondo un pesqueiro portugués
así chamado, morrendo tódolos ocupantes.