Toponimia marítima e fluvial desde o Miño a Panxón - Federación ...

O afundimento do "Highland Pride". Ano 1929
Na Boca do Sur da Ría de Vigo temos o lugar chamado
O Barco do Sal ou O Conde de Barbate, onde foi ó
fondo este barco, abordado polo trasatlántico francés
"Colombie" o 11 de outubro de 1955, cando saía do
Porto de Vigo.
Nos últimos anos teñen aparecido unha manchea de
publicacións acerca dos naufraxios na nosa costa, froito,
sobre todo, dun laborioso traballo de pescuda en
hemerotecas. Estas investigacións transmiten, tanto a
traxedia, moitas veces con vidas humanas, como os
erros toponímicos impresos no xornal. A listaxe é tan
abundante como o número de naufraxios. Só citar tres
casos:
- O do "Cabo Oropesa", que enxurrou e logo
foi rescatado ó sur de Rebel ou Ribel, preto
da Guarda. Alí deixou o seu nome: Os Baixos
do Oropesa. Pero a prensa emprazou o accidente
"entre los bajos de Pedralba y Rabelina
inmediatos a la barra del río Miño".
Realmente é ó NO da Pedra Alta ou
Sollás e ó sur de Rebel ou Ribel, pero nin
Pedralba nin Rabelina.
-No 1930 enxurrou o cargueiro grego "Assimacos"
no Outeiro do Rosaleiro e non "na
laxe dos Videos (son Os Vidros), xusto fronte
ó baixo Robaleiro".
-Varios autores sitúan o accidente do ABC,
en 1931, "no con dos Lobos, na desembocadura
do Miño", cando foi ó SL do Lobo de
Silleiro, nun lugar desde aquela chamado o
ABC. É, sen dúbida, unha transmisión do
erro xornalístico.
É preciso, polo tanto, prestar a atención necesaria á
toponimia, parte importante da nosa cultura, do noso
patrimonio intanxible, creación centenaria, ás veces
milenaria, que neste caso nos axuda a emprazar o
patrimonio marítimo asulagado (Pereira, D., 2005 b).
Toponímia marítima e fluvial
47
OS XENÉRICOS
ARDENTÍA
Previa á definición dunha serie de xenéricos costeiros
que puidemos recoller ó longo dos traballos de campo
de rexistro da información microtoponímica marítima
e fluvial, que se realizaron a través da enquisa etnográfica
móbil, quizais conveña explicar qué entendemos
por xenéricos para poder comprender como se
comportan e caracterizan na franxa costeira obxecto de
estudo, que discorre desde o Esteiro do Río Miño (A
Guarda) ata A Punta do Caranquexo (Panxón, Nigrán).
Podemos dividir os topónimos en dous planos interrelacionados.
Por un lado, o lingüístico e, por outro, o
xeográfico (s/a, s/d "Proxecto ...", "Manual ..."). No
primeiro aspecto podemos deslindar dous elementos:
a)- O específico, elemento do topónimo que o
identifica de xeito particular, vg. A Longa (Viladesuso,
Oia).
b)- O xenérico, que describe a realidade xeográfica
á que se refire. Pode aparecer:
- formando parte do topónimo (xenérico
explícito), vg. O Puntal das Orelludas
(Pedornes, Oia).
- por si mesmo, vg. O Con (Santa María de
Oia), A Laxe (Pedornes, Oia).
- ou ben non aparecer (xenérico implícito),
pero sempre vai identificar unha realidade
xeográfica para o que os informantes teñen
un xenérico na fala viva, vg. A Costadiza ou
A Costariza (Mougás, Oia), que identifica
laxe como xenérico ou corónimo vivo na
fala.
As xentes do mar víronse na obriga de nomear e usar
unha serie de termos singulares ou propios de cada
zona que definen e describen os elementos ou entidades
xeográficas ás que se están a referir, de xeito que a
mesma realidade fisiográfica pode recibir noutro punto
da costa un xenérico diferente.
Hai casos nos que os xenéricos definen e precisan polo
miúdo e de maneira explícita as realidades xeográficas
que identifican. Contamos con numerosos exemplos
na costa estudada. Por poñer dous, o topónimo O
Sollás, na zona marítima de Camposancos (A Guarda),
é precisado con: A Rampla do Sollás, O Petonciño da
Rampla do Sollás, A Ladeira do Sollás, O Petón do
Sollás, O Porto do Sollás; mentres que, na zona de
Pedornes (Oia), o topónimo As Orelludas, é delimitado
con: A Orelluda do Norte, A Orelluda do Sur, O