Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë
Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë
Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Rishikimi Funksional <strong>dhe</strong> Organizimi Institucional i Ministrive<br />
Rishikimi funksional i<br />
Ministrisë së <strong>Arsimit</strong>, <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Teknologjisë</strong><br />
FRIDOM – Rishikimi Funksional <strong>dhe</strong> Organizimi Institucional i Ministrive është projekt i financuar nga DFID <strong>dhe</strong><br />
implementuar nga HELM Corporation, Consulting and Public Management Group, Governance institute Sllovaki<br />
<strong>dhe</strong> Altair Asesores.
PËRMBAJTJA<br />
Përmbledhje e shkurtër .............................................................................................................................. 3<br />
Hyrje ............................................................................................................................................................. 5<br />
PJESA A: Çështje diagonale ...................................................................................................................... 6<br />
A.1 Fusha e përgjithshme e kompetencave <strong>dhe</strong> objektivat e MASHT-it .................................................. 6<br />
A.2 Gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet diagonale ................................................................................................. 7<br />
PJESA B: Gjetjet specifike <strong>dhe</strong> rekomandimet ...................................................................................... 14<br />
B.1 Njësitë themelore ............................................................................................................................. 14<br />
B.1.1 Arsimi parauniversitar ............................................................................................................... 14<br />
B.1.2 Arsimi i lartë .............................................................................................................................. 15<br />
B.1.3 Hulumtimi <strong>dhe</strong> zhvillimi ............................................................................................................. 15<br />
B.2 Njësitë mbështetëse ......................................................................................................................... 16<br />
Auditimi i Brendshëm ..................................................................................................................... 17<br />
Buxheti <strong>dhe</strong> financimi ..................................................................................................................... 17<br />
Investimet ....................................................................................................................................... 18<br />
Çështjet ligjore ............................................................................................................................... 18<br />
Planifikimi <strong>dhe</strong> analizimi ................................................................................................................. 18<br />
Teknologjia informative .................................................................................................................. 19<br />
Marrëdhëniet <strong>dhe</strong> informimi publik ................................................................................................. 19<br />
Marrëdhëniet e jashtme (ndërkombëtare) <strong>dhe</strong> çështjet evropiane ............................................... 19<br />
Administrata e përgjithshme .......................................................................................................... 19<br />
B.3 Ndarja e punës ndërmjet MASHT <strong>dhe</strong> agjencive ............................................................................. 20<br />
PJESA C: Përmbledhje e rekomandimeve <strong>dhe</strong> radhitja ........................................................................ 22<br />
C.1 Përmbledhje e rekomandimeve organizative ................................................................................... 22<br />
C.1.1 Rekomandimeve organizative për MASHT .............................................................................. 22<br />
C.1.2 Rekomandimet organizative për agjencitë ............................................................................... 23<br />
C.2. Kategorizimi .................................................................................................................................... 26<br />
C.2.1 Aktivitetet e menjëhershme (deri në fund të 2010) ................................................................... 26<br />
C.2.2 Aktivitetet afatshkurtra (deri në fund të 2011) ........................................................................... 26<br />
C.2.3 Aktivitetet afatmesme (brenda 5 vitesh) .................................................................................. 27<br />
C.3. Ndikimi gjinor i rekomandimeve ...................................................................................................... 27<br />
C.4. Implikimet në PVPE ........................................................................................................................ 28<br />
SHTOJCA 1: Lista e Intervistave ............................................................................................................. 29<br />
SHTOJCA 2: Komentet e FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri të dizajnuar nga MASHT ............ 31<br />
2
PËRMBLEDHJE E SHKURTËR<br />
Ky raport paraqet rezultatet e rishikimit funksional të Ministrisë së <strong>Arsimit</strong>, <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Teknologjisë</strong>.<br />
Raporti mbulon mandatin e ministrisë, burimet njerëzore organizimin <strong>dhe</strong> proceset.<br />
Mandati aktual i MASHT-it është adekuat <strong>dhe</strong> nuk duhet të ndryshohet thellësisht. Sa i përket numrit të<br />
stafit, duhet të shtohet përgjatë kohës për të fuqizuar kapacitetet në fushën e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit si<br />
<strong>dhe</strong> të ashtuquajturat funksione mbështetëse. Sektorët duhet të shuhen si nivele të menaxhmentit.<br />
Në aspektin e burimeve njerëzore, ministria duhet të përgatit një plan afatshkurtër për zhvillimin e<br />
burimeve njerëzore të punëtorëve të MASHT-it në fushat më urgjente (njohuri për financa <strong>dhe</strong> teknologji<br />
informative, rregullore të reja, gjuhë) <strong>dhe</strong> të krijohet një bazë e të dhënave për aktivitetet edukuese të<br />
ofruara nga donatorët <strong>dhe</strong> pjesëmarrësit e tyre si <strong>dhe</strong> për ato aktivitete që janë duke u përgatitur, ku kjo<br />
mund të përdoret për menaxhimin e përpjekjeve për ngritjen e kapaciteteve. Në kuptimin më strategjik,<br />
MASHT duhet të përgatit një dokument strategjik për ngritjen e kapaciteteve të resurseve njerëzore.<br />
Në fushën e menaxhimit financiar, MASHT duhet të përmirësojë problemet ligjore duke filluar me zbatimin<br />
e sistemit të kontabilitetit të MASHT <strong>dhe</strong> të caktojë një zyrtar për pasuri. Gjithashtu, duhet të përgatitet një<br />
sistem i administrimit të brendshëm të financave duke përfshirë rishikimin e strukturës aktuale të buxhetit<br />
të MASHT-it. Duke u bazuar në sistemin e miratuar të administrimit të brendshëm të financave, duhet të<br />
organizohen trajnime rreth njohurive financiare për të gjitha nivelet menaxhuese të MASHT-it.<br />
Duhet të bëhen përmirësime thelbësore në fushat e menaxhimit të TI-së <strong>dhe</strong> informimit. <strong>Ministria</strong> duhet të<br />
pajisë të gjitha njësitë me softuer bazikë, të krijoj një shërbim qendror të mirëmbajtjes së TI-së, të sigurojë<br />
se është vendosur për fusha të caktuara (edukim parauniversitar, edukim të lartë, hulumtim <strong>dhe</strong> zhvillim,<br />
financa, planifikim…) ofrimi i shërbimeve mbështetëse për softuer specifik, të përgatisë një sistem të<br />
menaxhimit të informatave për arsim duke shfrytëzuar qasje standarde profesionale të zhvillimit të<br />
sistemit të informatave <strong>dhe</strong> së fundi, të përgatisë një dokument strategjik për zhvillimin e shërbimit të<br />
informatave.<br />
MASHT duhet të ndërtojë një kulturë administrative, posaçërisht të përgatisë një rregullore të brendshme<br />
për dorëzimin e materialeve <strong>dhe</strong> organizimin e takimeve të menaxhmentit të MASHT-it, të zbatojë një<br />
projekt të regjistrimit elektronik të dokumenteve. Gjithashtu duhet të prezantoj një sistem koordinimi të<br />
bazuar në krijimin e dy grupeve të njësive përkatëse: grupi i edukimi parauniversitar <strong>dhe</strong> grupi për edukim<br />
të lartë <strong>dhe</strong> hulumtim e zhvillim, <strong>dhe</strong> të emërojë një koordinator (të quajtur zëvendës Sekretar Permanent<br />
ose Drejtor i përgjithshëm) për secilin grup.<br />
Në fushën e arsimit, duhet të formohen dy departamente – Departamenti i <strong>Arsimit</strong> profesional (AP) <strong>dhe</strong><br />
Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm duke zëvendësuar ato aktuale si: Departamenti i Administrimit të<br />
<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong> Departamenti për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar. MASHT gjithashtu<br />
duhet të krijojë Qendrën për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> parauniversitar si njësi e ndarë <strong>dhe</strong> ta transformojë në<br />
agjenci brenda një periu<strong>dhe</strong> afatmesme. Departamenti i arsimit të përgjithshëm duhet të ndahet në<br />
divizione që do të merren me arsimin parashkollor, fillor <strong>dhe</strong> atë të mesëm të ulët; arsimin e përgjithshëm<br />
të mesëm të lartë; edukimin special; komunitetet <strong>dhe</strong> zhvillimin e përgjithshëm të arsimit. Departamenti i<br />
<strong>Arsimit</strong> Profesional duhet të ketë tre divizione si Administrimi i <strong>Arsimit</strong> Profesional, zhvillimi i <strong>Arsimit</strong><br />
Profesional, <strong>dhe</strong> mësimin gjatë gjithë jetës.<br />
Hulumtimi <strong>dhe</strong> zhvillimi kërkojnë përmirësime organizatave si <strong>dhe</strong> një strategji të qartë. <strong>Ministria</strong> duhet të<br />
përgatisë një strategji për Hulumtim <strong>dhe</strong> Zhvillim, përmirësoj financimin <strong>dhe</strong> të krijoj një agjenci për<br />
dhënien e granteve për mbështetje të hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit. Bazuar në strategjinë e re për Hulumtim<br />
<strong>dhe</strong> Zhvillim, MASHT duhet të vendos rreth pozitës së mëtejme të instituteve hulumtuese.<br />
MASHT është në proces të zhvillimit ose formimit të një numri të rëndësishëm të agjencive ekzekutive, si<br />
p.sh Agjencia e Akreditimit. Rekomandimi kyç në këtë fushë qëndron në aspektin se duhet të bëhet një<br />
analizë e pavarur e kostos <strong>dhe</strong> përfitimit të propozimeve të tilla para se të merren vendime. Rekomandimi<br />
i dytë është angazhimi i Institutit Pedagogjik jo vetëm në hulumtim, por gjithashtu e<strong>dhe</strong> në zhvillimin e<br />
aktiviteteve për arsim parauniversitar. Së fundi, <strong>Ministria</strong> duhet të ndaj funksionet e ofrimit të shërbimeve<br />
për universitetin/komunitetin hulumtues nën Universitetin e Prishtinës (Qendrën e studentëve, Bibliotekën<br />
3
Universitare). Në anën tjetër, Departamenti i Inspektimit duhet të mbetet pjesë e MASHT-it <strong>dhe</strong> të<br />
konsiderohet transformimi i tij në agjenci në një periudhë afatgjatë.<br />
Pjesa e fundit e rekomandimeve ka të bëjë me funksionet mbështetëse. Sugjerimi kyç në këtë aspekt<br />
është krijimi i dy departamenteve. I pari është Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financa i përbërë nga tre<br />
divizione – Divizioni për Buxhet, Divizioni për Kontabilitet <strong>dhe</strong> Pagesa <strong>dhe</strong> Divizioni për Investime.<br />
Departamenti tjetër është ai i Administratës i përbërë nga katër divizione – Divizioni për Operativë,<br />
Divizioni për Mbështetje të TI-së, Divizioni i Personelit <strong>dhe</strong> Divizioni për Prokurim. Përveç kësaj, ne<br />
sugjerojmë transformimin e Zyrës për planifikim <strong>dhe</strong> analiza në Departament për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza të<br />
përbërë nga Divizioni për Planifikim <strong>dhe</strong> Divizioni për Statistika <strong>dhe</strong> fuqizimin e dy njësive – Njësinë për<br />
Auditim të Brendshëm me tre pozita, që i raporton Sekretarit të Përhershëm <strong>dhe</strong> Njësia për Marrëdhënie<br />
me Publikun si zyre në kuadër të kabinetit të ministrit.<br />
Drafti i raportit është dorëzuar në MASHT për komente më 31 Gusht 2009. MASHT ka dhënë<br />
vërejtjet e saj më 06 Nëntor 2009. Vërejtjet e MASHT përmbajnë një përshkrim të shkurtër të<br />
organogramit të ri të MASHT të propozuar së fundi nga një komision i MASHT, i cili nuk ka detaje<br />
të mëtutjeshme lidhur me komponentët e tij. Sa i përket draftit të Raportit, vërejtjet e MASHT<br />
kufizohen në deklarata se rekomandimet e raportit janë marrë parasysh me rastin e dizajnimit të<br />
organogramit të ri. Prandaj, në Draftin e Raportit nuk janë bërë kurrfarë ndryshimesh <strong>dhe</strong><br />
komentet e ekipit të FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri të MASHT janë shtuar në raport në<br />
Shtojcën 2.<br />
4
Hyrje<br />
Ky raport paraqet rezultatet e rishikimit funksional të Ministrisë së <strong>Arsimit</strong>, <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Teknologjisë</strong><br />
(MASHT) në Kosovë <strong>dhe</strong> është përgatitur nga ana e projektit FRIDOM. Rishikimi funksional fokusohet në<br />
çështje të kapaciteteve administrative në sektorin e arsimit, bënë rishikimin e objektivave, funksioneve,<br />
strukturave, procedurave <strong>dhe</strong> personelit të MASHT-it <strong>dhe</strong> agjencive vartëse <strong>dhe</strong> si rezultat propozon<br />
rekomandime për përmirësimin e gjendjes ekzistuese.<br />
Procesi i rishikimit funksional bazohet në vendimin e Kryeministrit të Kosovës Nr. 08/197 të majit 2006 për<br />
të kërkuar nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar (DFID) për të ndërmarr një vlerësim të institucioneve<br />
qendrore. Në shkurt të vitit 2007, Qeveria ka vendosur rishikimin funksional <strong>dhe</strong> ri-organizimin e<br />
strukturave të saj administrative si objektivë kyç të Strategjisë <strong>dhe</strong> Planit të Veprimit për Reformën e<br />
Administratës Publike (RAP). Projekti FRIDOM ka filluar në prill të vitit 2008 <strong>dhe</strong> përfshinë të gjitha<br />
Ministritë (përpos ministritë e reja të punëve të jashtme <strong>dhe</strong> ministrinë e forcës së sigurisë) si <strong>dhe</strong><br />
funksionet horizontale të qeverisë si menaxhimi i burimeve njerëzore, prokurimi, e-qeverisja <strong>dhe</strong> të tjera.<br />
Shumica e vendeve të Evropës Qendrore <strong>dhe</strong> Jugore kanë ndërmarrë procese të ngjashme të rishikimit<br />
funksional në përpjekjet për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Siç e<strong>dhe</strong> kanë treguar këto përvoja<br />
ekziston rreziku se këto rekomandime nga rishikimet funksionale të kryera nga konsulent të jashtëm nuk<br />
implementohen. Prandaj, qasja e Kosovës ndaj rishikimit funksional është se rekomandimet nga<br />
rishikimet do të përkthehen në plane strategjike të zhvillimit (PSZH) të ministrive nga ana e vet<br />
institucioneve përkatëse <strong>dhe</strong> me freskimin e mëtejmë të Strategjisë për Reformën e Administratës<br />
Publike.<br />
Si pjesë e rishikimit, ekipi i FRIDOM-it përgatisin një raport analitik duke vendosur opsionet për<br />
ristrukturimin <strong>dhe</strong> zhvillimin e kapaciteteve të secilit portofol. Gjithashtu, ekipi ofron mbështetje <strong>dhe</strong> ngritje<br />
të kapaciteteve për ministritë e linjës të cilat janë përgjegjëse për zhvillimin e PSZH-ve.<br />
Raporti Analitik është i përbërë nga tri pjesë. Pjesa A paraqet shkurt gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet e rishikimit<br />
sa i përket misionit të përgjithshëm <strong>dhe</strong> fushës së kompetencave të MASHT-it, duke shikuar në<br />
funksionet, organizimin <strong>dhe</strong> personelin përmes tërë sistemit institucional. Pjesa B paraqet gjetjet <strong>dhe</strong><br />
rekomandimet për departamentet/agjencitë specifike. Pjesa C si përfundim i raportit me një përmbledhje<br />
të ndryshimeve organizative <strong>dhe</strong> ndryshime të tjera si <strong>dhe</strong> opsionet për kategorizimin <strong>dhe</strong> zbatimin e<br />
rekomandimeve.<br />
Formulimet e gjetjeve <strong>dhe</strong> rekomandimeve rrjedhin nga intervistat me punëtorët e MASHT-it, studimi i<br />
dokumenteve rreth sektorit të arsimit në Kosovë si <strong>dhe</strong> tërë administratës publike. Krahasimet me ministri<br />
të ngjashme të 6 vendeve të vogla anëtare të BE-së janë përdorur në një masë të ma<strong>dhe</strong> si <strong>dhe</strong> përvojat<br />
personale të autorëve.<br />
Shumica e gjetjeve <strong>dhe</strong> rekomandimeve të këtij raporti janë prezantuar <strong>dhe</strong> diskutuar në dy takime me<br />
menaxhmentin e MASHT-it. Rezultatet e diskutimeve janë përfshirë në tekstin e raportit. 1<br />
1 Ky raport ka disa ndryshime në krahasim me prezantimet, posaçërisht krijimi i Departamentit të Administratës, që është<br />
bazuar në analizat e përgjithshme të FRIDOM-it të kryera në për të gjitha ministritë.<br />
5
PJESA A: Çështje diagonale<br />
A.1 Fusha e përgjithshme e kompetencave <strong>dhe</strong> objektivat e MASHT-it<br />
MASHT është krijuar me anë të Rregullores së UNMIK-ut Nr. 2001/19 (të ndryshuar me Rregulloren Nr.<br />
2005/15 mbi Degën Ekzekutive të Institucioneve të Përkohshme Vetëqeverisëse në Kosovë) për kryerjen<br />
e funksioneve në fushën e arsimit <strong>dhe</strong> shkencës. Sipas këtyre rregulloreve, MASHT është përgjegjës për:<br />
- Politikat <strong>dhe</strong> legjislacionin e arsimit në përgjithësi, përfshirë arsimin e lartë <strong>dhe</strong> mësimin gjatë<br />
jetës,<br />
- Hulumtimin <strong>dhe</strong> zhvillimin,<br />
- Bibliotekat.<br />
Për të kuptuar sfidat kryesore në sektorin e arsimit, misionin, synimet <strong>dhe</strong> objektivat e arsimit në Kosovë,<br />
ne kemi shqyrtuar tre dokumente kyçe: Kornizën Afatmesme të Shpenzimeve 2009 – 2011 (KASH-in),<br />
Programin e Qeverisë së Republikës së Kosovës 2008 – 2011 (Programi i Qeverisë) si <strong>dhe</strong> konkluzionet<br />
e Forumit të Nivelit të Lartë 2009.<br />
Misioni i sektorit të arsimit është zhvillimi i një sistemi efektiv të arsimit, i cili kontribuon në rritjen<br />
ekonomike <strong>dhe</strong> ofron më shumë mundësi për të gjithë qytetarët e Kosovës. Gjendja aktuale në arsim<br />
ende konsiderohet e vështirë, kryesisht për shkak të tranzicionit nëpër të cilin po kalon sistemi i edukimit,<br />
trendët demografike që e karakterizojnë popullatën e Kosovës si <strong>dhe</strong> mungesën e kapaciteteve të<br />
nevojshme. Kosova ka popullatë shumë të re, <strong>dhe</strong> krahasuar më mesataren e Evropës Juglindore<br />
popullata e moshës shkollore si përqindje e popullatës totale është përafërsisht dy herë me e lartë. Por<br />
shkalla e regjistrimit në shkolla është shume e ulët, posaçërisht në nivelin e mesëm <strong>dhe</strong> të lartë <strong>dhe</strong><br />
ndryshon në grupe të ndryshme, me hendek të madh ndërmjet popullatës urbane <strong>dhe</strong> rurale, meshkujfemra,<br />
<strong>dhe</strong> të tjera. Mungesa e kapaciteteve e manifestuar dukshëm me faktin se një numër i madh i<br />
shkollave fillore <strong>dhe</strong> të mesme punojnë me dy ose tre ndërrime, gjë që ndikon në sasinë <strong>dhe</strong> cilësinë e<br />
arsimit. Ofrimi i arsimit profesional vuan nga numri i vogël i objekteve që ofrojnë trajnime profesionale.<br />
Gjithashtu janë disa probleme në nivelin e tretë të arsimit, si në atë publik ashtu e<strong>dhe</strong> privat. E<strong>dhe</strong> pse<br />
Kosova ka aprovuar procesin e Bolonjës, cilësia e mësimdhënies nuk është adekuate <strong>dhe</strong> ka mungesë të<br />
strukturave për vlerësime të brendshme <strong>dhe</strong> të jashtme <strong>dhe</strong> mekanizmat akreditues për institucionet e<br />
arsimit të lartë. Përveç kësaj, ka pak ose aspak hulumtime shkencore të nivelit universitar, që përfshinë<br />
inovacionin <strong>dhe</strong> transferimin e teknologjisë.<br />
MASHT ka transformuar kryesisht qëllime <strong>dhe</strong> objektiva në përgjithësi të formuluara nga deklarata<br />
qeveritare, me një numër të qëllimeve, objektivave <strong>dhe</strong> aktiviteteve konkrete. Lista më e freskë e këtyre<br />
objektivave është formuluar nga ana Ministrit të MASHT-it, dr. Enver Hoxhaj në Forumin e nivelit të lartë,<br />
në mars të vitit 2009. Lista e prioriteteve strategjike përfshinë pikat në vijim:<br />
Reduktimi i numrit të ndërrimeve në shkolla përmes ndërtimit të shkollave fillore <strong>dhe</strong> të mesme<br />
Zhvillimin <strong>dhe</strong> përkrahjen e një sistemi gjithëpërfshirës të arsimit<br />
Përmirësimi i cilësisë së mësimdhënies; rishikimi i kurikulës <strong>dhe</strong> materialeve për mësimdhënie<br />
Ristrukturimi i arsimit të mesëm <strong>dhe</strong> promovimit i shkollimit profesional <strong>dhe</strong> trajnimit<br />
Formimi i institucioneve të për trajnim profesional të nivelit tretësor në pajtim më nevojat e tregut<br />
të punës<br />
Përmirësimi i cilësisë së arsimit të lartë përmes kontrollit të cilësisë, aplikimi i standardeve<br />
Evropiane <strong>dhe</strong> një rishikimi të organizimit akademik<br />
Krijimi i institucioneve hulumtuese në universitete që mund të ofrojnë shërbime në sektorin privat<br />
<strong>dhe</strong> për nevoja të tjera<br />
Zhvillimi i teknologjisë informatave në të gjitha nivelet e arsimit<br />
Deklarimi i zhvillimit të burimeve njerëzore si prioritet kombëtar <strong>dhe</strong> krijimi i një kulture të mësimit.<br />
6
Këto prioritete në masë të ma<strong>dhe</strong> li<strong>dhe</strong>n me aktivitete që janë duke u ndërmarr nën ombrellën e dy<br />
strategjive ekzistuese të MASHT-it: Strategjia për zhvillimin e arsimit të lartë në Kosovë 2005 – 2015 <strong>dhe</strong><br />
Strategjia për zhvillimin e arsimit parauniversitar në Kosovë 2007 – 2017. Këto strategji janë vlerësuar<br />
<strong>dhe</strong> rishikuar nga ekspertë ndërkombëtar. E<strong>dhe</strong> pse, vlerësimet përmbajnë vlerësimet përmbajnë një<br />
nivel të kritikuari, ato, ne veçanti strategjia e fundit për arsimin parauniversitar konsiderohen si një fillimi i<br />
mirë për zhvillime të mëtejme. Vlerësimi më gjithëpërfshirës i strategjive është bërë me anë të studimit<br />
Suedez „Studimi i përbashkët i fizibilitetit i konsulencës në sektorin e arsimit për Qasjen Sektoriale në<br />
Kosovë‟. Rezultati i këtij studimi nuk është vetëm një vlerësim i strategjive ekzistuese por gjithashtu e<strong>dhe</strong><br />
një propozim i një udhërrëfyesi drejt një strategjie gjithëpërfshirëse duke përdorur një qasje sektoriale.<br />
Konkluzionet e studimit janë pranuar plotësisht nga ana e MASHT-it <strong>dhe</strong> një projekt i ri për shqyrtimin e<br />
strategjisë gjithëpërfshirëse është duke u përgatitur.<br />
Prandaj, <strong>Ministria</strong> ka një vizion të qartë për prioritetet e të politikave të saj, diçka që është pranuar nga ky<br />
raport si bazë i mendimit tonë.<br />
Sa i përket mandatit, MASHT ka mandat standard të një Ministrie të arsimit me këto përjashtime.<br />
Ministritë përgjegjëse për arsim në vendet tjera zakonisht kanë fushën e hulumtimin <strong>dhe</strong> zhvillimit në<br />
kuadër të portofolit të tyre, por ato gjithashtu kanë përgjegjësi për fusha të rinisë <strong>dhe</strong>/ose sportit <strong>dhe</strong><br />
kulturës. Për shembull në Sllovaki, <strong>Ministria</strong> e arsimit, përveç arsimit, hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit ka<br />
përgjegjësi rininë <strong>dhe</strong> sportet. Në Slloveni, <strong>Ministria</strong> e arsimit <strong>dhe</strong> sporteve është përgjegjëse e<strong>dhe</strong> për<br />
sporte (por arsimi i lartë <strong>dhe</strong> hulumtimi janë në një ministri tjetër). <strong>Ministria</strong> e Arsimin të Finlandës i ka të<br />
gjitha këto komponentë – rininë, sportin <strong>dhe</strong> kulturën.<br />
Megjithatë, në rastin e Kosovës ne e konsiderojmë gjendjen aktuale të favorshme, duke marrë parasysh<br />
sa e ngarkuar është kjo ministri. Prandaj, rekomandimi nuk ka të bëjë me shtimin e fushave të tjera në<br />
periudhën afatmesme. Nëse do të ketë vendim politik për t‟ia transferuar disa kompetenca MASHT-it,<br />
qëndrimi ynë do të ishte se shtimi i politikave rinore MASHT-it do të ishte diçka shumë e natyrshme.<br />
A.2 Gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet diagonale<br />
Siç e theksuam, synimi kryesor i rishikimit funksional vertikal është që të vlerësoj gjendjen aktuale në<br />
MASHT <strong>dhe</strong> institucionet tjera administrative në sektorin e arsimit <strong>dhe</strong> të vlerësojnë aftësinë e tyre për<br />
arritur synimet <strong>dhe</strong> objektivat e deklaruara. Fillimisht ne kemi marrë shqyrtimin e përparësive <strong>dhe</strong><br />
mangësive të MASHT-it të cilat janë identifikuar gjatë rishikimit:<br />
Përparësitë:<br />
a) Përgjegjësi, funksione, synime <strong>dhe</strong> objektiva mirë të definuar,<br />
b) Strategjitë për arsimin parauniversitar <strong>dhe</strong> arsimin e lartë të shqyrtuara nga ekspertë<br />
ndërkombëtar,<br />
c) Arsimi si ndër prioritet kyçe të qeverisë ,<br />
d) Përkushtimi i udhëheqësisë së MASHT-it nivel i lartë i të të kuptuarit për rëndësinë e reformës,<br />
e) MASHT ka një numër të madh të stafit entuziast,<br />
Mangësitë:<br />
a) Kapacitete të pamjaftueshme <strong>dhe</strong> jo të balancuara të burimeve njerëzore,<br />
b) Funksione të nënzhvilluara të infrastrukturës bazike:<br />
i) Zhvillimi i burimeve njerëzore,<br />
ii) Administrimi financiar,<br />
iii) Auditimi i brendshëm,<br />
iv) Shërbimet e informimit,<br />
v) Mbështetja e TI-së,<br />
c) Kapacitete të mangëta <strong>dhe</strong> mungesë të politikave për hulumtim <strong>dhe</strong> zhvillim,<br />
d) Keq funksionim i kulturës administrative,<br />
7
e) Strukturë organizative jo të rregulluar.<br />
Rishikimet janë bazuar në këto dy lista për të ndihmuar MASHT-in në përparësitë <strong>dhe</strong> të merret me<br />
mangësitë.<br />
Struktura organizative<br />
Nga pikëpamja organizative janë dy çështje kyçe:<br />
- balancë i burimeve (numri i personave në fusha të ndryshme)<br />
- organizimi i burimeve në njësi<br />
Sipas dokumentit të siguruar nga MASHT në shkurt të vitit 2009, MASHT ka 235 punësuar 2 (164 pa<br />
Departamentin e Inspektimit) 3 të shpërndarë në kuadër të kabinetit të Ministrit, Zyrës së Sekretarit të<br />
Përhershëm, 9 departamente, 14 divizione, 14 sektorë <strong>dhe</strong> disa njësi tjera. Për qëllime të vlerësimit, në<br />
kemi bërë një krahasim të MASHT-it me ministri të ngjashme me 6 vende të vogla të BE-së (BE-6) sa i<br />
përket numrit të stafit . Krahasimet tregojnë numër më të vogël të stafit të MASHT-it në përgjithësi si <strong>dhe</strong><br />
në fusha të caktuara. Situata është dokumentuar në diagramet Nr. 1 – 4.<br />
Diagrami Nr. 1 tregon se MASHT ka numrin më të vogël të stafit në krahasim me ministritë e BE-6. Tre<br />
diagramet tjerë tregojnë se situata ndryshon kur shikojmë tek numri i stafit në 4 fusha të gjera. Përderisa<br />
situata në arsim <strong>dhe</strong> fusha të përgjithshme mbështetëse është e krahasueshme me ministritë e BE-6,<br />
numri e stafit në fushën e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit <strong>dhe</strong> në fushën e përgjithshme mbështetëse është<br />
shumë më e ulët në Kosovë se sa kudo tjetër. Ne mendojmë se kjo është një nga arsyet pse kemi<br />
performancë të dobët të MASHT-it në këto fusha (shiko gjetjet tona më poshtë).<br />
Diagrami 1 Diagrami 2<br />
8<br />
■ arsimi<br />
■mbështetje<br />
e<br />
përgjithshme<br />
2 Në fakt, gjatë rishikimit ne kemi marr informata paksa të ndryshme lidhur me numrin e stafit. Ne është dashtë të vendosim<br />
për një version të këtyre të dhënave për krahasim të prezantuara në raport. Në anën tjetër, dallimet në të dhëna nuk kanë qenë<br />
substanciale për qëllimet e raportit.<br />
3 Në mënyrë që të mos shtrembërohen krahasimet, nganjëherë ne kemi mënjanuar nga shqyrtimet tona Departamentin e<br />
inspektoratit që përbën 71 pozita të vendosura në tërë vendin. Ministritë nga 6 vendet e BE-së nuk e kanë këtë departament në<br />
nivel të ministrisë.<br />
■
Diagrami 3 Diagrami 4<br />
■<br />
hulumtim<br />
<strong>dhe</strong><br />
zhvillim<br />
Në aspektin se si janë të organizuara burimet në njësitë ekzistuese, problemi më i madh i perceptuar<br />
aktualisht nga menaxhmenti i MASHT-it që është theksuar nga përfaqësuesit e MASHT-it në gati të<br />
gjitha takimet që kemi mbajtur, ishte ai i strukturës organizative të MASHT-është tepër problematike. Për<br />
shembull, nuk ka organogram zyrtarisht të vlefshëm. Për më tepër, sipas organogramit de-facto (shiko<br />
skemën e strukturës organizative të nivelit të lartë në Skemën 1) Sekretari i Përhershëm duhet të<br />
koordinoj 16 njësi. Organizimi është jashtë optimales e<strong>dhe</strong> në nivelin e ulët të strukturës organizative.<br />
MASHT aktualisht përdor një strukturë organizative me tre nivele, të përbërë nga departamente,<br />
divizione, sektorë (si <strong>dhe</strong> Kabineti i Ministrit <strong>dhe</strong> Zyra e Sekretarit të Përhershëm me zyre të caktuara<br />
brenda tyre). Mesatarja e pozitave në 9 departamentet është 11.8, në 14 divizione është 6.1 <strong>dhe</strong> në 14<br />
sektorë është 1.8 (prapë, me përjashtim të Departamentit të Inspektoratit ). Nga 14 sektor, 8 prej tyre<br />
përbëhen vetëm nga një pozitë. Nga pikëpamja e administratës ekzistimi i një njësie me vetëm një pozitë<br />
nuk ka kuptim. Gjithashtu është e qartë se njësitë jo të definuar me kujdes ulin fleksibilitetin e organizimit<br />
të punëve. Gjendja në ministritë BE-6 <strong>dhe</strong> krahasimi i saj më Kosovën është paraqitur në tabelën 1.<br />
9<br />
■<br />
mbësht<br />
-etje<br />
speciale
Skema 1: Organogrami de-facto i MASHT-it<br />
Tabela 1: Krahasimi i njësive në ministritë e BE-6 me MASHT-in<br />
Lloji i<br />
njësisë<br />
Kosovë Estoni Slloveni Letoni Lituani Finlandë Sllovaki Total<br />
N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes<br />
Departmente 9 11.8 14 13.6 11 19.2 19 11.8 8 20.8 5 49.2 20 19.8 86 17.9<br />
Divizione 14 6.1 0 - 12 10.3 46 4.1 28 6.5 10 19.4 47 7.2 157 7.1<br />
Sektor 14 1.8 0 - 2 5.5 0 - 4 5.3 0 - 0 - 20 2.9<br />
Burimi: FRIDOM<br />
Shënim: N = numri i njësive të llojit të caktuar, Mes = mesatarja e madhësisë së njësisë<br />
Përveç sektorëve të panevojshëm, shtrohet çështja e mënyrës së organizimit të<br />
departamenteve/divizioneve. Në përgjithësi janë dy çështje:<br />
numër i vogël i departamenteve të mëdha (rasti i Finlandës)<br />
numër i madh i departamenteve me koordinator (të quajtur, Zëvendës Sekretar të Përhershëm ose<br />
Drejtor të Përgjithshëm)<br />
10
Në bazë të kësaj analize, ne kemi bërë dy rekomandime:<br />
Rekomandimi A.1: Të mos reduktohet numri i stafit në MASHT. Të shtohet numri i stafit për fushën<br />
e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit <strong>dhe</strong> fusha të mbështetjes speciale me rritje graduale <strong>dhe</strong> ri-balancim të<br />
burimeve njerëzore.<br />
Rekomandimi A.2: Përgatitja <strong>dhe</strong> zbatimit i strukturës organizative të MASHT-it të bazuar në 2<br />
nivele me rregullat themelore si në vijim:<br />
njësitë në nivelit e lartë në përgjithësi janë departamente, njësitë në nivelin e ulët në<br />
përgjithësi janë divizione; mund të përdoren e<strong>dhe</strong> emërime të tjera,<br />
secila njësi e nivelit të ulët është pjesë e një njësie të nivelit të lartë,<br />
nuk ka kufizime në madhësinë <strong>dhe</strong> strukturën e njësive organizative<br />
departamentet mund ose nuk mund të ndahen në divizione,<br />
ndarja e një departamente në divizione nuk duhet të përfshijë të gjithë pjesëtarët e<br />
departamentit.<br />
Gjetje <strong>dhe</strong> rekomandime të tjera rreth strukturës organizative mund të gjenden përgjatë tërë tekstit të këtij<br />
raporti.<br />
Burimet njerëzore<br />
Kapacitetet e burimeve njerëzore të MASHT-it janë problemi i theksuar më së shumti nga të gjitha<br />
vlerësimet e materialeve rreth sektorit të arsimit në Kosovë. Për shembull, në studimin Suedez të<br />
përmendur më lartë mund të gjejmë se “administrata aktuale ka hasur probleme serioze në menaxhimin e<br />
sektorit të arsimit për shkak të ...mungesës së përvojës së stafit civil <strong>dhe</strong> politik...” prandaj “duhet të kihet<br />
parasysh se kanë qenë një numër iniciativash për ngritje të kapaciteteve (e<strong>dhe</strong> pse jo shume sistematike)<br />
të mbështetura nga institucione lokale <strong>dhe</strong> partnerë ndërkombëtarë, por me ndikim të kufizuar ku<br />
zhvillimi i kapaciteteve kryesisht ka qenë i drejtuar në furnizim <strong>dhe</strong> shumë i fragmentuar si i tillë është<br />
dëshmuar të ketë efekte të vogla. Mbështetja në ngritjen e kapaciteteve duhet t’i përgjigjet më shumë një<br />
kërkese më të qartë <strong>dhe</strong> të përgatitet <strong>dhe</strong> zbatohet nën udhëheqjen e qeverisë partnere. Në mënyrë që<br />
kjo fushë të ketë një qasje më të mirë – që është esenciale për përgatitjen <strong>dhe</strong> implementimin programit<br />
sektorial – është e nevojshme një qasje e re, përfshirë këtu mjete të thjeshta <strong>dhe</strong> efektive për vlerësimin e<br />
nevojave për kapacitete <strong>dhe</strong> përgatitjen e një plani gjithëpërfshirës të zhvillimit të kapaciteteve.” Siç shihet<br />
e<strong>dhe</strong> nga këto vlerësime, aktivitetet për ngritjen e kapaciteteve në sektorin e arsimit kryesisht janë<br />
iniciuar <strong>dhe</strong> kryer nga ana e donatorëve <strong>dhe</strong> jo nga MASHT. Gjithashtu, efektet e këtyre aktiviteteve janë<br />
të kufizuara. Njësia e MASHT-it për ngritje të kapaciteteve nuk ka ndonjë plan për ngritje të kapaciteteve.<br />
Vërehet qartë nevoja për një dokument strategjik për ngritje të kapaciteteve, por kjo nuk duhet të vonojë<br />
aktivitetet në fushat më urgjente (trajnime themelore në fushën e financave <strong>dhe</strong> TI-së, informatat për<br />
rregulloret e reja <strong>dhe</strong> organizimi i kurseve për gjuhë). E<strong>dhe</strong> pse me efekte të kufizuara, disa aktivitete për<br />
ngritjen e kapaciteteve janë realizuar së voni <strong>dhe</strong> do të ishte e dobishme të bëhet një listë e këtyre<br />
aktiviteteve si <strong>dhe</strong> pjesëmarrësve të tyre me rastin e përgatitjes të një plani të ri për ngritje të kapaciteteve<br />
të burimeve njerëzore.<br />
Rekomandimi A.3: Të përgatitet një plan afatshkurtër për zhvillimin e burimeve njerëzore për punëtorët<br />
e MASHT-it në fushat më urgjente (njohuri për financa <strong>dhe</strong> TI, rregullore të reja <strong>dhe</strong> gjuhë)<br />
Rekomandimi A.4: Ngritja e një baze të të dhënave të aktiviteteve trajnuese të siguruara nga<br />
donatorët <strong>dhe</strong> pjesëmarrësit e tyre, si <strong>dhe</strong> për ato aktivitete duke u përgatitur <strong>dhe</strong> shfrytëzimi i<br />
kësaj baze të të dhënave për menaxhimin e ngritjes së kapaciteteve në MASHT.<br />
Rekomandimi A.5: Në bashkëpunim me ekspertët ndërkombëtar në kuadër të projektit të<br />
ardhshëm SËAP për Edukim të përgatitet një dokument strategjik për ngritje të kapaciteteve të<br />
burimeve njerëzore. 4 Hapi i parë për një zgjidhje gjithëpërfshirëse të problemeve të ngritjes së<br />
kapaciteteve të burimeve njerëzore tashmë është përgatitur nga ana studimit Suedez.<br />
4 Përgatitja e një dokumenti gjithashtu rekomandohet në raportin III të studimit Suedez (udhërrëfyesi 2)<br />
11
Proceset<br />
Menaxhimi i financave<br />
Menaxhimi i financave në MASHT tregon mangësi të shumta – si nga aspekti ligjor ashtu e<strong>dhe</strong> nga<br />
funksionimi. Nga pikëpamja ligjore, Auditori i Përgjithshëm ka konfirmuar këto çështje në raportet e viteve<br />
2007 <strong>dhe</strong> 2008:<br />
MASHT nuk ka sistem të vetin të mbajtjes së llogarive,<br />
MASHT nuk ka vendosur procedura <strong>dhe</strong> kontroll për përgatitjen e deklaratave financiare për të<br />
siguruar të dhëna të sakta <strong>dhe</strong> të qëndrueshme financiare<br />
MASHT nuk ka zbatuar masat e parapara për menaxhimin e pasurisë, p.sh. nuk ka zyrtarë të<br />
pasurisë.<br />
Sa i përket funksionimit, janë identifikuar këto probleme që kanë ndikim në efikasitetin <strong>dhe</strong> efektshmërinë<br />
e menaxhimit financiar në MASHT:<br />
Struktura e buxhetit të MASHT-it (linjat buxhetore), që është formuar vite më parë <strong>dhe</strong> nuk është<br />
rishqyrtuar që nga ajo kohë, nuk korrespondon me detyrat aktuale të MASHT-it<br />
Nuk ka të vendosur sistem të qartë të administrimit të financave,<br />
Ka mungesë të konsiderueshme të njohurive për financa në nivele të ndryshme të menaxhmentit,<br />
Kapacitetet njerëzore në fushën e financave janë të pamjaftueshme (krahaso 7 pozitat që aktualisht<br />
MASHT i ka në menaxhimin e financave me numrin e punëtoreve në njësitë financiare të ministrive të<br />
BE-6: Letonia 32, Lituania 28, Sllovenia 72, Sllovakia 43, Finlanda 38)<br />
Rekomandimi A.6: Rregullimi i problemeve ligjore me fillimin e zbatimit të sistemit të llogaritjes<br />
<strong>dhe</strong> caktimit të zyrtarit të pasurisë në MASHT.<br />
Rekomandimi A.7: Shqyrtimi i një sistemi të administrimit të brendshëm të financave përfshirë<br />
këtu rishikimin e strukturës aktuale të buxhetit të MASHT-it<br />
Rekomandimi A.8: Bazuar në sistemin e miratuar të administrimit të brendshëm të financave të<br />
kryhen trajnime për njohurit rreth financave për të gjitha nivelet e menaxhmentit të MASHT-it<br />
Sa i përket aspektit financiar të fushës së financave shiko seksionin B.<br />
Teknologjia informative <strong>dhe</strong> shërbimet<br />
Të dhënat janë të rëndësisë qenësore për ndonjë zhvillim të mëtejmë, por gjithashtu e<strong>dhe</strong> për<br />
funksionimin e përgjithshëm të sektorit të arsimit. Procedimi i të dhënave pashmangshëm kërkon<br />
mbështetjen e TI-së. Kushte aktuale për shfrytëzimin e TI-së në MASHT janë të pamjaftueshme. Shumë<br />
agjenda që normalisht administrohen më ndihmën e TI-së bëhen vetëm në letër. Shërbimet e<br />
centralizuara të mirëmbajtjes së TI-së (për harduer <strong>dhe</strong> softuer) janë të pakënaqshme. Arsyet kryesore<br />
për këtë janë të dyfishta:<br />
Vonesa të gjata në ofrimin e shërbimeve<br />
Mungesa e njohurive/afërsisë për nevoja specifike të sektorit të arsimit kur flasim rreth aplikimit të<br />
ndihmës për softuer.<br />
Nuk ka sistem të qëndrueshëm për grumbullimin e të dhënave për nevojat e sektorit të arsimit. Sistemit<br />
EMIS i zhvilluar së voni <strong>dhe</strong> i shtrirë në 48% të shkollave <strong>dhe</strong> shumicën e komunave nuk është duke<br />
funksionuar. Kapacitetet personale <strong>dhe</strong> teknologjike për shërbimet e informacionit në sektorin e arsimit<br />
janë të pamjaftueshme. Një projekt i ri i EMIS është në përgatitje në kuadër të projektit të Bankës<br />
Botërore IDEP.<br />
Rekomandimi A.9: Pajisja e njësive përkatëse të MASHT-it me softuer për mbështetje themelore<br />
administrative.<br />
Rekomandimi A.10: Të krijohet një shërbim i brendshëm qendror për ofrimin e mirëmbajtjes së TIsë<br />
për harduer (mirëmbajtja mund të bëhet nga jashtë) <strong>dhe</strong> softuer themelor.<br />
12
Rekomandimi A.11: Të sigurohet shërbimi të TI-së për softuer të veçantë të bazuar në fusha të<br />
caktuara (arsimin parauniversitar, arsimin e lartë, hulumtim <strong>dhe</strong> zhvillim, financa, planifikim...)<br />
Rekomandimi A.12: Të shtohen në mënyrë graduale staf të TI-së të afërt me fushën e<br />
përgjegjësisë së departamenteve për ato departamente ku kjo mungon.<br />
Rekomandimi A.13: Përgatitja e një projekti të ri të EMIS duke shfrytëzuar qasjen standarde të<br />
zhvillimit të sistemit profesional të informacionit<br />
Rekomandimi A.14: Të përgatitet një dokument strategjik për zhvillimin e shërbimeve të<br />
informacionit.<br />
Sa i përket aspektit organizativ në fushën e TI-së <strong>dhe</strong> grumbullimit të të dhënave shiko seksionin B.<br />
Kultura administrative <strong>dhe</strong> menaxhuese<br />
Kultura organizative <strong>dhe</strong> administrative e punës në MASHT nuk përmbush kriteret standarde. Për<br />
shembull, nuk ka procesverbale nga takimet, nuk ka materiale për komente para takimeve. Regjistrimi i<br />
dokumenteve bëhet vetëm në formë të shkruar, jo në mënyrë elektronike. Takimet e menaxhmentit janë<br />
pashmangshëm pjesë e punës të çfarëdo organizate. Por takimet e papërgatitura zakonisht janë të<br />
paefektshme <strong>dhe</strong> humbje e kohës. Ka parime standarde mire të definuar se si të përgatiten <strong>dhe</strong><br />
organizohen takimet për të qenë sa më efektive që është e mundur. Përgatitja e pjesëmarrësve për<br />
takime është një prej çështjeve të rëndësishme. Një pjesë e këtyre përgatitjeve është studimi i<br />
materialeve që diskutohen në takime.<br />
Mekanizmat të organizuara mirë për përcjellje të dokumentacionit janë qenësore. Organizatat si MASHT-i<br />
punojnë kryesisht me dokumente. Prandaj është qenësore të ketë një sistem të ruajtjes, administrimit <strong>dhe</strong><br />
kërkimit të dokumenteve. Një regjistrim elektronik i dokumenteve është mjet shumë i fuqishëm për të<br />
mbështetur një sistem të tillë.<br />
MASHT-i aktualisht ka 9 departamente 5 <strong>dhe</strong> 7 njësi të tjera të koordinuara nga Sekretari i Përhershëm.<br />
Disa departamente janë ngushtë të lidhura (për shembull departamentet në fushën e arsimit<br />
parauniversitar). Puna e departamenteve të ndërlidhura duhet të koordinohet ngushtë sepse kemi të<br />
bëjmë me punë reciprokisht i ndërlidhur. Nuk mund të pritet se koordinimi i këtij lloji mund të kryhet vetëm<br />
nga Sekretari i Përhershëm. Ministritë nga BE-6 shfrytëzojnë koordinatorët e tyre për grupe të<br />
departamenteve ose kanë një numër të vogël të departamenteve të mëdha.<br />
Rekomandimi A.15: Të përgatitet një rregullore e brendshme rreth dorëzimit të materialeve <strong>dhe</strong><br />
organizimit të takimeve të menaxhmentit të MASHT-it.<br />
Rekomandimi A.16: Të përgatitet <strong>dhe</strong> zbatohet projekti i regjistrimit elektronik të dokumenteve.<br />
Rekomandimi A.17: Të prezantohet një sistem i koordinimit bazuar në krijimin e tre grupeve në<br />
fillim për njësitë përkatëse:<br />
Grupi i arsimit parauniversitar,<br />
Grupi i arsimit të lartë <strong>dhe</strong> hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit,<br />
Grupi i administratës,<br />
Caktimi i një koordinatori (të quajtur Zëvendës Sekretar i Përhershëm ose Drejtor i Përgjithshëm) për<br />
secilin grup.<br />
Sa i përket koordinatorit janë 2 opsione:<br />
Koordinatori do të jetë një prej udhëheqësve të departamenteve brenda grupit<br />
3 poste të reja të Zëvendës Sekretarit të Përhershëm ose Drejtorit të Përgjithshëm do të krijohen.<br />
Jo të gjitha njësitë e nivelit të lartë të strukturës organizative do të caktohen në një grup. Për shembull,<br />
departamenti për buxhet <strong>dhe</strong> financa është propozuar t‟i raportoj drejtpërdrejt Sekretarit të Përhershëm<br />
<strong>dhe</strong> si rrjedhojë nuk përfshihet në grupin e administratës.<br />
5 Me përjashtim të Departamentit të Inspektimit.<br />
13
Në anën tjetër, koordinatorët do të koordinojnë gjithashtu agjencitë në portofolin e MASHT-it që punojnë<br />
në fushat përkatëse. (lista e të gjitha njësive të caktuara në secilin prej grupeve mund të shihet në<br />
diagramin e seksionit C).<br />
PJESA B: Gjetjet specifike <strong>dhe</strong> rekomandimet<br />
Në Pjesën B, ne merremi me gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet që kanë të bëjnë me organizimin e<br />
departamenteve <strong>dhe</strong> njësi të tjera në MASHT. Kjo pjesë është organizuar rreth propozimit të strukturës së<br />
re organizative. Pjesa B është e ndarë në 3 seksione kryesore që merren me:<br />
- njësitë themelore,<br />
- njësitë mbështetëse <strong>dhe</strong><br />
- ndarja e punës ndërmjet MASHT <strong>dhe</strong> agjencive.<br />
B.1 Njësitë themelore<br />
Kompetencat e MASHT përfshijnë tërë fushën e arsimit, hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit. Fusha e arsimit<br />
përbëhet nga dy nënfusha kryesore: arsimi parauniversitar <strong>dhe</strong> arsimi i lartë.<br />
B.1.1 Arsimi parauniversitar<br />
Në përgjithësi, ekzistojnë dy qasje themelore për organizimin e ministrisë në fushën e arsimit<br />
parauniversitar:<br />
Në bazë të tipit të shkollave (fillore/ e mesme e përgjithshme / profesionale/ speciale);<br />
Në bazë të llojit të aktiviteteve.<br />
Organizimi i njësie të arsimit parauniversitar në 6 vendet e BE-së është:<br />
2 vende kanë vetëm një njësi në nivel të departamentit;<br />
3 vende kanë 2 njësi në nivel departamenti të ndara në bazë të tipit të shkollave;<br />
1 vend ka 4 njësi, por nuk ka njësi në nivel më të ulët.<br />
MASHT aktualisht shfrytëzon skemën administrative/zhvillimore për divizionin e njësive në nivel<br />
departamenti. Në nivel të divizionit, ajo bazohet kryesisht në tipin e shkollave në Departamentin e<br />
Administratës së <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong> kryesisht në tipin e aktiviteteve të Departamentit të Zhvillimit<br />
të <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />
Për shkak të rëndësisë së <strong>Arsimit</strong> <strong>dhe</strong> Aftësimit Profesional për sistemin e arsimit në Kosovë i nënvizuar<br />
në dokumente të ndryshme të politikave, MASHT është duke shqyrtuar themelimin e Departamentit të<br />
<strong>Arsimit</strong> <strong>dhe</strong> Aftësimit Profesional (AAP). Kjo d.m.th. se qasja aktuale sipas “tipit të aktivitetit” e organizimit<br />
të departamenteve parauniversitare duhet të ndryshohet në qasjen sipas “tipit të shkollës”.<br />
Rekomandimi B.1: Të themelohen 2 departamente – Departamenti i AP <strong>dhe</strong> Departamenti <strong>Arsimit</strong><br />
të Përgjithshëm duke zëvendësuar Departamentin aktual të Administratës së <strong>Arsimit</strong><br />
Parauniversitar <strong>dhe</strong> Departamentit të Zhvillimit të <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />
Në mënyrë që të përforcohet aspekti kualitativ i arsimit, MASHT është duke shqyrtuar gjithashtu krijimin e<br />
një njësie të dedikuar për standardizimin <strong>dhe</strong> testimin. Ne mbështesim këtë qëllim, por për shkak se një<br />
lloj i tillë i njësive funksionon normalisht si një agjenci, ne rekomandojmë transformimin e njësisë më vonë<br />
në agjenci.<br />
Rekomandimi B.2: Të themelohet Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si një njësi e<br />
ndarë <strong>dhe</strong> të transformohet në agjenci në periudhën afatmesme.<br />
Në bazë të qasjes sipas “tipit të shkollës” në nivel departamenti kërkohet ndryshim përkatës në nivelin e<br />
divizionit.<br />
Rekomandimi B.3: Të organizohen dy departamente të arsimit parauniversitar siç vijon:<br />
a) Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm:<br />
14
i) Divizioni i arsimit parafillor, fillor <strong>dhe</strong> të mesëm i ulët,<br />
ii) Divizioni i arsimit të përgjithshëm të mesëm i lartë,<br />
iii) Divizioni i <strong>Arsimit</strong> Special,<br />
iv) Divizioni i <strong>Arsimit</strong> të Komuniteteve,<br />
v) Divizioni për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm.<br />
b) Departamenti i EAP:<br />
i) Divizioni i Administratës së AAP,<br />
ii) Divizioni për Zhvillimin e AAP,<br />
iii) Divizioni i të mësuarit gjatë gjithë jetës.<br />
c) Të punësuarit të cilët kryejnë aktivitete që nuk futen në asnjërin prej divizioneve të<br />
mësipërme ose janë të përbashkëta për më shumë divizione mund të mbeten të<br />
pacaktuara ose të formojnë një divizion të ndarë (p.sh. Divizioni për Aktivitete të<br />
përbashkëta).<br />
Detyrat e çdo divizioni përputhen në thelb me detyrat e sektorëve korrespondues në strukturën aktuale<br />
organizative.<br />
B.1.2 Arsimi i lartë<br />
Në vendet e tjera, fusha e arsimit të lartë në përgjithësi trajtohet me një departament të dedikuar. Duke<br />
shikuar 6 vendet e BE, ne mund ta shohim këtë në katër raste. Dy vende, Finlanda <strong>dhe</strong> Sllovenia, kanë<br />
njësi të dedikuara për arsimin e lartë në nivel më të ulët. Në aspektin e organizimit të departamenteve të<br />
arsimit të lartë, ekzistojnë opsione të ndryshme (divizionet universitare/jo universitare, divizione të<br />
vlerësimit, divizion të gatishmërisë, divizion të institucioneve për arsim të lartë <strong>dhe</strong> për H&Zh).<br />
Rregullimi aktual organizativ në fushën e AL sa i përket karakterit të tij nuk kërkon ndonjë ndryshim<br />
imediat. Gjërat mund të ndryshojnë në mënyrë potenciale pas miratimit të ligjit të ri për arsimin e lartë, por<br />
riorganizimi në këtë fushë nuk është prioritet.<br />
Rekomandim B.4: Të mbahet Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë në pozitën e tij aktuale përfshi<br />
ndarjen e tij të brendshme. Në rast nevoje, të rregullohet eventualisht ndarja e brendshme e<br />
departamentit në pajtim me rezultatet e përpjekjeve të vazhdueshme në fushën e arsimit të lartë<br />
(përgatitja e ligjit të ri).<br />
B.1.3 Hulumtimi <strong>dhe</strong> zhvillimi<br />
Një nga përgjegjësitë themelore të MASHT është promovimi i hulumtimit. Programi i Qeverisë nënvizon<br />
qëllimin e MASHT për të ngritur kapacitetet për hulumtim <strong>dhe</strong> shkencë. Gjendja aktuale e kapaciteteve të<br />
MASHT në fushën e H&Zh nuk dëshmon gatishmërinë e MASHT për të përmbushur këto kërkesa <strong>dhe</strong><br />
për të paraqitur një nga dobësitë e sistemit. Kjo deklaratë është bazuar në këto vrojtime:<br />
MASHT ka kapacitet shumë të dobët të personelit në fushën e H&Zh <strong>dhe</strong> duhet të qartësojë<br />
organizimin e punës së ministrisë. (Në aspektin e organizimit të ministrisë në vende të tjera,<br />
fusha e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit paraqet gjendje të ngjashme siç është me edukimin e lartë:<br />
përveç Finlandës, ekziston një lloji departamenti për H&Zh. Në Finlandë, ekziston një divizion i<br />
dedikuar për H&Zh. Në aspektin e strukturës së brendshme të departamenteve janë shfrytëzuar<br />
opsione të ndryshme (politikat kundrejt projekteve, bashkëpunimi ndërkombëtar në H&Zh, H&Zh<br />
në universitete).<br />
Aktualisht, MASHT-i nuk ka buxhet për aktivitetet në H&Zh (me përjashtim të buxhetit për<br />
mbijetesën themelore të instituteve kërkimore). Nën kushte të tilla, zhvillimi në këtë fushë nuk<br />
është i realizueshëm. Por e<strong>dhe</strong> kur disa fonde për H&Zh janë të ndara, është e rëndësishme që<br />
të kemi në vend një sistem efektiv të cilësisë së tyre për marrësit përfundimtar. Ne propozojmë<br />
një mënyrë standarde të bazuar në parimin e granteve konkurruese duke shqyrtuar miratimet e<br />
kolegëve për propozimet e kërkimore.<br />
15
Ekziston vetëm një numër i vogël i organizatave hulumtuese në Kosovë. Tri prej tyre, Instituti<br />
Pedagogjik, Instituti Albanologjik <strong>dhe</strong> Instituti i Historisë aktualisht janë organizata të portofolit të<br />
MASHT. Kemi pasur takime në të gjitha këto institute <strong>dhe</strong> ne kemi gjetur se kushtet për punën e<br />
tyre janë të dobëta, si <strong>dhe</strong> ato nuk mund të funksionojnë me efikasitet në kushte të tilla. Për më<br />
tepër, ekziston një prioritet i deklaruar strategjik i prezantuar në kohë të fundit nga Ministri Hoxhaj<br />
për të themeluar institucione hulumtuese në universitete ... (shih Pjesën A). Kështu që është e<br />
nevojshme të shqyrtohet seriozisht pozita e ardhshme e këtyre instituteve.<br />
Nuk ka ndonjë mënyrë të lehtë ose të shpejtë për zgjidhjen e këtyre problemeve, por grupi i<br />
rekomandimeve më poshtë ofron hapa praktikë të cilët do të mund të çonin përpara.<br />
Rekomandimi B.5: Të elaborohet strategjia për fushën e H&Zh. Ky është hapi i parë i<br />
vetëkuptueshëm pasi që, pa drejtim të politikave, nuk mund të bëhet shumë. Duke pasur parasysh faktin<br />
që fushat kryesore të tjera të punës së MASHT kane dokumentet e tyre strategjike, ky është dokumenti<br />
më i rëndësishëm i cili mungon.<br />
Derisa nuk ka një strategji për H&Zh, ne nuk propozojmë ndryshimin e strukturës aktuale organizative të<br />
MASHT në fushën e H&Zh. Elaborimi i strategjisë do të dëshmonte prioritetet e Kosovës në H&Zh <strong>dhe</strong><br />
masat për mbështetjen e tyre. Bazuar në to, duhet të propozohet rregullimi adekuat i strukturës<br />
organizative, nëse nevojitet. Ngjashëm si me arsimin e lartë, organizmi i departamentit gjithashtu nuk<br />
është një çështje themelore, pasi që ka disa opsione njësoj të vlefshme. Mungesa e kapacitetit është një<br />
problem real.<br />
Rekomandimi B.6: Të mbahet Departamenti i Sh&T në pozitën e tij aktuale përfshi e<strong>dhe</strong> ndarjen e<br />
brendshme. Në rast se nevojitet, eventualisht të rregullohet ndarja e brendshme e departamentit në<br />
pajtim me rezultatet e zhvillimit të strategjisë së re për H&ZH.<br />
Dy rekomandimet në vijim kanë të bëjnë me gjetjen e dytë <strong>dhe</strong> të tretë më lartë.<br />
Rekomandimi B.7: Të aranzhohen çështjet financiare për mbështetjen e H&Zh; të themelohet<br />
agjencia e granteve për mbështetjen e H&Zh. 6<br />
Rekomandimi B.8: Bazuar në strategjinë e re për H&Zh, të vendoset lidhur me pozitën e<br />
mëtutjeshme të instituteve hulumtuese; në rast se institutet mbeten në rregullimin aktual, atëherë<br />
të përmirësohen kushtet për punën e tyre.<br />
B.2 Njësitë mbështetëse<br />
Njësitë mbështetëse mund të ndahen në dy pjesë kryesore: mbështetja speciale <strong>dhe</strong> mbështetja e<br />
përgjithshme. Mbështetja e përgjithshme përbëhet nga këto fusha:<br />
auditimi i brendshëm,<br />
buxheti <strong>dhe</strong> financat,<br />
investimet,<br />
prokurimi,<br />
burimet njerëzore,<br />
çështjet ligjore,<br />
planifikimi <strong>dhe</strong> analiza,<br />
teknologjia informative,<br />
marrëdhëniet publike,<br />
marrëdhëniet ndërkombëtare <strong>dhe</strong> çështjet evropiane.<br />
Mbështetja e përgjithshme përfshinë<br />
administrimin e përgjithshëm,<br />
6 Si shembull, mund te shërbejë Agjencia për Hulumtim <strong>dhe</strong> Zhvillim e Sllovakisë (www.apvv.sk).<br />
16
operimin (shërbimet teknike, menaxhimi i aseteve).<br />
Për funksionim të duhur të çdo ministrie, të gjitha fushat e mbështetjes së përgjithshme <strong>dhe</strong> speciale<br />
duhet të përfshihen. Organizimi i njësive duke siguruar funksionet mbështetëse brenda strukturës së<br />
përgjithshme organizative të një ministrie mund të bëhet në mënyra të ndryshme. Sidoqoftë, ekzistojnë<br />
disa kufizime në bazë të ligjit të cilat duhet të adresohen (më shumë në atë tabelë). Ne kemi<br />
rekomanduar gjithashtu organizimin e mbështetjes në 6 vendet e BE. Rezultatet <strong>dhe</strong> rekomandimet për<br />
MASHT janë siç vijon:<br />
Auditimi i Brendshëm<br />
Në vendet e vogla të BE-së, Njësia e Auditimit të Brendshëm është gjithmonë një njësi organizative e<br />
dedikuar në nivelin e lartë të strukturës organizative. Në shumicën e 6 vendeve të BE (5 nga 6) ajo i<br />
raporton drejtpërdrejt Ministrit. Ekziston një Njësi e Auditimit të Brendshëm më MASHT, por tani ka vetëm<br />
një të punësuar. Në bazë të projektligjit për Auditimin e Brendshëm, Njësia e Auditimit të Brendshëm<br />
duhet të jetë nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Ministrit ose Sekretarit të Përhershëm. 7 Në aspektin e<br />
punës substanciale të saj, Raporti i Auditorit Gjeneral për vitin 2007 përmban disa gjetje që nënvizojnë<br />
probleme të ndryshme. Raporti i Auditorit Gjeneral për vitin 2008 ka konfirmuar se asgjë esenciale nuk<br />
është bërë me gjetjet deri më tani. Për më tepër, puna e njësisë në 2008 nuk është përqendruar në<br />
problemet e identifikuara në Raporti i Auditorit Gjeneral për 2007.<br />
Rekomandimi B.9: Në planin e aktiviteteve të auditimit të brendshëm përqendrohuni në fushat ku<br />
janë identifikuar problemet kryesore nga Auditori Gjeneral.<br />
Rekomandimi B.10: Të themelohet Njësia e Auditimit të Brendshëm me 3 poste si njësi e dedikuar<br />
në nivel të lartë që i raporton drejtpërdrejt Sekretarit të Përhershëm.<br />
Buxheti <strong>dhe</strong> financimi<br />
Në pjesën A më lartë kemi trajtuar administrimin e financave në përgjithësi. Këtu prezantojmë<br />
rekomandimet në aspektin organizativ të kësaj fushe.<br />
Njësitë përgjegjëse për buxhetim <strong>dhe</strong> financim në 6 vendet e BE-së janë kryesisht (në katër raste) njësi<br />
organizative të dedikuara në nivel të lartë. Ato i raportojnë Ministrit <strong>dhe</strong> Sekretarit të Përhershëm. Në një<br />
rast, njësia është pjesë e Zyrës së SP <strong>dhe</strong> në një rast tjetër pjesë e Departamentit të Administratës. Sa i<br />
përket organizimit të brendshëm, ai është i ndryshëm në ministritë e 6 vendeve të BE. Mbajtja e llogarive<br />
është një divizion i kësaj njësie në një rast (Letonia), derisa në 2 raste (Sllovakia, Lituania), llogaritja<br />
është një njësi e ndarë në nivel të lartë.<br />
Në kontekstin e Kosovës, duhet të nënvizohet se në bazë të Ligjit për Menaxhimin e Financave Publike,<br />
zyrtari kryesor financiar (udhëheqësi i njësisë për financim) duhet t;i raportojë Sekretarit të Përhershëm.<br />
Rekomandimi B.11: Të themelohet Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim si njësi e dedikuar në<br />
nivel të lartë që i raporton drejtpërdrejt Sekretarit të Përhershëm<br />
Rekomandimi B.12: Të themelohen tri divizione në kuadër të Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong><br />
Financa: Divizioni i Buxhetit, Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa, <strong>dhe</strong> Divizioni për Investime.<br />
Divizioni për Investime duhet të merret me të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me buxhetin për investime<br />
për sektorin e arsimit. Për më tepër, ai duhet të merret me çështjet e infrastrukturës së shkollës për të<br />
cilat MASHT është përgjegjëse.<br />
Divizioni i Buxhetit duhet të merret me të gjitha detyrat lidhur me buxhetin për sektorin e arsimit të<br />
përshkruara në rregulloret ligjore, në mënyrë specifike: propozimi i buxhetit për MEF, alokimi i buxhetit të<br />
miratuar për organizatat <strong>dhe</strong> njësitë e sektorit të arsimit, administrimit të buxhetit gjatë vitit, koordinimi i<br />
mbledhjes së të dhënave <strong>dhe</strong> kompletimi final i pasqyrave financiar të sektorit të arsimit për MEF, duke<br />
siguruar komunikimin lidhur me çështjet buxhetore me MEF. Pjesa më e ma<strong>dhe</strong> e punës në pjesën e<br />
investimeve të buxhetit do të trajtohet nga Divizioni për Investime, përderisa Divizioni për Buxhet do të<br />
rris produktet e Divizionit të Investimeve në dokumentet <strong>dhe</strong> raportet e përgjithshme. Divizioni për Llogari<br />
<strong>dhe</strong> Pagesa do të merrej me llogaritë <strong>dhe</strong> pagesat nëpërmjet Thesarit të Shtetit në pajtim me rregullore<br />
7 Shih nenin 3 (definicioni i menaxhmenti i lartë në fushën e Sektorit Public) <strong>dhe</strong> nenin 10 seksioni 1 i draftit<br />
17
ligjore relevante <strong>dhe</strong> udhëzimet administrative të brendshme të MASHT. Divizioni do të ishte përgjegjës<br />
për përgatitjen e pasqyrave financiare për Divizionin e Buxhetit, ashtu si e<strong>dhe</strong> për ofrimin e të dhënave të<br />
llogarive për menaxhimin e aseteve për Divizionin e Operativës në Departamentin e Administratës.<br />
Investimet<br />
Në MASHT, Divizioni për Infrastrukturë në kuadër të Departamentit të Infrastrukturës <strong>dhe</strong> Shërbimeve<br />
Teknike luan një rol kyç të një njësie investimeve. Njësitë përgjegjëse për investime në ministritë e 6<br />
vendeve të BE më së shpeshti janë njësi të vendosura në nivel të ulët, p.sh. ato janë një divizion i<br />
departamentit (në 2 raste një divizion i departamentit financiar, në një rast një divizion i Zyrës së SP).<br />
Vetëm në 2 raste ekzistojnë njësi të dedikuara në nivelin e lartë të strukturës organizative.<br />
Në rastin e MASHT, është e nevojshme që të merret parasysh rëndësia e aktiviteteve aktuale të<br />
Divizionit të Infrastrukturës në zgjidhjen e problemeve të infrastrukturës shkollore në Kosovë. Në anën<br />
tjetër, gjithashtu është e rëndësishme që të nënvizohet se prokurimi/ndërtimi i shkollave i centralizuar në<br />
nivel të MASHT, sipas mendimit tonë, nuk është një zgjidhje e përshtatshme.<br />
Rekomandimi B.13: Të transferohet gradualisht ndërtimi i shkollave/prokurimi tek komunat. Të<br />
mbahen caktimi i standardeve për ndërtesat shkollore, prioritizimi <strong>dhe</strong> caktimi i politikave për këtë<br />
fushë në nivel të MASHT.<br />
Sa i përket aranzhimit organizativ të njësisë për investime, ekzistojnë 3 opsione:<br />
të mbahet njësia për investime në pozitën e saj aktuale,<br />
të themelohet një njësi për investime si divizion i Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim,<br />
të themelohet njësia për investime si një departament.<br />
Ne rekomandojmë themelimin e njësisë për investime si një divizion i Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong><br />
Financim duke transformuar <strong>dhe</strong> transferuar Divizionin e Infrastrukturës nga pozita e tij aktuale. Arsyeja<br />
për këtë është se çështjet e infrastrukturës shkollore do të jenë prioritare në periudhën afatshkurtër <strong>dhe</strong><br />
afatmesme. Por në periudhën afatgjate njësia do të merr përgjegjësinë për agjendën e MASHT për<br />
investime standarde ndërsektoriale lidhur me sektorin e arsimit.<br />
Çështjet ligjore<br />
Njësitë për çështje ligjore në ministritë e 6 vendeve të BE në shumicën e rasteve (4) janë në nivelin e<br />
lartë organizativ si njësi të dedikuara. Kur flasim për çështjet ligjore, duhet të veçohen dy fusha:<br />
legjislacioni si krijim i rregulloreve të reja ligjore,<br />
aplikimi i rregulloreve ligjore ekzistuese.<br />
Në disa ministri, ekzistojnë njësi të ndryshme të pavarura për çdonjërën prej dy fushave.<br />
Rekomandimi B.14: të mbahet njësia ligjore në pozitën e saj aktuale si një departament me theks<br />
kryesor në punën legjislative. Në rast nevoje, të themelohet një pozitë për jurist në zyrën e SP.<br />
Planifikimi <strong>dhe</strong> analizimi<br />
Njësitë e dedikuara për planifikim <strong>dhe</strong> analiza ekzistojnë në ministritë e 6 vendeve të BE, 1 në nivel të<br />
lartë <strong>dhe</strong> 2 në nivel të ulët si pjesë e Zyrës së SP <strong>dhe</strong>, respektivisht, Departamentit për Koordinim të<br />
Politikave. Në rastin e Kosovës, përforcimi i planifikimit është cilësuar si një nga prioritetet kryesore.<br />
Rekomandimi B.15: Të transformohet Zyra aktuale për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza në Departamentin<br />
për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza me Divizionin e Planifikimit <strong>dhe</strong> Divizionin e Statistikave.<br />
Divizioni i Planifikimit merret me përgatitjen <strong>dhe</strong> vlerësimin e të gjitha llojeve të planeve të gjera të<br />
MASHT <strong>dhe</strong> të sektorit të arsimit në koordinim me njësitë përkatëse në MASHT. Për këto punë, divizioni<br />
gjithashtu përgatit analiza të nevojshme. Gjithashtu, ai ofron ndihmë metodologjike për punën e<br />
planifikimit të politikave për njësitë e tjera të MASHT.<br />
Përgjegjësia kryesore e Divizionit të Statistikave është që të sigurojë funksionimin e sistemit SMIA të<br />
MASHT për mbledhjen e të dhënave <strong>dhe</strong> elaborimin e raporteve statistikore <strong>dhe</strong> analizave<br />
18
korresponduese të MASHT. Divizioni gjithashtu ofron ndihmë metodologjike <strong>dhe</strong> praktike për nevojat e<br />
grumbullimit të të dhënave për njësitë e tjera të MASHT.<br />
Teknologjia informative<br />
Çështja e infrastrukturës së TI <strong>dhe</strong> mbledhja e të dhënave janë diskutuar në pjesën A më lartë, por ne<br />
këtu prezantojmë rekomandimet organizative të cilat pasojnë. Duke marr parasysh vendet e tjera, njësitë<br />
e posaçme për mbështetje të TI mund të shihen në 4 prej 6 ministrive të vendeve të BE, zakonisht në<br />
nivel të ulët të strukturës organizative. Siç është përmendur tashmë, përmirësimi i mbështetjes së TI në<br />
MASHT duhet të jetë prioritet. Mbështetja e TI mund të jetë dy llojesh. Ekziston mbështetja bazike e TI,<br />
përderisa aplikacionet e TI në fusha individuale gjithashtu kërkojnë mbështetje të specializuar. Për këtë<br />
arsye, është përfituese që të dy grupet- ekspertët e TI <strong>dhe</strong> kapaciteti i përgjithshëm për mbështetje të TI,<br />
të kenë njohuri, gjithashtu, e<strong>dhe</strong> për agjendën në fushën përkatëse.<br />
Rekomandimi B.16: Të themelohet Divizioni për Mbështetje të TI në kuadër të Departamentit<br />
Administrativ.<br />
Rekomandimi B.17: Gradualisht të themelohen pozitat e specializuara të TI për çdo grup të<br />
departamenteve.<br />
Marrëdhëniet <strong>dhe</strong> informimi publik<br />
Duke pasur parasysh faktin që një pjesë e ma<strong>dhe</strong> e popullsisë është drejtpërdrejt ose tërthorazi në mesin<br />
e klientëve të ministrisë (studentët, prindërit, etj.), funksioni i informimit publik është vital. Mund të gjejmë<br />
njësi të dedikuara për marrëdhënie publike në nivel të lartë të strukturës organizative në ministritë e 6<br />
vendeve të BE (në një rast së bashku me marrëdhëniet ndërkombëtare). Njësia i raporton drejtpërdrejtë<br />
Ministrit në 3 raste.<br />
Rekomandimi B.18: Të themelohet Njësia për Marrëdhënie Publike si një zyre në kuadër të<br />
Kabinetit të Ministrit. Njësia për Marrëdhënie Publike do të kryente detyrat lidhur me përfaqësimin e<br />
MASHT në masmedia <strong>dhe</strong> monitorimin e lajmeve që iu referohen MASHT <strong>dhe</strong> sektorit të <strong>Arsimit</strong>. Njësia<br />
gjithashtu do të menaxhonte komunikimin e jashtëm të MASHT në bashkëpunim me njësitë e MASHT.<br />
Marrëdhëniet e jashtme (ndërkombëtare) <strong>dhe</strong> çështjet evropiane<br />
Këtu ne kemi futur së bashku dy fusha të ndryshme. Arsyeja është se në ministritë e 6 vendeve të BE<br />
mund të gjejmë njësitë që mbështesin të dy fushat ose njësi të veçanta për secilën prej tyre. MASHT<br />
porsa ka themeluar Departamentin për Integrime Evropiane, Zhvillim të Koordinuar <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit.<br />
Ne mendojmë se është e rëndësishme që të inkorporohet agjenda e marrëdhënieve ndërkombëtare.<br />
Çështjet e marrëdhënieve ndërkombëtare përfshijnë detyrat lidhur me bashkëpunimin ndërkombëtar të<br />
MASHT, p.sh. koordinimi <strong>dhe</strong> përfaqësimi i interesave të Kosovës në marrëdhënie bilaterale <strong>dhe</strong><br />
multilaterale <strong>dhe</strong> në organizata ndërkombëtare në fushën e kompetencave të MASHT, si <strong>dhe</strong> detyrat<br />
lidhur me aranzhimin e udhëtimeve zyrtare jashtë vendit për të punësuarit e MASHT <strong>dhe</strong> vizitat në<br />
MASHT nga jashtë, detyrat lidhur me protokoll, organizimin e konferencave <strong>dhe</strong> seminareve me<br />
pjesëmarrje ndërkombëtare.<br />
Rekomandimi B.19: Të përfshihen çështjet e marrëdhënieve ndërkombëtare në mandatin e<br />
Departamentit për Integrime Evropiane, Zhvillim të Koordinuar të Donatorëve <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit.<br />
Administrata e përgjithshme<br />
Ne mund të gjejmë njësitë „Administrative“, të „Administratës“ ose të “Çështjeve të Përgjithshme“ në<br />
ministritë e 5 ose 6 vendeve të BE. Në rastin e Finlandës që shfrytëzon sistemin e departamenteve të<br />
mëdha, departamenti i administratës përfshin njësitë për shumicën e fushave mbështetëse. Në 4 rastet e<br />
tjera, numra më të vegjël të fushave të ndryshme (p.sh. prokurimi, BNj, dokumentacioni, operativa,<br />
mbështetja e TI) janë përfshirë në këto departamente. Lidhur me qasjen e përgjithshme, bazuar në<br />
analizën e përgjithshme të FRIDOM të kryer për të gjitha ministritë, ne rekomandojmë themelimin e një<br />
Departamenti Administrative që do të përfshinte këto funksione.<br />
Në fushën e shërbimeve teknike, menaxhimit të aseteve, mirëmbajtjes, njësitë e pavarura në këto fusha<br />
mund të hasen vetëm në 2 nga 6 vendet e BE. Vetëm në një rast ekziston një njësi e dedikuar për<br />
19
operativë në nivel të lartë (Sllovakia). Në të gjitha rastet e tjera, njësitë e përgjithshme për administratën e<br />
përgjithshme merren me këto çështje.<br />
Rekomandimi B.20: Të transformohet Departamenti ekzistues për Infrastrukturë <strong>dhe</strong> Shërbime<br />
Teknike në dy divizione – Divizioni i Operativës <strong>dhe</strong> Divizioni për Mbështetje të TI – në<br />
Departamentin e Administratës. Të transformohet Divizioni origjinal i Infrastrukturës në Divizionin e<br />
Investimeve në Departamentin e Buxhetit <strong>dhe</strong> Financimit.<br />
Divizioni i Operativës duhet të merret me të gjitha çështjet të mbuluara aktualisht nga Divizioni i<br />
Shërbimeve Teknike. Për më tepër, ai do të kujdesej e<strong>dhe</strong> për menaxhimin e aseteve në pajtim me<br />
rregulloret ligjore përkatëse (në bazë të Raportit të Auditorit Gjeneral, aktualisht nuk përfshihen nga<br />
MASHT). Sfondi i llogarive për menaxhimin e aseteve do të ofrohej nga Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa i<br />
Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim.<br />
Divizioni për Mbështetjen e TI do të siguronte shërbimet e nevojshme për funksionim të infrastrukturës së<br />
MASHT, si <strong>dhe</strong> të planifikojë zhvillimin e tyre. Shërbimet do të përfshinin mbështetjen e harduerit <strong>dhe</strong><br />
softuerit. Sa i përket mbështetjes së harduerit, pritet që shërbimet do të ofrohen kryesisht nga subjekte të<br />
jashtme <strong>dhe</strong> divizioni do të sigurojë organizimin e ofrimit të tyre. Sa i përket mbështetjes së softuerit,<br />
divizioni kryesisht do të sigurojë operimin e rrjetit lokal me të dhëna të MASHT <strong>dhe</strong> serverët (posta, faqja<br />
elektronike, etj.), instalimin <strong>dhe</strong> mirëmbajtjen e softuerit bazik për kompjuterët e MASHT <strong>dhe</strong> shërbimet e<br />
përgjithshme konsultative për njësitë e MASHT në fushën e TI.<br />
B.3 Ndarja e punës ndërmjet MASHT <strong>dhe</strong> agjencive<br />
Agjencitë janë ekzekutive, por në aspektin operacionale janë organizata të pavarura në kuadër të<br />
portofolit të ministrisë që kryejnë funksionet e zbatimit <strong>dhe</strong> rregullimit. Agjencitë janë shumë të<br />
zakonshme në sektorin e arsimit <strong>dhe</strong> ato zakonisht përfshijnë detyrat siç janë zhvillimi i programeve<br />
mësimore, tekstet shkollore, trajnimin e mësimdhënësve <strong>dhe</strong> kontrollin e cilësisë (inspektimin, vlerësimin,<br />
akreditimin). Vendimi lidhur me shfrytëzimin e drejtë të agjencive kërkon të kuptuarit e arsyes përkatëse<br />
për shfrytëzimin e tyre, që është në ndarjen e drejtë të detyrave ndërmjet ministrisë <strong>dhe</strong> të tjerëve – në<br />
rastin kur ministria është e stërngarkuar me detyrat për zbatim ditor, ajo rrezikon që të neglizhojë politikat<br />
e saja themelore <strong>dhe</strong> detyrat legjislative. Në anën tjetër, është e rëndësishme që të theksohet se<br />
themelimi i një agjencie mund të çojë drejt kostove më të larta <strong>dhe</strong> problemeve me llogaridhënien e qartë.<br />
Për më tepër, krijimi i një agjencie pa mjedisin përkatës për menaxhmentin e saj (përfshi një shkallë të<br />
autonomisë financiare) ka të ngjarë që të jetë i pavlerë.<br />
Situata aktuale në sektorin e arsimit në Kosovë është ajo ku të punësuarit e MASHT merren pothuajse<br />
me të gjitha detyrat. Institucionet autonome përfaqësohen kryesisht nga institutet hulumtuese, të cilat<br />
madje nuk janë as agjenci ekzekutive të vërteta që kryejnë detyra të cilat do duhej t‟u takonin agjencive të<br />
tilla (ndonëse Instituti Pedagogjik në të vërtetë do të mund të kryente një rol të tillë). Pastaj janë<br />
organizatat që merren me funksionet e ofrimit të shërbimit për komunitetin universitar/hulumtues në<br />
kuadër të Universitetit të Prishtinës (Qendra Studentore, Biblioteka Universitare). Në shumicën e 6<br />
vendeve të BE, gjendja është ndryshe, ashtu siç tregohet në Tabelën 2. 8<br />
8 Klasifikimi i institucioneve në fushat konkrete në disa raste është i paqartë, ashtu që shifrat në tabelë duhet të shihen vetëm si<br />
informuese.<br />
.<br />
20
Tabela 2: Krahasimi i agjencive në sektorët e arsimit të 6 vendeve të BE <strong>dhe</strong> Kosovës<br />
Fusha<br />
Kosova<br />
Numri i të<br />
punësuarve<br />
Nr. i<br />
institucioneve<br />
Estonia<br />
Numri i të<br />
punësuarve<br />
Nr. i<br />
institucioneve<br />
Sllovenia<br />
Numri i të<br />
punësuarve<br />
Nr. i<br />
institucioneve<br />
21<br />
Letonia<br />
Numri i të<br />
punësuarve<br />
Nr. i<br />
institucioneve<br />
Lituania<br />
Numri i të<br />
punësuarve<br />
Nr. i<br />
institucioneve<br />
Finlanda<br />
Numri i të<br />
punësuarve<br />
Nr. i<br />
institucioneve<br />
Sllovakia<br />
Numri i të<br />
punësuarve<br />
Nr. i<br />
institucioneve<br />
Zhvillimi i<br />
arsimit<br />
99 3 154 2 365 2 99 1<br />
Zhvillimi i<br />
hulumtimeve<br />
88 1 23 1 18 1 56 1<br />
Bibliot. e përgj. 105 1 134 1 24 1 128 2<br />
Bashkëpunimi<br />
ndërkombëtar<br />
28 1 127 2 49 1<br />
MGjGjJ 22 1<br />
Instituti për<br />
hul.<br />
94 3 259 2 82 2<br />
Statistika <strong>dhe</strong><br />
analiza<br />
130 1<br />
Arsimi<br />
profesional<br />
29 1 42 1<br />
Mbështetja e<br />
arsimit<br />
Mbështetja për<br />
18 1 12 1 49 1<br />
nevoja te<br />
veçanta<br />
Vlerësimi i<br />
arsimit <strong>dhe</strong><br />
18 1 60 1<br />
sigurimi i<br />
cilësisë,<br />
inspektimi<br />
99 1 17 2 66 2 40 1 73 2 257 1<br />
Shuma totale 199 4 304 6 17 2 441 9 63 2 926 11 914 12<br />
MASHT është duke themeluar Agjencinë e Akreditimit si një organizatë të pavarur <strong>dhe</strong> ka mendime për të<br />
themeluar Qendrën për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si agjenci. Ndonëse vendimi për Agjencinë e<br />
Akreditimit është prezantuar si final derisa bërja e Qendrës për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si e<br />
pavarur pritet të ndodhë vetëm në periudhën afatgjatë, ne propozojmë që të bëhet analiza kosto-përfitim<br />
në të dy rastet. Përndryshe, mund të ndodhë që përfitimet e parapara nga pavarësimi i Agjencisë për<br />
Akreditim mënyrë të konsiderueshme të zvogëlohen për shkak të kostos së këtij hapi.<br />
Në bazë të drejtorit të tij, Instituti Pedagogjik aktualisht e sheh misionin e vet si hulumtim në fushën e<br />
arsimit parauniversitar. Në anën tjetër, institutet e këtij lloji në portofolin e ministrisë së arsimit në vendet e<br />
tjera (p.sh. Instituti Shtetëror Pedagogjik në Sllovaki) zakonisht merren e<strong>dhe</strong> me zhvillimin e programeve<br />
mësimore <strong>dhe</strong> teksteve shkollore, duke përcaktuar standardet <strong>dhe</strong> aktivitetet e tjera praktike zhvillimore të<br />
nevojshme për funksionimin e arsimit parauniversitar. Është e kontestueshme nëse hulumtimi duhet të<br />
jetë prioriteti kryesor në gjendjen ku funksionet bazike nuk kryhen.<br />
Universiteti i Prishtinës në kohë të fundit është pavarësuar financiarisht nga MASHT duke marrë statusin<br />
e organizatës buxhetore (më parë, financimi për Universitetin e Prishtinës ka qenë një nga linjat<br />
buxhetore të buxhetit të MASHT). Befasisht, hapësirat që shërbejnë për Universitetin, si Qendra
Studentore <strong>dhe</strong> Biblioteka Universitare, kanë mbetur financiarisht të lidhura drejtpërdrejt me buxhetin e<br />
MASHT.<br />
Sa i përket agjencive, vëmendje e posaçme duhet t‟i kushtohet çështjes së inspektimit. Në bazë të Ligjit<br />
për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong> në Kosovë Nr. 2004/37 (ligji për inspektim), inspektimi në rastin e Kosovës<br />
merret me të gjitha nivelet <strong>dhe</strong> llojet e arsimit. Në disa vende, fjala “inspektim” më shumë ka të bëjë me<br />
arsimin parauniversitar. Lidhur me arsimin e lartë, kontrolli <strong>dhe</strong> vlerësimi i arsimit realizohen në kuadër të<br />
proceseve të quajtura akreditim <strong>dhe</strong> vlerësim, <strong>dhe</strong> kontrolli i përgjithshëm i zbatimit të ligjeve në<br />
institucionet e arsimit të lartë kryhet nga një njësi e ministrisë e dedikuar për kontroll. Në të vërtetë,<br />
gjithashtu e<strong>dhe</strong> në Kosovë kapacitetet <strong>dhe</strong> përpjekjet kryesore të inspektimit janë përqendruar në arsimin<br />
parauniversitar <strong>dhe</strong> inspektimi i arsimit të lartë kufizohet në kontrollin e respektimit të ligjeve <strong>dhe</strong> nuk<br />
merret me vlerësimin e cilësisë së arsimit. Inspektimi shpesh ekzekutohet nga agjencitë e dedikuara (në 6<br />
vendet e BE kjo ndodh Letoni, Slloveni <strong>dhe</strong> Sllovaki). Rregullimet ligjore në Kosovë në mënyrë eksplicite<br />
nënvizojnë se inspektimi kryhet nga një organ ekzekutiv në kornizën e MASHT <strong>dhe</strong> se shefi i inspektimit<br />
(Inspektori Kryesor i <strong>Arsimit</strong>) i raporton SP.<br />
Rekomandimi B.21: Të kryhet një analizë e pavarur e kosto-përfitimeve të delegimit të detyrave, që<br />
aktualisht kryhen nga MASHT, te Agjencia e Akreditimit <strong>dhe</strong> Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong><br />
Parauniversitar. Të merret vendimi vetëm në bazë të analizës.<br />
Rekomandimi B.22: Të angazhohet Instituti Pedagogjik në zhvillimin e aktiviteteve për arsimin<br />
parauniversitar.<br />
Rekomandimi B.23: Të zhvendosen funksionet e ofrimit të shërbimit për komunitetin<br />
universitar/hulumtues në kuadër të Universitetit të Prishtinës (Qendra e Studentëve, Biblioteka<br />
Universitare).<br />
Rekomandimi B.24: Të mbahet Departamenti i Inspektimit si pjesë e MASHT. Të definohet më<br />
saktësisht roli i inspektimit në arsimin e lartë në ligjin për inspektim. Të shqyrtohet transformimi i<br />
tij në agjenci në periudhën afatgjate.<br />
PJESA C: Përmbledhje e rekomandimeve <strong>dhe</strong> radhitja<br />
Kjo pjesë përmban përmbledhjen e rekomandimeve të sugjeruara në raport <strong>dhe</strong> propozimin për radhitjen<br />
e zbatimit të tyre, si e<strong>dhe</strong> një analizë të shkurtër të marrëdhënies së rekomandimeve të raportit me<br />
objektivat e PVPE <strong>dhe</strong> çështjes gjinore.<br />
C.1 Përmbledhje e rekomandimeve organizative<br />
Raporti përmban rekomandimet organizative <strong>dhe</strong> të tjera. Në këtë pjesë, ne ofrojmë një përmbledhje të<br />
rekomandimeve organizative.<br />
C.1.1 Rekomandimeve organizative për MASHT<br />
Të dizajnohet <strong>dhe</strong> zbatohet një strukturë e re organizative për MASHT bazuar në dy nivelet me rregullat<br />
bazike të dhëna në vijim:<br />
njësitë në nivelin e lartë në përgjithësi quhen departamente, njësitë në nivelin e ulët në përgjithësi<br />
quhen divizione; gjithashtu mund të përdoren e<strong>dhe</strong> emra të tjerë;<br />
çdo njësi në nivelin e ulët është pjesë e një njësie në nivelin e lartë;<br />
nuk ka kufizime fillestare në madhësinë <strong>dhe</strong> strukturën e njësive organizative;<br />
Departamenti mundet ose nuk mundet të ndahet në divizione;<br />
Ndarja e departamentit në divizion nuk ka nevojë të përfshijë të gjithë anëtarët e departamentit.<br />
Në aspektin e organizimit specifik, kjo është një përmbledhje e të gjitha rekomandimeve organizative që<br />
përfshijnë një NDRYSHIM nga gjendja aktuale:<br />
Të themelohen 2 departamente – Departamenti i AP <strong>dhe</strong> Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm<br />
duke zëvendësuar Departamentin aktual të Administratës së <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong><br />
22
Departamentin për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar. Të organizohen dy departamente për<br />
arsimin parauniversitar siç vijon:<br />
o Departament i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm:<br />
Divizioni i arsimit parafillor, fillor <strong>dhe</strong> të mesëm i ulët,<br />
Divizioni i arsimit të përgjithshëm të mesëm i lartë,<br />
Divizioni i <strong>Arsimit</strong> Special,<br />
Divizioni i <strong>Arsimit</strong> për Komunitete,<br />
Divizioni për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm,<br />
o Departamenti i EAP:<br />
Divizioni i Administratës së Aftësimit Profesional (AP)<br />
Divizion për zhvillimin e AP,<br />
Divizioni për të mësuarit gjatë gjithë jetës (GjGjJ).<br />
Të themelohet Qendra për vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si njësi e veçantë <strong>dhe</strong> të<br />
transformohet në agjenci në periudhën afatmesme.<br />
Të themelohet Njësia e Auditimit të Brendshëm me 3 poste.<br />
Të themelohet Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim. Të themelohen tri divizione në kuadër të<br />
Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim: Divizioni i Buxhetit, Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa <strong>dhe</strong><br />
Divizioni i Investimeve.<br />
Të aplikohet një sistem i koordinimit në bazë të krijimit të dy grupeve të mëposhtme të njësive të<br />
ndërlidhura:<br />
o Grupi i arsimit parauniversitar,<br />
o Grupi për arsimin e lartë <strong>dhe</strong> H&Zh.<br />
Të emërohet nga një koordinator (i quajtur Zv. Sekretar i Përhershëm ose Drejtor i Përgjithshëm)<br />
për secilin grup.<br />
Të transformohet Zyra aktuale për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza në Departamentin për Planifikim <strong>dhe</strong><br />
Analiza me Divizionin e Planifikimit <strong>dhe</strong> Divizionin e Statistikave.<br />
Të themelohet Departamenti i Administratës me katër divizione: Divizionin për Mbështetje të TI,<br />
Divizionin e Operativës, Divizionin e BNj <strong>dhe</strong> Divizionin e Prokurimit.<br />
Të themelohet Njësia e dedikuar për Marrëdhënie Publike si një zyre në kuadër të Kabinetit të<br />
Ministrit.<br />
Të përfshihen çështjet e marrëdhënieve ndërkombëtare në mandatin e departamentit për<br />
Integrime Evropiane, zhvillim të Koordinuar <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit.<br />
C.1.2 Rekomandimet organizative për agjencitë<br />
Të kryhet një analizë e pavarur kosto-përfitim i delegimit të zbatimit të detyrave aktuale të kryera<br />
nga MASHT tek Agjencia e Akreditimit <strong>dhe</strong> tek Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar.<br />
Të merret vendimi në bazë të analizës;<br />
Të angazhohet Instituti Pedagogjik në aktivitetet zhvillimore për arsimin parauniversitar.<br />
Të kalohen funksionet e ofrimit të shërbimit për komunitetin e universitetit/hulumtimeve në kuadër<br />
të Universitetit të Prishtinës (Qendra Studentore, Biblioteka Universitare).<br />
23
Të mbahet Departamenti i Inspektimit si pjesë e MASHT. Të definohet më saktësisht roli i<br />
inspektimit në arsimin e lartë në ligjin për inspektim. Të shqyrtohet transformimi i tij në agjenci në<br />
periudhën afatgjate.<br />
Rekomandimet e mësipërme çojnë drejt propozimit të strukturës organizative në Skemën 2 me më shumë<br />
detaje të ofruara në tabelën 3.<br />
Skema 2: Niveli i lartë i strukturës së re organizative të rekomanduar të MASHT 9<br />
9 Në Skemën 2, katrorët me kufij solidë janë njësitë e MASHT, katrorët e me kufij me vizë lidhëse janë institucionet në<br />
portofolin e MASHT. Agjencia e Akreditimit ec tashmë është prezantuar si agjenci. Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />
është dhënë si njësi e MASHT por është nënvizuar për shkak të shqyrtimit të transformimit të saj në nivel agjencie. Biblioteka<br />
Universitare <strong>dhe</strong> Qendra Studentore janë dhënë si institucione të portofolit të MASHT, por ato janë nënvizuar për shkak të<br />
rekomandimit të tyre te Universiteti i Prishtinës. Departamenti i Inspektimit është dhënë në pajtim me gjendjen aktuale ligjore<br />
që i raporton Sekretarit të Përhershëm.<br />
24
Tabela 3: Niveli i ulët i strukturës së re organizative të rekomanduar të MASHT.<br />
Njësitë<br />
A Kabineti i Ministrit<br />
A.1 Zyra e Ministrit<br />
A.2 Njësia për Marrëdhënie me Publikun<br />
B Zyra e Sekretarit të Përhershëm<br />
C Njësia e Auditimit të Brendshëm<br />
D Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financa<br />
D.1 Divizioni i Buxhetit<br />
D.2 Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa<br />
D.3 Divizioni i Investimeve<br />
E Departamenti për IE, Zhvillim të Koordinuar <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit<br />
F Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm<br />
F.1 Divizioni i arsimit parafillor, fillor <strong>dhe</strong> të mesëm i ulët<br />
F.2 Divizioni i arsimit të përgjithshëm të mesëm i lartë<br />
F.3 Divizioni i <strong>Arsimit</strong> Special<br />
F.4 Divizioni i <strong>Arsimit</strong> të Komuniteteve<br />
F.5 Divizioni për zhvillimin e arsimit të përgjithshëm<br />
G Departamenti për Arsim <strong>dhe</strong> Aftësim Profesional (AAP)<br />
G.1 Divizioni për Administratën e <strong>Arsimit</strong> Profesional<br />
G.2 Divizioni pë Zhvillimin e AAP<br />
G.3 Divizioni për të mësuarit gjatë gjithë jetës<br />
H Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />
I Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />
I.1 Divizioni i Administratës së <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />
I.2 Qendra Kosovare për Bashkëpunim Ndërkombëtar<br />
J Departamenti për Shkencë <strong>dhe</strong> Teknologji<br />
J.1 Divizioni për Shkencë<br />
J.2 Divizioni i <strong>Teknologjisë</strong><br />
K Departamenti Ligjor<br />
L Departamenti për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza<br />
L.1 Divizion i Planifikimit<br />
L.2 Divizion i Statistikave<br />
M Departamenti i Administratës<br />
M.1 Divizioni i Burimeve Njerëzore<br />
M.2 Divizioni i Prokurimit<br />
M.3 Divizioni i Operativës<br />
M.4 Divizioni për Mbështetje të TI<br />
N Departamenti i Inspektimit<br />
N.1 Divizioni për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />
N.2 Divizioni për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />
25
C.2. Kategorizimi<br />
Në këtë pjesë, raporti paraqet një radhitje të propozuar të aktiviteteve për zbatimin e rekomandimeve të<br />
rishikimit. Aktivitetet janë ndarë në tri grupe:<br />
të menjëhershme (ekzekutimi i aktiviteteve brenda 1 viti – deri në fund të 2010),<br />
afatshkurtra (ekzekutimi i aktiviteteve brenda 2 viteve – deri në fund të 2011),<br />
afatmesme (ekzekutimi i aktiviteteve brenda 5 vitesh).<br />
C.2.1 Aktivitetet e menjëhershme (deri në fund të 2010)<br />
Në këtë pjesë, janë përfshirë ato aktivitete që janë të realizueshme brenda 1 viti. Përfshin këto:<br />
Fillimin e ekzekutimit të të gjitha rekomandimeve organizative të pjesës C.1.<br />
Të përgatitet një plan i përkohshëm për zhvillimin e BNj të stafit të MASHT në shumicën e<br />
fushave urgjente (shkathtësitë financiare <strong>dhe</strong> të TI, rregulloret e reja, gjuhët);<br />
Të ndërtohet një bazë e të dhënave që janë ofruar nga donatorët <strong>dhe</strong> pjesëmarrësit e tyre, si <strong>dhe</strong><br />
ato aktivitete që janë duke u përgatitur <strong>dhe</strong> të shfrytëzohen në menaxhimin e ngritjes së<br />
kapaciteteve të MASHT;<br />
Të zgji<strong>dhe</strong>n problemet më mungesat më serioze në fushën e menaxhimit financiar – të fillohet me<br />
zbatimin e llogarisë së MASHT <strong>dhe</strong> të emërohet zyrtari për asete;<br />
Në planin e aktiviteteve të auditimit të brendshëm, të përqendroheni në fushat prioritare të<br />
identifikuar nga Auditori Gjeneral;<br />
Të sigurohet ofrimi i shërbimit të brendshëm qendror për mirëmbajtjen e TI për harduerin <strong>dhe</strong><br />
softuerin bazik.<br />
Të përgatitet projekti i ri i SMIA duke shfrytëzuar qasjen standarde profesionale zhvillimit të<br />
sistemit të informimit;<br />
Të përgatitet një rregullore e brendshme lidhur me dorëzimin e materialeve <strong>dhe</strong> organizimin e<br />
takimeve të menaxhimit të MASHT;<br />
Të përgatitet në bashkëpunim me ekspertët ndërkombëtarë në kuadër të projektit të ardhshëm<br />
qasja gjithëpërfshirëse sektoriale për arsim (SËAP FOR EDUCATION) një dokument strategjik<br />
për ngritjen e kapaciteteve të BNj.<br />
C.2.2 Aktivitetet afatshkurtra (deri në fund të 2011)<br />
Në këtë periudhë, transformimin organizativ të MASHT duhet të jetë në esencë i plotësuar, si <strong>dhe</strong> duhet<br />
të zbatohen ngritja e kapaciteteve <strong>dhe</strong> aktiviteteve të tjera të propozuara.<br />
Të përforcohen numrat e stafit për fushën e H&Zh <strong>dhe</strong> fushën e mbështetjes speciale;<br />
Të definohet më saktësisht roli i inspektimit në arsimin e lartë në ligjin për inspektim;<br />
Të elaborohet një sistem i administrimit të përgjithshëm i financave përfshi rishikimin e<br />
strukturës aktuale të buxhetit të MASHT;<br />
Bazuar në sistemin e adoptuar të administrimit të brendshëm të financave të zbatohet trajnimi<br />
për shkathtësi financiare për të gjitha nivelet e menaxhmentit të MASHT.<br />
Të pajisen njësitë përkatëse të MASHT me produktet e softuerit për mbështetjen e administratës<br />
themelore.<br />
Të përgatitet një dokument strategjik për zhvillimin e shërbimeve informative;<br />
Të sigurohet ofrimi i shërbimeve të gjera të TI për softuer (APU, AL, H&Zh, financim, planifikim...)<br />
Të përgatiten kushtet për plotësim gradual të departamenteve kyçe me stafin mbështetës për TI<br />
që ka njohuri për temën e departamentit.<br />
Të përgatitet <strong>dhe</strong> zbatohet projekti për regjistrimin elektronik të dokumenteve.<br />
Të përgatitet strategjia në fushën e H&Zh.<br />
26
Bazuar në strategjinë për H&Zh të vendoset lidhur me pozitën e mëtutjeshme të instituteve<br />
hulumtuese; në rast se institutet mbesin në rregullimin aktual, të përmirësohen kushtet për punën<br />
e tyre.<br />
C.2.3 Aktivitetet afatmesme (brenda 5 vitesh)<br />
Në këtë periudhë, përpjekjet e mishëruara në dokumentet e elaboruara strategjike do të vazhdojnë të<br />
zbatohen. Përveç kësaj, kjo është një kornizë kohore e përshtatshme për:<br />
Transferimin e ndërtimit të shkollave/prokurimit te komunat.<br />
Themelimi i një agjencie të granteve për mbështetje të H&Zh.<br />
C.3. Ndikimi gjinor i rekomandimeve<br />
Termat e referencës për projektin nënvizojnë që projekti do duhej gjithashtu të vlerësojë “ndikimin e<br />
mundshëm gjinor të rekomandimeve, në bazë të profilit të fuqisë punëtore”. Kjo kërkon analizë të<br />
përbërjes gjinore të të punësuarve në MASHT, që është paraqitur në Tabelën 4. 10<br />
Tabela 4: Përbërja aktuale gjinore e stafit të MASHT<br />
Meshkuj % Femra % Total<br />
MASHT 94 57 70 43 164<br />
Sipas pozitave<br />
Drejtorët e Departamenteve 7 78 2 22 9<br />
Udhëheqësit e divizioneve 10 71 4 29 14<br />
Të tjerë 77 55 64 45 141<br />
Sipas departamentit<br />
Departamenti i Administratës<br />
së <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar 13 59 9 41 22<br />
Departamenti për Zhvillimin e<br />
<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />
10 42 14 58 24<br />
Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë 7 64 4 36 11<br />
Departamenti i <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>Teknologjisë</strong> 3 75 1 25 4<br />
Departamenti i financave <strong>dhe</strong><br />
personelit 5 38 8 62 13<br />
Departamenti Ligjor 2 50 2 50 4<br />
Departamenti i Prokurimit 3 60 2 40 5<br />
Departamenti për<br />
Infrastrukturë <strong>dhe</strong> Shërbime<br />
Teknike 17 77 5 23 22<br />
Zyra e SP 7 44 9 56 16<br />
Kabineti i Ministrit 4 44 5 56 9<br />
Njësitë e tjera 23 68 11 32 34<br />
Burimi: llogaritë vetjake bazuar në të dhënat e MASHT nga muaji shkurt, 2009.<br />
Ashtu siç mund të shihet, barazia gjinore (meshkuj:femra) në MASHT si tërësi është 57:43. Sa i përket<br />
drejtorëve të departamenteve <strong>dhe</strong> udhëheqësve të divizioneve, proporcionet janë të ngjashme (78:22 <strong>dhe</strong><br />
10 )Në pajtim me qasjen e shfrytëzuar në krahasimin e kapaciteteve perosnale me 6 vendet e BE, ne nuk kemi marr parasysh<br />
Departamentin e Inspektimit.<br />
27
71:29), por shumë më tepër në favor të meshkujve në nivelin e tërë ministrisë. Në aspektin e<br />
departamenteve, departamentet, ku mbizotërojnë të punësuarit femra janë Departamenti i Financave<br />
<strong>dhe</strong> Personelit, Departamentit për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar, Zyra e SP <strong>dhe</strong> kabineti i Ministrit.<br />
Kështu që pabarazia gjinore kryesisht mund të shihet në nivelin e menaxherëve. Zbatimi i<br />
rekomandimeve të rishikimit mund të shfrytëzohet për të rirregulluar këtë pabarazi gjinore, por në<br />
mënyrën e vet, rekomandimet mund të shihen si neutrale sa i përket çështjeve gjinore.<br />
C.4. Implikimet në PVPE<br />
Sa i përket MASHT, versioni aktual i Planit të Veprimit për Partneritetin Evropian përmban 119 veprime.<br />
Afatet kohore të veprimeve janë si planifikuar si më poshtë:<br />
2008 – 13 veprime<br />
2009 – 55 veprime<br />
2010 – 5 veprime<br />
2012 – 1 veprim<br />
2013 – 1 veprim<br />
vazhdim – 44 veprime.<br />
Veprimet mund të ndahen në thelb në këto 12 grupe:<br />
1. Elaborimi <strong>dhe</strong> zbatimi i Planit të Veprimit për strategjinë e arsimit parauniversitar;<br />
2. Përmirësimi i infrastrukturës <strong>dhe</strong> pajisjeve shkollore;<br />
3. Zbatimi i sistemit të sigurimit të cilësisë në arsimin parauniversitar <strong>dhe</strong> përmirësimi i inspektimit;<br />
4. Përmirësimi i arsimit <strong>dhe</strong> trajnimit profesional <strong>dhe</strong> zbatimi Kornizës Kombëtare për Kualifikim;<br />
5. Përmirësimi i arsimit për komunitete <strong>dhe</strong> për nxënësit me nevoja të veçanta;<br />
6. Zbatimi i procesit të licencimit të mësimdhënësve <strong>dhe</strong> përmirësimi i administrimit të arsimit<br />
parauniversitar;<br />
7. Elaborimi <strong>dhe</strong> zbatimi i Planit të Veprimit për strategjinë e arsimit të lartë;<br />
8. Zbatimi i sistemit të sigurimit të cilësisë në arsimin e lartë;<br />
9. Elaborimi <strong>dhe</strong> zbatimi i qasjes së gjerë sektoriale në sektorin e arsimit;<br />
10. Rritja e financimit në arsim;<br />
11. Realizimi i bashkëpunimit ndërkombëtar në arsim;<br />
12. Përmirësimi i fushës së Hulumtimit <strong>dhe</strong> Zhvillimit;<br />
Në përgjithësi, rekomandimet e këtij raporti krijojnë kushte më të mira për performancën e të gjitha<br />
veprimeve të cilat ende nuk janë kryer ende. Të gjitha veprimet përputhen me propozimet e raportit,<br />
përjashtim bëjnë vetëm disa veprime nga grupi 2 “Përmirësimi i infrastrukturës <strong>dhe</strong> pajisjeve shkollore”<br />
(p.sh. veprimi “përgatitja <strong>dhe</strong> plotësimi i dokumentacionit për projekte (pamasat <strong>dhe</strong> parallogaritë) të<br />
ndërtimit të shkollave”), ku ne rekomandojmë kalimin e më shumë përgjegjësive tek komunat. Përveç<br />
kësaj instance, nuk nevojiten ndryshime të tjera në PVPE aktual sa i përket rishikimit funksional.<br />
28
Shtojca 1: Lista e intervistave<br />
Organizata Njësia Pozita Emri Data<br />
SIDA Administratë Publike, zhvillim<br />
Ekonomik <strong>dhe</strong> Arsim<br />
Zyrtare Hykmete Bajrami 2/19/09<br />
Banka Sektori për zhvillim të Burimeve Zyrtare Flora Kelmendi 2/19/09<br />
Botërore Njerëzore<br />
MASHT Menaxhmenti i lartë Sekretar i Enver Buçaj 2/20/09<br />
Përhershëm<br />
MASHT Menaxhmenti i lartë Këshilltar<br />
ministrit<br />
i Adnan Dragaj 2/23/09<br />
MASHT Zyra për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza Udhëheqës Azem Azemi 2/23/09<br />
MASHT Departamenti i Administratës së<br />
<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />
Udhëheqës Alush Istogu 2/23/09<br />
MASHT Divizioni i financave <strong>dhe</strong> buxhetit Udhëheqës Haki Sfishta 2/23/09<br />
MASHT Departamenti <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>Teknologjisë</strong><br />
Udhëheqëse Murteza Osdautaj 2/24/09<br />
MASHT Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë Udhëheqës Avdullah Alija 2/24/09<br />
MASHT Departamenti për Zhvillimin e<br />
<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />
Udhëheqës Agim Bërdyna 2/24/09<br />
MASHT Menaxhmenti i lartë Ministër Enver Hoxhaj 2/25/09<br />
MASHT Njësia e Auditimit të Brendshëm Udhëheqës Vebi Ismaili 2/25/09<br />
MASHT Divizioni për Arsim të<br />
Përgjithshëm<br />
Udhëheqëse Miranda Kasneci 2/25/09<br />
MASHT Mësimi gjatë gjithë jetës Zyrtare Radica Berishaj 2/25/09<br />
MASHT Divizioni për financa <strong>dhe</strong> buxhet Zyrtar Sherif Dobra 2/25/09<br />
MASHT Universiteti i Londrës Ekspert<br />
ndërkombët<br />
ar i BB<br />
Rosalind Levačić 2/26/09<br />
MASHT Kabineti i Ministrit Udhëheqëse Valbona Dërmaku 2/26/09<br />
MASHT Zyra për Arsimin Privat <strong>dhe</strong> Udhëheqës Fehmi Krasniqi 3/30/09<br />
Trajnim Profesional<br />
MASHT Divizioni për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong><br />
të Lartë<br />
Udhëheqës Abdyl Gashi 3/30/09<br />
MASHT Divizioni për Komunitete Udhëheqës Enesa Kadić 3/30/09<br />
MASHT Divizioni për Arsimin Profesional Udhëheqëse Valbona Mjeku 3/31/09<br />
MASHT Divizioni për Sigurimin e Cilësisë Udhëheqës Ramush Lekaj 3/31/09<br />
MASHT Divizioni për standarde <strong>dhe</strong><br />
vlerësim<br />
Udhëheqës Mustafë Kadriu 3/31/09<br />
MASHT Instituti Pedagogjik Udhëheqës Fehmi Ismaili 3/31/09<br />
MASHT Instituti Albanologjik Udhëheqës Hysen Matoshi 4/1/09<br />
MASHT Instituti i Historisë<br />
Udhëheqës Jusuf Bajraktari 4/1/09<br />
MASHT Agjencia e Akreditimit Udhëheqës Basri Muja 4/1/09<br />
MASHT Departamenti i Inspektimit Udhëheqës Dëfrim Gashi 4/3/09<br />
MASHT Zyra ndërlidhëse e KE Menaxhere<br />
detyrës:Arsi<br />
m &<br />
Punësim<br />
Sophie Beaumont 4/6/09<br />
MASHT Departamenti Ligjor Udhëheqës Isni Kryeziu 4/6/09<br />
MASHT Sektori për Arsim Special Udhëheqëse Lulavere Kadriu 4/6/09<br />
MASHT Divizioni i Personelit Udhëheqës Naxhije<br />
Ajvazi<br />
Shala- 4/6/09<br />
29
MASHT Departamenti për IE, Koordinim<br />
të Donatorëve <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit<br />
Udhëheqës Kapllan Halimi 4/7/09<br />
MASHT Kabineti i Ministrit Këshilltar<br />
Politik<br />
Nezir Çoçaj 4/7/09<br />
MASHT Departamenti për Infrastrukturë<br />
<strong>dhe</strong> Shërbime Teknike<br />
Udhëheqëse Fadile Dyla 4/7/09<br />
MASHT Departamenti i financave <strong>dhe</strong> Ish<br />
Pakize Isufaj 4/8/09<br />
personelit<br />
udhëheqëse<br />
KEC Menaxhmenti i lartë Udhëheqës Dukagjin Popovci 4/8/09<br />
MASHT Zyra e Kryeministrit Këshilltar i Fetah Podvorica 5/28/09<br />
MASHT Menaxhmenti i lartë<br />
Kryeministrit<br />
Zëv. i SP Alush Istogu 5/28/09<br />
30
Shtojca 2: Komentet e FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri të dizajnuar nga MASHT<br />
Komentet e FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri bazuar në skemën e tij të ofruar me vërejtjet e<br />
MASHT-it për Draftin e Raportit janë si në vijim:<br />
1. Organogrami i ri përmban 3 grupe të njësive të ndërlidhura me tre drejtorë të përgjithshëm (DP) si<br />
koordinatorë. Dy grupe janë të ngjashme me ato të propozuara nga raporti. Ato janë grupi i<br />
<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong> grupi i <strong>Arsimit</strong> të Lartë <strong>dhe</strong> Hulumtimit <strong>dhe</strong> Zhvillimit. Grupi i tretë –<br />
Grupi i Administratës me DP-në përkatës – fillimisht gjithashtu është shqyrtuar e<strong>dhe</strong> nga ekipi i<br />
FRIDOM-it por, në fund është ndërruar, në pajtim me qasjen e përbashkët të FRIDOM-it, nga<br />
Departamenti i Administratës <strong>dhe</strong> DP për administratë është hequr fare.<br />
2. Departamentet e Grupit të <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar në organogramin e ri pjesërisht dallojnë nga<br />
ato që janë propozuar në Raport. Organogrami ruan dy departamentet ekzistuese të <strong>Arsimit</strong><br />
Parauniversitar (për administratë <strong>dhe</strong> për zhvillim) <strong>dhe</strong> shton e<strong>dhe</strong> një departament të ri për<br />
Aftësim <strong>dhe</strong> Arsimin Profesional (AAP). Ashtu siç nënvizohet e<strong>dhe</strong> në raport, ekzistojnë dy qasje<br />
themelore për organizimin e ministrisë në fushën e arsimit parauniversitar:<br />
a. sipas tipit të shkollës (fillore/e mesme e përgjithshme/profesionale/speciale),<br />
b. sipas tipit të aktiviteteve (administratë/zhvillim/sigurimi i cilësisë/standardizimi <strong>dhe</strong><br />
testimi).<br />
Raporti ka propozuar të përdoret qasja „e tipit të shkollës‟ në nivel departamenti duke marrë<br />
parasysh që MASHT ka preferuar të ketë një Departament për Afësimin <strong>dhe</strong> Arsimin Profesional<br />
(AAP) . Organogrami i ri ka përvetësuar një qasje të përzier duke pasur dy departamente të<br />
përkufizuara sipas tipit të aktiviteteve <strong>dhe</strong> i treti i bazuar në qasjen sipas tipit të shkollës. Ky<br />
organizim duket të jetë më pak transparent sesa ai që është propozuar në raport.<br />
3. Grupi për Arsim të Lartë <strong>dhe</strong> Hulumtim <strong>dhe</strong> Zhvillim në organogramin e ri është në nivel të<br />
MASHT identik me propozimin e raportit. Por organogrami propozon 3 agjenci të reja: Qendra për<br />
Bashkëpunim Ndërkombëtar në AL, Shkencë <strong>dhe</strong> Teknologji; Qendra për Inovacion, Transferim<br />
të <strong>Teknologjisë</strong> <strong>dhe</strong> Nostrifikim Kombëtar Akademik <strong>dhe</strong> Qendra për Informim. Raporti preferon<br />
që të bëhen ndryshime organizative (përfshi aplikimin eventual të agjencive të mëtutjeshme) në<br />
fushën e Hulumtimit <strong>dhe</strong> Zhvillimit pas elaborimit të një strategjie vetëm në këtë fushë. .<br />
4. Dallimet e mëdha ndërmjet organogramit të ri <strong>dhe</strong> raportit kanë të bëjnë me fushën e<br />
mbështetjes. Organogrami i ri nuk merr parasysh ekzistimin e një Departamenti të Administratës<br />
<strong>dhe</strong> mban disa prej divizioneve të Departamentit të Administratës të propozuar nga raporti si<br />
departamente (prokurimi, BNj). Pasi që vërejtjet e MASHT nuk saktësojnë në detaje detyrat e<br />
Zyrave të propozuara për Informim <strong>dhe</strong> asaj të Logjistikës, nuk është e mundshme që të bëhet<br />
një krahasim i detajuar me propozimet e raportit lidhur me fushën e mbështetjes së TI <strong>dhe</strong> fushën<br />
e Planifikimit <strong>dhe</strong> të Analizave. Shmangia e funksioneve të planifikimit <strong>dhe</strong> të analizave (që duket<br />
se organogrami e bën një gjë tillë) duhet të konsiderohet si gabim serioz. .<br />
5. Duke marrë parasysh organogramin e ri duket që DP për Administratën e Përgjithshme do të luaj<br />
rolin të cilin raporti, në bazë të legjislacionit, e ka marrë parasysh për SP-në. Në të vërtetë, sipas<br />
mendimit të FRIDOM-it, funksionet si auditimi i brendshëm ose buxheti <strong>dhe</strong> financat duhet të<br />
menaxhohen drejtpërdrejt nga njëri prej përfaqësuesve më të lartë të Ministrisë – p.sh. nga<br />
Ministri ose SP.<br />
6. Roli më i lartë de fakto i DP për Administratë në organogramin e ri është konfirmuar gjithashtu<br />
e<strong>dhe</strong> më përfshirjen e Departamentit për Inspektim, që përndryshe do duhej të ishte në grupin e<br />
arsimit parauniversitar.<br />
31