You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İNSANIN<br />
TABİATI<br />
İnsanlar Doğuştan İyi mi, Kötümü?<br />
<strong>Prof</strong> <strong>Dr</strong>. <strong>Ziya</strong> <strong>Yurttaş</strong><br />
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi<br />
Tarım Ekonomisi Bölümü<br />
www.ziyayurttas.net<br />
1
İnsanın Tabiatı - Tanım<br />
İnsanın <strong>tabiatı</strong>,<br />
• <strong>insanın</strong> doğuştan gelen özellikleridir.<br />
• Bu Özellikler 3 gruba ayrılabilir.<br />
• Çünkü insanı oluştran 3unsurvardır.<br />
• Bunlar; zihin, ruh ve bedendir.<br />
2
İnsanın Özelliklerinin<br />
Sınıflandırılması<br />
İnsanın özellikleri, insanı oluşturan unsurlara<br />
uygun olarak aşağıdaki 3 grupta ele alınabilir<br />
1.Zihinsel; zeka, hafıza, mantık vb.<br />
2.Ruhsal; iyilik, motivasyon, cesaret,vb.<br />
3.Bedensel; boy, kilo, güç vb.<br />
3
İnsanın Tabiatı – Konunun Önemi<br />
• Bu özellikler hakkında sistemli bilgi sahibi<br />
olmak, insanları ve olayları daha iyi ve daha<br />
doğru anlamak için gereklidir.<br />
• İnsanlar ve olaylar hakkında sağlıklı bilgi<br />
sahibi olmak kişisel gelişim ve toplumun<br />
gelişmesi için ön koşuldur.<br />
4
Özelliklerin Ölçülebilirliği<br />
insanların<br />
• boy ve kilo gibi fiziksel özellikleri doğrudan,<br />
zeka ve hafıza gibi zihinsel özellikleri ise<br />
dolaylı olarak ölçülebilmektedir.<br />
• İyilik ve cesaret gibi ruhsal özellikler şu anda<br />
ölçülememektedir. Ancak, yenilikçilik gibi<br />
bazı ruhsal özellikler de dolaylı olarak<br />
ölçülebilmektir.<br />
5
Özelliklerin İstatistiksel Dağılımı<br />
• İnsanların doğrudan veya dolaylı olarak<br />
ölçülebilen özellikleri istatististiksel olarak<br />
normal bir dağılım gösterir.<br />
• Örneğin boy ve kilo gibi fiziksel özellikler, zeka<br />
gibi zihinsel özellikler, ve yenilikçilik gibi ruhsal<br />
özellikler normal bir dağılım göstermektedir.<br />
• İstatistiksel olarak “z değeri” açısından normal<br />
dağılımda 6 kategori vardır.<br />
6
Normal Dağılımda z Değeri<br />
Sınıflandırması<br />
• Normal dağılımın “z değeri” sınıflandırmasına<br />
göre insan grupları şöyledir:<br />
• %2 çok kısa, çok zayıf, çok az zeki, vs.<br />
• %14 kısa, zayıf, az zeki vs.<br />
• %68 (34+34) normal,<br />
• %14 uzun, şişman, zeki, vs.<br />
• %2 çok uzun, çok şişman, çok zeki vs.<br />
7
İnsanların % oranı<br />
İnsanın Tabiatı ve Normal Dağılım<br />
Çok kısa<br />
%2<br />
Z=-2<br />
kısa<br />
%14<br />
Z=-1<br />
Normal %68<br />
%34 %34<br />
Z=0<br />
Z=1<br />
%14<br />
Uzun<br />
z=2<br />
Özelliklerin Derecesi<br />
Çok uzun<br />
%2<br />
8
Zihinsel özelliklerin normal dağılımına bir örnek.<br />
Not: 1980 Nufus sayımına göre Türkiye nüfusu 44.7 milyon kadardır.
Çiftçilerin % oranı<br />
Tarımsal Yayım’da Benimseme<br />
Yenilkçiler<br />
Kategorileri (Everet M. Rogers’a göre)<br />
%2<br />
Z=-2<br />
Erken<br />
Benimseyenler<br />
%14<br />
Z=-1<br />
Normal %68<br />
%34 %34<br />
Z=0<br />
Z=1<br />
%14<br />
Geç<br />
Benimseyenler<br />
z=2<br />
Benimseme Zamanı<br />
Benimsemeyenler<br />
%2<br />
10
İnsanlar Doğuştan<br />
İyimi, Kötümü?<br />
Bu konuda 3 görüş ileri sürülmektedir.<br />
1.İnsanlar doğuştan iyidir. Kötülükler çevre<br />
etkisiyle oluşur.<br />
2.İnsanlar doğuştan kötüdür. Bu durumun<br />
eğitimle düzeltilmesi gerekir.<br />
3.İnsanlar iyilik ve kötülük özelliklerini<br />
birlikte taşırlar.<br />
11
İnsanın Tabiatı Ne Ölçüde<br />
İyidir veya Kötüdür?<br />
• Gözlemler insanların doğuştan farklı<br />
olduklarını ve iyilik ve kötülük özelliklerini<br />
birlikte taşıdıklarını göstermektedir.<br />
• İnsanın <strong>tabiatı</strong> iyimi, kötümü sorusu<br />
cevaplandırılmıştır ama, ne ölçüde iyidir veya<br />
kötüdür sorusu cevapsız kalmıştır.<br />
• Burada söz konusu olan teori, Bu sorunun<br />
cevabını vermeye yöneliktir.<br />
12
İnsanın Tabiatı ile İlgiliBir Teori<br />
• İnsanların doğuştan gelen ve ölçülebilen<br />
fiziksel ve zihinsel özellikleri gibi, yine<br />
doğuştan gelen, fakat henüz ölçülemeyen,<br />
iyilik ve kötülük eğilimi gibi ruhsal<br />
özellikleri de "normal" bir dağılım gösterir.<br />
• Hiçbir kimse tam iyi veya tam kötü değildir.<br />
• İnsanlar iyilik ve kötülük eğilimlerini birlikte<br />
ve değişik oranlarda taşırlar.<br />
13
İyilik ve Kötülük Eğilimlerinin Dağılımı ve<br />
İnsanların % oranı<br />
Çok Kötü<br />
%2<br />
Z=-2<br />
Kötü<br />
%14<br />
Z=-1<br />
Kategoriler<br />
Normal %68<br />
%34 %34<br />
Z=0<br />
Z=1<br />
%14<br />
İyi<br />
z=2<br />
İyilik eğilimi derecesi<br />
Çok İyi<br />
%2<br />
14
Değişik Kategorilerde Değişik<br />
Eğilim Kombinasyonları<br />
Categoriler İyilik Eğilimi<br />
Yüzdesi<br />
Kötülük Eğilimi<br />
Yüzdes<br />
Çok Kötü 2% 98%<br />
Kötü 14% 86%<br />
Normal 50% 50%<br />
İyi 86% 14%<br />
Çok İyi 98% 2%<br />
15
İnsan Kategorileri ve Özellikleri<br />
“Normal Dağılım” gruplarına göre, doğuştan insanların<br />
• %2 kadarı çok kötüdür. Kendisi için istediğinin %2 kadarını<br />
başkaları için de ister.<br />
• %14 kadarı kötüdür. Kendisi için istediğinin %14 kadarını<br />
başkaları için de ister.<br />
• %50 kadarı (%68) normaldir. kendisi için istediğinin % 50<br />
kadarını başkası için de ister.<br />
• %14 kadarı iyidir. Kendisi için istediğinin %86 kadarını<br />
başkaları için de ister.<br />
• %2 kadarı çok iyidir. Kendisi için istediğinin %98 kadarını<br />
başkaları için de ister.<br />
16
Çevre ve Davranış Etkileşimi<br />
• İnsan Tabiatının gösterdiği<br />
dağılım çevresel faktörlerin<br />
etkisiyle herhangi bir yöne<br />
doğru "çarpık" olabilir.<br />
• Olumlu bir ortamda kötü kötü<br />
eğilimlerin ortaya çıkışı bir<br />
ölçüde engellenebilir.<br />
• Bu yargının tersi de doğrudur.<br />
17
Gözlemler ve İnsanın Tabiatı<br />
• Gözlemlere göre, insanlar doğuştan iyidir veya<br />
kötüdür demek yanlıştır.<br />
• Gözlemler insanların doğuştan hem iyi hem de<br />
kötü eğilimleri birlikte taşıdıklarını<br />
göstermektedir. Nitekim,<br />
• Bir kişi hem çok iyi, hem de çok kötü<br />
davranışlar sergileyebilmektedir.<br />
Bir Örnek<br />
18
İyilik Nedir?<br />
İyilik Ölçüsü Nedir?<br />
• İyilik, bir kişinin kendisi için istediğini başkası<br />
için de istemesidir.<br />
• İyiliğin ölçüsü “altın kural”dır. Yani,<br />
• Bir kişinin kendisi için istediğini başkası için<br />
de isteme derecesidir.<br />
• Bir kişi kendisi için istediğini başkası için de<br />
istediği ölçüde iyidir.<br />
20
Altın Kural<br />
• Altın kural, tarihte değişik otoriteler tarafından<br />
değişik şekillerde ifade edilmiştir.<br />
• "Başkalarının sana yapmasını istemediğin<br />
şeyleri sen de başkalarına yapma"<br />
(Conficianism)<br />
• "Sana hoş gelmeyen şeyleri başkalarına<br />
yapma" (Tevrat)<br />
• "Başkalarına, onların sana davranmasını<br />
istediğin gibi davran" (İncil)<br />
21
Altın Kurala İlişkin bir Hadis<br />
La yuvminu ağhedikum hetta yuhibbu li ağhiyi<br />
ma yuhibbu li nefsihi<br />
hiç biriniz kendisi için istediğini mümin kardeşi için de<br />
istemedikçe iman etmiş olamaz".<br />
22
Yunus Emre’den Altın Kural<br />
• sen sana ne sanırsan<br />
• ayruğa da onu san<br />
• dört kitabın manası<br />
• budur eğer var ise<br />
Sen sen için ne istersen<br />
Başkasına da onu iste<br />
Dört kitabın manası<br />
Budur eğer var ise<br />
yunus emre<br />
23
6.11. Mevlana’dan İyilik Önerileri<br />
• Sevgide güneş gibi<br />
• Dostlukta su gibi ol.<br />
• Hata örtmekte gece gibi<br />
• Tevazuda toprak gibi ol<br />
• Ya olduğun gibi görün<br />
• Ya göründüğün gibi ol<br />
Niçin?<br />
Daha güzel bir dünya için.<br />
Mevlana 1207-1273<br />
24<br />
24
Sonuç - I<br />
• İnsanlar doğuştan değişik oranlarda iyilik ve<br />
kötülük eğilimlerini birlikte taşırlar.<br />
• İnsanlar kendileri için istediklerini başkaları<br />
için de istedikleri ölçüde iyidirler.<br />
• Pratikte hiçbir insan "tam iyi" değildir. Her<br />
insan belli bir oranda kötülük yapma<br />
potansiyeli taşır.<br />
25
Sonuç - II<br />
• insanlara, cumhurbaşkanları da dahil, sınırsız<br />
yetki verilmemeli.<br />
• İnsanlar, yalnızca kolaylıkla ikna<br />
edebilecekleri kendi vicdanlarına karşı<br />
sorumlu tutulmamalı,<br />
• Olumlu ortam olumsuz eğilimlerin, olumsuz<br />
ortam da olumlu eğilimlerin ortaya çıkışını<br />
engeller.<br />
• Bu bakımdan insan davranışlarına yön verecek<br />
bazı kural ve kurumlara ihtiyaç vardır.<br />
26
TEŞEKKÜRLER<br />
27
Change language