24.07.2013 Views

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Rishikimi Funksional <strong>dhe</strong> Organizimi Institucional i Ministrive<br />

Rishikimi funksional i<br />

Ministrisë së <strong>Arsimit</strong>, <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Teknologjisë</strong><br />

FRIDOM – Rishikimi Funksional <strong>dhe</strong> Organizimi Institucional i Ministrive është projekt i financuar nga DFID <strong>dhe</strong><br />

implementuar nga HELM Corporation, Consulting and Public Management Group, Governance institute Sllovaki<br />

<strong>dhe</strong> Altair Asesores.


PËRMBAJTJA<br />

Përmbledhje e shkurtër .............................................................................................................................. 3<br />

Hyrje ............................................................................................................................................................. 5<br />

PJESA A: Çështje diagonale ...................................................................................................................... 6<br />

A.1 Fusha e përgjithshme e kompetencave <strong>dhe</strong> objektivat e MASHT-it .................................................. 6<br />

A.2 Gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet diagonale ................................................................................................. 7<br />

PJESA B: Gjetjet specifike <strong>dhe</strong> rekomandimet ...................................................................................... 14<br />

B.1 Njësitë themelore ............................................................................................................................. 14<br />

B.1.1 Arsimi parauniversitar ............................................................................................................... 14<br />

B.1.2 Arsimi i lartë .............................................................................................................................. 15<br />

B.1.3 Hulumtimi <strong>dhe</strong> zhvillimi ............................................................................................................. 15<br />

B.2 Njësitë mbështetëse ......................................................................................................................... 16<br />

Auditimi i Brendshëm ..................................................................................................................... 17<br />

Buxheti <strong>dhe</strong> financimi ..................................................................................................................... 17<br />

Investimet ....................................................................................................................................... 18<br />

Çështjet ligjore ............................................................................................................................... 18<br />

Planifikimi <strong>dhe</strong> analizimi ................................................................................................................. 18<br />

Teknologjia informative .................................................................................................................. 19<br />

Marrëdhëniet <strong>dhe</strong> informimi publik ................................................................................................. 19<br />

Marrëdhëniet e jashtme (ndërkombëtare) <strong>dhe</strong> çështjet evropiane ............................................... 19<br />

Administrata e përgjithshme .......................................................................................................... 19<br />

B.3 Ndarja e punës ndërmjet MASHT <strong>dhe</strong> agjencive ............................................................................. 20<br />

PJESA C: Përmbledhje e rekomandimeve <strong>dhe</strong> radhitja ........................................................................ 22<br />

C.1 Përmbledhje e rekomandimeve organizative ................................................................................... 22<br />

C.1.1 Rekomandimeve organizative për MASHT .............................................................................. 22<br />

C.1.2 Rekomandimet organizative për agjencitë ............................................................................... 23<br />

C.2. Kategorizimi .................................................................................................................................... 26<br />

C.2.1 Aktivitetet e menjëhershme (deri në fund të 2010) ................................................................... 26<br />

C.2.2 Aktivitetet afatshkurtra (deri në fund të 2011) ........................................................................... 26<br />

C.2.3 Aktivitetet afatmesme (brenda 5 vitesh) .................................................................................. 27<br />

C.3. Ndikimi gjinor i rekomandimeve ...................................................................................................... 27<br />

C.4. Implikimet në PVPE ........................................................................................................................ 28<br />

SHTOJCA 1: Lista e Intervistave ............................................................................................................. 29<br />

SHTOJCA 2: Komentet e FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri të dizajnuar nga MASHT ............ 31<br />

2


PËRMBLEDHJE E SHKURTËR<br />

Ky raport paraqet rezultatet e rishikimit funksional të Ministrisë së <strong>Arsimit</strong>, <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Teknologjisë</strong>.<br />

Raporti mbulon mandatin e ministrisë, burimet njerëzore organizimin <strong>dhe</strong> proceset.<br />

Mandati aktual i MASHT-it është adekuat <strong>dhe</strong> nuk duhet të ndryshohet thellësisht. Sa i përket numrit të<br />

stafit, duhet të shtohet përgjatë kohës për të fuqizuar kapacitetet në fushën e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit si<br />

<strong>dhe</strong> të ashtuquajturat funksione mbështetëse. Sektorët duhet të shuhen si nivele të menaxhmentit.<br />

Në aspektin e burimeve njerëzore, ministria duhet të përgatit një plan afatshkurtër për zhvillimin e<br />

burimeve njerëzore të punëtorëve të MASHT-it në fushat më urgjente (njohuri për financa <strong>dhe</strong> teknologji<br />

informative, rregullore të reja, gjuhë) <strong>dhe</strong> të krijohet një bazë e të dhënave për aktivitetet edukuese të<br />

ofruara nga donatorët <strong>dhe</strong> pjesëmarrësit e tyre si <strong>dhe</strong> për ato aktivitete që janë duke u përgatitur, ku kjo<br />

mund të përdoret për menaxhimin e përpjekjeve për ngritjen e kapaciteteve. Në kuptimin më strategjik,<br />

MASHT duhet të përgatit një dokument strategjik për ngritjen e kapaciteteve të resurseve njerëzore.<br />

Në fushën e menaxhimit financiar, MASHT duhet të përmirësojë problemet ligjore duke filluar me zbatimin<br />

e sistemit të kontabilitetit të MASHT <strong>dhe</strong> të caktojë një zyrtar për pasuri. Gjithashtu, duhet të përgatitet një<br />

sistem i administrimit të brendshëm të financave duke përfshirë rishikimin e strukturës aktuale të buxhetit<br />

të MASHT-it. Duke u bazuar në sistemin e miratuar të administrimit të brendshëm të financave, duhet të<br />

organizohen trajnime rreth njohurive financiare për të gjitha nivelet menaxhuese të MASHT-it.<br />

Duhet të bëhen përmirësime thelbësore në fushat e menaxhimit të TI-së <strong>dhe</strong> informimit. <strong>Ministria</strong> duhet të<br />

pajisë të gjitha njësitë me softuer bazikë, të krijoj një shërbim qendror të mirëmbajtjes së TI-së, të sigurojë<br />

se është vendosur për fusha të caktuara (edukim parauniversitar, edukim të lartë, hulumtim <strong>dhe</strong> zhvillim,<br />

financa, planifikim…) ofrimi i shërbimeve mbështetëse për softuer specifik, të përgatisë një sistem të<br />

menaxhimit të informatave për arsim duke shfrytëzuar qasje standarde profesionale të zhvillimit të<br />

sistemit të informatave <strong>dhe</strong> së fundi, të përgatisë një dokument strategjik për zhvillimin e shërbimit të<br />

informatave.<br />

MASHT duhet të ndërtojë një kulturë administrative, posaçërisht të përgatisë një rregullore të brendshme<br />

për dorëzimin e materialeve <strong>dhe</strong> organizimin e takimeve të menaxhmentit të MASHT-it, të zbatojë një<br />

projekt të regjistrimit elektronik të dokumenteve. Gjithashtu duhet të prezantoj një sistem koordinimi të<br />

bazuar në krijimin e dy grupeve të njësive përkatëse: grupi i edukimi parauniversitar <strong>dhe</strong> grupi për edukim<br />

të lartë <strong>dhe</strong> hulumtim e zhvillim, <strong>dhe</strong> të emërojë një koordinator (të quajtur zëvendës Sekretar Permanent<br />

ose Drejtor i përgjithshëm) për secilin grup.<br />

Në fushën e arsimit, duhet të formohen dy departamente – Departamenti i <strong>Arsimit</strong> profesional (AP) <strong>dhe</strong><br />

Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm duke zëvendësuar ato aktuale si: Departamenti i Administrimit të<br />

<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong> Departamenti për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar. MASHT gjithashtu<br />

duhet të krijojë Qendrën për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> parauniversitar si njësi e ndarë <strong>dhe</strong> ta transformojë në<br />

agjenci brenda një periu<strong>dhe</strong> afatmesme. Departamenti i arsimit të përgjithshëm duhet të ndahet në<br />

divizione që do të merren me arsimin parashkollor, fillor <strong>dhe</strong> atë të mesëm të ulët; arsimin e përgjithshëm<br />

të mesëm të lartë; edukimin special; komunitetet <strong>dhe</strong> zhvillimin e përgjithshëm të arsimit. Departamenti i<br />

<strong>Arsimit</strong> Profesional duhet të ketë tre divizione si Administrimi i <strong>Arsimit</strong> Profesional, zhvillimi i <strong>Arsimit</strong><br />

Profesional, <strong>dhe</strong> mësimin gjatë gjithë jetës.<br />

Hulumtimi <strong>dhe</strong> zhvillimi kërkojnë përmirësime organizatave si <strong>dhe</strong> një strategji të qartë. <strong>Ministria</strong> duhet të<br />

përgatisë një strategji për Hulumtim <strong>dhe</strong> Zhvillim, përmirësoj financimin <strong>dhe</strong> të krijoj një agjenci për<br />

dhënien e granteve për mbështetje të hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit. Bazuar në strategjinë e re për Hulumtim<br />

<strong>dhe</strong> Zhvillim, MASHT duhet të vendos rreth pozitës së mëtejme të instituteve hulumtuese.<br />

MASHT është në proces të zhvillimit ose formimit të një numri të rëndësishëm të agjencive ekzekutive, si<br />

p.sh Agjencia e Akreditimit. Rekomandimi kyç në këtë fushë qëndron në aspektin se duhet të bëhet një<br />

analizë e pavarur e kostos <strong>dhe</strong> përfitimit të propozimeve të tilla para se të merren vendime. Rekomandimi<br />

i dytë është angazhimi i Institutit Pedagogjik jo vetëm në hulumtim, por gjithashtu e<strong>dhe</strong> në zhvillimin e<br />

aktiviteteve për arsim parauniversitar. Së fundi, <strong>Ministria</strong> duhet të ndaj funksionet e ofrimit të shërbimeve<br />

për universitetin/komunitetin hulumtues nën Universitetin e Prishtinës (Qendrën e studentëve, Bibliotekën<br />

3


Universitare). Në anën tjetër, Departamenti i Inspektimit duhet të mbetet pjesë e MASHT-it <strong>dhe</strong> të<br />

konsiderohet transformimi i tij në agjenci në një periudhë afatgjatë.<br />

Pjesa e fundit e rekomandimeve ka të bëjë me funksionet mbështetëse. Sugjerimi kyç në këtë aspekt<br />

është krijimi i dy departamenteve. I pari është Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financa i përbërë nga tre<br />

divizione – Divizioni për Buxhet, Divizioni për Kontabilitet <strong>dhe</strong> Pagesa <strong>dhe</strong> Divizioni për Investime.<br />

Departamenti tjetër është ai i Administratës i përbërë nga katër divizione – Divizioni për Operativë,<br />

Divizioni për Mbështetje të TI-së, Divizioni i Personelit <strong>dhe</strong> Divizioni për Prokurim. Përveç kësaj, ne<br />

sugjerojmë transformimin e Zyrës për planifikim <strong>dhe</strong> analiza në Departament për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza të<br />

përbërë nga Divizioni për Planifikim <strong>dhe</strong> Divizioni për Statistika <strong>dhe</strong> fuqizimin e dy njësive – Njësinë për<br />

Auditim të Brendshëm me tre pozita, që i raporton Sekretarit të Përhershëm <strong>dhe</strong> Njësia për Marrëdhënie<br />

me Publikun si zyre në kuadër të kabinetit të ministrit.<br />

Drafti i raportit është dorëzuar në MASHT për komente më 31 Gusht 2009. MASHT ka dhënë<br />

vërejtjet e saj më 06 Nëntor 2009. Vërejtjet e MASHT përmbajnë një përshkrim të shkurtër të<br />

organogramit të ri të MASHT të propozuar së fundi nga një komision i MASHT, i cili nuk ka detaje<br />

të mëtutjeshme lidhur me komponentët e tij. Sa i përket draftit të Raportit, vërejtjet e MASHT<br />

kufizohen në deklarata se rekomandimet e raportit janë marrë parasysh me rastin e dizajnimit të<br />

organogramit të ri. Prandaj, në Draftin e Raportit nuk janë bërë kurrfarë ndryshimesh <strong>dhe</strong><br />

komentet e ekipit të FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri të MASHT janë shtuar në raport në<br />

Shtojcën 2.<br />

4


Hyrje<br />

Ky raport paraqet rezultatet e rishikimit funksional të Ministrisë së <strong>Arsimit</strong>, <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Teknologjisë</strong><br />

(MASHT) në Kosovë <strong>dhe</strong> është përgatitur nga ana e projektit FRIDOM. Rishikimi funksional fokusohet në<br />

çështje të kapaciteteve administrative në sektorin e arsimit, bënë rishikimin e objektivave, funksioneve,<br />

strukturave, procedurave <strong>dhe</strong> personelit të MASHT-it <strong>dhe</strong> agjencive vartëse <strong>dhe</strong> si rezultat propozon<br />

rekomandime për përmirësimin e gjendjes ekzistuese.<br />

Procesi i rishikimit funksional bazohet në vendimin e Kryeministrit të Kosovës Nr. 08/197 të majit 2006 për<br />

të kërkuar nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar (DFID) për të ndërmarr një vlerësim të institucioneve<br />

qendrore. Në shkurt të vitit 2007, Qeveria ka vendosur rishikimin funksional <strong>dhe</strong> ri-organizimin e<br />

strukturave të saj administrative si objektivë kyç të Strategjisë <strong>dhe</strong> Planit të Veprimit për Reformën e<br />

Administratës Publike (RAP). Projekti FRIDOM ka filluar në prill të vitit 2008 <strong>dhe</strong> përfshinë të gjitha<br />

Ministritë (përpos ministritë e reja të punëve të jashtme <strong>dhe</strong> ministrinë e forcës së sigurisë) si <strong>dhe</strong><br />

funksionet horizontale të qeverisë si menaxhimi i burimeve njerëzore, prokurimi, e-qeverisja <strong>dhe</strong> të tjera.<br />

Shumica e vendeve të Evropës Qendrore <strong>dhe</strong> Jugore kanë ndërmarrë procese të ngjashme të rishikimit<br />

funksional në përpjekjet për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Siç e<strong>dhe</strong> kanë treguar këto përvoja<br />

ekziston rreziku se këto rekomandime nga rishikimet funksionale të kryera nga konsulent të jashtëm nuk<br />

implementohen. Prandaj, qasja e Kosovës ndaj rishikimit funksional është se rekomandimet nga<br />

rishikimet do të përkthehen në plane strategjike të zhvillimit (PSZH) të ministrive nga ana e vet<br />

institucioneve përkatëse <strong>dhe</strong> me freskimin e mëtejmë të Strategjisë për Reformën e Administratës<br />

Publike.<br />

Si pjesë e rishikimit, ekipi i FRIDOM-it përgatisin një raport analitik duke vendosur opsionet për<br />

ristrukturimin <strong>dhe</strong> zhvillimin e kapaciteteve të secilit portofol. Gjithashtu, ekipi ofron mbështetje <strong>dhe</strong> ngritje<br />

të kapaciteteve për ministritë e linjës të cilat janë përgjegjëse për zhvillimin e PSZH-ve.<br />

Raporti Analitik është i përbërë nga tri pjesë. Pjesa A paraqet shkurt gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet e rishikimit<br />

sa i përket misionit të përgjithshëm <strong>dhe</strong> fushës së kompetencave të MASHT-it, duke shikuar në<br />

funksionet, organizimin <strong>dhe</strong> personelin përmes tërë sistemit institucional. Pjesa B paraqet gjetjet <strong>dhe</strong><br />

rekomandimet për departamentet/agjencitë specifike. Pjesa C si përfundim i raportit me një përmbledhje<br />

të ndryshimeve organizative <strong>dhe</strong> ndryshime të tjera si <strong>dhe</strong> opsionet për kategorizimin <strong>dhe</strong> zbatimin e<br />

rekomandimeve.<br />

Formulimet e gjetjeve <strong>dhe</strong> rekomandimeve rrjedhin nga intervistat me punëtorët e MASHT-it, studimi i<br />

dokumenteve rreth sektorit të arsimit në Kosovë si <strong>dhe</strong> tërë administratës publike. Krahasimet me ministri<br />

të ngjashme të 6 vendeve të vogla anëtare të BE-së janë përdorur në një masë të ma<strong>dhe</strong> si <strong>dhe</strong> përvojat<br />

personale të autorëve.<br />

Shumica e gjetjeve <strong>dhe</strong> rekomandimeve të këtij raporti janë prezantuar <strong>dhe</strong> diskutuar në dy takime me<br />

menaxhmentin e MASHT-it. Rezultatet e diskutimeve janë përfshirë në tekstin e raportit. 1<br />

1 Ky raport ka disa ndryshime në krahasim me prezantimet, posaçërisht krijimi i Departamentit të Administratës, që është<br />

bazuar në analizat e përgjithshme të FRIDOM-it të kryera në për të gjitha ministritë.<br />

5


PJESA A: Çështje diagonale<br />

A.1 Fusha e përgjithshme e kompetencave <strong>dhe</strong> objektivat e MASHT-it<br />

MASHT është krijuar me anë të Rregullores së UNMIK-ut Nr. 2001/19 (të ndryshuar me Rregulloren Nr.<br />

2005/15 mbi Degën Ekzekutive të Institucioneve të Përkohshme Vetëqeverisëse në Kosovë) për kryerjen<br />

e funksioneve në fushën e arsimit <strong>dhe</strong> shkencës. Sipas këtyre rregulloreve, MASHT është përgjegjës për:<br />

- Politikat <strong>dhe</strong> legjislacionin e arsimit në përgjithësi, përfshirë arsimin e lartë <strong>dhe</strong> mësimin gjatë<br />

jetës,<br />

- Hulumtimin <strong>dhe</strong> zhvillimin,<br />

- Bibliotekat.<br />

Për të kuptuar sfidat kryesore në sektorin e arsimit, misionin, synimet <strong>dhe</strong> objektivat e arsimit në Kosovë,<br />

ne kemi shqyrtuar tre dokumente kyçe: Kornizën Afatmesme të Shpenzimeve 2009 – 2011 (KASH-in),<br />

Programin e Qeverisë së Republikës së Kosovës 2008 – 2011 (Programi i Qeverisë) si <strong>dhe</strong> konkluzionet<br />

e Forumit të Nivelit të Lartë 2009.<br />

Misioni i sektorit të arsimit është zhvillimi i një sistemi efektiv të arsimit, i cili kontribuon në rritjen<br />

ekonomike <strong>dhe</strong> ofron më shumë mundësi për të gjithë qytetarët e Kosovës. Gjendja aktuale në arsim<br />

ende konsiderohet e vështirë, kryesisht për shkak të tranzicionit nëpër të cilin po kalon sistemi i edukimit,<br />

trendët demografike që e karakterizojnë popullatën e Kosovës si <strong>dhe</strong> mungesën e kapaciteteve të<br />

nevojshme. Kosova ka popullatë shumë të re, <strong>dhe</strong> krahasuar më mesataren e Evropës Juglindore<br />

popullata e moshës shkollore si përqindje e popullatës totale është përafërsisht dy herë me e lartë. Por<br />

shkalla e regjistrimit në shkolla është shume e ulët, posaçërisht në nivelin e mesëm <strong>dhe</strong> të lartë <strong>dhe</strong><br />

ndryshon në grupe të ndryshme, me hendek të madh ndërmjet popullatës urbane <strong>dhe</strong> rurale, meshkujfemra,<br />

<strong>dhe</strong> të tjera. Mungesa e kapaciteteve e manifestuar dukshëm me faktin se një numër i madh i<br />

shkollave fillore <strong>dhe</strong> të mesme punojnë me dy ose tre ndërrime, gjë që ndikon në sasinë <strong>dhe</strong> cilësinë e<br />

arsimit. Ofrimi i arsimit profesional vuan nga numri i vogël i objekteve që ofrojnë trajnime profesionale.<br />

Gjithashtu janë disa probleme në nivelin e tretë të arsimit, si në atë publik ashtu e<strong>dhe</strong> privat. E<strong>dhe</strong> pse<br />

Kosova ka aprovuar procesin e Bolonjës, cilësia e mësimdhënies nuk është adekuate <strong>dhe</strong> ka mungesë të<br />

strukturave për vlerësime të brendshme <strong>dhe</strong> të jashtme <strong>dhe</strong> mekanizmat akreditues për institucionet e<br />

arsimit të lartë. Përveç kësaj, ka pak ose aspak hulumtime shkencore të nivelit universitar, që përfshinë<br />

inovacionin <strong>dhe</strong> transferimin e teknologjisë.<br />

MASHT ka transformuar kryesisht qëllime <strong>dhe</strong> objektiva në përgjithësi të formuluara nga deklarata<br />

qeveritare, me një numër të qëllimeve, objektivave <strong>dhe</strong> aktiviteteve konkrete. Lista më e freskë e këtyre<br />

objektivave është formuluar nga ana Ministrit të MASHT-it, dr. Enver Hoxhaj në Forumin e nivelit të lartë,<br />

në mars të vitit 2009. Lista e prioriteteve strategjike përfshinë pikat në vijim:<br />

Reduktimi i numrit të ndërrimeve në shkolla përmes ndërtimit të shkollave fillore <strong>dhe</strong> të mesme<br />

Zhvillimin <strong>dhe</strong> përkrahjen e një sistemi gjithëpërfshirës të arsimit<br />

Përmirësimi i cilësisë së mësimdhënies; rishikimi i kurikulës <strong>dhe</strong> materialeve për mësimdhënie<br />

Ristrukturimi i arsimit të mesëm <strong>dhe</strong> promovimit i shkollimit profesional <strong>dhe</strong> trajnimit<br />

Formimi i institucioneve të për trajnim profesional të nivelit tretësor në pajtim më nevojat e tregut<br />

të punës<br />

Përmirësimi i cilësisë së arsimit të lartë përmes kontrollit të cilësisë, aplikimi i standardeve<br />

Evropiane <strong>dhe</strong> një rishikimi të organizimit akademik<br />

Krijimi i institucioneve hulumtuese në universitete që mund të ofrojnë shërbime në sektorin privat<br />

<strong>dhe</strong> për nevoja të tjera<br />

Zhvillimi i teknologjisë informatave në të gjitha nivelet e arsimit<br />

Deklarimi i zhvillimit të burimeve njerëzore si prioritet kombëtar <strong>dhe</strong> krijimi i një kulture të mësimit.<br />

6


Këto prioritete në masë të ma<strong>dhe</strong> li<strong>dhe</strong>n me aktivitete që janë duke u ndërmarr nën ombrellën e dy<br />

strategjive ekzistuese të MASHT-it: Strategjia për zhvillimin e arsimit të lartë në Kosovë 2005 – 2015 <strong>dhe</strong><br />

Strategjia për zhvillimin e arsimit parauniversitar në Kosovë 2007 – 2017. Këto strategji janë vlerësuar<br />

<strong>dhe</strong> rishikuar nga ekspertë ndërkombëtar. E<strong>dhe</strong> pse, vlerësimet përmbajnë vlerësimet përmbajnë një<br />

nivel të kritikuari, ato, ne veçanti strategjia e fundit për arsimin parauniversitar konsiderohen si një fillimi i<br />

mirë për zhvillime të mëtejme. Vlerësimi më gjithëpërfshirës i strategjive është bërë me anë të studimit<br />

Suedez „Studimi i përbashkët i fizibilitetit i konsulencës në sektorin e arsimit për Qasjen Sektoriale në<br />

Kosovë‟. Rezultati i këtij studimi nuk është vetëm një vlerësim i strategjive ekzistuese por gjithashtu e<strong>dhe</strong><br />

një propozim i një udhërrëfyesi drejt një strategjie gjithëpërfshirëse duke përdorur një qasje sektoriale.<br />

Konkluzionet e studimit janë pranuar plotësisht nga ana e MASHT-it <strong>dhe</strong> një projekt i ri për shqyrtimin e<br />

strategjisë gjithëpërfshirëse është duke u përgatitur.<br />

Prandaj, <strong>Ministria</strong> ka një vizion të qartë për prioritetet e të politikave të saj, diçka që është pranuar nga ky<br />

raport si bazë i mendimit tonë.<br />

Sa i përket mandatit, MASHT ka mandat standard të një Ministrie të arsimit me këto përjashtime.<br />

Ministritë përgjegjëse për arsim në vendet tjera zakonisht kanë fushën e hulumtimin <strong>dhe</strong> zhvillimit në<br />

kuadër të portofolit të tyre, por ato gjithashtu kanë përgjegjësi për fusha të rinisë <strong>dhe</strong>/ose sportit <strong>dhe</strong><br />

kulturës. Për shembull në Sllovaki, <strong>Ministria</strong> e arsimit, përveç arsimit, hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit ka<br />

përgjegjësi rininë <strong>dhe</strong> sportet. Në Slloveni, <strong>Ministria</strong> e arsimit <strong>dhe</strong> sporteve është përgjegjëse e<strong>dhe</strong> për<br />

sporte (por arsimi i lartë <strong>dhe</strong> hulumtimi janë në një ministri tjetër). <strong>Ministria</strong> e Arsimin të Finlandës i ka të<br />

gjitha këto komponentë – rininë, sportin <strong>dhe</strong> kulturën.<br />

Megjithatë, në rastin e Kosovës ne e konsiderojmë gjendjen aktuale të favorshme, duke marrë parasysh<br />

sa e ngarkuar është kjo ministri. Prandaj, rekomandimi nuk ka të bëjë me shtimin e fushave të tjera në<br />

periudhën afatmesme. Nëse do të ketë vendim politik për t‟ia transferuar disa kompetenca MASHT-it,<br />

qëndrimi ynë do të ishte se shtimi i politikave rinore MASHT-it do të ishte diçka shumë e natyrshme.<br />

A.2 Gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet diagonale<br />

Siç e theksuam, synimi kryesor i rishikimit funksional vertikal është që të vlerësoj gjendjen aktuale në<br />

MASHT <strong>dhe</strong> institucionet tjera administrative në sektorin e arsimit <strong>dhe</strong> të vlerësojnë aftësinë e tyre për<br />

arritur synimet <strong>dhe</strong> objektivat e deklaruara. Fillimisht ne kemi marrë shqyrtimin e përparësive <strong>dhe</strong><br />

mangësive të MASHT-it të cilat janë identifikuar gjatë rishikimit:<br />

Përparësitë:<br />

a) Përgjegjësi, funksione, synime <strong>dhe</strong> objektiva mirë të definuar,<br />

b) Strategjitë për arsimin parauniversitar <strong>dhe</strong> arsimin e lartë të shqyrtuara nga ekspertë<br />

ndërkombëtar,<br />

c) Arsimi si ndër prioritet kyçe të qeverisë ,<br />

d) Përkushtimi i udhëheqësisë së MASHT-it nivel i lartë i të të kuptuarit për rëndësinë e reformës,<br />

e) MASHT ka një numër të madh të stafit entuziast,<br />

Mangësitë:<br />

a) Kapacitete të pamjaftueshme <strong>dhe</strong> jo të balancuara të burimeve njerëzore,<br />

b) Funksione të nënzhvilluara të infrastrukturës bazike:<br />

i) Zhvillimi i burimeve njerëzore,<br />

ii) Administrimi financiar,<br />

iii) Auditimi i brendshëm,<br />

iv) Shërbimet e informimit,<br />

v) Mbështetja e TI-së,<br />

c) Kapacitete të mangëta <strong>dhe</strong> mungesë të politikave për hulumtim <strong>dhe</strong> zhvillim,<br />

d) Keq funksionim i kulturës administrative,<br />

7


e) Strukturë organizative jo të rregulluar.<br />

Rishikimet janë bazuar në këto dy lista për të ndihmuar MASHT-in në përparësitë <strong>dhe</strong> të merret me<br />

mangësitë.<br />

Struktura organizative<br />

Nga pikëpamja organizative janë dy çështje kyçe:<br />

- balancë i burimeve (numri i personave në fusha të ndryshme)<br />

- organizimi i burimeve në njësi<br />

Sipas dokumentit të siguruar nga MASHT në shkurt të vitit 2009, MASHT ka 235 punësuar 2 (164 pa<br />

Departamentin e Inspektimit) 3 të shpërndarë në kuadër të kabinetit të Ministrit, Zyrës së Sekretarit të<br />

Përhershëm, 9 departamente, 14 divizione, 14 sektorë <strong>dhe</strong> disa njësi tjera. Për qëllime të vlerësimit, në<br />

kemi bërë një krahasim të MASHT-it me ministri të ngjashme me 6 vende të vogla të BE-së (BE-6) sa i<br />

përket numrit të stafit . Krahasimet tregojnë numër më të vogël të stafit të MASHT-it në përgjithësi si <strong>dhe</strong><br />

në fusha të caktuara. Situata është dokumentuar në diagramet Nr. 1 – 4.<br />

Diagrami Nr. 1 tregon se MASHT ka numrin më të vogël të stafit në krahasim me ministritë e BE-6. Tre<br />

diagramet tjerë tregojnë se situata ndryshon kur shikojmë tek numri i stafit në 4 fusha të gjera. Përderisa<br />

situata në arsim <strong>dhe</strong> fusha të përgjithshme mbështetëse është e krahasueshme me ministritë e BE-6,<br />

numri e stafit në fushën e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit <strong>dhe</strong> në fushën e përgjithshme mbështetëse është<br />

shumë më e ulët në Kosovë se sa kudo tjetër. Ne mendojmë se kjo është një nga arsyet pse kemi<br />

performancë të dobët të MASHT-it në këto fusha (shiko gjetjet tona më poshtë).<br />

Diagrami 1 Diagrami 2<br />

8<br />

■ arsimi<br />

■mbështetje<br />

e<br />

përgjithshme<br />

2 Në fakt, gjatë rishikimit ne kemi marr informata paksa të ndryshme lidhur me numrin e stafit. Ne është dashtë të vendosim<br />

për një version të këtyre të dhënave për krahasim të prezantuara në raport. Në anën tjetër, dallimet në të dhëna nuk kanë qenë<br />

substanciale për qëllimet e raportit.<br />

3 Në mënyrë që të mos shtrembërohen krahasimet, nganjëherë ne kemi mënjanuar nga shqyrtimet tona Departamentin e<br />

inspektoratit që përbën 71 pozita të vendosura në tërë vendin. Ministritë nga 6 vendet e BE-së nuk e kanë këtë departament në<br />

nivel të ministrisë.<br />


Diagrami 3 Diagrami 4<br />

■<br />

hulumtim<br />

<strong>dhe</strong><br />

zhvillim<br />

Në aspektin se si janë të organizuara burimet në njësitë ekzistuese, problemi më i madh i perceptuar<br />

aktualisht nga menaxhmenti i MASHT-it që është theksuar nga përfaqësuesit e MASHT-it në gati të<br />

gjitha takimet që kemi mbajtur, ishte ai i strukturës organizative të MASHT-është tepër problematike. Për<br />

shembull, nuk ka organogram zyrtarisht të vlefshëm. Për më tepër, sipas organogramit de-facto (shiko<br />

skemën e strukturës organizative të nivelit të lartë në Skemën 1) Sekretari i Përhershëm duhet të<br />

koordinoj 16 njësi. Organizimi është jashtë optimales e<strong>dhe</strong> në nivelin e ulët të strukturës organizative.<br />

MASHT aktualisht përdor një strukturë organizative me tre nivele, të përbërë nga departamente,<br />

divizione, sektorë (si <strong>dhe</strong> Kabineti i Ministrit <strong>dhe</strong> Zyra e Sekretarit të Përhershëm me zyre të caktuara<br />

brenda tyre). Mesatarja e pozitave në 9 departamentet është 11.8, në 14 divizione është 6.1 <strong>dhe</strong> në 14<br />

sektorë është 1.8 (prapë, me përjashtim të Departamentit të Inspektoratit ). Nga 14 sektor, 8 prej tyre<br />

përbëhen vetëm nga një pozitë. Nga pikëpamja e administratës ekzistimi i një njësie me vetëm një pozitë<br />

nuk ka kuptim. Gjithashtu është e qartë se njësitë jo të definuar me kujdes ulin fleksibilitetin e organizimit<br />

të punëve. Gjendja në ministritë BE-6 <strong>dhe</strong> krahasimi i saj më Kosovën është paraqitur në tabelën 1.<br />

9<br />

■<br />

mbësht<br />

-etje<br />

speciale


Skema 1: Organogrami de-facto i MASHT-it<br />

Tabela 1: Krahasimi i njësive në ministritë e BE-6 me MASHT-in<br />

Lloji i<br />

njësisë<br />

Kosovë Estoni Slloveni Letoni Lituani Finlandë Sllovaki Total<br />

N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes N Mes<br />

Departmente 9 11.8 14 13.6 11 19.2 19 11.8 8 20.8 5 49.2 20 19.8 86 17.9<br />

Divizione 14 6.1 0 - 12 10.3 46 4.1 28 6.5 10 19.4 47 7.2 157 7.1<br />

Sektor 14 1.8 0 - 2 5.5 0 - 4 5.3 0 - 0 - 20 2.9<br />

Burimi: FRIDOM<br />

Shënim: N = numri i njësive të llojit të caktuar, Mes = mesatarja e madhësisë së njësisë<br />

Përveç sektorëve të panevojshëm, shtrohet çështja e mënyrës së organizimit të<br />

departamenteve/divizioneve. Në përgjithësi janë dy çështje:<br />

numër i vogël i departamenteve të mëdha (rasti i Finlandës)<br />

numër i madh i departamenteve me koordinator (të quajtur, Zëvendës Sekretar të Përhershëm ose<br />

Drejtor të Përgjithshëm)<br />

10


Në bazë të kësaj analize, ne kemi bërë dy rekomandime:<br />

Rekomandimi A.1: Të mos reduktohet numri i stafit në MASHT. Të shtohet numri i stafit për fushën<br />

e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit <strong>dhe</strong> fusha të mbështetjes speciale me rritje graduale <strong>dhe</strong> ri-balancim të<br />

burimeve njerëzore.<br />

Rekomandimi A.2: Përgatitja <strong>dhe</strong> zbatimit i strukturës organizative të MASHT-it të bazuar në 2<br />

nivele me rregullat themelore si në vijim:<br />

njësitë në nivelit e lartë në përgjithësi janë departamente, njësitë në nivelin e ulët në<br />

përgjithësi janë divizione; mund të përdoren e<strong>dhe</strong> emërime të tjera,<br />

secila njësi e nivelit të ulët është pjesë e një njësie të nivelit të lartë,<br />

nuk ka kufizime në madhësinë <strong>dhe</strong> strukturën e njësive organizative<br />

departamentet mund ose nuk mund të ndahen në divizione,<br />

ndarja e një departamente në divizione nuk duhet të përfshijë të gjithë pjesëtarët e<br />

departamentit.<br />

Gjetje <strong>dhe</strong> rekomandime të tjera rreth strukturës organizative mund të gjenden përgjatë tërë tekstit të këtij<br />

raporti.<br />

Burimet njerëzore<br />

Kapacitetet e burimeve njerëzore të MASHT-it janë problemi i theksuar më së shumti nga të gjitha<br />

vlerësimet e materialeve rreth sektorit të arsimit në Kosovë. Për shembull, në studimin Suedez të<br />

përmendur më lartë mund të gjejmë se “administrata aktuale ka hasur probleme serioze në menaxhimin e<br />

sektorit të arsimit për shkak të ...mungesës së përvojës së stafit civil <strong>dhe</strong> politik...” prandaj “duhet të kihet<br />

parasysh se kanë qenë një numër iniciativash për ngritje të kapaciteteve (e<strong>dhe</strong> pse jo shume sistematike)<br />

të mbështetura nga institucione lokale <strong>dhe</strong> partnerë ndërkombëtarë, por me ndikim të kufizuar ku<br />

zhvillimi i kapaciteteve kryesisht ka qenë i drejtuar në furnizim <strong>dhe</strong> shumë i fragmentuar si i tillë është<br />

dëshmuar të ketë efekte të vogla. Mbështetja në ngritjen e kapaciteteve duhet t’i përgjigjet më shumë një<br />

kërkese më të qartë <strong>dhe</strong> të përgatitet <strong>dhe</strong> zbatohet nën udhëheqjen e qeverisë partnere. Në mënyrë që<br />

kjo fushë të ketë një qasje më të mirë – që është esenciale për përgatitjen <strong>dhe</strong> implementimin programit<br />

sektorial – është e nevojshme një qasje e re, përfshirë këtu mjete të thjeshta <strong>dhe</strong> efektive për vlerësimin e<br />

nevojave për kapacitete <strong>dhe</strong> përgatitjen e një plani gjithëpërfshirës të zhvillimit të kapaciteteve.” Siç shihet<br />

e<strong>dhe</strong> nga këto vlerësime, aktivitetet për ngritjen e kapaciteteve në sektorin e arsimit kryesisht janë<br />

iniciuar <strong>dhe</strong> kryer nga ana e donatorëve <strong>dhe</strong> jo nga MASHT. Gjithashtu, efektet e këtyre aktiviteteve janë<br />

të kufizuara. Njësia e MASHT-it për ngritje të kapaciteteve nuk ka ndonjë plan për ngritje të kapaciteteve.<br />

Vërehet qartë nevoja për një dokument strategjik për ngritje të kapaciteteve, por kjo nuk duhet të vonojë<br />

aktivitetet në fushat më urgjente (trajnime themelore në fushën e financave <strong>dhe</strong> TI-së, informatat për<br />

rregulloret e reja <strong>dhe</strong> organizimi i kurseve për gjuhë). E<strong>dhe</strong> pse me efekte të kufizuara, disa aktivitete për<br />

ngritjen e kapaciteteve janë realizuar së voni <strong>dhe</strong> do të ishte e dobishme të bëhet një listë e këtyre<br />

aktiviteteve si <strong>dhe</strong> pjesëmarrësve të tyre me rastin e përgatitjes të një plani të ri për ngritje të kapaciteteve<br />

të burimeve njerëzore.<br />

Rekomandimi A.3: Të përgatitet një plan afatshkurtër për zhvillimin e burimeve njerëzore për punëtorët<br />

e MASHT-it në fushat më urgjente (njohuri për financa <strong>dhe</strong> TI, rregullore të reja <strong>dhe</strong> gjuhë)<br />

Rekomandimi A.4: Ngritja e një baze të të dhënave të aktiviteteve trajnuese të siguruara nga<br />

donatorët <strong>dhe</strong> pjesëmarrësit e tyre, si <strong>dhe</strong> për ato aktivitete duke u përgatitur <strong>dhe</strong> shfrytëzimi i<br />

kësaj baze të të dhënave për menaxhimin e ngritjes së kapaciteteve në MASHT.<br />

Rekomandimi A.5: Në bashkëpunim me ekspertët ndërkombëtar në kuadër të projektit të<br />

ardhshëm SËAP për Edukim të përgatitet një dokument strategjik për ngritje të kapaciteteve të<br />

burimeve njerëzore. 4 Hapi i parë për një zgjidhje gjithëpërfshirëse të problemeve të ngritjes së<br />

kapaciteteve të burimeve njerëzore tashmë është përgatitur nga ana studimit Suedez.<br />

4 Përgatitja e një dokumenti gjithashtu rekomandohet në raportin III të studimit Suedez (udhërrëfyesi 2)<br />

11


Proceset<br />

Menaxhimi i financave<br />

Menaxhimi i financave në MASHT tregon mangësi të shumta – si nga aspekti ligjor ashtu e<strong>dhe</strong> nga<br />

funksionimi. Nga pikëpamja ligjore, Auditori i Përgjithshëm ka konfirmuar këto çështje në raportet e viteve<br />

2007 <strong>dhe</strong> 2008:<br />

MASHT nuk ka sistem të vetin të mbajtjes së llogarive,<br />

MASHT nuk ka vendosur procedura <strong>dhe</strong> kontroll për përgatitjen e deklaratave financiare për të<br />

siguruar të dhëna të sakta <strong>dhe</strong> të qëndrueshme financiare<br />

MASHT nuk ka zbatuar masat e parapara për menaxhimin e pasurisë, p.sh. nuk ka zyrtarë të<br />

pasurisë.<br />

Sa i përket funksionimit, janë identifikuar këto probleme që kanë ndikim në efikasitetin <strong>dhe</strong> efektshmërinë<br />

e menaxhimit financiar në MASHT:<br />

Struktura e buxhetit të MASHT-it (linjat buxhetore), që është formuar vite më parë <strong>dhe</strong> nuk është<br />

rishqyrtuar që nga ajo kohë, nuk korrespondon me detyrat aktuale të MASHT-it<br />

Nuk ka të vendosur sistem të qartë të administrimit të financave,<br />

Ka mungesë të konsiderueshme të njohurive për financa në nivele të ndryshme të menaxhmentit,<br />

Kapacitetet njerëzore në fushën e financave janë të pamjaftueshme (krahaso 7 pozitat që aktualisht<br />

MASHT i ka në menaxhimin e financave me numrin e punëtoreve në njësitë financiare të ministrive të<br />

BE-6: Letonia 32, Lituania 28, Sllovenia 72, Sllovakia 43, Finlanda 38)<br />

Rekomandimi A.6: Rregullimi i problemeve ligjore me fillimin e zbatimit të sistemit të llogaritjes<br />

<strong>dhe</strong> caktimit të zyrtarit të pasurisë në MASHT.<br />

Rekomandimi A.7: Shqyrtimi i një sistemi të administrimit të brendshëm të financave përfshirë<br />

këtu rishikimin e strukturës aktuale të buxhetit të MASHT-it<br />

Rekomandimi A.8: Bazuar në sistemin e miratuar të administrimit të brendshëm të financave të<br />

kryhen trajnime për njohurit rreth financave për të gjitha nivelet e menaxhmentit të MASHT-it<br />

Sa i përket aspektit financiar të fushës së financave shiko seksionin B.<br />

Teknologjia informative <strong>dhe</strong> shërbimet<br />

Të dhënat janë të rëndësisë qenësore për ndonjë zhvillim të mëtejmë, por gjithashtu e<strong>dhe</strong> për<br />

funksionimin e përgjithshëm të sektorit të arsimit. Procedimi i të dhënave pashmangshëm kërkon<br />

mbështetjen e TI-së. Kushte aktuale për shfrytëzimin e TI-së në MASHT janë të pamjaftueshme. Shumë<br />

agjenda që normalisht administrohen më ndihmën e TI-së bëhen vetëm në letër. Shërbimet e<br />

centralizuara të mirëmbajtjes së TI-së (për harduer <strong>dhe</strong> softuer) janë të pakënaqshme. Arsyet kryesore<br />

për këtë janë të dyfishta:<br />

Vonesa të gjata në ofrimin e shërbimeve<br />

Mungesa e njohurive/afërsisë për nevoja specifike të sektorit të arsimit kur flasim rreth aplikimit të<br />

ndihmës për softuer.<br />

Nuk ka sistem të qëndrueshëm për grumbullimin e të dhënave për nevojat e sektorit të arsimit. Sistemit<br />

EMIS i zhvilluar së voni <strong>dhe</strong> i shtrirë në 48% të shkollave <strong>dhe</strong> shumicën e komunave nuk është duke<br />

funksionuar. Kapacitetet personale <strong>dhe</strong> teknologjike për shërbimet e informacionit në sektorin e arsimit<br />

janë të pamjaftueshme. Një projekt i ri i EMIS është në përgatitje në kuadër të projektit të Bankës<br />

Botërore IDEP.<br />

Rekomandimi A.9: Pajisja e njësive përkatëse të MASHT-it me softuer për mbështetje themelore<br />

administrative.<br />

Rekomandimi A.10: Të krijohet një shërbim i brendshëm qendror për ofrimin e mirëmbajtjes së TIsë<br />

për harduer (mirëmbajtja mund të bëhet nga jashtë) <strong>dhe</strong> softuer themelor.<br />

12


Rekomandimi A.11: Të sigurohet shërbimi të TI-së për softuer të veçantë të bazuar në fusha të<br />

caktuara (arsimin parauniversitar, arsimin e lartë, hulumtim <strong>dhe</strong> zhvillim, financa, planifikim...)<br />

Rekomandimi A.12: Të shtohen në mënyrë graduale staf të TI-së të afërt me fushën e<br />

përgjegjësisë së departamenteve për ato departamente ku kjo mungon.<br />

Rekomandimi A.13: Përgatitja e një projekti të ri të EMIS duke shfrytëzuar qasjen standarde të<br />

zhvillimit të sistemit profesional të informacionit<br />

Rekomandimi A.14: Të përgatitet një dokument strategjik për zhvillimin e shërbimeve të<br />

informacionit.<br />

Sa i përket aspektit organizativ në fushën e TI-së <strong>dhe</strong> grumbullimit të të dhënave shiko seksionin B.<br />

Kultura administrative <strong>dhe</strong> menaxhuese<br />

Kultura organizative <strong>dhe</strong> administrative e punës në MASHT nuk përmbush kriteret standarde. Për<br />

shembull, nuk ka procesverbale nga takimet, nuk ka materiale për komente para takimeve. Regjistrimi i<br />

dokumenteve bëhet vetëm në formë të shkruar, jo në mënyrë elektronike. Takimet e menaxhmentit janë<br />

pashmangshëm pjesë e punës të çfarëdo organizate. Por takimet e papërgatitura zakonisht janë të<br />

paefektshme <strong>dhe</strong> humbje e kohës. Ka parime standarde mire të definuar se si të përgatiten <strong>dhe</strong><br />

organizohen takimet për të qenë sa më efektive që është e mundur. Përgatitja e pjesëmarrësve për<br />

takime është një prej çështjeve të rëndësishme. Një pjesë e këtyre përgatitjeve është studimi i<br />

materialeve që diskutohen në takime.<br />

Mekanizmat të organizuara mirë për përcjellje të dokumentacionit janë qenësore. Organizatat si MASHT-i<br />

punojnë kryesisht me dokumente. Prandaj është qenësore të ketë një sistem të ruajtjes, administrimit <strong>dhe</strong><br />

kërkimit të dokumenteve. Një regjistrim elektronik i dokumenteve është mjet shumë i fuqishëm për të<br />

mbështetur një sistem të tillë.<br />

MASHT-i aktualisht ka 9 departamente 5 <strong>dhe</strong> 7 njësi të tjera të koordinuara nga Sekretari i Përhershëm.<br />

Disa departamente janë ngushtë të lidhura (për shembull departamentet në fushën e arsimit<br />

parauniversitar). Puna e departamenteve të ndërlidhura duhet të koordinohet ngushtë sepse kemi të<br />

bëjmë me punë reciprokisht i ndërlidhur. Nuk mund të pritet se koordinimi i këtij lloji mund të kryhet vetëm<br />

nga Sekretari i Përhershëm. Ministritë nga BE-6 shfrytëzojnë koordinatorët e tyre për grupe të<br />

departamenteve ose kanë një numër të vogël të departamenteve të mëdha.<br />

Rekomandimi A.15: Të përgatitet një rregullore e brendshme rreth dorëzimit të materialeve <strong>dhe</strong><br />

organizimit të takimeve të menaxhmentit të MASHT-it.<br />

Rekomandimi A.16: Të përgatitet <strong>dhe</strong> zbatohet projekti i regjistrimit elektronik të dokumenteve.<br />

Rekomandimi A.17: Të prezantohet një sistem i koordinimit bazuar në krijimin e tre grupeve në<br />

fillim për njësitë përkatëse:<br />

Grupi i arsimit parauniversitar,<br />

Grupi i arsimit të lartë <strong>dhe</strong> hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit,<br />

Grupi i administratës,<br />

Caktimi i një koordinatori (të quajtur Zëvendës Sekretar i Përhershëm ose Drejtor i Përgjithshëm) për<br />

secilin grup.<br />

Sa i përket koordinatorit janë 2 opsione:<br />

Koordinatori do të jetë një prej udhëheqësve të departamenteve brenda grupit<br />

3 poste të reja të Zëvendës Sekretarit të Përhershëm ose Drejtorit të Përgjithshëm do të krijohen.<br />

Jo të gjitha njësitë e nivelit të lartë të strukturës organizative do të caktohen në një grup. Për shembull,<br />

departamenti për buxhet <strong>dhe</strong> financa është propozuar t‟i raportoj drejtpërdrejt Sekretarit të Përhershëm<br />

<strong>dhe</strong> si rrjedhojë nuk përfshihet në grupin e administratës.<br />

5 Me përjashtim të Departamentit të Inspektimit.<br />

13


Në anën tjetër, koordinatorët do të koordinojnë gjithashtu agjencitë në portofolin e MASHT-it që punojnë<br />

në fushat përkatëse. (lista e të gjitha njësive të caktuara në secilin prej grupeve mund të shihet në<br />

diagramin e seksionit C).<br />

PJESA B: Gjetjet specifike <strong>dhe</strong> rekomandimet<br />

Në Pjesën B, ne merremi me gjetjet <strong>dhe</strong> rekomandimet që kanë të bëjnë me organizimin e<br />

departamenteve <strong>dhe</strong> njësi të tjera në MASHT. Kjo pjesë është organizuar rreth propozimit të strukturës së<br />

re organizative. Pjesa B është e ndarë në 3 seksione kryesore që merren me:<br />

- njësitë themelore,<br />

- njësitë mbështetëse <strong>dhe</strong><br />

- ndarja e punës ndërmjet MASHT <strong>dhe</strong> agjencive.<br />

B.1 Njësitë themelore<br />

Kompetencat e MASHT përfshijnë tërë fushën e arsimit, hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit. Fusha e arsimit<br />

përbëhet nga dy nënfusha kryesore: arsimi parauniversitar <strong>dhe</strong> arsimi i lartë.<br />

B.1.1 Arsimi parauniversitar<br />

Në përgjithësi, ekzistojnë dy qasje themelore për organizimin e ministrisë në fushën e arsimit<br />

parauniversitar:<br />

Në bazë të tipit të shkollave (fillore/ e mesme e përgjithshme / profesionale/ speciale);<br />

Në bazë të llojit të aktiviteteve.<br />

Organizimi i njësie të arsimit parauniversitar në 6 vendet e BE-së është:<br />

2 vende kanë vetëm një njësi në nivel të departamentit;<br />

3 vende kanë 2 njësi në nivel departamenti të ndara në bazë të tipit të shkollave;<br />

1 vend ka 4 njësi, por nuk ka njësi në nivel më të ulët.<br />

MASHT aktualisht shfrytëzon skemën administrative/zhvillimore për divizionin e njësive në nivel<br />

departamenti. Në nivel të divizionit, ajo bazohet kryesisht në tipin e shkollave në Departamentin e<br />

Administratës së <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong> kryesisht në tipin e aktiviteteve të Departamentit të Zhvillimit<br />

të <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />

Për shkak të rëndësisë së <strong>Arsimit</strong> <strong>dhe</strong> Aftësimit Profesional për sistemin e arsimit në Kosovë i nënvizuar<br />

në dokumente të ndryshme të politikave, MASHT është duke shqyrtuar themelimin e Departamentit të<br />

<strong>Arsimit</strong> <strong>dhe</strong> Aftësimit Profesional (AAP). Kjo d.m.th. se qasja aktuale sipas “tipit të aktivitetit” e organizimit<br />

të departamenteve parauniversitare duhet të ndryshohet në qasjen sipas “tipit të shkollës”.<br />

Rekomandimi B.1: Të themelohen 2 departamente – Departamenti i AP <strong>dhe</strong> Departamenti <strong>Arsimit</strong><br />

të Përgjithshëm duke zëvendësuar Departamentin aktual të Administratës së <strong>Arsimit</strong><br />

Parauniversitar <strong>dhe</strong> Departamentit të Zhvillimit të <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />

Në mënyrë që të përforcohet aspekti kualitativ i arsimit, MASHT është duke shqyrtuar gjithashtu krijimin e<br />

një njësie të dedikuar për standardizimin <strong>dhe</strong> testimin. Ne mbështesim këtë qëllim, por për shkak se një<br />

lloj i tillë i njësive funksionon normalisht si një agjenci, ne rekomandojmë transformimin e njësisë më vonë<br />

në agjenci.<br />

Rekomandimi B.2: Të themelohet Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si një njësi e<br />

ndarë <strong>dhe</strong> të transformohet në agjenci në periudhën afatmesme.<br />

Në bazë të qasjes sipas “tipit të shkollës” në nivel departamenti kërkohet ndryshim përkatës në nivelin e<br />

divizionit.<br />

Rekomandimi B.3: Të organizohen dy departamente të arsimit parauniversitar siç vijon:<br />

a) Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm:<br />

14


i) Divizioni i arsimit parafillor, fillor <strong>dhe</strong> të mesëm i ulët,<br />

ii) Divizioni i arsimit të përgjithshëm të mesëm i lartë,<br />

iii) Divizioni i <strong>Arsimit</strong> Special,<br />

iv) Divizioni i <strong>Arsimit</strong> të Komuniteteve,<br />

v) Divizioni për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm.<br />

b) Departamenti i EAP:<br />

i) Divizioni i Administratës së AAP,<br />

ii) Divizioni për Zhvillimin e AAP,<br />

iii) Divizioni i të mësuarit gjatë gjithë jetës.<br />

c) Të punësuarit të cilët kryejnë aktivitete që nuk futen në asnjërin prej divizioneve të<br />

mësipërme ose janë të përbashkëta për më shumë divizione mund të mbeten të<br />

pacaktuara ose të formojnë një divizion të ndarë (p.sh. Divizioni për Aktivitete të<br />

përbashkëta).<br />

Detyrat e çdo divizioni përputhen në thelb me detyrat e sektorëve korrespondues në strukturën aktuale<br />

organizative.<br />

B.1.2 Arsimi i lartë<br />

Në vendet e tjera, fusha e arsimit të lartë në përgjithësi trajtohet me një departament të dedikuar. Duke<br />

shikuar 6 vendet e BE, ne mund ta shohim këtë në katër raste. Dy vende, Finlanda <strong>dhe</strong> Sllovenia, kanë<br />

njësi të dedikuara për arsimin e lartë në nivel më të ulët. Në aspektin e organizimit të departamenteve të<br />

arsimit të lartë, ekzistojnë opsione të ndryshme (divizionet universitare/jo universitare, divizione të<br />

vlerësimit, divizion të gatishmërisë, divizion të institucioneve për arsim të lartë <strong>dhe</strong> për H&Zh).<br />

Rregullimi aktual organizativ në fushën e AL sa i përket karakterit të tij nuk kërkon ndonjë ndryshim<br />

imediat. Gjërat mund të ndryshojnë në mënyrë potenciale pas miratimit të ligjit të ri për arsimin e lartë, por<br />

riorganizimi në këtë fushë nuk është prioritet.<br />

Rekomandim B.4: Të mbahet Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë në pozitën e tij aktuale përfshi<br />

ndarjen e tij të brendshme. Në rast nevoje, të rregullohet eventualisht ndarja e brendshme e<br />

departamentit në pajtim me rezultatet e përpjekjeve të vazhdueshme në fushën e arsimit të lartë<br />

(përgatitja e ligjit të ri).<br />

B.1.3 Hulumtimi <strong>dhe</strong> zhvillimi<br />

Një nga përgjegjësitë themelore të MASHT është promovimi i hulumtimit. Programi i Qeverisë nënvizon<br />

qëllimin e MASHT për të ngritur kapacitetet për hulumtim <strong>dhe</strong> shkencë. Gjendja aktuale e kapaciteteve të<br />

MASHT në fushën e H&Zh nuk dëshmon gatishmërinë e MASHT për të përmbushur këto kërkesa <strong>dhe</strong><br />

për të paraqitur një nga dobësitë e sistemit. Kjo deklaratë është bazuar në këto vrojtime:<br />

MASHT ka kapacitet shumë të dobët të personelit në fushën e H&Zh <strong>dhe</strong> duhet të qartësojë<br />

organizimin e punës së ministrisë. (Në aspektin e organizimit të ministrisë në vende të tjera,<br />

fusha e hulumtimit <strong>dhe</strong> zhvillimit paraqet gjendje të ngjashme siç është me edukimin e lartë:<br />

përveç Finlandës, ekziston një lloji departamenti për H&Zh. Në Finlandë, ekziston një divizion i<br />

dedikuar për H&Zh. Në aspektin e strukturës së brendshme të departamenteve janë shfrytëzuar<br />

opsione të ndryshme (politikat kundrejt projekteve, bashkëpunimi ndërkombëtar në H&Zh, H&Zh<br />

në universitete).<br />

Aktualisht, MASHT-i nuk ka buxhet për aktivitetet në H&Zh (me përjashtim të buxhetit për<br />

mbijetesën themelore të instituteve kërkimore). Nën kushte të tilla, zhvillimi në këtë fushë nuk<br />

është i realizueshëm. Por e<strong>dhe</strong> kur disa fonde për H&Zh janë të ndara, është e rëndësishme që<br />

të kemi në vend një sistem efektiv të cilësisë së tyre për marrësit përfundimtar. Ne propozojmë<br />

një mënyrë standarde të bazuar në parimin e granteve konkurruese duke shqyrtuar miratimet e<br />

kolegëve për propozimet e kërkimore.<br />

15


Ekziston vetëm një numër i vogël i organizatave hulumtuese në Kosovë. Tri prej tyre, Instituti<br />

Pedagogjik, Instituti Albanologjik <strong>dhe</strong> Instituti i Historisë aktualisht janë organizata të portofolit të<br />

MASHT. Kemi pasur takime në të gjitha këto institute <strong>dhe</strong> ne kemi gjetur se kushtet për punën e<br />

tyre janë të dobëta, si <strong>dhe</strong> ato nuk mund të funksionojnë me efikasitet në kushte të tilla. Për më<br />

tepër, ekziston një prioritet i deklaruar strategjik i prezantuar në kohë të fundit nga Ministri Hoxhaj<br />

për të themeluar institucione hulumtuese në universitete ... (shih Pjesën A). Kështu që është e<br />

nevojshme të shqyrtohet seriozisht pozita e ardhshme e këtyre instituteve.<br />

Nuk ka ndonjë mënyrë të lehtë ose të shpejtë për zgjidhjen e këtyre problemeve, por grupi i<br />

rekomandimeve më poshtë ofron hapa praktikë të cilët do të mund të çonin përpara.<br />

Rekomandimi B.5: Të elaborohet strategjia për fushën e H&Zh. Ky është hapi i parë i<br />

vetëkuptueshëm pasi që, pa drejtim të politikave, nuk mund të bëhet shumë. Duke pasur parasysh faktin<br />

që fushat kryesore të tjera të punës së MASHT kane dokumentet e tyre strategjike, ky është dokumenti<br />

më i rëndësishëm i cili mungon.<br />

Derisa nuk ka një strategji për H&Zh, ne nuk propozojmë ndryshimin e strukturës aktuale organizative të<br />

MASHT në fushën e H&Zh. Elaborimi i strategjisë do të dëshmonte prioritetet e Kosovës në H&Zh <strong>dhe</strong><br />

masat për mbështetjen e tyre. Bazuar në to, duhet të propozohet rregullimi adekuat i strukturës<br />

organizative, nëse nevojitet. Ngjashëm si me arsimin e lartë, organizmi i departamentit gjithashtu nuk<br />

është një çështje themelore, pasi që ka disa opsione njësoj të vlefshme. Mungesa e kapacitetit është një<br />

problem real.<br />

Rekomandimi B.6: Të mbahet Departamenti i Sh&T në pozitën e tij aktuale përfshi e<strong>dhe</strong> ndarjen e<br />

brendshme. Në rast se nevojitet, eventualisht të rregullohet ndarja e brendshme e departamentit në<br />

pajtim me rezultatet e zhvillimit të strategjisë së re për H&ZH.<br />

Dy rekomandimet në vijim kanë të bëjnë me gjetjen e dytë <strong>dhe</strong> të tretë më lartë.<br />

Rekomandimi B.7: Të aranzhohen çështjet financiare për mbështetjen e H&Zh; të themelohet<br />

agjencia e granteve për mbështetjen e H&Zh. 6<br />

Rekomandimi B.8: Bazuar në strategjinë e re për H&Zh, të vendoset lidhur me pozitën e<br />

mëtutjeshme të instituteve hulumtuese; në rast se institutet mbeten në rregullimin aktual, atëherë<br />

të përmirësohen kushtet për punën e tyre.<br />

B.2 Njësitë mbështetëse<br />

Njësitë mbështetëse mund të ndahen në dy pjesë kryesore: mbështetja speciale <strong>dhe</strong> mbështetja e<br />

përgjithshme. Mbështetja e përgjithshme përbëhet nga këto fusha:<br />

auditimi i brendshëm,<br />

buxheti <strong>dhe</strong> financat,<br />

investimet,<br />

prokurimi,<br />

burimet njerëzore,<br />

çështjet ligjore,<br />

planifikimi <strong>dhe</strong> analiza,<br />

teknologjia informative,<br />

marrëdhëniet publike,<br />

marrëdhëniet ndërkombëtare <strong>dhe</strong> çështjet evropiane.<br />

Mbështetja e përgjithshme përfshinë<br />

administrimin e përgjithshëm,<br />

6 Si shembull, mund te shërbejë Agjencia për Hulumtim <strong>dhe</strong> Zhvillim e Sllovakisë (www.apvv.sk).<br />

16


operimin (shërbimet teknike, menaxhimi i aseteve).<br />

Për funksionim të duhur të çdo ministrie, të gjitha fushat e mbështetjes së përgjithshme <strong>dhe</strong> speciale<br />

duhet të përfshihen. Organizimi i njësive duke siguruar funksionet mbështetëse brenda strukturës së<br />

përgjithshme organizative të një ministrie mund të bëhet në mënyra të ndryshme. Sidoqoftë, ekzistojnë<br />

disa kufizime në bazë të ligjit të cilat duhet të adresohen (më shumë në atë tabelë). Ne kemi<br />

rekomanduar gjithashtu organizimin e mbështetjes në 6 vendet e BE. Rezultatet <strong>dhe</strong> rekomandimet për<br />

MASHT janë siç vijon:<br />

Auditimi i Brendshëm<br />

Në vendet e vogla të BE-së, Njësia e Auditimit të Brendshëm është gjithmonë një njësi organizative e<br />

dedikuar në nivelin e lartë të strukturës organizative. Në shumicën e 6 vendeve të BE (5 nga 6) ajo i<br />

raporton drejtpërdrejt Ministrit. Ekziston një Njësi e Auditimit të Brendshëm më MASHT, por tani ka vetëm<br />

një të punësuar. Në bazë të projektligjit për Auditimin e Brendshëm, Njësia e Auditimit të Brendshëm<br />

duhet të jetë nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Ministrit ose Sekretarit të Përhershëm. 7 Në aspektin e<br />

punës substanciale të saj, Raporti i Auditorit Gjeneral për vitin 2007 përmban disa gjetje që nënvizojnë<br />

probleme të ndryshme. Raporti i Auditorit Gjeneral për vitin 2008 ka konfirmuar se asgjë esenciale nuk<br />

është bërë me gjetjet deri më tani. Për më tepër, puna e njësisë në 2008 nuk është përqendruar në<br />

problemet e identifikuara në Raporti i Auditorit Gjeneral për 2007.<br />

Rekomandimi B.9: Në planin e aktiviteteve të auditimit të brendshëm përqendrohuni në fushat ku<br />

janë identifikuar problemet kryesore nga Auditori Gjeneral.<br />

Rekomandimi B.10: Të themelohet Njësia e Auditimit të Brendshëm me 3 poste si njësi e dedikuar<br />

në nivel të lartë që i raporton drejtpërdrejt Sekretarit të Përhershëm.<br />

Buxheti <strong>dhe</strong> financimi<br />

Në pjesën A më lartë kemi trajtuar administrimin e financave në përgjithësi. Këtu prezantojmë<br />

rekomandimet në aspektin organizativ të kësaj fushe.<br />

Njësitë përgjegjëse për buxhetim <strong>dhe</strong> financim në 6 vendet e BE-së janë kryesisht (në katër raste) njësi<br />

organizative të dedikuara në nivel të lartë. Ato i raportojnë Ministrit <strong>dhe</strong> Sekretarit të Përhershëm. Në një<br />

rast, njësia është pjesë e Zyrës së SP <strong>dhe</strong> në një rast tjetër pjesë e Departamentit të Administratës. Sa i<br />

përket organizimit të brendshëm, ai është i ndryshëm në ministritë e 6 vendeve të BE. Mbajtja e llogarive<br />

është një divizion i kësaj njësie në një rast (Letonia), derisa në 2 raste (Sllovakia, Lituania), llogaritja<br />

është një njësi e ndarë në nivel të lartë.<br />

Në kontekstin e Kosovës, duhet të nënvizohet se në bazë të Ligjit për Menaxhimin e Financave Publike,<br />

zyrtari kryesor financiar (udhëheqësi i njësisë për financim) duhet t;i raportojë Sekretarit të Përhershëm.<br />

Rekomandimi B.11: Të themelohet Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim si njësi e dedikuar në<br />

nivel të lartë që i raporton drejtpërdrejt Sekretarit të Përhershëm<br />

Rekomandimi B.12: Të themelohen tri divizione në kuadër të Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong><br />

Financa: Divizioni i Buxhetit, Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa, <strong>dhe</strong> Divizioni për Investime.<br />

Divizioni për Investime duhet të merret me të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me buxhetin për investime<br />

për sektorin e arsimit. Për më tepër, ai duhet të merret me çështjet e infrastrukturës së shkollës për të<br />

cilat MASHT është përgjegjëse.<br />

Divizioni i Buxhetit duhet të merret me të gjitha detyrat lidhur me buxhetin për sektorin e arsimit të<br />

përshkruara në rregulloret ligjore, në mënyrë specifike: propozimi i buxhetit për MEF, alokimi i buxhetit të<br />

miratuar për organizatat <strong>dhe</strong> njësitë e sektorit të arsimit, administrimit të buxhetit gjatë vitit, koordinimi i<br />

mbledhjes së të dhënave <strong>dhe</strong> kompletimi final i pasqyrave financiar të sektorit të arsimit për MEF, duke<br />

siguruar komunikimin lidhur me çështjet buxhetore me MEF. Pjesa më e ma<strong>dhe</strong> e punës në pjesën e<br />

investimeve të buxhetit do të trajtohet nga Divizioni për Investime, përderisa Divizioni për Buxhet do të<br />

rris produktet e Divizionit të Investimeve në dokumentet <strong>dhe</strong> raportet e përgjithshme. Divizioni për Llogari<br />

<strong>dhe</strong> Pagesa do të merrej me llogaritë <strong>dhe</strong> pagesat nëpërmjet Thesarit të Shtetit në pajtim me rregullore<br />

7 Shih nenin 3 (definicioni i menaxhmenti i lartë në fushën e Sektorit Public) <strong>dhe</strong> nenin 10 seksioni 1 i draftit<br />

17


ligjore relevante <strong>dhe</strong> udhëzimet administrative të brendshme të MASHT. Divizioni do të ishte përgjegjës<br />

për përgatitjen e pasqyrave financiare për Divizionin e Buxhetit, ashtu si e<strong>dhe</strong> për ofrimin e të dhënave të<br />

llogarive për menaxhimin e aseteve për Divizionin e Operativës në Departamentin e Administratës.<br />

Investimet<br />

Në MASHT, Divizioni për Infrastrukturë në kuadër të Departamentit të Infrastrukturës <strong>dhe</strong> Shërbimeve<br />

Teknike luan një rol kyç të një njësie investimeve. Njësitë përgjegjëse për investime në ministritë e 6<br />

vendeve të BE më së shpeshti janë njësi të vendosura në nivel të ulët, p.sh. ato janë një divizion i<br />

departamentit (në 2 raste një divizion i departamentit financiar, në një rast një divizion i Zyrës së SP).<br />

Vetëm në 2 raste ekzistojnë njësi të dedikuara në nivelin e lartë të strukturës organizative.<br />

Në rastin e MASHT, është e nevojshme që të merret parasysh rëndësia e aktiviteteve aktuale të<br />

Divizionit të Infrastrukturës në zgjidhjen e problemeve të infrastrukturës shkollore në Kosovë. Në anën<br />

tjetër, gjithashtu është e rëndësishme që të nënvizohet se prokurimi/ndërtimi i shkollave i centralizuar në<br />

nivel të MASHT, sipas mendimit tonë, nuk është një zgjidhje e përshtatshme.<br />

Rekomandimi B.13: Të transferohet gradualisht ndërtimi i shkollave/prokurimi tek komunat. Të<br />

mbahen caktimi i standardeve për ndërtesat shkollore, prioritizimi <strong>dhe</strong> caktimi i politikave për këtë<br />

fushë në nivel të MASHT.<br />

Sa i përket aranzhimit organizativ të njësisë për investime, ekzistojnë 3 opsione:<br />

të mbahet njësia për investime në pozitën e saj aktuale,<br />

të themelohet një njësi për investime si divizion i Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim,<br />

të themelohet njësia për investime si një departament.<br />

Ne rekomandojmë themelimin e njësisë për investime si një divizion i Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong><br />

Financim duke transformuar <strong>dhe</strong> transferuar Divizionin e Infrastrukturës nga pozita e tij aktuale. Arsyeja<br />

për këtë është se çështjet e infrastrukturës shkollore do të jenë prioritare në periudhën afatshkurtër <strong>dhe</strong><br />

afatmesme. Por në periudhën afatgjate njësia do të merr përgjegjësinë për agjendën e MASHT për<br />

investime standarde ndërsektoriale lidhur me sektorin e arsimit.<br />

Çështjet ligjore<br />

Njësitë për çështje ligjore në ministritë e 6 vendeve të BE në shumicën e rasteve (4) janë në nivelin e<br />

lartë organizativ si njësi të dedikuara. Kur flasim për çështjet ligjore, duhet të veçohen dy fusha:<br />

legjislacioni si krijim i rregulloreve të reja ligjore,<br />

aplikimi i rregulloreve ligjore ekzistuese.<br />

Në disa ministri, ekzistojnë njësi të ndryshme të pavarura për çdonjërën prej dy fushave.<br />

Rekomandimi B.14: të mbahet njësia ligjore në pozitën e saj aktuale si një departament me theks<br />

kryesor në punën legjislative. Në rast nevoje, të themelohet një pozitë për jurist në zyrën e SP.<br />

Planifikimi <strong>dhe</strong> analizimi<br />

Njësitë e dedikuara për planifikim <strong>dhe</strong> analiza ekzistojnë në ministritë e 6 vendeve të BE, 1 në nivel të<br />

lartë <strong>dhe</strong> 2 në nivel të ulët si pjesë e Zyrës së SP <strong>dhe</strong>, respektivisht, Departamentit për Koordinim të<br />

Politikave. Në rastin e Kosovës, përforcimi i planifikimit është cilësuar si një nga prioritetet kryesore.<br />

Rekomandimi B.15: Të transformohet Zyra aktuale për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza në Departamentin<br />

për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza me Divizionin e Planifikimit <strong>dhe</strong> Divizionin e Statistikave.<br />

Divizioni i Planifikimit merret me përgatitjen <strong>dhe</strong> vlerësimin e të gjitha llojeve të planeve të gjera të<br />

MASHT <strong>dhe</strong> të sektorit të arsimit në koordinim me njësitë përkatëse në MASHT. Për këto punë, divizioni<br />

gjithashtu përgatit analiza të nevojshme. Gjithashtu, ai ofron ndihmë metodologjike për punën e<br />

planifikimit të politikave për njësitë e tjera të MASHT.<br />

Përgjegjësia kryesore e Divizionit të Statistikave është që të sigurojë funksionimin e sistemit SMIA të<br />

MASHT për mbledhjen e të dhënave <strong>dhe</strong> elaborimin e raporteve statistikore <strong>dhe</strong> analizave<br />

18


korresponduese të MASHT. Divizioni gjithashtu ofron ndihmë metodologjike <strong>dhe</strong> praktike për nevojat e<br />

grumbullimit të të dhënave për njësitë e tjera të MASHT.<br />

Teknologjia informative<br />

Çështja e infrastrukturës së TI <strong>dhe</strong> mbledhja e të dhënave janë diskutuar në pjesën A më lartë, por ne<br />

këtu prezantojmë rekomandimet organizative të cilat pasojnë. Duke marr parasysh vendet e tjera, njësitë<br />

e posaçme për mbështetje të TI mund të shihen në 4 prej 6 ministrive të vendeve të BE, zakonisht në<br />

nivel të ulët të strukturës organizative. Siç është përmendur tashmë, përmirësimi i mbështetjes së TI në<br />

MASHT duhet të jetë prioritet. Mbështetja e TI mund të jetë dy llojesh. Ekziston mbështetja bazike e TI,<br />

përderisa aplikacionet e TI në fusha individuale gjithashtu kërkojnë mbështetje të specializuar. Për këtë<br />

arsye, është përfituese që të dy grupet- ekspertët e TI <strong>dhe</strong> kapaciteti i përgjithshëm për mbështetje të TI,<br />

të kenë njohuri, gjithashtu, e<strong>dhe</strong> për agjendën në fushën përkatëse.<br />

Rekomandimi B.16: Të themelohet Divizioni për Mbështetje të TI në kuadër të Departamentit<br />

Administrativ.<br />

Rekomandimi B.17: Gradualisht të themelohen pozitat e specializuara të TI për çdo grup të<br />

departamenteve.<br />

Marrëdhëniet <strong>dhe</strong> informimi publik<br />

Duke pasur parasysh faktin që një pjesë e ma<strong>dhe</strong> e popullsisë është drejtpërdrejt ose tërthorazi në mesin<br />

e klientëve të ministrisë (studentët, prindërit, etj.), funksioni i informimit publik është vital. Mund të gjejmë<br />

njësi të dedikuara për marrëdhënie publike në nivel të lartë të strukturës organizative në ministritë e 6<br />

vendeve të BE (në një rast së bashku me marrëdhëniet ndërkombëtare). Njësia i raporton drejtpërdrejtë<br />

Ministrit në 3 raste.<br />

Rekomandimi B.18: Të themelohet Njësia për Marrëdhënie Publike si një zyre në kuadër të<br />

Kabinetit të Ministrit. Njësia për Marrëdhënie Publike do të kryente detyrat lidhur me përfaqësimin e<br />

MASHT në masmedia <strong>dhe</strong> monitorimin e lajmeve që iu referohen MASHT <strong>dhe</strong> sektorit të <strong>Arsimit</strong>. Njësia<br />

gjithashtu do të menaxhonte komunikimin e jashtëm të MASHT në bashkëpunim me njësitë e MASHT.<br />

Marrëdhëniet e jashtme (ndërkombëtare) <strong>dhe</strong> çështjet evropiane<br />

Këtu ne kemi futur së bashku dy fusha të ndryshme. Arsyeja është se në ministritë e 6 vendeve të BE<br />

mund të gjejmë njësitë që mbështesin të dy fushat ose njësi të veçanta për secilën prej tyre. MASHT<br />

porsa ka themeluar Departamentin për Integrime Evropiane, Zhvillim të Koordinuar <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit.<br />

Ne mendojmë se është e rëndësishme që të inkorporohet agjenda e marrëdhënieve ndërkombëtare.<br />

Çështjet e marrëdhënieve ndërkombëtare përfshijnë detyrat lidhur me bashkëpunimin ndërkombëtar të<br />

MASHT, p.sh. koordinimi <strong>dhe</strong> përfaqësimi i interesave të Kosovës në marrëdhënie bilaterale <strong>dhe</strong><br />

multilaterale <strong>dhe</strong> në organizata ndërkombëtare në fushën e kompetencave të MASHT, si <strong>dhe</strong> detyrat<br />

lidhur me aranzhimin e udhëtimeve zyrtare jashtë vendit për të punësuarit e MASHT <strong>dhe</strong> vizitat në<br />

MASHT nga jashtë, detyrat lidhur me protokoll, organizimin e konferencave <strong>dhe</strong> seminareve me<br />

pjesëmarrje ndërkombëtare.<br />

Rekomandimi B.19: Të përfshihen çështjet e marrëdhënieve ndërkombëtare në mandatin e<br />

Departamentit për Integrime Evropiane, Zhvillim të Koordinuar të Donatorëve <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit.<br />

Administrata e përgjithshme<br />

Ne mund të gjejmë njësitë „Administrative“, të „Administratës“ ose të “Çështjeve të Përgjithshme“ në<br />

ministritë e 5 ose 6 vendeve të BE. Në rastin e Finlandës që shfrytëzon sistemin e departamenteve të<br />

mëdha, departamenti i administratës përfshin njësitë për shumicën e fushave mbështetëse. Në 4 rastet e<br />

tjera, numra më të vegjël të fushave të ndryshme (p.sh. prokurimi, BNj, dokumentacioni, operativa,<br />

mbështetja e TI) janë përfshirë në këto departamente. Lidhur me qasjen e përgjithshme, bazuar në<br />

analizën e përgjithshme të FRIDOM të kryer për të gjitha ministritë, ne rekomandojmë themelimin e një<br />

Departamenti Administrative që do të përfshinte këto funksione.<br />

Në fushën e shërbimeve teknike, menaxhimit të aseteve, mirëmbajtjes, njësitë e pavarura në këto fusha<br />

mund të hasen vetëm në 2 nga 6 vendet e BE. Vetëm në një rast ekziston një njësi e dedikuar për<br />

19


operativë në nivel të lartë (Sllovakia). Në të gjitha rastet e tjera, njësitë e përgjithshme për administratën e<br />

përgjithshme merren me këto çështje.<br />

Rekomandimi B.20: Të transformohet Departamenti ekzistues për Infrastrukturë <strong>dhe</strong> Shërbime<br />

Teknike në dy divizione – Divizioni i Operativës <strong>dhe</strong> Divizioni për Mbështetje të TI – në<br />

Departamentin e Administratës. Të transformohet Divizioni origjinal i Infrastrukturës në Divizionin e<br />

Investimeve në Departamentin e Buxhetit <strong>dhe</strong> Financimit.<br />

Divizioni i Operativës duhet të merret me të gjitha çështjet të mbuluara aktualisht nga Divizioni i<br />

Shërbimeve Teknike. Për më tepër, ai do të kujdesej e<strong>dhe</strong> për menaxhimin e aseteve në pajtim me<br />

rregulloret ligjore përkatëse (në bazë të Raportit të Auditorit Gjeneral, aktualisht nuk përfshihen nga<br />

MASHT). Sfondi i llogarive për menaxhimin e aseteve do të ofrohej nga Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa i<br />

Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim.<br />

Divizioni për Mbështetjen e TI do të siguronte shërbimet e nevojshme për funksionim të infrastrukturës së<br />

MASHT, si <strong>dhe</strong> të planifikojë zhvillimin e tyre. Shërbimet do të përfshinin mbështetjen e harduerit <strong>dhe</strong><br />

softuerit. Sa i përket mbështetjes së harduerit, pritet që shërbimet do të ofrohen kryesisht nga subjekte të<br />

jashtme <strong>dhe</strong> divizioni do të sigurojë organizimin e ofrimit të tyre. Sa i përket mbështetjes së softuerit,<br />

divizioni kryesisht do të sigurojë operimin e rrjetit lokal me të dhëna të MASHT <strong>dhe</strong> serverët (posta, faqja<br />

elektronike, etj.), instalimin <strong>dhe</strong> mirëmbajtjen e softuerit bazik për kompjuterët e MASHT <strong>dhe</strong> shërbimet e<br />

përgjithshme konsultative për njësitë e MASHT në fushën e TI.<br />

B.3 Ndarja e punës ndërmjet MASHT <strong>dhe</strong> agjencive<br />

Agjencitë janë ekzekutive, por në aspektin operacionale janë organizata të pavarura në kuadër të<br />

portofolit të ministrisë që kryejnë funksionet e zbatimit <strong>dhe</strong> rregullimit. Agjencitë janë shumë të<br />

zakonshme në sektorin e arsimit <strong>dhe</strong> ato zakonisht përfshijnë detyrat siç janë zhvillimi i programeve<br />

mësimore, tekstet shkollore, trajnimin e mësimdhënësve <strong>dhe</strong> kontrollin e cilësisë (inspektimin, vlerësimin,<br />

akreditimin). Vendimi lidhur me shfrytëzimin e drejtë të agjencive kërkon të kuptuarit e arsyes përkatëse<br />

për shfrytëzimin e tyre, që është në ndarjen e drejtë të detyrave ndërmjet ministrisë <strong>dhe</strong> të tjerëve – në<br />

rastin kur ministria është e stërngarkuar me detyrat për zbatim ditor, ajo rrezikon që të neglizhojë politikat<br />

e saja themelore <strong>dhe</strong> detyrat legjislative. Në anën tjetër, është e rëndësishme që të theksohet se<br />

themelimi i një agjencie mund të çojë drejt kostove më të larta <strong>dhe</strong> problemeve me llogaridhënien e qartë.<br />

Për më tepër, krijimi i një agjencie pa mjedisin përkatës për menaxhmentin e saj (përfshi një shkallë të<br />

autonomisë financiare) ka të ngjarë që të jetë i pavlerë.<br />

Situata aktuale në sektorin e arsimit në Kosovë është ajo ku të punësuarit e MASHT merren pothuajse<br />

me të gjitha detyrat. Institucionet autonome përfaqësohen kryesisht nga institutet hulumtuese, të cilat<br />

madje nuk janë as agjenci ekzekutive të vërteta që kryejnë detyra të cilat do duhej t‟u takonin agjencive të<br />

tilla (ndonëse Instituti Pedagogjik në të vërtetë do të mund të kryente një rol të tillë). Pastaj janë<br />

organizatat që merren me funksionet e ofrimit të shërbimit për komunitetin universitar/hulumtues në<br />

kuadër të Universitetit të Prishtinës (Qendra Studentore, Biblioteka Universitare). Në shumicën e 6<br />

vendeve të BE, gjendja është ndryshe, ashtu siç tregohet në Tabelën 2. 8<br />

8 Klasifikimi i institucioneve në fushat konkrete në disa raste është i paqartë, ashtu që shifrat në tabelë duhet të shihen vetëm si<br />

informuese.<br />

.<br />

20


Tabela 2: Krahasimi i agjencive në sektorët e arsimit të 6 vendeve të BE <strong>dhe</strong> Kosovës<br />

Fusha<br />

Kosova<br />

Numri i të<br />

punësuarve<br />

Nr. i<br />

institucioneve<br />

Estonia<br />

Numri i të<br />

punësuarve<br />

Nr. i<br />

institucioneve<br />

Sllovenia<br />

Numri i të<br />

punësuarve<br />

Nr. i<br />

institucioneve<br />

21<br />

Letonia<br />

Numri i të<br />

punësuarve<br />

Nr. i<br />

institucioneve<br />

Lituania<br />

Numri i të<br />

punësuarve<br />

Nr. i<br />

institucioneve<br />

Finlanda<br />

Numri i të<br />

punësuarve<br />

Nr. i<br />

institucioneve<br />

Sllovakia<br />

Numri i të<br />

punësuarve<br />

Nr. i<br />

institucioneve<br />

Zhvillimi i<br />

arsimit<br />

99 3 154 2 365 2 99 1<br />

Zhvillimi i<br />

hulumtimeve<br />

88 1 23 1 18 1 56 1<br />

Bibliot. e përgj. 105 1 134 1 24 1 128 2<br />

Bashkëpunimi<br />

ndërkombëtar<br />

28 1 127 2 49 1<br />

MGjGjJ 22 1<br />

Instituti për<br />

hul.<br />

94 3 259 2 82 2<br />

Statistika <strong>dhe</strong><br />

analiza<br />

130 1<br />

Arsimi<br />

profesional<br />

29 1 42 1<br />

Mbështetja e<br />

arsimit<br />

Mbështetja për<br />

18 1 12 1 49 1<br />

nevoja te<br />

veçanta<br />

Vlerësimi i<br />

arsimit <strong>dhe</strong><br />

18 1 60 1<br />

sigurimi i<br />

cilësisë,<br />

inspektimi<br />

99 1 17 2 66 2 40 1 73 2 257 1<br />

Shuma totale 199 4 304 6 17 2 441 9 63 2 926 11 914 12<br />

MASHT është duke themeluar Agjencinë e Akreditimit si një organizatë të pavarur <strong>dhe</strong> ka mendime për të<br />

themeluar Qendrën për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si agjenci. Ndonëse vendimi për Agjencinë e<br />

Akreditimit është prezantuar si final derisa bërja e Qendrës për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si e<br />

pavarur pritet të ndodhë vetëm në periudhën afatgjatë, ne propozojmë që të bëhet analiza kosto-përfitim<br />

në të dy rastet. Përndryshe, mund të ndodhë që përfitimet e parapara nga pavarësimi i Agjencisë për<br />

Akreditim mënyrë të konsiderueshme të zvogëlohen për shkak të kostos së këtij hapi.<br />

Në bazë të drejtorit të tij, Instituti Pedagogjik aktualisht e sheh misionin e vet si hulumtim në fushën e<br />

arsimit parauniversitar. Në anën tjetër, institutet e këtij lloji në portofolin e ministrisë së arsimit në vendet e<br />

tjera (p.sh. Instituti Shtetëror Pedagogjik në Sllovaki) zakonisht merren e<strong>dhe</strong> me zhvillimin e programeve<br />

mësimore <strong>dhe</strong> teksteve shkollore, duke përcaktuar standardet <strong>dhe</strong> aktivitetet e tjera praktike zhvillimore të<br />

nevojshme për funksionimin e arsimit parauniversitar. Është e kontestueshme nëse hulumtimi duhet të<br />

jetë prioriteti kryesor në gjendjen ku funksionet bazike nuk kryhen.<br />

Universiteti i Prishtinës në kohë të fundit është pavarësuar financiarisht nga MASHT duke marrë statusin<br />

e organizatës buxhetore (më parë, financimi për Universitetin e Prishtinës ka qenë një nga linjat<br />

buxhetore të buxhetit të MASHT). Befasisht, hapësirat që shërbejnë për Universitetin, si Qendra


Studentore <strong>dhe</strong> Biblioteka Universitare, kanë mbetur financiarisht të lidhura drejtpërdrejt me buxhetin e<br />

MASHT.<br />

Sa i përket agjencive, vëmendje e posaçme duhet t‟i kushtohet çështjes së inspektimit. Në bazë të Ligjit<br />

për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong> në Kosovë Nr. 2004/37 (ligji për inspektim), inspektimi në rastin e Kosovës<br />

merret me të gjitha nivelet <strong>dhe</strong> llojet e arsimit. Në disa vende, fjala “inspektim” më shumë ka të bëjë me<br />

arsimin parauniversitar. Lidhur me arsimin e lartë, kontrolli <strong>dhe</strong> vlerësimi i arsimit realizohen në kuadër të<br />

proceseve të quajtura akreditim <strong>dhe</strong> vlerësim, <strong>dhe</strong> kontrolli i përgjithshëm i zbatimit të ligjeve në<br />

institucionet e arsimit të lartë kryhet nga një njësi e ministrisë e dedikuar për kontroll. Në të vërtetë,<br />

gjithashtu e<strong>dhe</strong> në Kosovë kapacitetet <strong>dhe</strong> përpjekjet kryesore të inspektimit janë përqendruar në arsimin<br />

parauniversitar <strong>dhe</strong> inspektimi i arsimit të lartë kufizohet në kontrollin e respektimit të ligjeve <strong>dhe</strong> nuk<br />

merret me vlerësimin e cilësisë së arsimit. Inspektimi shpesh ekzekutohet nga agjencitë e dedikuara (në 6<br />

vendet e BE kjo ndodh Letoni, Slloveni <strong>dhe</strong> Sllovaki). Rregullimet ligjore në Kosovë në mënyrë eksplicite<br />

nënvizojnë se inspektimi kryhet nga një organ ekzekutiv në kornizën e MASHT <strong>dhe</strong> se shefi i inspektimit<br />

(Inspektori Kryesor i <strong>Arsimit</strong>) i raporton SP.<br />

Rekomandimi B.21: Të kryhet një analizë e pavarur e kosto-përfitimeve të delegimit të detyrave, që<br />

aktualisht kryhen nga MASHT, te Agjencia e Akreditimit <strong>dhe</strong> Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong><br />

Parauniversitar. Të merret vendimi vetëm në bazë të analizës.<br />

Rekomandimi B.22: Të angazhohet Instituti Pedagogjik në zhvillimin e aktiviteteve për arsimin<br />

parauniversitar.<br />

Rekomandimi B.23: Të zhvendosen funksionet e ofrimit të shërbimit për komunitetin<br />

universitar/hulumtues në kuadër të Universitetit të Prishtinës (Qendra e Studentëve, Biblioteka<br />

Universitare).<br />

Rekomandimi B.24: Të mbahet Departamenti i Inspektimit si pjesë e MASHT. Të definohet më<br />

saktësisht roli i inspektimit në arsimin e lartë në ligjin për inspektim. Të shqyrtohet transformimi i<br />

tij në agjenci në periudhën afatgjate.<br />

PJESA C: Përmbledhje e rekomandimeve <strong>dhe</strong> radhitja<br />

Kjo pjesë përmban përmbledhjen e rekomandimeve të sugjeruara në raport <strong>dhe</strong> propozimin për radhitjen<br />

e zbatimit të tyre, si e<strong>dhe</strong> një analizë të shkurtër të marrëdhënies së rekomandimeve të raportit me<br />

objektivat e PVPE <strong>dhe</strong> çështjes gjinore.<br />

C.1 Përmbledhje e rekomandimeve organizative<br />

Raporti përmban rekomandimet organizative <strong>dhe</strong> të tjera. Në këtë pjesë, ne ofrojmë një përmbledhje të<br />

rekomandimeve organizative.<br />

C.1.1 Rekomandimeve organizative për MASHT<br />

Të dizajnohet <strong>dhe</strong> zbatohet një strukturë e re organizative për MASHT bazuar në dy nivelet me rregullat<br />

bazike të dhëna në vijim:<br />

njësitë në nivelin e lartë në përgjithësi quhen departamente, njësitë në nivelin e ulët në përgjithësi<br />

quhen divizione; gjithashtu mund të përdoren e<strong>dhe</strong> emra të tjerë;<br />

çdo njësi në nivelin e ulët është pjesë e një njësie në nivelin e lartë;<br />

nuk ka kufizime fillestare në madhësinë <strong>dhe</strong> strukturën e njësive organizative;<br />

Departamenti mundet ose nuk mundet të ndahet në divizione;<br />

Ndarja e departamentit në divizion nuk ka nevojë të përfshijë të gjithë anëtarët e departamentit.<br />

Në aspektin e organizimit specifik, kjo është një përmbledhje e të gjitha rekomandimeve organizative që<br />

përfshijnë një NDRYSHIM nga gjendja aktuale:<br />

Të themelohen 2 departamente – Departamenti i AP <strong>dhe</strong> Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm<br />

duke zëvendësuar Departamentin aktual të Administratës së <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong><br />

22


Departamentin për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar. Të organizohen dy departamente për<br />

arsimin parauniversitar siç vijon:<br />

o Departament i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm:<br />

Divizioni i arsimit parafillor, fillor <strong>dhe</strong> të mesëm i ulët,<br />

Divizioni i arsimit të përgjithshëm të mesëm i lartë,<br />

Divizioni i <strong>Arsimit</strong> Special,<br />

Divizioni i <strong>Arsimit</strong> për Komunitete,<br />

Divizioni për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm,<br />

o Departamenti i EAP:<br />

Divizioni i Administratës së Aftësimit Profesional (AP)<br />

Divizion për zhvillimin e AP,<br />

Divizioni për të mësuarit gjatë gjithë jetës (GjGjJ).<br />

Të themelohet Qendra për vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar si njësi e veçantë <strong>dhe</strong> të<br />

transformohet në agjenci në periudhën afatmesme.<br />

Të themelohet Njësia e Auditimit të Brendshëm me 3 poste.<br />

Të themelohet Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim. Të themelohen tri divizione në kuadër të<br />

Departamentit për Buxhet <strong>dhe</strong> Financim: Divizioni i Buxhetit, Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa <strong>dhe</strong><br />

Divizioni i Investimeve.<br />

Të aplikohet një sistem i koordinimit në bazë të krijimit të dy grupeve të mëposhtme të njësive të<br />

ndërlidhura:<br />

o Grupi i arsimit parauniversitar,<br />

o Grupi për arsimin e lartë <strong>dhe</strong> H&Zh.<br />

Të emërohet nga një koordinator (i quajtur Zv. Sekretar i Përhershëm ose Drejtor i Përgjithshëm)<br />

për secilin grup.<br />

Të transformohet Zyra aktuale për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza në Departamentin për Planifikim <strong>dhe</strong><br />

Analiza me Divizionin e Planifikimit <strong>dhe</strong> Divizionin e Statistikave.<br />

Të themelohet Departamenti i Administratës me katër divizione: Divizionin për Mbështetje të TI,<br />

Divizionin e Operativës, Divizionin e BNj <strong>dhe</strong> Divizionin e Prokurimit.<br />

Të themelohet Njësia e dedikuar për Marrëdhënie Publike si një zyre në kuadër të Kabinetit të<br />

Ministrit.<br />

Të përfshihen çështjet e marrëdhënieve ndërkombëtare në mandatin e departamentit për<br />

Integrime Evropiane, zhvillim të Koordinuar <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit.<br />

C.1.2 Rekomandimet organizative për agjencitë<br />

Të kryhet një analizë e pavarur kosto-përfitim i delegimit të zbatimit të detyrave aktuale të kryera<br />

nga MASHT tek Agjencia e Akreditimit <strong>dhe</strong> tek Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar.<br />

Të merret vendimi në bazë të analizës;<br />

Të angazhohet Instituti Pedagogjik në aktivitetet zhvillimore për arsimin parauniversitar.<br />

Të kalohen funksionet e ofrimit të shërbimit për komunitetin e universitetit/hulumtimeve në kuadër<br />

të Universitetit të Prishtinës (Qendra Studentore, Biblioteka Universitare).<br />

23


Të mbahet Departamenti i Inspektimit si pjesë e MASHT. Të definohet më saktësisht roli i<br />

inspektimit në arsimin e lartë në ligjin për inspektim. Të shqyrtohet transformimi i tij në agjenci në<br />

periudhën afatgjate.<br />

Rekomandimet e mësipërme çojnë drejt propozimit të strukturës organizative në Skemën 2 me më shumë<br />

detaje të ofruara në tabelën 3.<br />

Skema 2: Niveli i lartë i strukturës së re organizative të rekomanduar të MASHT 9<br />

9 Në Skemën 2, katrorët me kufij solidë janë njësitë e MASHT, katrorët e me kufij me vizë lidhëse janë institucionet në<br />

portofolin e MASHT. Agjencia e Akreditimit ec tashmë është prezantuar si agjenci. Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />

është dhënë si njësi e MASHT por është nënvizuar për shkak të shqyrtimit të transformimit të saj në nivel agjencie. Biblioteka<br />

Universitare <strong>dhe</strong> Qendra Studentore janë dhënë si institucione të portofolit të MASHT, por ato janë nënvizuar për shkak të<br />

rekomandimit të tyre te Universiteti i Prishtinës. Departamenti i Inspektimit është dhënë në pajtim me gjendjen aktuale ligjore<br />

që i raporton Sekretarit të Përhershëm.<br />

24


Tabela 3: Niveli i ulët i strukturës së re organizative të rekomanduar të MASHT.<br />

Njësitë<br />

A Kabineti i Ministrit<br />

A.1 Zyra e Ministrit<br />

A.2 Njësia për Marrëdhënie me Publikun<br />

B Zyra e Sekretarit të Përhershëm<br />

C Njësia e Auditimit të Brendshëm<br />

D Departamenti për Buxhet <strong>dhe</strong> Financa<br />

D.1 Divizioni i Buxhetit<br />

D.2 Divizioni për Llogari <strong>dhe</strong> Pagesa<br />

D.3 Divizioni i Investimeve<br />

E Departamenti për IE, Zhvillim të Koordinuar <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit<br />

F Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Përgjithshëm<br />

F.1 Divizioni i arsimit parafillor, fillor <strong>dhe</strong> të mesëm i ulët<br />

F.2 Divizioni i arsimit të përgjithshëm të mesëm i lartë<br />

F.3 Divizioni i <strong>Arsimit</strong> Special<br />

F.4 Divizioni i <strong>Arsimit</strong> të Komuniteteve<br />

F.5 Divizioni për zhvillimin e arsimit të përgjithshëm<br />

G Departamenti për Arsim <strong>dhe</strong> Aftësim Profesional (AAP)<br />

G.1 Divizioni për Administratën e <strong>Arsimit</strong> Profesional<br />

G.2 Divizioni pë Zhvillimin e AAP<br />

G.3 Divizioni për të mësuarit gjatë gjithë jetës<br />

H Qendra për Vlerësimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />

I Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />

I.1 Divizioni i Administratës së <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />

I.2 Qendra Kosovare për Bashkëpunim Ndërkombëtar<br />

J Departamenti për Shkencë <strong>dhe</strong> Teknologji<br />

J.1 Divizioni për Shkencë<br />

J.2 Divizioni i <strong>Teknologjisë</strong><br />

K Departamenti Ligjor<br />

L Departamenti për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza<br />

L.1 Divizion i Planifikimit<br />

L.2 Divizion i Statistikave<br />

M Departamenti i Administratës<br />

M.1 Divizioni i Burimeve Njerëzore<br />

M.2 Divizioni i Prokurimit<br />

M.3 Divizioni i Operativës<br />

M.4 Divizioni për Mbështetje të TI<br />

N Departamenti i Inspektimit<br />

N.1 Divizioni për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />

N.2 Divizioni për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong> të Lartë<br />

25


C.2. Kategorizimi<br />

Në këtë pjesë, raporti paraqet një radhitje të propozuar të aktiviteteve për zbatimin e rekomandimeve të<br />

rishikimit. Aktivitetet janë ndarë në tri grupe:<br />

të menjëhershme (ekzekutimi i aktiviteteve brenda 1 viti – deri në fund të 2010),<br />

afatshkurtra (ekzekutimi i aktiviteteve brenda 2 viteve – deri në fund të 2011),<br />

afatmesme (ekzekutimi i aktiviteteve brenda 5 vitesh).<br />

C.2.1 Aktivitetet e menjëhershme (deri në fund të 2010)<br />

Në këtë pjesë, janë përfshirë ato aktivitete që janë të realizueshme brenda 1 viti. Përfshin këto:<br />

Fillimin e ekzekutimit të të gjitha rekomandimeve organizative të pjesës C.1.<br />

Të përgatitet një plan i përkohshëm për zhvillimin e BNj të stafit të MASHT në shumicën e<br />

fushave urgjente (shkathtësitë financiare <strong>dhe</strong> të TI, rregulloret e reja, gjuhët);<br />

Të ndërtohet një bazë e të dhënave që janë ofruar nga donatorët <strong>dhe</strong> pjesëmarrësit e tyre, si <strong>dhe</strong><br />

ato aktivitete që janë duke u përgatitur <strong>dhe</strong> të shfrytëzohen në menaxhimin e ngritjes së<br />

kapaciteteve të MASHT;<br />

Të zgji<strong>dhe</strong>n problemet më mungesat më serioze në fushën e menaxhimit financiar – të fillohet me<br />

zbatimin e llogarisë së MASHT <strong>dhe</strong> të emërohet zyrtari për asete;<br />

Në planin e aktiviteteve të auditimit të brendshëm, të përqendroheni në fushat prioritare të<br />

identifikuar nga Auditori Gjeneral;<br />

Të sigurohet ofrimi i shërbimit të brendshëm qendror për mirëmbajtjen e TI për harduerin <strong>dhe</strong><br />

softuerin bazik.<br />

Të përgatitet projekti i ri i SMIA duke shfrytëzuar qasjen standarde profesionale zhvillimit të<br />

sistemit të informimit;<br />

Të përgatitet një rregullore e brendshme lidhur me dorëzimin e materialeve <strong>dhe</strong> organizimin e<br />

takimeve të menaxhimit të MASHT;<br />

Të përgatitet në bashkëpunim me ekspertët ndërkombëtarë në kuadër të projektit të ardhshëm<br />

qasja gjithëpërfshirëse sektoriale për arsim (SËAP FOR EDUCATION) një dokument strategjik<br />

për ngritjen e kapaciteteve të BNj.<br />

C.2.2 Aktivitetet afatshkurtra (deri në fund të 2011)<br />

Në këtë periudhë, transformimin organizativ të MASHT duhet të jetë në esencë i plotësuar, si <strong>dhe</strong> duhet<br />

të zbatohen ngritja e kapaciteteve <strong>dhe</strong> aktiviteteve të tjera të propozuara.<br />

Të përforcohen numrat e stafit për fushën e H&Zh <strong>dhe</strong> fushën e mbështetjes speciale;<br />

Të definohet më saktësisht roli i inspektimit në arsimin e lartë në ligjin për inspektim;<br />

Të elaborohet një sistem i administrimit të përgjithshëm i financave përfshi rishikimin e<br />

strukturës aktuale të buxhetit të MASHT;<br />

Bazuar në sistemin e adoptuar të administrimit të brendshëm të financave të zbatohet trajnimi<br />

për shkathtësi financiare për të gjitha nivelet e menaxhmentit të MASHT.<br />

Të pajisen njësitë përkatëse të MASHT me produktet e softuerit për mbështetjen e administratës<br />

themelore.<br />

Të përgatitet një dokument strategjik për zhvillimin e shërbimeve informative;<br />

Të sigurohet ofrimi i shërbimeve të gjera të TI për softuer (APU, AL, H&Zh, financim, planifikim...)<br />

Të përgatiten kushtet për plotësim gradual të departamenteve kyçe me stafin mbështetës për TI<br />

që ka njohuri për temën e departamentit.<br />

Të përgatitet <strong>dhe</strong> zbatohet projekti për regjistrimin elektronik të dokumenteve.<br />

Të përgatitet strategjia në fushën e H&Zh.<br />

26


Bazuar në strategjinë për H&Zh të vendoset lidhur me pozitën e mëtutjeshme të instituteve<br />

hulumtuese; në rast se institutet mbesin në rregullimin aktual, të përmirësohen kushtet për punën<br />

e tyre.<br />

C.2.3 Aktivitetet afatmesme (brenda 5 vitesh)<br />

Në këtë periudhë, përpjekjet e mishëruara në dokumentet e elaboruara strategjike do të vazhdojnë të<br />

zbatohen. Përveç kësaj, kjo është një kornizë kohore e përshtatshme për:<br />

Transferimin e ndërtimit të shkollave/prokurimit te komunat.<br />

Themelimi i një agjencie të granteve për mbështetje të H&Zh.<br />

C.3. Ndikimi gjinor i rekomandimeve<br />

Termat e referencës për projektin nënvizojnë që projekti do duhej gjithashtu të vlerësojë “ndikimin e<br />

mundshëm gjinor të rekomandimeve, në bazë të profilit të fuqisë punëtore”. Kjo kërkon analizë të<br />

përbërjes gjinore të të punësuarve në MASHT, që është paraqitur në Tabelën 4. 10<br />

Tabela 4: Përbërja aktuale gjinore e stafit të MASHT<br />

Meshkuj % Femra % Total<br />

MASHT 94 57 70 43 164<br />

Sipas pozitave<br />

Drejtorët e Departamenteve 7 78 2 22 9<br />

Udhëheqësit e divizioneve 10 71 4 29 14<br />

Të tjerë 77 55 64 45 141<br />

Sipas departamentit<br />

Departamenti i Administratës<br />

së <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar 13 59 9 41 22<br />

Departamenti për Zhvillimin e<br />

<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />

10 42 14 58 24<br />

Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë 7 64 4 36 11<br />

Departamenti i <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong><br />

<strong>Teknologjisë</strong> 3 75 1 25 4<br />

Departamenti i financave <strong>dhe</strong><br />

personelit 5 38 8 62 13<br />

Departamenti Ligjor 2 50 2 50 4<br />

Departamenti i Prokurimit 3 60 2 40 5<br />

Departamenti për<br />

Infrastrukturë <strong>dhe</strong> Shërbime<br />

Teknike 17 77 5 23 22<br />

Zyra e SP 7 44 9 56 16<br />

Kabineti i Ministrit 4 44 5 56 9<br />

Njësitë e tjera 23 68 11 32 34<br />

Burimi: llogaritë vetjake bazuar në të dhënat e MASHT nga muaji shkurt, 2009.<br />

Ashtu siç mund të shihet, barazia gjinore (meshkuj:femra) në MASHT si tërësi është 57:43. Sa i përket<br />

drejtorëve të departamenteve <strong>dhe</strong> udhëheqësve të divizioneve, proporcionet janë të ngjashme (78:22 <strong>dhe</strong><br />

10 )Në pajtim me qasjen e shfrytëzuar në krahasimin e kapaciteteve perosnale me 6 vendet e BE, ne nuk kemi marr parasysh<br />

Departamentin e Inspektimit.<br />

27


71:29), por shumë më tepër në favor të meshkujve në nivelin e tërë ministrisë. Në aspektin e<br />

departamenteve, departamentet, ku mbizotërojnë të punësuarit femra janë Departamenti i Financave<br />

<strong>dhe</strong> Personelit, Departamentit për Zhvillimin e <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar, Zyra e SP <strong>dhe</strong> kabineti i Ministrit.<br />

Kështu që pabarazia gjinore kryesisht mund të shihet në nivelin e menaxherëve. Zbatimi i<br />

rekomandimeve të rishikimit mund të shfrytëzohet për të rirregulluar këtë pabarazi gjinore, por në<br />

mënyrën e vet, rekomandimet mund të shihen si neutrale sa i përket çështjeve gjinore.<br />

C.4. Implikimet në PVPE<br />

Sa i përket MASHT, versioni aktual i Planit të Veprimit për Partneritetin Evropian përmban 119 veprime.<br />

Afatet kohore të veprimeve janë si planifikuar si më poshtë:<br />

2008 – 13 veprime<br />

2009 – 55 veprime<br />

2010 – 5 veprime<br />

2012 – 1 veprim<br />

2013 – 1 veprim<br />

vazhdim – 44 veprime.<br />

Veprimet mund të ndahen në thelb në këto 12 grupe:<br />

1. Elaborimi <strong>dhe</strong> zbatimi i Planit të Veprimit për strategjinë e arsimit parauniversitar;<br />

2. Përmirësimi i infrastrukturës <strong>dhe</strong> pajisjeve shkollore;<br />

3. Zbatimi i sistemit të sigurimit të cilësisë në arsimin parauniversitar <strong>dhe</strong> përmirësimi i inspektimit;<br />

4. Përmirësimi i arsimit <strong>dhe</strong> trajnimit profesional <strong>dhe</strong> zbatimi Kornizës Kombëtare për Kualifikim;<br />

5. Përmirësimi i arsimit për komunitete <strong>dhe</strong> për nxënësit me nevoja të veçanta;<br />

6. Zbatimi i procesit të licencimit të mësimdhënësve <strong>dhe</strong> përmirësimi i administrimit të arsimit<br />

parauniversitar;<br />

7. Elaborimi <strong>dhe</strong> zbatimi i Planit të Veprimit për strategjinë e arsimit të lartë;<br />

8. Zbatimi i sistemit të sigurimit të cilësisë në arsimin e lartë;<br />

9. Elaborimi <strong>dhe</strong> zbatimi i qasjes së gjerë sektoriale në sektorin e arsimit;<br />

10. Rritja e financimit në arsim;<br />

11. Realizimi i bashkëpunimit ndërkombëtar në arsim;<br />

12. Përmirësimi i fushës së Hulumtimit <strong>dhe</strong> Zhvillimit;<br />

Në përgjithësi, rekomandimet e këtij raporti krijojnë kushte më të mira për performancën e të gjitha<br />

veprimeve të cilat ende nuk janë kryer ende. Të gjitha veprimet përputhen me propozimet e raportit,<br />

përjashtim bëjnë vetëm disa veprime nga grupi 2 “Përmirësimi i infrastrukturës <strong>dhe</strong> pajisjeve shkollore”<br />

(p.sh. veprimi “përgatitja <strong>dhe</strong> plotësimi i dokumentacionit për projekte (pamasat <strong>dhe</strong> parallogaritë) të<br />

ndërtimit të shkollave”), ku ne rekomandojmë kalimin e më shumë përgjegjësive tek komunat. Përveç<br />

kësaj instance, nuk nevojiten ndryshime të tjera në PVPE aktual sa i përket rishikimit funksional.<br />

28


Shtojca 1: Lista e intervistave<br />

Organizata Njësia Pozita Emri Data<br />

SIDA Administratë Publike, zhvillim<br />

Ekonomik <strong>dhe</strong> Arsim<br />

Zyrtare Hykmete Bajrami 2/19/09<br />

Banka Sektori për zhvillim të Burimeve Zyrtare Flora Kelmendi 2/19/09<br />

Botërore Njerëzore<br />

MASHT Menaxhmenti i lartë Sekretar i Enver Buçaj 2/20/09<br />

Përhershëm<br />

MASHT Menaxhmenti i lartë Këshilltar<br />

ministrit<br />

i Adnan Dragaj 2/23/09<br />

MASHT Zyra për Planifikim <strong>dhe</strong> Analiza Udhëheqës Azem Azemi 2/23/09<br />

MASHT Departamenti i Administratës së<br />

<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />

Udhëheqës Alush Istogu 2/23/09<br />

MASHT Divizioni i financave <strong>dhe</strong> buxhetit Udhëheqës Haki Sfishta 2/23/09<br />

MASHT Departamenti <strong>Shkencës</strong> <strong>dhe</strong><br />

<strong>Teknologjisë</strong><br />

Udhëheqëse Murteza Osdautaj 2/24/09<br />

MASHT Departamenti i <strong>Arsimit</strong> të Lartë Udhëheqës Avdullah Alija 2/24/09<br />

MASHT Departamenti për Zhvillimin e<br />

<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar<br />

Udhëheqës Agim Bërdyna 2/24/09<br />

MASHT Menaxhmenti i lartë Ministër Enver Hoxhaj 2/25/09<br />

MASHT Njësia e Auditimit të Brendshëm Udhëheqës Vebi Ismaili 2/25/09<br />

MASHT Divizioni për Arsim të<br />

Përgjithshëm<br />

Udhëheqëse Miranda Kasneci 2/25/09<br />

MASHT Mësimi gjatë gjithë jetës Zyrtare Radica Berishaj 2/25/09<br />

MASHT Divizioni për financa <strong>dhe</strong> buxhet Zyrtar Sherif Dobra 2/25/09<br />

MASHT Universiteti i Londrës Ekspert<br />

ndërkombët<br />

ar i BB<br />

Rosalind Levačić 2/26/09<br />

MASHT Kabineti i Ministrit Udhëheqëse Valbona Dërmaku 2/26/09<br />

MASHT Zyra për Arsimin Privat <strong>dhe</strong> Udhëheqës Fehmi Krasniqi 3/30/09<br />

Trajnim Profesional<br />

MASHT Divizioni për Inspektimin e <strong>Arsimit</strong><br />

të Lartë<br />

Udhëheqës Abdyl Gashi 3/30/09<br />

MASHT Divizioni për Komunitete Udhëheqës Enesa Kadić 3/30/09<br />

MASHT Divizioni për Arsimin Profesional Udhëheqëse Valbona Mjeku 3/31/09<br />

MASHT Divizioni për Sigurimin e Cilësisë Udhëheqës Ramush Lekaj 3/31/09<br />

MASHT Divizioni për standarde <strong>dhe</strong><br />

vlerësim<br />

Udhëheqës Mustafë Kadriu 3/31/09<br />

MASHT Instituti Pedagogjik Udhëheqës Fehmi Ismaili 3/31/09<br />

MASHT Instituti Albanologjik Udhëheqës Hysen Matoshi 4/1/09<br />

MASHT Instituti i Historisë<br />

Udhëheqës Jusuf Bajraktari 4/1/09<br />

MASHT Agjencia e Akreditimit Udhëheqës Basri Muja 4/1/09<br />

MASHT Departamenti i Inspektimit Udhëheqës Dëfrim Gashi 4/3/09<br />

MASHT Zyra ndërlidhëse e KE Menaxhere<br />

detyrës:Arsi<br />

m &<br />

Punësim<br />

Sophie Beaumont 4/6/09<br />

MASHT Departamenti Ligjor Udhëheqës Isni Kryeziu 4/6/09<br />

MASHT Sektori për Arsim Special Udhëheqëse Lulavere Kadriu 4/6/09<br />

MASHT Divizioni i Personelit Udhëheqës Naxhije<br />

Ajvazi<br />

Shala- 4/6/09<br />

29


MASHT Departamenti për IE, Koordinim<br />

të Donatorëve <strong>dhe</strong> Kthim të Trurit<br />

Udhëheqës Kapllan Halimi 4/7/09<br />

MASHT Kabineti i Ministrit Këshilltar<br />

Politik<br />

Nezir Çoçaj 4/7/09<br />

MASHT Departamenti për Infrastrukturë<br />

<strong>dhe</strong> Shërbime Teknike<br />

Udhëheqëse Fadile Dyla 4/7/09<br />

MASHT Departamenti i financave <strong>dhe</strong> Ish<br />

Pakize Isufaj 4/8/09<br />

personelit<br />

udhëheqëse<br />

KEC Menaxhmenti i lartë Udhëheqës Dukagjin Popovci 4/8/09<br />

MASHT Zyra e Kryeministrit Këshilltar i Fetah Podvorica 5/28/09<br />

MASHT Menaxhmenti i lartë<br />

Kryeministrit<br />

Zëv. i SP Alush Istogu 5/28/09<br />

30


Shtojca 2: Komentet e FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri të dizajnuar nga MASHT<br />

Komentet e FRIDOM-it lidhur me organogramin e ri bazuar në skemën e tij të ofruar me vërejtjet e<br />

MASHT-it për Draftin e Raportit janë si në vijim:<br />

1. Organogrami i ri përmban 3 grupe të njësive të ndërlidhura me tre drejtorë të përgjithshëm (DP) si<br />

koordinatorë. Dy grupe janë të ngjashme me ato të propozuara nga raporti. Ato janë grupi i<br />

<strong>Arsimit</strong> Parauniversitar <strong>dhe</strong> grupi i <strong>Arsimit</strong> të Lartë <strong>dhe</strong> Hulumtimit <strong>dhe</strong> Zhvillimit. Grupi i tretë –<br />

Grupi i Administratës me DP-në përkatës – fillimisht gjithashtu është shqyrtuar e<strong>dhe</strong> nga ekipi i<br />

FRIDOM-it por, në fund është ndërruar, në pajtim me qasjen e përbashkët të FRIDOM-it, nga<br />

Departamenti i Administratës <strong>dhe</strong> DP për administratë është hequr fare.<br />

2. Departamentet e Grupit të <strong>Arsimit</strong> Parauniversitar në organogramin e ri pjesërisht dallojnë nga<br />

ato që janë propozuar në Raport. Organogrami ruan dy departamentet ekzistuese të <strong>Arsimit</strong><br />

Parauniversitar (për administratë <strong>dhe</strong> për zhvillim) <strong>dhe</strong> shton e<strong>dhe</strong> një departament të ri për<br />

Aftësim <strong>dhe</strong> Arsimin Profesional (AAP). Ashtu siç nënvizohet e<strong>dhe</strong> në raport, ekzistojnë dy qasje<br />

themelore për organizimin e ministrisë në fushën e arsimit parauniversitar:<br />

a. sipas tipit të shkollës (fillore/e mesme e përgjithshme/profesionale/speciale),<br />

b. sipas tipit të aktiviteteve (administratë/zhvillim/sigurimi i cilësisë/standardizimi <strong>dhe</strong><br />

testimi).<br />

Raporti ka propozuar të përdoret qasja „e tipit të shkollës‟ në nivel departamenti duke marrë<br />

parasysh që MASHT ka preferuar të ketë një Departament për Afësimin <strong>dhe</strong> Arsimin Profesional<br />

(AAP) . Organogrami i ri ka përvetësuar një qasje të përzier duke pasur dy departamente të<br />

përkufizuara sipas tipit të aktiviteteve <strong>dhe</strong> i treti i bazuar në qasjen sipas tipit të shkollës. Ky<br />

organizim duket të jetë më pak transparent sesa ai që është propozuar në raport.<br />

3. Grupi për Arsim të Lartë <strong>dhe</strong> Hulumtim <strong>dhe</strong> Zhvillim në organogramin e ri është në nivel të<br />

MASHT identik me propozimin e raportit. Por organogrami propozon 3 agjenci të reja: Qendra për<br />

Bashkëpunim Ndërkombëtar në AL, Shkencë <strong>dhe</strong> Teknologji; Qendra për Inovacion, Transferim<br />

të <strong>Teknologjisë</strong> <strong>dhe</strong> Nostrifikim Kombëtar Akademik <strong>dhe</strong> Qendra për Informim. Raporti preferon<br />

që të bëhen ndryshime organizative (përfshi aplikimin eventual të agjencive të mëtutjeshme) në<br />

fushën e Hulumtimit <strong>dhe</strong> Zhvillimit pas elaborimit të një strategjie vetëm në këtë fushë. .<br />

4. Dallimet e mëdha ndërmjet organogramit të ri <strong>dhe</strong> raportit kanë të bëjnë me fushën e<br />

mbështetjes. Organogrami i ri nuk merr parasysh ekzistimin e një Departamenti të Administratës<br />

<strong>dhe</strong> mban disa prej divizioneve të Departamentit të Administratës të propozuar nga raporti si<br />

departamente (prokurimi, BNj). Pasi që vërejtjet e MASHT nuk saktësojnë në detaje detyrat e<br />

Zyrave të propozuara për Informim <strong>dhe</strong> asaj të Logjistikës, nuk është e mundshme që të bëhet<br />

një krahasim i detajuar me propozimet e raportit lidhur me fushën e mbështetjes së TI <strong>dhe</strong> fushën<br />

e Planifikimit <strong>dhe</strong> të Analizave. Shmangia e funksioneve të planifikimit <strong>dhe</strong> të analizave (që duket<br />

se organogrami e bën një gjë tillë) duhet të konsiderohet si gabim serioz. .<br />

5. Duke marrë parasysh organogramin e ri duket që DP për Administratën e Përgjithshme do të luaj<br />

rolin të cilin raporti, në bazë të legjislacionit, e ka marrë parasysh për SP-në. Në të vërtetë, sipas<br />

mendimit të FRIDOM-it, funksionet si auditimi i brendshëm ose buxheti <strong>dhe</strong> financat duhet të<br />

menaxhohen drejtpërdrejt nga njëri prej përfaqësuesve më të lartë të Ministrisë – p.sh. nga<br />

Ministri ose SP.<br />

6. Roli më i lartë de fakto i DP për Administratë në organogramin e ri është konfirmuar gjithashtu<br />

e<strong>dhe</strong> më përfshirjen e Departamentit për Inspektim, që përndryshe do duhej të ishte në grupin e<br />

arsimit parauniversitar.<br />

31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!