Gerisine Düşmeyip Ötesini Düşlememiz Gereken İlke - Ankara Barosu

More documents

Recommendations

Info

urada, Touraine’in yapıtından yaklaşık bir yirmi yıl önce Mills tarafından kaleme alınmış olan şktidar Seçkinleri’ni hatırlamak gerekiyor. Touraine’in siyasal toplum dediŞi kavram, fiiliyatta, “iktidar seçkinleri”nden yani siyasal elitten başka bir şey deŞildir. Mills yapıtında, şkinci Dünya Savaşından sonra ABD’de, ekonomik, askeri ve siyasal kurumlar arasında “ortak çıkar alanlarının” oluşması dolayısıyla bu kurumların yapı ve işlev bakımından birbirlerini tamamlayıp bütünlediklerini, bunun sonucunda bu kurumların en üzerinde duran, ekonomik, askeri ve siyasal bürokrasinin giderek toplumsal köken, mesleki eŞitim, düşünce, deŞer ve davranış biçimleri açısından birbirine benzeşerek bir “iktidar seçkinleri” grubunu oluşturduklarını ileri sürmektedir. Bu, iktidar seçkinleri, kendi altlarında yer alan ikinci iktidar seçkinleri vasıtasıyla bütün toplumsal yaşamı ve bu arada siyasal iktidarı denetlemekte ve yönetmektedir. Bu durum, parlamentoyu ve siyasal partileri işlevsizleştirmek yanında, iktidar seçkinleri içinde merkezi bir yer tutan askeri bürokrasi yüzünden toplumun militaristleştirilmesine vesile olmuş ve iktidar seçkinleri yönetme faaliyetlerini “devlet sırrı” adı altında kamudan gizledikleri gibi, kendi denetimleri altındaki kitle iletişim araçlarıyla kamuyu belirlemeye başlamışlardır. Mills, yapıtında toplumun askeri bürokrasinin iktidar seçkinleri içerisinde oynadıŞı merkezi rol vasıtasıyla militaristleştirilmesine önemli bir yer verir. Zira, iktidar seçkinlerinin siyasal iktidarı sürekli ellerinde tutabilmelerinin anahtarı buradadır. Toplumun militaristleştirilmesi işini, iktidar seçkinlerini birbirine baŞlayan, bir aracı grup şeklinde örgütlenmiş “militarist klik” yerine getirmektedir. 28 Mills’e göre, “toplumun siyasi, askeri ve ekonomik seçkinleri arasında militarist bir kliŞin kurulmuş olması demek, ekonomi hayatında, devlet hayatında ve askerlik alanında yer alan seçkinler arasında bir çıkar birliŞinin kurulmuş olması; bu seçkinlerin aynı amaçlar için kendi aralarında bir birlik meydana getirip bütünleşmesi demektir.” 29 28 Age, s.128 29 Mills, Wright, Age, s.308 40 Ankara Barosu Dergisi • Yıl: 65 • Sayı: 2 • Bahar 2007 Mills’e göre, Amerikan toplumunu, şirket sahipleri, yerel sosyete (zenginler), şirket yöneticileri, siyasal partilerin üst düzey yöneticileri, devlet içi üst bürokrasi ve askeri bürokrasiden oluşan bir elit yönetmektedir. Bu elit, yukarıda belirttiŞimiz gibi, çıkarlarının uyuşması, yaşam biçimlerinin uyuşması, üst statüler arsında serbestçe geçişlerin meydana gelmesi ve bunların ellerinde bütün bir toplumu yönetecek iktidarı bulundurmaları dolayısıyla oluşmuştur. Mills, Duverger gibi seçimlerin demokratik bir temsil olanaŞını taşımadıŞını düşünmektedir. Tekelci piyasa ekonomisi ve tüketici tercihlerinin kurduŞu kitle toplumu böyle bir olanaŞı ortadan kaldırmıştır. “Demokrasinin varolabilmesi iki öŞeye baŞlıdır: Yetenekli, etkin ve bilgili bir kamu; bilgili, bilgili olmasa bile bilgili bireylerden oluşan bir kamunun görüş ve düşüncelerine deŞer vermesine bilen bir liderler topluluŞu. Bilginin ve insan aklının toplumsal ilişkilerde düzenleyici bir etkinliŞi olabilmesi için de, insan aklının toplumdaki iktidar karşısında baŞımsız kalabilmesi, aynı zamanda da iktidarla çok yakın ilişkiler kurabilmesi gerekir. Bunun olması ise, özgür ve bilgili bir kamunun olmasına; bilgili kimselerin bu kamuya seslenebilmelerine, iktidar sahibi kimselerin de gene aynı kamuya karşı sorumlu tutulabilmelerine baŞlıdır.” 30 Mills, böyle bir kamunun Amerikan toplumunda bile olmadıŞını düşünmektedir. Alain Minc ise, Yeni OrtaçaŞ adlı yapıtında, öznenin yok oluşunu incelerken bunun demokrasi için tehlikelerini de tartışmaktadır. Bir fundamentalist cemaatin ya da alt toplulukların parçası haline getirilen bireylerin, siyasal eyleme özgürce kalkışabilecek yurttaşlar olarak tasavvuru zordur. Yurttaşın yitişi deŞil yalnızca demokrasiyi tehdit eden; dünya piyasalarını denetleyen ulusalüstü tekeller, siyasal dizgenin kendi lehlerine çalışacak bir “siyasal oligarşi”nin sınırlı etkinliŞi ile kurulmasından hoşnut görünmektedirler. Böylece, liberal demokrasiler bile, temsili niteliklerini siyasal pazar diye nitelenebilecek seçim oyunu yüzünden yitirmekte, kuvvetler ayrılıŞı ilkesi de siyasal pazarın galipleri tarafından hor görülmektedir. Siyasal pazarın galipleri (seçim kazananlar) 30 Age, s.497
her geçen gün daha fazla sınırlandırılma düşüncesine mesafeli bakmaktadırlar. Artık, genel olarak insanlık adına sınıf öznelerin yaptıŞı kurtuluş çaŞrılarının da pek kabul görmediŞi söylenebilir. Halbuki, demokrasinin zaferi demek, “özgürlük ve eşitlik” için çaŞrı yapan bir özgürlük anlatısının zaferi demektir. Touraine’ nin de belirttiŞi gibi, demokrasi, herkesçe öznenin oluşumunun ve kurtuluşunun kurumsal koşulu olarak algılanmazsa, siyasal kararların yönetimi olmaktan öteye geçemez: “özel tarihsel durumları çözümlerken yetkeci bir eyleme karşı getirdiŞimiz eleştirel yargıları demokrasinin zaferi için kaçınılmaz olan kurtuluş istencinin kabulüyle birleştirmeliyiz.” 31 Yine de demokrasi düşüncesinin egemen oldu- Şundan hala söz edilebilir. Zira, bütün siyasal sistemler, “demokrasi” oldukları iddiasındadır. Üstelik, aynı siyasal sistemler içindeki ortalama bir muhalif hareketinde parolası aynıdır: “daha fazla demokrasi...” Toplumsal Toplumsal Cumhuriyetçilik Cumhuriyetçilik ya ya ya da da da Özyönetim Özyönetim Demokrasinin iki ayrı düzeyde düşünebileceŞimiz bir kavram olduŞunu vurgulamıştık: Bir yanıyla, somut tarihsel bir biçim. Atina Demokrasisi, burjuva demokrasisi, sosyalist demokrasi gibi kullanımlarda görüldüŞü üzere. DiŞer yanıyla, insanlıŞın, “eşitlik ve özgürlük” arayışını somutlaştıracak bir siyasal dizge olarak normatif deŞer yüklü bir düşünce hatta ütopya. Burada ikinci anlamıyla kullandıŞımız demokrasi düşüncesi ve onun köktenci kolu toplumsal cumhuriyetçilik, “sivil toplumu aşma”ya yönelir. Sivil toplum devlet ikiliŞini aşmaktan söz etmiyoruz. Sivil toplumu aşmak, aynı zamanda, siyaseti de aşmak demektir. Sivil toplum, sınıf çıkarlarının çatıştıŞı yerdir; devlet de sivil toplumdaki sınıfsal bir ilişki olarak varolur. Özyönetim düşüncesi, bunun aşılması üzerine kurulur. Ancak o zaman, doŞanın insanlık tarafından eşitsiz temellük edinilmesi biçimleri aşılabilir ve özgürlük toplumsal bir ilişki olarak, seçme özgürlüŞünün, koşullu özgürlüŞün ötesinde toplumun ontolojik biçimi haline dönüşebilir. Çıkar ilişkilerinin aşıl- 31 Touraine, Alain, Age, s.241. ması (bastırılması deŞil aşılması), bütün sınıflı toplumlarda görülen patriyarka gibi, cinsel eşitsizliklerin aşılması için de olanaklar yaratır. Cinsiyetin toplumsal olarak kuruluş biçimlerinin köktenci dönüşümü ve elbette doŞanın, yeniden üretilebilir şekilde temellükü mümkün olur. Siyasetin sönümlenmesi toplumsalın sönümlenmesi ile bir ve aynı şey deŞildir. Toplumsal, tarihsel bir biçim olan siyaset olmadan da kurulabilir. Siyaset olmadan kurulacak toplumsala “özyönetim” diyebiliriz. Kadir Cangızbay’ın tarifiyle, özyönetim, siyasal düzeyin sönümlendiŞi anda toplumun kendini gerçekleştirme biçimidir. Demokrasinin derinleşmiş biçimi, siyasetin sönümlenme anıdır. Özyönetimde toplumun özgür kuruluşu vardır; özyönetim, sınıfsal ve cinsel eşitsizliklerin aşılmasını, doŞanın yeniden üretilebilir temellük biçimlerinin açıŞa çıkışını gereksinir ve saŞlar. şnsanlar, zor ve boyun eŞme olmaksızın toplum halinde yaşamanın yalın koşullarına ulaşabilirler. 32 Bugün Türkiye Cumhuriyeti’nin temel nitelikleri ile ilgili sürdürülen tartışmaların böyle bir tarihsel perspektif içinden anlamlandırılması; “367”nin sadece toplantı ya da karar yeterliŞi ile ilgili bir sayı hatta sadece kuru bir Anayasa hükmü olmadıŞını bize gösterecektir. Tartışma hukuki deŞil, siyasi ve toplumsaldır. Tartışmada “toplumsal cumhuriyet” istencini dile getirenlerin sesinin yitip gitmiş olması gerçeŞin bu yönünü görmemizi engellememelidir; siyasal ve toplumsal tarihimizde (geçmişimizde) parlayan anların -olumluluklarını ileri götürme istencimizi körükleyerek ve olumsuzluklarını eleştiri gücümüzü bileyerek- geleceŞimizi aydınlatan kısmı bu egaliberter ve köktenci demokrat ilkede saklıdır: Cumhuriyetçilik... Onu “yurttaşların cumhuriyeti” yapma sorumluluŞu ise, “toplumsal cumhuriyetçilik”in izini sürmekten ve egaliberter programın kurtuluş çaŞrısını duymaktan geri durmayacak bir sorumluluk bilinci ve duygusuyla ilgilidir. 32 Bkz. Cangızbay, Kadir. “Siyaset Ötesi Toplum”, Sosyalizm ve Özyönetim: Reel Sosyalizmden Sosyalist Realiteye içinde, Öteki Yayınları, Ankara, 2003. Ankara Barosu Dergisi • Yıl: 65 • Sayı: 2 • Bahar 2007 41
Page 1 and 2: Ankara Barosu Dergisi • Yıl: 65
Page 3 and 4: lenmiş olmasıdır. Demokrasi, pol
Page 5: olan “yurttaş seçkinciliŞinden

Gerisine Düşmeyip Ötesini Düşlememiz Gereken İlke - Ankara Barosu

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?