KURDISTANPRESS sayi: 17 Mayis 1987 -Saddam Kürdistan’ı Yakıyor!

Saddam Kiirdistan’ı Yakıyor! 

• Uluslararası yasalara aykırı olarak Gü- • Halk silah zoruyla mecburi iskana tabi • YNK ve I-KDP Birleşmiş Milletler, 

ney Kürdistan’da kimyevi silahlar kul- tutulmuş durumda! Köyler bombala- Kızıl-Haç ve diğer insani kuruluşlar- 

lanılıyor narak, imha ediliyor! dan acil yardım istediler! Yazısı ortasayfada 

HEJM AR • SAYI 17/9 6 GULAN • MAYIS 1987 ISSN 0283—4898 

HOVİTIYA QOLONYALIST 

Saddam 

Kurdista 

Dişewitî 

□ Rejîma BAAS, bi he- □ Ji ber bi karanîna çe- 

mû hêz û îmkanên xwe kên kîmyewî zêdeyî 600 

dixwaze gelê Kurd win- kes birîndar û 100 kes jî 

da bike! kuştî hene! 

ONUNCU YILINDA 

1 Mayıs 77 

□ 1 Mayıs 1976’da Taksim’de yapılan görkemli 

kutlama törenlerinden sonra, 1977 1 

Mayıs’ı bir katliama dönüştü. Arkada 34 

ölü ve yüzlerce yaralı bırakan bu doğru giderken, 

sol ne düşünüyordu?! 

Yazısı sayfa 4 ve 5 ’de 

nmt 

0 

[46] 08-98 47 43 131 42ANKS 

Dumahîk di rûpela navîn de pğşmerge nav xelkê de ji bo bersiva planên îskanê, bi aktîfî karên polîtîkî û eskerî berdewam dike! 

“Anayurdumuzdan söküldük’ 

□ Atina’da, Büyük 

Ermeni Je- 

nosidi’nin 72. yıl 

dönümü nedeni 

ile bir konferansa 

katılan, Ermeni 

Sorunu İnformas 

yon-Dökümanter 

ve Araştırma 

Merkezi Almanya 

Seksiyonu sorumlusu 

Jirayr 

Kotcharian, “Ermeni 

sorunu yalnızca 

bir hak arama 

sorunu değil, 

fakat aynı zamanda 

bir toprak 

sorunudur” 

dedi. 

□ Konferansta, Dünya Halklarının Kurtuluşu ve Hakları 

Birliği’nin yönetim kurulu üyesi, M. Haralambidis 

de bir konuşma yaptı. Haralambidis, “Katliam, soykırım, 

parçalama vebenzeri kavramların Yunan politik 

yaşamında yeteri kadar anlaşıldığına inanmıyorum. 

Bu bizim için büyük bir boşluktur” dedi. 

__________________________________________ yazışı sa V*a § .ve 7 'de 

im— , i 

“Beni O şanlı mücadeleden 

belki bir süre 

uzak tutabilirler. Ama, 

mücadeleden alıkoymaları 

asla mümkün olmayacaktır!” 

□ Ömür Boyu hapis cezasına 

çarptırılan Abdurrahim Gümüş- 

tekin’in ailesine yazdığı mektubun 

tam metni.. 

Sayfa 11’de

“insanca gelişmenin önüne dikilen her türlü engeli protesto ediyorum!” 

• 7 yıldan beri DEV-SOL davasında İdamla yargılanan 

Nevzat Çelik, Cezaevi idaresini protesto amacıyla 

süresiz açlık grevine başladığını bir mektupla kamuoyuna 

duyurmuştu. Aşağıda, Türkiye’de basında 

yer verilmeyen mektubun tam metnini yayınlıyoruz. 

□ Kamuoyuna! 

1980 martından bu yana, gerek I. Şube de, gerekse askeri cezaevlerinde 

-onurunu koruyan, korumaya çalışan her insan gbi- sürekli 

olarak işkence gördüm, görüyorum. 

Devlet eliyle yürütülen sistemli bir işkencenin varlığı artık bir sır 

değil.. Gövdemize aç kurtlar gibi salya sümük saldıran elektrikte, 

askıda, falakada, çırılçıplak soyularak aramşımızda, coplamşımız- 

da, zincire vuruluşumuzda, koğuş aramaları ve operasyonlarda, 

yıllarca görüşsüz, havai and ırmasız, güneşsiz (hani güneş grmeyen 

eve doktor girerdi!), doktorsuz, mektupsuz, kitapsız, kağıtsız, elbisesiz, 

ayakkabısız... bırakılışımızda devletin gücü var. 

Kamuoyunun sustuğu, susturulduğu, yıllarda, ellerini kollarım 

sallaya sallaya işkence yaptılar. Öylesine rahatlardı ki... İşkence 

tezgahına giren insan ya ölüyor ya da sakat kalıyor. İşkencede güçsüz 

düşen gövde her türlü hastalığa kapı aralıyor ve bir kaç yılda yaşayan 

ölüler haline getiriliyoruz. 

İşkencenin asıl amacı inşam cezaevine değil, cezaevini insanın içine 

atmak! 

“Her türlü hak ve özgürlüğün dayandığı ve insanın insan olarak 

taşıdığı onur ve saygınlığın çiğnenmesi olan işkence, insanın insanlık 

dışı davranışına uğramasıdır. İşkence yapılması, salt bir yasağın 

çiğnenmesi değl, her türlü hak ve özgürlüğün, doğrudan insanın 

yadsınmasıdır. ’ ’ 

DÜNYA SUSKUN! 

□ Saddam Hüseyin, uluslararası anlaşmaların kesin ve bağlayıcı 

hükümlerini hiçe sayarak, Kürdistan’daki sivil yerleşim merkezlerine 

kimyevi silahlarla saldırıyor. Zehirli gaz bombalan, napalm ve 

kimyevi silahlarla birlikte, Irak Ordusu karadan ve havadan Kürdis- 

tan’a saldırıyor. 

YNK ve KDP’nin, Birleşmiş Milletler’e, Kızıl Haç’a, Demokratik 

kuruluşlara ve uluslararası kamuoyuna yaptıkları ısrarlı çağrılar, 

her zaman olduğu gibi, şimdi de cevapsız kalmış durumda. 

Uluslararası anlaşmalar, İnsanhakları evrensel sözleşmeleri, demokratik 

hak ve özgürlüklerle, insanan yaşama hakkı ile ilgili devletleri 

bağlayan yasalar ve yasaklar işlemiyor. Kürdistan’da dünya 

ile ilişkileri kurup sürdürecek bir devlet yok. Kürdistan sömürge 

bir ülke. Sömürgecilerin ilişki ve bağlantıları, sömürgeyi dünyaya 

kapatmış. Dünya, yüzyılın ilk büyük katliamı olan Ermeni jenosidi 

karşısında nasıl suskun durduysa, Pontus ve Ege Rumlarının ebedi 

bir vatansızlığa mahkum edilmeleri nasıl sesizce onaylandı ve katillerle 

işbirliği yapılarak imha görmezden gelindiyse, Yahudi kırımı 

karşısında nasıl tüm devlet sınırlan kapatılıp, binlerce insan bilerek 

ve isteyerek vahşi bir yok oluşa terkedildiyse bu gün de silahsız ve 

savunmasız Kürt halkı, dünyanın gözlerinin içine bakıla bakıla zehirleniyor, 

boğuluyor... Kimyevi silahlarla zehirlenip, bombalarla 

yerle bir edilen köyler, buldozerlerle haritadan siliniyor. 

Ve hiç bir kuruluştan, hiç bir devletten ses çıkmıyor. Ulusal kurtu- 

luşçu örgütlerden ses çıkmıyor. Uluslararası proleterya hareketi 

suskundur. Aydınlar, yazarlar, gazeteler; toplumun gözü, kulağı dili 

olan kurum ve örgütler suskundur... Kürt ve Türk solunun, Avrupa’da 

kıyametler koparan siyasal güçleri de suskundur. 

Evet Güney Kürdistan yanıyor; yakılıp yıkılıyor. Güney Kürdistan’da 

nesilden nesile geçecek kimyevi hastalıkların tohumları binlerce 

bomba ile dağlara, ormanlara, su kaynaklarına saçılıyor. 

Kendi ülkesinde insanca yaşamak için mücadele eden bu mazlum 

halk, artık yüzlerce yıl kimyevi silahlardan fışkıran bilinmez hastalıklarla 

boğazlaşacak. Çocuklar sakat ve hastalıklı doğacak. Kısırlık 

bir kader haline gelecek. Hayvanların ve bitkilerin nasıl bir değişime 

uğrayacaklan belli değil. Doğal güzelliklerin, doğa’mn nasıl 

bir ölüm çölüne dönüşeceği belli değil. Organik bozuklukların 

yanında, psikolojik rahatsızlıklann nasıl toplumsal bir felaket haline 

geleceği belli değil... Emperyalist metropollerin araştırma uzmanları, 

kendilerine yeni bir kobay toplum bulmuş olacaklar. Ve 

tabii, her şey olup bittikten sonra... Yani, araştırma malzemesi olarak, 

yaralı, hasta, perişan bir toplum oluşduktan sonra.. 

Saddam Kürdistan’ı yakıyor. Ve mazlum bir halk bütün varlığı ile 

bu imhaya karşı direnmekte. Halk bütün varlığı ile dövüşüyor, insanlar, 

yerlebir edilen köylerini terk etmiyorlar. Evler yeniden ona- 

nlıyor. Onanlamazsa, kaya diplerine, mağaralara sığınılıyor. Ve bu 

yiğit ve namuslu insanlar ellerinde kalan bir iki parçalık gıda malzemesini 

de gerillalarla bölüşüyor. Tutuklanıp zorla toplama 

kamplarına tıkılanlar, kampları imha ediyor, kamp çadırlarını yakıyorlar. 

Kaçabilenler kurtarılmış alanlardaki savaş cehennemine dönüyorlar. 

Bu dehşet içinde topraklarını terk etmiyorlar. 

Kürt halkı biliyor ki bu savaş kazanılmalıdır. Ve bu savaş kazanılmazsa 

eğer, geriye kaybolmuş mezarlar ya da muhaceretin cenderesinde 

ağıtlar yakan kimliksiz koloniler kalacaktır! 

Düşman gücünü ve politikasını iyi saptamış. Yaptıklan hesaplı. 

Bağlantılan ve ilişkileri hesaplı.. Aına, bir kaşık suda fırtınalar koparan 

devrimci güçler nerededir? 

Nevzat Celik’ten 

Kamu Oyuna! 

İşkence karşısında susmayı, ölmek olarak alıgılıyorum. 

Kendisine dokunmadıkları için, Naziler karşısında “bahaneci” 

bir tavır takman Alman profesörünün sözleri, belki de bu yüzden, 

aklımdan hiç çıkmıyor: “..Bu gün kapım çalındı. Beni alıp toplama 

kampına götürdüler. İşkenceye... Hiç kimse ses çıkarmadı. Çünkü 

ses çıkaracak kimse kalmamıştı. ' * 

Yedi yıldır askeri cezaevlerinde sistemli olarak uygulanan işkence 

ve yasaklan bildiğinizi düşünerek, süresiz Açlık Grevi’ne başlama 

nedenimi açıklamak istiyorum: 

Tutuklu biri olmanın yanı sıra, bir büyük suçum daha var: Şair 

olmak! 

Sağmacılar Özel Tip Askeri Cezaevinden Metris’e sevk olduğum 

19.12.1985 gününden bu yana mektuplaşma yolum kapalı tutuluyor. 

Şair kimliğine yönelik bu haksız uygulama onaltı aydır sürüyor ve 

şimdiye kadar yaptığım bütün yasal girişimler sonuçsuz kaldı. 

1986 nisanında, binbaşı Muzaffer Ergüder’le (şimdi burda görevli 

değil) yaptığım görüşmede, bana özetle söylenen şuydu: ‘ ‘Bizim istediğimiz 

doğrultuda şiirler yaz, tutukluluk haklarından fazlasıyla 

yararlan.” Tam da o günlerde binbaşı Muzaffer Ergüder’in görevden 

alınması Açlık Grevi kararımı ertelememe neden olmuştu. Yasağın 

salt Binbaşı’mn işkenceci kişiliğinden kaynaklanmadığını anlamam 

çok uzun sürmedi. Değişen birşey yoktu. Yazdığım onca dilekçe 

ve görüşme istemim yanıtsız bırakıldı. İki dilekçeme yanıt 

verildi, onlarda da, 4 *ne kadar önyargılısınız ’ ’ gibi gayri ciddi ifadeler 

vardı. Sağmalcılar Özel Tıp Cezaevi’ndeyken haftada ortalama 

on-onbeş mektup alırdım. Kaba bir hesapla benim yazdığım ve 

bana yazılan mektup sayısı bin taneyi geçiyor. Tabii bu mektupların, 

bir kaçı dışmda, hepsi alıkonuldu. Haksızlık yapmak istemem 

(!) üçünün yansı yırtılıp alınmış, toplam yedi mektubu iki yada üç 

ay aralıklarla verdiler... Salt bu yasağı delebilmek için, ailem ve 

sevdiğim insanlar tarafından iadeli taahhütlü mektuplar yazılıyor, 

telgraflar çekiliyor. Ne ki yasağı aşmak, delmek mümkün 

olamıyor. 

İşkence altında bile kabul ettiremedikleri ve hiçbir ilişkimin bulunmadığı 

bir örgütün eylemlerinden -ellerinde inandıncı tek bir 

delil olmadığı halde- dolayı suçlanarak idam istemiyle yargılanıyorum. 

Bunca yıl haksız yere içerde tutulduğum yetmiyormuş gibi, 

dışanyla olan tek canlı somut bağımı koparmak istiyorlar. Karşı 

çıkmak gerekiyor. 

Bu uygulananın salt beni ve yazıştığım insanları değil, herkesi yaralaması 

gerektiğini düşünüyorum. 

insanın insanca gelişmesi önüne dikilen her türlü engeli protesto 

ediyorum! 

7 Nisan 1987 günü süresiz Açlık Grevine başlıyorum. 

Alıkonan tüm mektup, kart ve telgraflarımın verilmesine ve bundan 

sonraki mektuplaşmamın engellenmeyeceğinin taahhüt edilmesine 

kadar eylemimi sadece su içerek sürdüreceğim. 

“Yüreklerin kulakları sağır” değil. Buna içtenlikle inanıyorum. 

Hoşçakalın... 

Nejden (Nevzat) Çelik 

Adresim: 

Metris Askeri Ceza ve Tutukevi 

C:15 Bayrampaşa-tSTANBUL 

DINYA BÊDENG E! 

□ Saddam Husên, zagon û biryarên lihevhatinên navnetewî xistin 

bin lingan û bi çekên kîmyewî êrîşî nevendên Kurdistanê dike. Or- 

diya Iraqê bi bombên jehrî, napalm û bi çekên kîmyewî, ji bejî û ji 

hewa êrîşî Kurdistanê dike. 

Bangên, ku PDK-I û YNK li Yekîtiya Miletan, Xaça Sor, sazûma- 

nên demokratik û awira gelemperî a cîhanê kirin, weke her car, bê- 

deng man. Lihevhatinên navnetewî û mirovî, bi maf û azadiyên demokratik, 

zagonên ku jiyana mirovan bi dewletan girêdidin, na- 

xebitin. 

Li Kurdistanê, dewletek, ku têkiliyan bi dinê re deyne, tuneye. 

Kürdistan welatek bindest e. Tekiliyên navbera dewletên serdest, rê 

li ber welatên bindest girtine. Çawa, ku dinya li hember qirqirina 

mezin a Ermeniyan bê deng ma, çawa ku Pontûs û Rûmên Egeyê bi 

bê welatî hatin mahkûm kirin û bi qesasan ra têkilî hatin danîn û ça- 

vên xwe ji wan re girtin, çawa ku li hember qira Yahûdiyan hemû 

dewletan sînorên xwe girtin û bi zanin bi hezaran Yahûdî mahkûmî 

qirkirinê hiştin. 

îro jî li ber çavê her kesî gelê Kurd tê jehîr xistin, xeniqan- 

din...Gundên ku bi çekên kimyewî bombebaran kirîbûn, bi doze- 

ran ji nexşê winda dibin.. .û ji tu sazûmanî û dewletê deng demake- 

ve. Ji rêxistinên rizgarîxwaz deng demayê. Proletarya nawnetewî 

bê deng e. Ronakbîr, nivîskar, rojnamavan, rêxistin û saziyên ku 

guh û çavên civakê ne, bêdeng in.. .Çepên Kurd û Tirkên ku, li Aw- 

rûpayê qiyamet çêdikîrîn, jî bê deng in. 

Erê, başûrî Kurdistanê dişewite, tê kambax kirin. Li Başûrî Kur- 

distanê çekên kîmyewî, ku wî tuxmên nexweşiyên kîmyewî ji nes- 

lan derbasî neslê din bibe, li çiyan, daristanan û li kaniyên avê tên 

reşandin. Ev gelî ku dixwaze di welatê xwe de bi mirovî bijî, wê ji 

îro pê de bi sedsalan, bi nexweşiyan kîmyewî ra kefteleftê bike. Wê 

zarok nexweş û seqet çêbibin. Gubertina û reng girtina heywan û şî- 

najiyê hê ne xuya ye. Ne xuya ye ku, wê spehîtiya xwezayiyê guher- 

tinekê çawa bike û rengekî çola mirinê bigre. Li gel xerabûna orga- 

nan ne belû ye bê wê nexweşiyên psikolojik felaketekê çawa ji civa- 

kê re bîne... Pisporên lêkorên metropolên emperyalist, wê ji xwe 

ne civakeke “kobay" bibinin. Û bê gûman, pişti ku her tişt hat û 

tewe bû.. Ango, piştî ku civaka nexweş, birîndar û perîşan, wek ha- 

cetên lêkolinê bi kar bînin. 

Saddam Kurdistanê dişewitîne. Û miletekî mazlûm, bi her awayî 

li hember vê windakirinê li ber xwe dide. Xelk bi hemû hebûna xwe 

şer dike. 

Mirov gundên xwe yên werankirî terk nakin. Xanî ji nû de tên lê- 

kirin. Nayên lêkirin jî, xwe di şikeftan de diparêzin. Û ev merivên 

bi namûs û merxas, gepik nanê ku di dest de maye jî bi pêşmergan 

re par dike. Ên ku tên girtin û di kampan de tên girtin, kampan ji 

holê radikin, çadirên kampan dişewitînin. En ku rizgar dibin, xwe 

dighînin cehnema şerê herêmên rizgarkirî. Di nava van bûyerîn ke- 

sanedî de, ji a xwe nayên xwar û erda xwe terk nakin. 

Gelê Kurd zane, ku divê ev şer bê qezenc kirin û heger ev şer nayê 

qezenc kirin wê di şûna wan de gorên winda an jî koloniyên bê cüzdan 

bimînin. 

Dijmin hêz û polîtîka xwe baş bikaraniye. Tiştê ku dikin bi hesab 

e. Têkilî û girêdana wan bi hesab e. Lê, şoreşgerên, ku di gulpek 

av de qiyametan radikin li ku ne?!! 

RUPEL • SAYFA 2 k ü r d is t a n p r e s s • 6 g u l a n / m a y is m ?

• Güney Kürdistarîda mücadele 

eden Kürt örgütleri ile 

Saddam’a muhalif tüm siyasal 

güçler arasında tam bir ittifak 

sağlandı. 

• Saddam rejimine muhalif 

tüm güçlerin ittifakı, bölge 

halkı üzerinde de etkisini 

gösterdi ve halk kitleler halinde 

peşmerge saflarına katılmaya 

başladı. 

• Zaxo ve Kanimasi arasındaki, 

uluslararası Naven karayolu 

peşmergenin denetimine 

geçti! 

• Halk, Saddam’ın oluşturduğu 

toplama kamplarım imha 

ediyor.. Halkın zorla yaşamak 

zorunda bırakıldığı 

kamp çadırları, sivri halkın da 

katıldığı eylemlerle yakılıyor. 

Güney Kürdistarı • ANK 

□ Irak Ordusu, Mart’ın son 

haftasından bu yana Güney 

Kürdistan’da kanlı bir imha savaşı 

sürdürüyor. Ordu, uluslararası 

yasalara! aykırı olarak 

kimyevi silahlar kullanıyor. 

Sivil halkın yaşadığı köyler ve 

şehir merkezlerine zehirli gaz 

bombaları atılıyor. Ürünler ve 

ormanlık alanlar yakılıyor.. İçme 

suları zehirleniyor. Halk 

kitleler halinde zorunlu göç’e 

tabi tutuluyor. 

Irak Ordusu’nun bu haksız ve 

kanlı imha eylemini ısrarala 

sürdürmesine rağmen, Peşmerge 

Süleymani’ye’den Za- 

ho’ya kadar olan bölgede kitlelerin 

aktif desteği ile mücadeleyi 

sürdürüyor. 

Bölgede mücadele eden örgütler, 

halkı bulundukları alanları 

terketmemeye ve mecburi 

iskan uygulamasına karşı direnmeye 

çağırmaktalar. Bu 

çağrılar kitlelerden gerekli tepkileri 

alıyor ve halk yakılıp yıkılmasına 

rağmen alanları ter- 

ketmiyor. 

Süleymaniye merkezinde 

ve çevresinde oluşturulan 

KKE (İÇ) 

Eleştirildi 

• 22-26 Nisan günleri arasında Tüzük 

değişikliği için yapılan KKE Kogresine 

Irak Baas Partisi’nin de davet edilmesi 

sert bir biçimde eleştirildi. 

Kongreye 24 Ülkenin komünist ve sosyalist 

partisi’nin yanı sıra Türkiye’den 

Devrimci Kadınlar örgütü ve Dev-Yol, 

Kürdistan’dan da Irak KDP ve Rızgari 

katıldılar. 

Parti ismi Yunan Solu olarak değiştirildi. 

Kürt Halkının Kendi Kaderini tayin 

Etme hakkı da, kongre kararları arasında 

yer aldı. 

Kogreye Irak Baas Partisi adına Abdul- 

kerim Kemal (Abdel Kerim Al Kemaldin 

de davetli olarak katılması, Rız- 

gari delegasyonu tarafından protesto 

edildi. 

Kogre Başkanlığına verilen metin 

şöyle: 

K O G RE B A ŞK A N LIĞ IN A 

ATİNA 

Kongrenizde yapılan tarihsel bir yanılgıyı 

açıklamakta zorunluluk vardır. Aynı zamanda 

sizlerin ve Yunanistan kamuoyunun bu 

konuda aydınlatılmasını bir görev bilmekteyiz. 

Kongrenizin birinci gününde komünist, 

sosyalist ve demokrat parti ve kuruluşların 

temsilcileri arasında Irak BAAS Partisi9nin 

de isminin okunmasını esefle karşıladık. 

toplama kamplarının tüm 

çadırları yakıldı ve kamp 

imha edildi. Ayrıca 20 Nisan 

günü Süleymaniye’ye 

bağlı Kelar ilçesindeki toplama 

kampları, halkın da 

katıldığı bir eylemle 

yakıldı. 

Geçen sayıda verdiğimiz 

Karadağ eylemi devam etmektedir. 

Peşmerge güçleri, 

Saddam rejimi için hayati 

bir öneme sahip olan bu 

askeri alanı terketmemek 

için kararlı bir biçimde direniyor. 

Saddam ise, bu bölgeyi 

ne pahasına olursa olsun 

tekrar geri almak için 

aralıksız saldırılar düzenliyor. 

Ordu birlikleri yoğun 

saldırıları şimdiye kadar 

amacına ulaşmadı ve peşmerge 

güçleri tarafından 

geri püskürtüldü. 

Geçtiğimiz hafta, ordu 

birliklerinin Karadağ’a, karadan 

ve havadan yaptıkları 

iki büyük saldırı da kırıldı. 

Peşmerge güçlerin uzun süren 

direnişi sonucu düşman 

püskürtüldü ve geri çekilmek 

zorunda kaldı. Fakat, 

Baas katilleri, Karadağ ve 

Karadağ’a bağlı Cageran 

köyünü kimyasal silahlar 

kullanarak havadan bombaladı. 

Buna rağmen peşmergenin 

oluşturduğu çember 

kırılmadı. Bölge halen Peşmerge 

kuvvetlerinin denetimi 

altında bulunmaktadır. 

Direnen peşmerge bölge 

halkı tarafından da aktif olarak 

destekleniyor. Peşmergenin 

barınma ve beslenmesi 

için, sivil halk bütün imkanını 

seferbet etmiş 

durumda. 

Öte yandan, BAAS birliklerinin 

Hewlêr iline bağlı 

Firêz köyünü, yıkmak, yakmak 

ve talan etmek amacıyla 

yaptıkları saldırı peşmer- 

Peşmerge 

Direniyor! 

ge güçleri tarafından geri 

püskürtüldü. 

DIHOK 

□ BAAS birlikleri, Dıhok 

iline bağlı Sersing kazasının, 

Zêve, Bamemî ve Ere- 

dina köylerini talan ettikten 

sonra, kitleleri zorla iskan 

uygulamasına tabi tutması 

üzerine bölgede Baas ile 

cephe savaşına girişildi. 

21 Nisan’dan, 25 Nisan’a 

kadar süren savaşta düşmana 

ağır darbeler indirildi. 

Peşmerge güçlerinin yanısı- 

ra, halkın ve Bargirî Milî 

(Ulusal Milislerdin katıldığı 

eylem sonucu düşman 

Yunanistan Jç Komünist partisi’nin [KKE-İÇ] isminin Yunan Solu olarak değiştirildiği 

kongreye 24 ülkenin Komünist ve Sosyalist parti ve örgütleri de 

davetli olarak katıldılar. 

Bizler Kürdistan’ı yani sömürge bir 

ulusu temsilen kongrenizde davetli 

bulunmaktayız. Oysa Irak BAAS 

partisi Kürdistan’ı kana boğan, yıllardır 

halkımızı katliamlarla imha etmeye 

çalışan ve halen de Kürdis- 

tan’a napalm bombaları ile saldıran 

bir devletin temsilcisidir. Irak BAAS 

partisi, bırakınız sosyalist olmayı, 

demokrat bile değildir Tarihin hiç 

bir döneminde de bu gibi nitelikleri 

taşımamıştır. Tam tersine ırkçı, militarist, 

sömürgeci devletin temsilcisidir. 

Bu parti ve devletin başında da 

bütün nitelikleriyle ırkçı, militarist, 

sömürgeci Saddam Hüseyin bulunmaktadır. 

Böyle bir parti ile aynı düzeyde sizin 

kongrenizde temsil edilmemiz, 

bizim için talihsizliktir Yunanistan’da 

demokrasi mücadelesi veren sizler 

için de tarihsel bir yanılgı ve bilme- 

mezliktir. 

Politik çizginiz ve uluslararası diplomasi 

açısından bir zaaf olan bu 

davranışın düzeltilmesi dileğiyle, 

kongrenizin başarıyla sonuçlanmasını 

arzu ettiğimizi bildirir, saygılarımızı 

sunarız. 

23.4.1987/Atina • RIZGARİ 

güçleri ağır darbeler alarak 

bölgeden geri püskürtüldü. 

M i y B w i s m w i 

□ Irak ordu birliklerinin, 

24 Nisan’da Sersing, Mil- 

hembe ve Resul-Ayn nahiyelerine, 

havadan destekli 

yapılan bombardımanlar 

üzerine, Peşmerge kuvvetleri 

geniş bir karşı saldırı 

düzenledi. Mecburi iskan 

uygulması durduruldu ve 

bölge düşmandan temizlendi. 

Peşmerge güçleri 21 Nisan’da 

Zaxo ve Kanimasi 

arasındaki stratejik öneme 

sahip olan karayolunu ele 

geçirdiler. Halen karayolu 

üzerindeki denetim peşmerge 

güçleri tarafından yapılmaktadır. 

Öte yandan, Saddam rejiminin 

askeri nakliyat ve 

uluslararası ticaret için kullandığı 

Naven ana karayolunun 

Begova ve Kanimasi 

arasına düşen en önemli bölümü, 

peşmerge kuvvetlerinin 

düzenlediği bir operasyon 

sonucu elegeçirildi. Ka- 

rayolu’nun tutulmasından 

sonra, Baas’ın sivil ve askeri 

nakliye araçlarının seferleri 

de durmuş oldu. Naven 

karayolunu, peşmergenin 

denetiminden kurtarmak 

üzere Baas, üç ayrı taarruz 

düzenledi. Bombardıman 

uçaklarının desteğinde düzenlenen 

taarruzlar, 21, 23 

ve 27 Nisan tarihlerinde yapıldı 

ve tümü de başarısızlıkla 

sonuçlandı. Baas’ın 

bozguna uğrayan taburları 

Begova’ya geri döndüler. 

Baas askerlerinin Begova‘ya 

geri çekilmesi ile Kanimasi 

bölgesi bütünü ile peşmer- 

ge’nin denetimine geçti. 

Karadağ zaferinden sonra, 

düşmanın Naven karayolundan 

da püskürtülmesi, peş- 

megenin de, halkın moral 

gücünü oldukça yükseltti. 

Ana Karayolunda denetimin 

sağlanmasından sonra, 

Nisan’m son haftasında peşmerge 

güçleri Zaho ve Kanimasi 

arasında bulunan ve 

bölgenin askeri düzeyde 

merkez karakolu niteliğinde 

olan Baas karagahma karşı 

bir operasyon düzenledi ve 

karargah imha edildi. Eylemde 

peşmerge yüzlerce 

ağır ve hafif silah ele 

geçirdi. 

23 Nisan’da da Amed mıntıkasının 

Solav nahiyesinde 

bulunan merkezi bir Baas 

karakolu da, peşmerge tarafından 

basılarak ele geçirildi. 

Saddam’m Zaho bölgesinde 

bulunan en önemli askeri 

merkezlerinden biri de 

böylece yok edildi, baskında 

büyük miktarda cephane 

elegeçirildi. 

Ertesi gün, peşmerge güçleri, 

gene Kanimasi mıntıkasında 

askeri önemi yüksek 

olan Girav ve Bapiri 

arasındaki Neheng askeri 

üssünü de bastı. Baas’m 

cephane deposu olan bu askeri 

üsler imha edilirken, 

peşmerge bol miktarda silah 

ve cephane ele geçirdi ve 

Saddam rejiminin bölgedeki 

etkinliği büyük ölçüde 

kırıldı. 

25 Nisan’da Baas kuvvetleri, 

Mengeş’e bağlı Kerime 

ve Banasor köylerini bombaladılar 

ve köylere giren 

askerler sivil halkın gıda 

maddelerini yağmaladılar. 

Daha sonra bölgeye ulaşan 

peşmerge güçleri tarafından 

Baas yağmacıları bölgeden 

atıldılar. Baas’ın göçe zorladığı 

yöre halkı da köylerini 

terketmediler. 

“ Ölülerimizi Unutmadık!” 

• Ermeni Jenosidi’nin 72 yıldönümü nedeni ile 

Atina’da yapılan gösterilerde, Özal’ın maketi yakıldı, 

Türk Elçiliği’ne Ermeni Bayrağı asıldı. 

ANK • Atina 

□ 24 Nisan günü Atina 

Metropolis’i önünde 

toplanan içinde 

yaşlıların ve çocukların 

da bulunduğu bin 

kadar Ermeni “Mü- 

cadele-Zafer-Hak ’ ] 

“Türkiye ve Jeno- 

sid’e Mahkumiyet” 

“Ölülerimizi Unutmadık, 

Mücadelemiz 

ile onları anıyoruz" 

sloganları ile Türk Elçiliği’ne 

doğru yürüyüş 

yaptılar. 

Elçilik önünde barikat 

kuran polis, göstericilerin 

Elçiliğe yaklaşmalarını 

önledi. 

Yalnızca üç kişilik bir 

heyet, Elçilik kapısına 

Ermeni bayrağını 

astılar ve bir muhtıra 

bıraktılar. Elçiliğin önünde ayrıca Özal’ın maketi 

yakıldı. 

□ Selanik’te yapılan gösteriye de binlerce Ermeni katıldı. 

“Türkler, Ermenistan'dan Defolun” “Mücadele 

Zaferi getirecektir ” sloganları atıldı. Büyük Jenosid nedeni 

ile Ermeni dükkanları, büro ve işyerleri açılmadı ve 

Ermeni işçiler işbaşı yapmadılar. 

KURDISTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987 RÛPEL • SAYFA 3

1 MAYIS 1977 • 1 MAYIS 1987 ON YIL SONRA 

□ 1 Mayıs 1977 Katliamının üzerinden 

10 yıl geçti. Şeyh Said hareketini 

izleyen günlerde yasaklanıp, 

ancak 50 yıl sonra tekrar alanlarda 

kütlanabilme düzeyine gelen 1 

Mayıs, 1976’daki coşkun törenlerden 

sonra, 1977’de, Taksim Ala- 

nı’nda proletaryanın 34 evladının 

cesetlerini bırakarak tekrar TC’nin 

kara yasakları ile gündemden düşürülmeye 

çalışılacaktı. 

Şeyh Said hareketi’nden sonra çıkarılan 

Takrir-i Sükun Kanunu 

Türkiye’yi bir baştan bir başa ha- 

pisaneye çevirmiş, Kürt direnmesi 

kanla ezilirken, demokratik ve 

sosyalist muhalefet de, baskı, işkence 

ve zindanla susturulmuştu. 

1960’lı yıllarda yükselen toplumsal 

muhalefet, 12 Mart müdahalesiyle 

görece dizginlenmek istenmiş, 

fakat, müdahaleden sonra daha 

da boyutlanarak alanlara taş- 

mışdı. Bu arada, 50 yıldan bu yana 

şu ya da bu biçimde engellenen 1 

Mayıs kutlamaları da, 1976’da ilk 

kez büyük kitle gösterileri ile kutlanabilir 

duruma gelmişti. 

DİSK’in İstanbul’da düzenlediği 

1 Mayıs 1976 törenine yüzbinler 

katılmış, 1 Mayıs Türkiye pratiğinde 

ilk kez adına yakışır biçimde 

kutlanmıştı. Bu da, Türk burjuvazisinin 

karşı harekete geçmesi için 

yeterli bir nedendi. 

Aynı dönemde, siyasal güçler 

arasında suni çelişmeler artmış, 

grup çatışmaları, politik ve ideolojik 

kamplaşmalar yoğunlaşmıştı. 

Siyasal grupların birbirlerine 

karşı kullandıkları dilin, düşmana 

karşı kullanılan dilden farklı bir 

tarafı kalmamıştı. Devrim saflarında 

yer alan siyasal gruplar düşmanca 

ilişkiler içinde parçalanmışlardı. 

Bu da, Türk burjuvazisi 

için toplumsal muhalefetin, bilinç 

ve örgütlenme düzeyine ulaşmadan 

yok edilmesi açısından bulunmaz 

bir fırsattı. Nitekim, burjuvazi 

başından itibaren durumu bütün 

ayrıntıları ile iyice değerlendirerek, 

1 Mayıs 1977’den önce kamu 

oyu oluşturma faaliyeti içine girdi. 

Burjuva basınında başlatılan geniş 

kampanyalarda işlenen temel tez 

“Komünistler 1 Mayıs’ı Kana 

bulayacaklar * ’ teziydi. 

Burjuva basınından gelen sinyaller, 

soldaki siyasal güçleri pek ilgilendirmiyordu. 

Çünkü, sol, burjuvazi 

ile değil, kendi kendisi ile hesaplaşmanın 

hazırlığı içinde idi. 

Aynı dönemde, burjuvazi de içten 

içe kaynıyordu. Türkiye ve 

Kürdistan’da yükselen toplumsal 

muhalefetin, siyasallaşarak maddi 

bir güce dönüşmesinden ürken 

emperyalizm, yeni oyunlar, yeni 

tezgahlar planlıyordu .Türkiye durmadan, 

toplumu terörize edecek 

sansasyona! olaylarla çalkalanıyor 

du. 

Bu karmaşa içinde, Kara Kuvvetleri 

Komutanı Orgeneral N. Kemal 

Ersun, alışılmamış bir biçimde 

sağlık nedenleri ileri sürülerek, 

emekliye sevkediliyor, Orgeneral 

emeklilik işlemine itiraz ediyor, * 

başvurduğu mahkemeden olumlu 

karar alıyor ve fakat bu karar uygulanmıyordu. 

ABD’de yayınlanan C.S. Moni- 

tor gazetesi, seçimlerden 3 gün önce 

yani 2 Haziran’da Türkiye'de 

Askeri bir darbe girişimi olduğunu 

ve bu darbeyi de Orgeneral N. Kemal 

Ersun ile Kara Kuvvetlerinden 

3 kıdemli generalin yaptığını, ay 

RUPEL • SAYFA 4 

1 Mayıs 1977 Katliamı 

rıca bu darbecilerin arasında 12 

Mart ’ın TRT Genel Müdürü General 

Musa Öğün ün de bulunduğunu 

belirtiyordu. Gazeteye göre, 

eylem başarısız olmuş ve 200 kadar 

subay da göz altına alınmıştı. 

Darbecilerin toplumu terörize 

eden şiddet olayları tertipleyecekleri 

ve ardında iktidara el koyacakları 

da, gazetenin yorumları 

arasında yer almaktaydı. 

Emperyalizmin planları içinde 

Türk burjuvazisi devrimci proletaryaya, 

demokratik ve sosyalist 

güçlere ve Kürt halkının bağımsızlık 

ve özgürlük mücadelesine karşı 

suikastler düzenlerken, karşı devrimin 

doğrudan hedefi olan sol siyasal 

güçlerin durumu neydi? İktidarın 

devrimci fethini önüne koyan 

siyasal güçler ne yapmakta, 

nasıl düşünmekte ve neler planlamaktaydılar. 

O günün legal sol basınından 

durumu izleyelim. 

Sol’un Saflaşması 

DİSK 5 Haziran Erken Seçim’in- 

de CHP’yi destekleme kararı alıyor 

ve bu kararın alınmasından 

sonra Genel Başkan Kemal Türk- 

ler şu belirlemeyi yapıyor: 

“1 Mayıs a 13 gün var. Yarından 

itibaren 1 Mayıs’ı hazırlama çalışmalarını 

yoğunlaştırmalıyız. 

Güvenlik ekiplerimiz özellikle Ma- 

ocu ve goşist unsurların sızma girişimlerine 

karşı son derece uyanık 

olurken, diğer demokratik güçler 

karşısında ise, örgütsel disiplin 

içinde son derece esnek olmalıdırlar.” 

Halkın Kurtuluşu ve Halkın Bir- 

liği’nin yaptıkları ortak açıklama 

şöyle: 

“Bu yıl 1 Mayıs, faşist diktatörlüğe 

ve sosyal-faşizme karşı mücadelenin 

yükseltildiği, bu karşı devrimci 

unsurların geriletildiği bir 

gün olmalıdır. Revizyonist ihanetin 

yerlebir edildiği bir gün olmalıdır. 

Proleter devrimciler olarak 

bu görevi layıkıyla yerine getirebilmek 

için bu günden hazırlan- 

malıyız. ’ ’ 

Kitle, safları şöyle belirliyor: 

‘!Anarşizme, ‘sol ’ maceracı akım 

lara bünyemizde asla yer vermeyeceğiz. 

İşçi sınıfı düşmanı, anti- 

komünist, dolayısıyla demokrasi 

düşmanı bir akım olan Maoculu- 

ğun ezilmesi için var gücümüzü 

harcayacağız’ ’ 

Çatışmanın olacağını peşin olarak 

kabul eden günlük Politika gazetesi, 

MC’yi uyarıyor: 

“Başta İçişleri bakanı olmak 

üzere, tüm emniyet görevli ve yetkililerini, 

dışardan yapılması muh 

temel saldırılara ve sadece saldırganlara 

karşı tam bir tarafsızlık 

içinde davranmaya çağırıyoruz.” 

İlerici Yurtsever Gençlik şöyle 

düşünüyor: 

‘ ‘İGD, egemen güçlerin ve Maocu 

faşistlerin oyunlarını bozarak 

ilerliyor...Egemen güçlerin ve onların 

sol kolu Maocu faşistlerin 

provokasyonuna gelmeyeceğiz. 

Bu arada, İGD ile “Maocu” çatışmasında 

Sadık Canarslan öldürülüyor, 

böylece ağız dalaşına kan 

bulaşmış oluyor. Olay üzerine 

Halkın Birliği’nde şunlar yazılı: 

‘ ‘Rus sosyal emperyalizminin 

uşağı İGD ’li sosyal faşistler 19 Nisan 

1977 günü sabaha karşı yiğit 

devrimci Sadık Canarslan arkadaşımızı 

kahpece kurşunlayarak katletmişlerdir. 

.. Ok yaydan çıkmış 

tır. Faşist ve sosyal- 

faşist namlular; halkımızın 

demokrasi ve bağımsızlık 

mücadelesini 

durduramayacaktır. Sos 

yal-faşistlerin kanlı tertipleri, 

devrim 

çilerin 1 Mayıskutlamalarınıengelleyemeyecektir. 

Kitle’nin yorumu 

şöyle: 

“1 Mayıs İşçi 

Bayramı için 

yapılan hazırlıklara, 

geçen 

yılki gibi Ülkü 

Ocaklı koman 

dolar saldırırken, 

CIA’nın ve MİT1 in 

bu konuda Maoculara 

da görev verdiği anlaşılmaktadır. 

’ ’ 

Bu alıntıları, değişik 

siyasi hareketlerin yayınlarından 

sayfalar boyu 

uzatmak mümkün. 

Ama, içerik olarak birbirinden 

pek farklı belirlemeler 

yok. Şu kadarı 

açık olarak görülmektedir: 

1 Mayıs 1977’nin 

kapısında iki ana düşman 

grup çatışmak için 

sıraya girmişler ve bunu 

da legal basın yolu ile 

kitlelere ve tabi egemen 

güçlere, polis’e ve askere 

de duyurmuşlar. .Çatışmanın 

taraflarından 

biri “sosyal-faşist, sos- 

yal-emperyalist Rus uşa 

ğı” olarak, diğeri de 

‘(Maocu faşist, C1A sosyalisti, 

emperyalizmin 

5. kolu Maocular ’ ’ olarak 

sıfatlandırılmış... 

Burjuva basını ise 1 

Mayıs 1977’nin kapısında 

şunları yazıyor: 

‘ ‘Camlar kırılacak, arabalar tahrip 

edilecek..İnşallah aldanırız 

ama, kanlar akacak. 

1 Mayıs Alanında 

1 Mayıs 1977,76’dan daha da görkemli 

bir görünüş içinde başlıyor. 

Renk renk bayraklar, afişler, folklor 

ekipleri arasında yarım milyondan 

fazla bir kitle İstanbul’un 

her tarfından Taksim Alanına doğru 

ilerliyorlar. Daha sonra basında, 

polis telsizlerinde geçen şu 

cümleler yer alacak: “Alana girmek 

üzereler..Birazdan çatışma 

çıkacak. 

Politika gazetesinde 1 Mayıs 

1977 şöyle veriliyor: 

Taksim Alam’nda yarım milyonun 

üstünde insan vardı... Kemal 

Turkler kürsüye çıktığında, alanın 

çevresinde yabancı adlı yüksek 

oteller yıkılacaktı sanki alkışların 

titremesinden... Yüzbinlerin bayramlarını 

birlikte kutladıktan sonra 

bölük bölük ayrılmaları, ayrı 

bir görkem kazandırıyordu bayrama. 

. *' 

Pölitika, yazısını erken yazmış 

olsa gerekir. Çünkü, bölük bölük 

ayrılma olmuyor. Tersine, aynı gazetenin, 

Baskıya Girerken başlıklı 

bölümünde şunlar yazılı: 

“Beşyüzbini aşkın bir kalabalığın 

katıldığı bütün gözlemcilerin 

mutabık olduğu İstanbul'daki 1 

Mayıs töreni ’nin sonuna yaklaşıldığı 

sırada, Tarlabaşı caddesi yö 

İş başındaki MC hükümeti ile emperyalist kurmayların titizlikle hazırladıkları katliam, Sular 

İdaresi ve İntercontinantal Oteli’nin çatısından kitlelerin üzerine ateş açılması ile başladı. 

Panik içinde onbinlerce insan Kazancılar Yokuşu’na aktı. Ama, yol mavi bir reno ile tutulmuştu. 

Ve arkada 34 ölü ile yüzlerce yaran kalacaktı. 

nünden gelen ve Maoculardan ve 

çok sayıda kışkırtıcı ajandan oluşan 

bir grup silahlı saldırıya geçmiş 

ve Taksim Meydanı ’nda toplanan 

yüzbinlerce kişinin üzerine 

kurşun ve dinamit yağdırmaya 

başlamıştır. 

1 Mayıs güvenlik görevlilerinin 

bütün çabalarına rağmen önleyemediği 

silahlı saldırı, Taksim alanımda 

paniğe yol açmıştır. Ajanslar 

panik sırasında çok sayıda kişinin 

yaralandığını bu arada 

Maocularla kışkırtıcı ajanlardan 

oluşan grupla polis arasında silahlı 

çatışma çıktığını bildirmişlerdir. 

2 Mayıs’ta Burjuva Basını 

Son Havadis: Kızıllar Kudurdu! 

Günaydın: Maocu Vatan Hainleri 

İşçi Bayramını Kana Buladı! 

Vatan: Provakasyon! 

Milliyet: Taksim’de DİSK’in Mitinginde 

Maocu Bir Grup Ateş 

Açtı! 

Hürriyet: Mayıs Katliamı: 34 Ölü! 

Tercüman: Solcular Solcuları Kırıyor. 

Maocular DİSK’in İstanbul 

fda Yaptığı Mitingi Bastılar! 

Cumhuriyet: Bazı Kışkırtıcı Gruplar 

Silahlı Çatışma Çıkardı! 

Ve Solfun Dergileri 

İlerici Yurtsever Gençlik: Emperyalist 

güçlerin, işbirlikçi burjuvazinin 

düzenlediğ, CIA-faşist komandolar 

ve Maocu faşistlerin 

gerçekleştirdiği kanlı pazar! 

Halkın Birliği: Taksim Katliamının 

sorumluları MC ve sosyal- 

faşistlerdir! 

Genç Sosyalist: Yüzbinlere saldıran, 

34 yurtseveri katleden CIA- 

Faşist- Polis-Maocu saldırganlara 

lanet olsun! 

Halkın Kurtuluşu: 1 Mayıs Katliamının 

sorumluları faşist MC ve revizyonistlerdir! 

Ve 3 Mayıs tarihli Politika gazetesi: 

Disk Genel başkanı saldırılardan 

CIA güdümlü faşist ve Maocu 

komandoların sorumlu olduğunu 

belirtti. ’ ’ 

Bu belirlemelere Maocu gruplarca 

reformist sağ sapmacı, sınıf uzlaşmacısı 

olarak eleştirilen Aydınlık 

ekibi de şöyle katılıyor: Halkın 

Kurtuluşu, Halkın Birliği ve Halkın 

Yolu ’nun oluşturduğu üçlü 

oportünist ittifak ise bütün uyarılara 

rağmen birçok devrimciyi polisin 

tuzağına götürmüş, polise onbinlerce 

emekçiye saldırma fırsatı 

yaratmış, tam anlamıyla provokatör 

rölü oynamıştır. Onları defalarca 

ve ısrarla uyardık. Fakat onlar, 

işçileri Çar a kurşunlatan Papaz 

Gapon rolünü oynamakta 

direndiler. Şimdi üçlü oportünist 

şeflerin provokatör olduklarını 

ilan ediyoruz 

Devrimci Yol ise: “Sosyal- 

faşizm ve Maocu Bozkurt safsataları 

provokasyona hizmet etti * ’ yorumunu 

yapıyor. # * 

KURDISTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987

• 1886 yılının iik baharında Amerikan işçileri Şikago’da “8 Saatlik iş 

günü ve asgari ücret ” talebi ile genel greve gittiler. Eylem kanlı 

bir biçimde bastırıldı ve 11 Kasım 1887’de 4 işçi lideri asıldı. 

1889da toplanan II. Enternasyonalin I. Kengresi 1 Mayıs’ı 

işçi sınıfının “Birlik-Dayanışma ve Mücadele” gü-A 

nü olarak kabul etti. 

İşçi sınıfının dünya düzeyinde coşkun törenlerle kutlayageldiği 1 

Mayıs, Türkiye’de 1925’lerde yasaklandı. Ve ancak, 1976 Ma 

yısında kitlesel olarak kutlanabildi. Türk burjuvazisi, 1 mayıs’ı 

‘‘Bahar Bayramı” olarak ilan etmişti. 12 Eylülcü generaller, bunu 

da yasakladılar. Halen Türkiye’de 1 Mayıs yasaklı durumdadır. 

D 11 Kasım 1887’de dört işç i liderinden b iri olan A lbert PARSONS, ölmeden önce karısına yazdığı 

mektupda şunları yazıyordu; 

' ‘Bu kelim eleri yazarken, adlarınız üzerine gözyaşlarını damlıyor. B ir daha hiç karşılaşmayacağız. 

Ah sevgili çocuklarım, nasıl içten, derinden seviyor sizi babanız. Sevdiklerimiz 

için yaşamakla gösteririz sevgim izi ve gerektiğinde sevdiklerim iz için ölmekle de gösteririz 

sevgimizi. Benim hayatımı ve doğal olmayan haksız ölümümü, başkalarından öğreneceksiniz. 

Babanız özgürlük ve m utluluk uğruna gönüllü olarak canın vermiş bir kurbandır. Size, 

miras olarak şerefli bir ad ve yapılm ış bir görev bırakıyorum. Onu koruyun, bu yolda yürüyün. 

Kendinize karşı doğru olun, o zaman başkalarına karşı sahte olamazsınız. Yaratıcı 

uyanık ve neşeli olun. 

Anneniz! O kadınların en yücesi en şereflisidir. Onu sevin, sayın ve öğütlerine uyun. 

Çocuklarım, değerli varlıklarım; bu mektubu yalnız sizin için değil daha doğmamış çocuklar 

için de, ölen bir kişinin ölüm y ıl dönümlerinde okumanızı istiyorum. Yavrularım 

elveda! 

____________________________________ _____________________________________________________________________Babanız 

Kurtuluş, Bağımsız Türkiye ve 

Emeğin Birliği’nin ortak açıklamasında, 

DİSK yöneticileri suçlanıyor: 

“ Disk Yöneticileri'hin 

katıldığı toplantıda, AP, Sular 

idaresi ve Intercontinental Oteli 

binalarında mevzilenenlerin 

‘Maocular' olduğu yolunda gülünç 

bir iddia ileri sürülmüştür. 

Bu, faşistlerin bu işte aktif olarak 

görev aldığı gerçeğini gizlemekten 

başka bir şey değildir. ’ ’ 

Ürün dergisinde ise şunlar yazılı: 

“Beri yandan 1 Mayıs tertibine 

adı karışan bazı unsurları nedense 

hala bünyesinde barındırmakta 

ısrar eden ‘Vatan’ gazetesinin 

6 Mayıs tarihli sayısında 

Emil Galip Sandalcı adlı kalemşor, 

işi ilk kurşunun DİSK tarafından 

geldiğini söylemeye kadar 

vardırdı. Hala bir ‘Üçüncü YoT 

aramaya çalışarak Maoculara 

göz kırpan, Maocularla birlikte 

ayrı 1 Mayıs mitingi düzenlemeye 

kalkışan Mihri Belli gibi kaşarlanmış 

likidatörler ise ne kadar 

yerlere yata kalka *keskin devrim 

ci ’ sloganlar atsalar boşuna... 1 

Mayıs 1978 ’in güvenlik içinde 

kutlanması için, kışkırtıcı ajanları, 

Maocu elebaşlan işçi sınıfına 

sergilemek gerek. Maoculara 

karşı amansız ideolojik mücadeleyi 

daha da şiddetlendirmek kaçınılmazdır. 

Maocuların yanı sıra 

havaya kurşun sıkmayı, kadınlan 

siper alıp ateş etmeyi devrim 

cilik sanan, kitle gösterilerinde 

olay çıkartmaya ‘halk savaşı ’ diyen 

goşistleri yola getirmek için 

uğraşmak gerek. 

Ve Kiirtler 

Genel olarak değerlendirmeler 

bu çerçevede devam ediyor. Açık 

olan bir şey varsa o da, 1 Mayıs 

1977’nin, sosyalistler açısından 

somut bir bozgun, kanlı bir yenilgi 

olmasıydı. Bu da acımasız bir 

özeleştiriyi gerektiriyordu. Fakat, 

bu yapılmadı. Ama başka 

şeyler yapıldı. Yapılan şeyler arasında 

resmi ideolojinin temelleri 

ni oluşturan anti-kürdizme sığınmak 

vardı. Kurban gene ortadaydı: 

KÜRTLER!!! 

2 Mayıs tarihli Tercüman ilk 

sayfasında bir resim yayınlıyor ve 

altına şu not düşülüyordu: “ 1 

Mayıs mitinginin bir anda savaş 

alanına dönmesinde Maocu militanların 

kürtçe sloganları rol oynadı. 

Mitingde taşınan pankartlar 

arasında da kürtçe yazılara 

rastlanıyordu. Yukarıda 1 Gulan 

Rızgari-1 Mayıs Bayramı ’ yazılı 

kürtçe pankart görülüyor. 

Aynı gün Hürriyet’te ise şunlar 

yazılı: ‘!. Ellerinde Kurtuluş ’ 

yazılı büyük bir pankart bulunan 

grup Halklara Özgürlük9 diyerek 

yürümeye başladı...Maocu 

grubun arkasında yürüyen 50 kişiden 

ikisi *Kürtlere Özgürlük’ 

diye bağırarak aniden bellerindeki 

tabancaları çekip, Taksim Alanında 

bulunan onbinlerce insanın 

üzerine hedef gözetmeksizin 

yaylım ateşi açtı.” 

Ardından gazetelerde şu yorumlar 

yer aldı: Mitingi provake 

edenler kürtçü militanlardır, ma- 

ocuların ardından alana girmişlerdir, 

kürt bayrağı açılmıştır; ve 

olaylarla ilgili kısa metrajlı filmler 

MİT tarafından incelemeye 

alınmıştır...” 

Ve arkasından Türkiye’de şehir 

merkezleri baştan başa şu afişle 

donatılıyordu: Kiirtçülük: Son 

kanlı olayların içyüzü! 

Afiş Dünya gazetesi tarafından 

hazırlanmıştı. Bir seri yazıyı duyuruyordu. 

Afişin ortasındaki 

Kürtçülük kelimesinin bir yanına 

da Bıji Azadi-Bıji Rızgari sloganı 

yerleştirilmişti. 

Günaydın gazetesi ise, dev harflerle 

“Bayrağımızı Yırttılar” diyordu. 

Batman’da Türk bayrağının 

yırtılarak, yerine Kürt bayrağının 

asıldığı haberi veriliyordu. 

Ecevit’te boş durmuyor ' ‘Halklara 

özgürlük diyenlerin üstüne yürüdüm, 

onların burunlarını sürttüm, 

böylece oylarımız arttı” di 

yordu. Türkeş, silahların 

gölgesinde Dersim’e giriyor, general 

Ali Fethi Esener ise, ' ‘Dedelerinizin 

kemikleri çürümedi, 

haddinizi bilin ’ ’ diyerek mazlum 

Kürt emekçilerini tehdit 

ediyordu. 

Olaylardan sonra dikkatler, 

Kürt halkının üzerine bilerek, isteyerek 

çekildi. Sol ciddi ve tutarlı 

bir durum değerlendirmesi 

yapmadı. 78 1 Mayısında ise, 

Kürt kavramı, Kürtçe sözler bütünü 

ile yasaklandı. Durumu protesto 

eden Rızgari siyaseti, törene 

boş pankartlarla ve ağızları bant- 

lanmış göstericilerle katıldı. 

79’da İstanbul, 1 Mayıs törenlerine 

kapatıldı. 80’lerde günde ortalama 

20 kişinin öldürüldüğü 

bir Türkiye’de Taksim Alanı 

tanklarla kuşatılmıştı. 

Böylece Şeyh Sait hareketi ile 

bağlantılı olarak uygulamaya geçirilen 

Takrir-i Sükun’la susturulan 

Türkiye, 50 yıl sonra gene 

Kürt sorunu ile şu ya da bu biçimde 

bağlantılı olarak yeni yasalar 

ve yasakların getirileceği 12 Ey- 

lül’e doğru yuvarlanıp gitti. 

Bu gün Türkiye gene 1 Mayısları 

kutlayamıyor. Bu kez, burjuvazi 

1 Mayıs’ı Bahar bayramı” 

olarak da ortadan kaldırdı. 

Sol’un kendi içinde sürdürdüğü 

sınır tanımayan ideolojik mücadelenin, 

genel devrimci harekete 

neye mal olduğu bu gün biraz daha 

açık görülebiliyor. Ayrıca, bütün 

bir cumhuriyet tarihinin defalarca 

kanıtladığı bir gerçek de, bu 

gün bütün çıplaklığı üe ortada 

duruyor: Türkiye’de Kürt sorunu. 

Bu sorun, çağdaş demokratik bir 

çözüme ulaşmadığı sürece, demokrasi 

mücadelesinin başa götürülmesinden 

de, toplumun de- 

mokratikleştirilmesinden de söz 

etmek mümkün olmadığını altını 

kalınca çizerek belirtmek gerekiyor. 

Sosyal Demokrasi 

□ İsveç Sosyal Demokrat Partisi Başkam ve 

İsveç Başbakanı Olof Palme’nin katledilmesinden 

sonra, sosyal demokrasinin ilericiliği, 

barışseverliği, demokratikliği ve radikalizmi 

üzerine çok şey yazılıp-çizildi. Sorun, 

halen tartışılıyor. Soru şu: sosyal demokrasi 

İsveç’te ne yapmıştır ve kime hizmet etmektedir? 

• İsveç işçi sınıfı hareketi bir hayli zamandan 

beri sosyal demokartlar tarafından yönetiliyor. 

Elli yıla yakın bir zaman dilimi içinde 

sosyal demokratlar iktidarı ellerinde tutuyorlar. 

Devlet, sendikalar, bürokratlar, halk hareketleri, 

basın ve halkın büyük bir bölümü 

sosyal demokratlaşmıştır. Sosyal demokrasi 

topluma egemen kılınmıştır. Denilebilir ki 

dünya çapında sosyal demokratlar, ilk olarak 

kapsamlı iktidar olanaklarını İsveç’te oluşturdular. 

Sosyal reformizm tüm yönleri ile 

hayata geçti. Ülke sosyal reformların deneyim 

merkezi haline geldi. Siyasi iktidarı sağlamlaştırmak 

için, köklü önlemler alındı; 

sosyal içerikli reformlara öncülük verildi, refah 

devleti stratejisi uygulanarak, halkın göreceli 

hayat standardı yükseldi. Bu uygulama 

ile kapitalizmin pislikleri, haksızlıkları ve 

sömürüsü örtbas edilmeye çalışıldı. Çünkü 

gerçekleştirilen tüm reformlar ve önlemler, 

ne kapitalist düzenin dışına çıkabildi, ne de 

kapitalizmi tehdit edebildi. Sermaye toplununum 

sertlikleri yumuşatıldı, makyajlandı, 

ambalajlandı ye ‘ orta yol ’ ’ diye piyasaya sürüldü. 

Buna İskandinav Sosyalizmi diyenlerin 

sayısı çoğaldı ve böylece sosyalizm ve 

sosyal reformlar birbirine karıştırıldı. 

Özünde piyasaya sürülen toplum modeli, 

kapitalist düzenin rasyonalleşmesi ve sömürünün 

yükselmesidir. Çünkü gerçekleşen 

sosyal reformlar ve ileriye doğru atılan tüm 

adımlar, fınans-kapitalin onayından geçmiştir, 

onun imzasını taşımaktadır. İsveç sermaye 

çevresi, iş pazannda, sosyal barıştan yana 

bir tavır takındı. Bu görevi yerine getirecek 

gücün sosyal demokratlar olduğunu iyi kavramış 

olan sermaye çevreleri sosyal demokratlarla 

uzlaşma yolunu seçtiler. İsveç işçi sınıfı 

hareketi böylece dizginlendi, eğitildi ve 

mücadeleci geleneğinden uzaklaşmaya başladı. 

Her konuda uzlaşma ve tüm sosyal, ideolojik 

ve ekonomik çelişkilerde, ortak noktayı 

seçmek, reformist ideolojinin temelini 

oluşturdu. 

İsveç Sosyal Demokratlan ilk defa 1933 yılında 

iktidar oldular. O günden bu yana uyguladıkları 

ekonomik program, ünlü burjuva 

iktisatçısı, Keynes’in teorileri oldu. İktidara 

gelir gelmez, Sosyal Demokratlar kapitalizmi 

onarmaya başladılar. Liberal burjuvazinin 

yardımı ile çeşitli alanlarda reformlar 

gerçekleştirildi. Çalışma pazarına, eğitim 

sektörüne, sosyal ve kiiltür alanında yenilikler 

getirildi. Örneğin işsizlere ekonomik yardım 

yapıldı. İşçilerin ve memurlann çalışma 

saatleri düzenlendi. Okul malzemeleri çocuklara 

bedava dağıtıldı. Konut yardımı verilmeye 

başlandı. Sağlık sigortası uygulamaya 

konuldu. Genel bir emeklilik reformu 

gerçekleştirildi v.s.. 

Son yılların en çok tartışılan reform önerisi 

ise ücretli fonları oldu. İsveç burjuvazisi önce 

sokaklara döküldü. Kampanyalar başlattı, 

yürüyüşler düzenledi, kitaplar yazdı v.s... 

Çünkü ücretli fonlan burjuvaziye göre sosyalizm 

demekti. “Sosyalizm geliyor”, 

“Diktatörlük geliyor” sloganlan ile ücretli 

fonlan büyütüldü ve kamuoyunun gündeminde 

birinci sırada yer aldı. Fakat ücretli 

fonlan gerçekliştirildikten sonra, sanıldığı 

gibi burjuvazi için büyük bir tehlike oluşturmadı. 

Tersine kapitalist düzen, ücretli fonları 

ile kendi temellerine daha iyi oturdu. Çünkü 

son zamanlarda ücretli fonları ile finans- 

kapital de ilgilenmeye başladı ye ticari ilişkileri 

geliştirme yolunu seçti. Ücretli fonları 

da sosyal demokrasi gibi, kapitalizm ile sosyalizm 

arasında kimliksiz bir hale getirildi. 

İsveç burjuvazisi önce alışagelmiş yöntemle 

ve İlericilik 

Cihangir ŞERO 

ri ile ücretli fonlarına çok sert çıkıştı, daha 

sonra da eleştiriler yağdırmaya başladı. Fakat 

giderek, İsveç burjuvazisinin ses tonu değişti, 

yakınlaşmalar oldu ve şimdi de banş 

yollan araştırılıyor. İyi temeller üzerine 

oturturulmuş bir evlilikte normal olarak bazen 

kavgalar, gürültüler, kırgınlıklar olur, fakat 

bunlar uzun sürmez. Bu kırgınlıklar, 

eleştiriler, evliliğin tuzunu biberini oluşturur. 

Bu sosyal demokrasi ve fmans-kapital 

evliliğinde de böyledir, böyle olmuştur. Bu 

evliliği bozacak siyasi dalgalar henüz güçlü 

değildir. Bundan sermayenin de haberi var. 

Onun için de sermaye çevreleri gayet rahat ve 

akıllıca hareket ediyorlar. Fakat hesaplaşma 

günlerinin de geleceği kesindir. 

İsveç’in Sosyal Demokrat toplumunda, 

mülkiyet belli fınans çevrelerinin ellerinde 

toplanmıştır. Çeşitli aile ve akraba gruplan- 

na bölünen sermaye çevrelerinin sayısı, ülkenin 

nüfiıs oranına göre çok azdır. Bir kaç 

yıl önce, bu aile ve akraba gruplannm sayısı 

onbeş iken, şimdi yanya inmiştir. Bunlardan 

sadece Wallenberg grubu 150 bin işçi çalıştırmaktadır. 

Diğer büyük sermaye gruplan 

arasında, Handels Banken (Ticaret Bankası), 

ASEA, VOLVO, LM. ERİKSON, 

SKANSKA CEMENDT (Avrupa’nın en büyük 

konut firması) vardır. Bu fınans çevrelerinin 

büyük bir bölümü dış ülkelere yatınm 

yapmaktadır. Dış ülkelere yapılan yatırmı 

oranı 1970’de % 22 civanndadır. Aynı yıl 

Amerika’nın dış ülkelere yaptığı yatırım oranı 

ise % 20’dir. Bu oran 80’li yıllarda daha da 

artmıştır. Sermaye birikimi yoğunlaşmış, sömürü 

oranı yükselmiş ve emperyalist yayılma 

siyaseti, yeni pazarlar bulmak adı altında, 

yeni biçimlere bürünmüştür. 1984 yılının 

rakamlarına göre; İsveç’in en büyük 20 şirketinde 

çalışan işçilerin sayısı 600 bin civa- 

nndadır. Nüfusu 8 milyon olan bir ülkede 

600 bin işçi çalıştıran şirketlerin büyüklüğünü 

kavramak için iktisatçı olmak gerekmez. 

Bu en büyük 20 şirkette çalışan 600 bin işçinin, 

yansı yabancı ülkelerde çalışmaktadır. 

Bu ülkeler arasında Şili, Güney Afrika, Irak 

ve İran gibi ülkeler baş sıralardadır. Açıktır 

ki, demokratik ve sendikal haklann ayaklar 

altına alındığı bu ülkelerde şirket kurarak 

ucuz işgücünden yararlanmak ve sömürüyü 

artırmak ne kadar kirli ve çirkin ise, bunu 

başka biçimler içinde kamuoyuna sunup, kamu 

oyunu aldatmak da o kadar çirkin ve 

kirlidir. 

Yukanda saydığımız dev şirketlerin bazıla- 

nnın yabancı ülkelerde çalıştırdığı işçi sayısı, 

ülkede çalıştırdıklan işçilerin sayısından 

fazladır. Toplam olarak, örneğin ELEK- 

TROLUX şirketinde çalışan 90 bin işçiden, 

60 bini yabancı ülkelerde çalışıyor. SKF şirketinde 

çalışan toplam 42 bin işçiden, 35 bini 

yabancı ülkelerde çalışmaktadır. Bu rakamlar 

açık olarak İsveç’deki sermaye ihracının 

çok yüksek boyutlarda olduğunu göstermektedir. 

İsveç Komünist Partisi eski başkanı Her- 

mansson İsveç’i “Küçük, fakat aç olan 

emperyalist bir ülke” olarak nitelendirmişti. 

Bu görüşe katılmamak elde değil. Bir yandan 

banş ve özgürlükten söz eden devlet yetkilileri, 

diğer yandan yoksul ülkelerin işçilerini 

iliklerine kadar sömürmekte, onlan köleliğe 

mahkum eden ülkülerle ticareti 

geliştirmektedir. Bir yandan savaşan ülkelere 

silah satılmakta, diğer yandan ise dünyaya 

banş güvercinleri salmaktan da geri kalınmamaktadır. 

(Ecevit’te Kıbns’ı işgal ederken 

aynı şeyi yapmıştı !). Bu politika Palme zamanında 

da mevcuttu ve hala da yürürlüktedir. 

Evet, İsveç Emperyalist bir ülkedir. Ülkede 

eşitsizlik oranı oldukça yüksektir. Nüfusu az 

olan bir ülkede 130 binin üzerinde işsiz varsa, 

sosyal yardım alanlann sayısı 500 binii 

geçiyorsa, ücret farkı l’e 100 ise, bu ülkede 

bozukluklar olduğunu gösterir. Fakat her şeye 

rağmen, sosyal demokratlar, burjuva demokratik 

anlamda demokrattırlar. Ve İsveç 

dünyada, en gelişmiş burjuva demokratik ülke 

sıfatım taşımaktadır. Bu bir çelişkidir şüphesiz, 

ama gerçekliktir de. 

Türkiye’de sosyal demokrasiye gelince, o, 

kendi gerçekliği içinde başka bir yazımızın 

konusu olacak... 

Nisan 1987 • Stocholm 

KÜRDİSTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987 RUPEL • SAYFA 5

Büyük Ermeni Jenosidi ★ ★ ★ ★ Jirayr KOTCHARIAN 

‘ ’Anayarduımızdan söküldük’ ’ 

ANK • Atina 

Ermeni Halksal Hareketi Atina örgütü, 

Büyük Ermeni Jenosidi’nin 72. yıldönümü 

nedeni ile Atina’da bir konferans düzenledi. 

Konferans’ta, Dünya Halklarının 

Kurtuluşu ve Hakları Birliği yönetim 

kurulu üyesi Mikhailidis Haralam- 

bidis ile, Ermeni Sorunu Informasyon- 

Dökümanter ve Araştırma Merkezi Almanya 

Seksiyonu sorumlusu Jirayr 

Kotcharian konuştular. Konferans’a 

EDA partisi ile çeşitli sendikalar mesaj 

gönderdi. 

Ermeni Halksal Hareketi adına konferansı 

açan konuşmacı, “Aradan 72 yıl 

geçti. Ama, Türklerin (Türk Burjuvazisinin) 

yayılma amaçları değişmedi. Biz- 

ler; XX. yüzyılın ilk büyük katliamından 

önce nasıl yaşıyorduysak, öyle yaşamak 

istiyor; bir halkın gene Türk 

sultanlarının kurbanı olmaması için mücadele 

e d iy o r u z dedi. Konuşmacı, 

sözlerine şöyle devam etti: “Bizier Ermeni 

yurdundan sökülüp atıldık. Vatanımıza 

dönmek için mücadele ediyoruz. 

Türk yayılmacılığına karşı mücadelemizi 

sürdüreceğiz. Ermeni halkının da, diğer 

halklar gibi kendi vatanında doğma 

ve ölme hakkı vardır 

Mesajların okunmasından sonra söz 

alan M. Haralambidis, özetle şunları 

söyledi: 

“İlkokulda bize bir kaç şiir ezberletiliyordu. 

Katiiam, soykırım, parçalama 

vb.. Kavramların kendilerine özgü anlamları 

vardır. Belirli içerikleri vardır. 

Bu kavramların anlamlarının Yunan politik 

yaşamında yeteri kadar anlaşıldığına 

inanmıyorum. Bu bizim için büyük 

bir boşluktur. 

Jön-Türkler akımı, genel olarak reformları 

öngören burjuva devrimi diye 

anılır. Ben, böyle düşünmüyorum. Jön- 

Türk hareketi, jenosidleri beraberinde 

getiren ırkçı bir harekettir. Örneğin, 

Kürtler bu gün kurtuluş ile imha (jeno- 

sid) arasında bulunmaktadırlar. 

Ermeni katliamının sınıfsal boyutu 

üzerinde de durulmalıdır. Yanlız, bu sorunun 

bir boyutudur. Sorun, bütün boyutları 

ile ele alınmalıdır. Bilindiği gibi, 

Ermeni katiiamının sınıfsal boyutu içinde, 

feodal Osmanlı ile “yabancı” burjuvazi 

arasındaki çatışma durmaktadır. 

Osmanlı sermayesinin % 94’ü yabancılarındı. 

Bunun % 55'i Yunan ve % 10’u 

Ermenilerindi. Katliamlarla birlikte bu 

büyük mali güç gaspedildi. 

Türkiye'deki durum, iç ve dış etmenleri 

ile Güney Afrika'dan pek farklı değil. 

Şunu da belirtmek isterim, katliama uğrayan 

Ermenilerin, tüm Ortadoğu halkları 

gibi kendi kendilerini yönetme haklan 

vardır 

M. Haralambidis’ten sonra, Jirayr 

Kotcharian söz aldı. Kotcharian konuşmasını 

ermenice yaptı. Konuşma, yu- 

nancaya çevrildi. Kotcharian konuşmasında 

Tanzimat Fermanı ile Osmanlı’mn 

hristiyanlara ve diğer azınlıklara getirdiği 

haklara işaret ettikten sonra özet olarak 

konuşmasına şöyle devam etti: 

“Türk-Rus savaşından sonra, Ermeni 

sorunu Berlin'de uluslararası diplomasiye 

girdi, (1888). Berlin anlaşmasının 61. 

maddesine göre, Osmanlı, Ermenistan1 

da reformlar yapmaktan vazgeçme sözü 

verdi. Fakat, her zaman olduğu gibi, bu 

defa da sözünde durmadı. Anlaşmanın 

yürürlüğe girmesi konusunda taraf olan 

devletlerin ilgisizliği ve OsmanlInın artan 

baskısı, Ermenilere, kendi sorunlarını 

kendilerinin çözmesi gerektiğini anlatıyordu. 

Bunu takip eden yıllarda, 

Balkanlarda olduğu gibi, Ermenistan'da 

da halk hareketleri ortaya çıkmaya başladı. 

1890'lı yıllarda hayatın çeşitli alanlarında 

gizli kuruluşlar ve nihayet politik 

organizasyonlar ortaya çıktı. Ermeni 

kurtuluş hareketi, Türk gericiliğinin 

hortlamasına neden oluyordu. Türkler, müslü- 

man olmayan halklara karşı çeşitli baskı tedbirleri 

almaya başladılar. 1839 ve 1856 fermanlarında 

sözü edilen reformların uygulanmasından 

da vazgeçildi. 

Sultan Abdulhamid, Pan-isîamizmi öne çıkararak 

Ermeni hareketinin boğulması için mücadeleye 

başladı. 1894-1896 yıllarında ilk Ermeni 

toplu katliamları yapıldı. Müslüman halk 

Ermeni halkı sürgünlerde sefalet ve açlık içinde kendi kaderine terkedildi. 

ile beraber; Kürtlerden oluşan Hamidiye Alaylan, 

Ermenileri katletmek için seferber edildiler. 

Eylemcilere karşı herhangibir önlem alınmıyordu. 

Ermenilere karşı yapılan bu ezme eylemlerinin, 

milletlere dayalı olduğuna dair 

kuşkulanmız var. Çünkü, Ermeniler, Abdulhamid'e 

karşı mücadele eden gruplann içinde 

yer alıyor, onlarla beraber Hamid rejimine karşı 

mücadele ediyorlardı. 

10 Haziran 1908'de yayınlanan bir ferman 

ile, Ermeni Anayasası'na yeniden hayat 

hakkı verildi. Bu da, reformlara girişileceği 

hakkında Ermeniler arasında yeni bir umut 

yarattı. Bu umutlar, Jön-Türk ırkçılığının 

gözden uzak tutulmasına neden oldu. Çünkü, 

Jön-Türk ırkçılığı, Turan ideolojisi ile, 

Büyük Türkiye için mücadeleyi önüne koymuş 

ve Küçük Asya'dan Çin içlerine kadar 

| RÛPEL • SAYFA 6 __________________ KURDISTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987

olan alanda bütün Türkleri birleştirmeyi 

hayal ediyordu. Bu dev devlet 

içinde ise, başka halklara hayat hakkı 

yoktu. Jön-Türklerin iktidarı ile beraber 

Ermeni katliamı da başladı. 

1909’da Klikya’da 30 bin Ermeni katledildi. 

Bununla beraber başlıca Ermeni 

örgütü olan Taşnak Partisi, 

Jön-Türklerle ilişkisini sürdürmeye 

devam etti. 23 Haziran 1913 'de İttihatçılar 

iktidarı ele geçirdiler ve liberal 

Türklerle ilişkilerini tümü ile 

kopardılar. 30 Ekim 1914'de Türkiye, 

Almanya, Avusturya-Macaristan 

kampında yer alarak savaşa girdiğini 

ilan ettiği zaman, İttihatçılar da kendi 

emperyalist planlan çerçevesinde 

20 milyonluk Turan ülkesini kurmak 

umudu ile, İran, Kafkasya ve İç Asya'ya 

yöneldiler. 

5 Ağustos 1914’de Enver Paşa, 

Teşkilat-ı Mahsusa isimli gizli bir 

polis örgütü kurdu. Örgüt, Hitler’in 

SS’leri ile büyük benzerlikler taşır. 

Örgütün Genel Sekreteri Dr. Nazım, 

Ermeni sorunu hakkında 1915 başlarında 

şunları söylüyordu: 6 6Eğer Er- 

metlilerin temizlenmesi tamamlanmazsa, 

bu bize zarar verecektir. 

Çünkü, arada, Araplar ve 

Kürtler de var ve biz, böylece 

üçüyle birden savaşmak zorunda 

kalacağız. Bu nedenle Ermenile- 

rin kökünden sökülüp temizlenmesi 

gerekir. Topraklarımız üzerinde 

bir tek kişileri bile kalmamalıdır. 

Ermeni isminin unutul- 

nna karşı gelmek suçu ile tutuklandılar. 

25 ve 26 Nisan’da da tutuklamalar 

devam etti. Kısa bir süre cezaevinde 

tutulan bu Ermeniler; Ayaş, 

Çankırı ve Adana bölgelerindeki 

mahkemelerde yargılanmak üzere 

gönderildiler. Bir bölümü Adana- 

Halep yolu üzerindeki Diyarbekir’e 

gönderildiler. Bunların büyük bir 

bölümü Kapadokya’da katledildi. 

Diğerlerine ise Diyarbekir'de ağır işkenceler 

yapıldı. Katliamlara tahammül 

edemeyen Diyarbekir Piskoposu, 

intihar etti. Bu 600 Ermeni aydınından 

yalnızca 8’i kurtulabilmiştir. 

25 May ıs9ta yürürlüğü giren bir kanunun 

3. maddesine göre, askeri komutanlara, 

tek tek insanları ve grupları 

bir yerden başka bir yere sürme 

yetkisi verildi. Bu da katliamın devlet 

eli ile yasal uygulaması anlamına 

geliyordu. Sürgün bölge bölge uygulandı. 

Bütün bir yıl devam etti. Batı 

Ermenistan'dan başlatılan sürgün, 

sonbahara doğru Mezopotamya'dan 

sürgünlerin yapılmasına ulaştı. Sürgünler; 

katliamlarla dehşet içinde 

yapıldı. Talat paşa, sürgün gerekçesi 

olarak, Ermenilerin silahlandığını 

gösterdi. Onlara hayat hakkı tanınmamıştı. 

Suriye çöllerine sürülenler 

açlık ve sefalet içinde yok oldular. 

Pontus'ta yaşayan Ermeniler ise, kayıklara 

doldurulup Karadeniz'e bırakıldılar. 

(...) 

Katliamın sonuçlarına gelince, 

unutmamak gerekir ki, halkımızın 

Klikya'ya yerleşiyordu. Bu arada, 

1923'te, Lozan anlaşması ile Ermenistan'ın 

durumu onaylandı. 

İstanbul'daki Ermeni Partikhane- 

si'nin açıklamalarına göre, bu gün 

Türkiye'de 70 bin Ermeni yaşamaktadır. 

Bunların 60 bini, İstanbul'da 

ikamet etmektedir. Lozan'da hristi- 

yan azınlıklara verilen haklardan 

bunlar da istifade etmektedirler. 

Ama, bu sadece sözde böyledir. Bu 

haklar; Türk hükümetleri tarafından 

çiğnenmiş, işlemez hale getirilmiştir. 

Örneğin, okul döneminde Ermeni 

çocukları hızla assimile edilmektedir. 

Resmi dil türkçedir. Herkes 

Türk sayılmaktadır. Bu bir anayasa 

emridir. Rumlar, Ermeniler; Yahudi- 

ler, ulusal azınlıklar olarak değil, 

dinsel gruplar olarak tanımlanır. Diğer 

hristiyan azınlıklar gibi, Ermeniler 

de günlük hayat içinde durmadan 

rahatsız edilirler; baskı altında tutulurlar. 

Özellikle, mecburi askerlik 

gençler için başlıbaşına bir işkencedir. 

1985'de Türkiye'yi ziyaret eden bir 

Alman Bakanı, Ermeniler'in maruz 

kaldıkları zulmu anlattı. Buna göre, 

Ermeniler aile isimlerini, soy isimlerini 

alamamakta, zorla assimile 

edilmektedirler. Ermeni klişeleri, 

mezarları, vakıf binaları sürekli tecavüzlere 

uğramaktadır. Ermeni 

toplumu bütünü ile terörize edilmiş, 

etkisizleştirilmiştir. 

Konferansa katılanlar soldan sağa: Azadouhi Sarian, Sifis Kassesian, Jirayr Kotcharian ve Michalidis Haralambidis 

ması gerekir. Çok iyi bir dönemdeyiz. 

Daha iyi bir fırsat ele geçmez. 

Büyük güçlerin herhangibir müdahalesi 

sözkonusu olamaz. Gazetelere 

geçen protestoların ise hiçbir 

değeri yoktur. Eğer protestolar 

olacaksa, tamamlanmış bir olaya 

karşı olacak! Bir tek Ermeni bile 

kalmamalıdır. Bu zorunlu bir sınırdır. 

Belki içimizden bazıları 

böyle bir korsanlık için izin vermez. 

‘ Yaşlıların, sakatların, çocukların 

imha edilmesi ile ne kaza- 

mlabilir, bunlardan ne tehlike 

gelebilir9 diye düşünebilirler. Rica 

ederim baylar! Bu kadar güçsüz 

olmayınız. Bu bir hayal hastalığıdır, 

Şubat ayının son haftasından itibaren 

Ermenilerin işlerine son verilmeye 

başlandı. Ermeni örgütleri 

fesh edildi. Ermeni asıllı subayların 

büyük bir bölümü yargılanarak mahkum 

edildiler. Erler ise, Amele Taburlarıma 

sürüldü. 

Ermeni evleri silah arama bahanesi 

ile sürekli basıldı. 4 nisan'da İstanbul'da 

bulunan bir kısım Ermeni aydını, 

burayı terkettiler. 24 Nisan'da 

600 Ermeni aydını hükümet kararla- 

çektiği acılar günümüze kadar süregelmiştir. 

Vahşet, sadece 1915-17 yıllarında 

katledilen 1.5 milyon Ermeni 

ve gasbedilen milli zenginliklerle sınırlı 

değil. Biliniyor ki, sürgüne giden 

Ermenilere (Iran, Kafkasya, Yunanistan, 

Avrupa'nın değir ülkeleri), 

hiçbir yardım eli uzatılmadı. Avrupa'nın 

müslüman dünya ili ilişkileri, 

Ermenilerin sahipsiz kalmasına neden 

oldu. Ermeni katliamı, Batı'da 

olduğu kadar, Doğu 'da da ilgisizlikle 

yüzyüze kaldı. Büyük Ekim Devrimi 

sonrası, kapitalist dünyadan ko- 

puşma döneminde, Kemalist hareket, 

eski düşman Rusya'da kendisine 

ittifakçı buldu. Devrim rusyası, Kemalist 

hareketin ırkçı-milliyetçi temellerini 

görmezden geldi. “Devrimci 

Kemal"e destek verdi. 

Batı da, Kemal'in “Modernleşme" 

uygulamalarına alkış tuttu. Kemal- 

in, arap alfabesini bırakıp, latin alfabesini 

alması, fes'i çıkarıp, şapka 

giymesi devrim sayıldı. Oysa bunların 

devrim ile bir ilişkisi yoktu. Rusya, 

komünistlerin ezilmesine kadar, 

Kemal'e silah ve altın verdi. Bu yardımlar 

yapıldığı süre içinde ise, Kemal'in 

rejimi, Batı Ermenistan ve 

Bu gün Ermeniler anayurtlarının 

yalnızca ondabirinde yaşamaktadırlar. 

Bu bölge de Sovyetler Birliği'nin 

sınırları içindedir. Sovyet Ermenis- 

tanı olarak temsil edilir. Dünya daki 

toplam 7 milyon Ermeni'nin %41,6' 

sı Sovyet Ermenistanı 'nda yaşamaktadır. 

Sovyet Ermenistanı gelişmiş, 

verimli bir ülkedir. İran, Irak, Suriye 

ve Lübnan'da yaşamak zorunda olan 

Ermeniler de, buralarda kültürlerini 

ve gelenklerini koruma açısından 

daha iyi şartlara sahiptirler. Ama, 

Avrupa ve Amerika'da, Ermeniler 

hızla assimile olmaktadırlar. 1970'li 

yıllarda başlayan ve Türk diplomatlarını 

hedef alan eylemler, bu anlamda, 

bir intikam amacının ürünleri 

değillerdi. Fakat dağılmış, parçalanmış 

Ermeni koplumunun durumuna 

dikkatleri çekmek içindi. Ermeni 

toplumunun Orta-doğu'dan kopmasını 

ve gelişmiş batı ülkelerine akmasını 

isteyen eğilimlere karşı bir 

tepkiydi. Silahlı eylemlere katılan- 

lar, Lübnan gibi enerjik bir toplumdan 

geliyorlardı. Politik kişilerdi. 

Bunlar, Avrupa ve Amerika'daki Ermenilerin 

“sözlerine" karşılık, “Eylem"! 

e başarıya ulaşılacağına inan- 

“E n Büyük” Bireyler (2) 

□Biçimsel değişikliğine rağmen, Kürdistan Ulusal Kurtuluş 

Mücadelesi, uluslararası düzeyde verilen ulusal kurtuluş 

mücadelesinden çok ayrı olmayacaktır. Bu, mücadeleyi veren 

güçlere bağlı olmakla, mücadeleyi veren güçlerin öznel 

niyet ve konumları ne olursa olsun, mücadele genel düzeydeki 

çerçeveden çok uzak bir tavırda seyredemez. Mücadele 

ulusal kurtuluş ise, o zaman onunu öngördüğü araç-gereç ve 

programla varolmak ve mücadele verebilmek mümkün olabilecektir. 

Biz Kürdistanlı bireyler öznel istemlerimizden çıkarak 

değil, öznelliğin bütünleşebildiği bir genelliğin engin 

eteğinde hareket etmeliyiz. Biz bireyler olarak duygu ve 

gönlümüzün aşk-ı sevdasıyla Kürdistan’m gerçeklerine denk 

düşmeyen -ve fakat belki doğru da olan- talep ve teorilere sahip 

olabiliriz. Bu öznelliğimizi genel görmemize yeterli bir 

neden değildir. Tam tersi. Mücadele aşamalarında yakalayacağımız 

halkaları çok iyi bilmek zorundayız. Yoksa tuttuğumuz 

halka bizi; ayaklarımızı yerden kesen öznel bir ‘doğru1 

luğa sürükleyebilir. Sonuçta vaktinden evvel bir 4doğru 'ya 

yapışmış olmanın acısını kendi kökünden kopuk, ayaklan 

sallantıda, istese de yere inmesi mümkün olmayan ‘Challen- 

ger 'çilere dönebiliriz. 

Toparlarsak: ulusal kurtuluş mücadelesi veren ülkeler, örgüt 

ve bireyleriyle, toplumsal bir varlık olarak bizlerden daha 

gerçekçi hareket ediyorlar. Ve başarıya ulaşabiliyorlar. 

Biz en azından “yurtsever” ve “devrimci" Kürdistanlılar 

olarak niçin bir işe iyi düşünmeden, ikircikli sanlıyoruz? 

Yarı cahil hareket ediyoruz. Çok keskin olma, en keskin olma 

gereğini duyuyoruz. Ve pratiğimizde de en pasifi biz kalıyoruz. 

Bunun bir çok nedenleri vardır kuşkusuz, ama bu 

konumuzu pek ilgilendirmiyor. 

Tartışmamız gereken nokta, neden kendimizi sürekli geliştirmiyor 

ve fedekar olamıyoruz. Bir çok ulusal kurtuluş mücadeleleri 

fertleriyle bizden daha ilerde. Daha tahamüllü, 

hoşgörülü. Daha düşünerek ve kararlı hareket ediyorlar. Örneğin 

dananın altında buzağı arama hastalıklan yok. Bir kelime 

üzerine saatler, günler, aylar hatta yıllar tartışmıyorlar; 

bu zamanlarını pratik yaratımlar peşinde geçiriyorlar. Mücadelelerinde 

düşmana karşı yanlarına çekebildikleri, beraber 

çalışabildikleri hiç bir gücü dışlamıyorlar. Düşmandan 

yararlanma, onu alt etmenin binlerce yolunu ve açığını yakalayıp 

kullanıyorlar. Kısacası Ulusal Kurtuluşun bütün ku- 

rumlarıyla ve bütün kurallarıyla mücadele veriyorlar. Biz de 

bunun teorisi ile uğraşıyoruz. Örneğin Latin Amerika ve Afrika’daki 

Ulusal Kurtuluşçular Kilise gibi kurumlan bile 

düşmana karşı kullanıyorlar. Ama bunu yaparken Kilise’den 

İsa’ya küfür etmesini istemiyorlar. Ulusal Kurtuluş’da değişik 

katmanlardan insanlara düşünce ve konumlarını bırakmalarını 

talep etmiyorlar. Bu işe başnı koymuş bulunanlar, 

mücadelede olanları görebildikleri yere kadar sürüklüyorlar. 

Örneğin Hıristiyan dinine bağlıdır diye Papaz ve müritlerine 

“siz Nikaragua’lı, Küba’lı değilsiniz, İsa’mn 

ajanlarısınız” demiyorlar. Tabikj bizde de müslümanlara 

araplarm ajanları denmiyor. Ama İsrail’de bulunan ve kendine 

Kürt diyen binlerine “siyonist, İsrail ajanı” denebiliyor. 

ANC, Bişof Tutu ile resmi görüşüyor. Tutu bir zenci ve bir 

beyaz olan İsa’ya tapıyor. Beyazların dini hıristiyanlığı yayıyor. 

Niçin “beyazların ajanı” diye suçlanmıyor. Yaser Arafat 

inşaatçı, mimar-mühendis. Burjuva sınıfını terketmeksizin 

Ulusal Kurtuluşun lideri olmuş diye dışlanmıyor. Hem sosyalistçe 

ve hem de sosyalistlerin “faşist’^ dediği Kenan Ev- 

ren’ce kabul görüyor, vb. 

Ve Molla Mustafa Barzani. Bir aşiretin lideri. Ailesi dahil, 

aşireti ve bütün varı yokuyla çevresi ve gücüyle kendini Ulusal 

Kurtuluşa -otonomi de olsa adı- adadı. Kendisi için mi, 

aşireti için mi, halkı için mi tartışmasına girmeden; görüyo- 

ruzki Kürdistan’da egemen bir güç olan Irak’a karşı savaşmış. 

Ve rahat yüzü görmeden, aile ve aşiretini “zengin” etmeden 

göçüp gitmiş. Niçin bu insana olmadık karalar ve küfürler 

çaldık? Demek ki burada ayaklarımızı yerden kesen 

bir halka yakalamışız. 

maktaydılar. Örgüt, Ermenistan'ın 

Kurtuluşu İçin Ermeni 

Gizli Ordusu adı ile ortaya çıktı. 

Örgüt, amaçlarını ve proğ- 

ram hedeflerini ortaya koyduğu 

gibi, eylemleri ile de öne çıktı. 

Dağınık olarak yaşayan 2 milyon 

Ermeni suya atılmış tuz gibi 

erimektedir. 1921-82 yılları 

arasında Sovyet Ermenistanı- 

na 200 bin Ermeni döndü. 

2/3'ü dağlık olan 29 bin 

Km2'lik bir toprak parçasının 7 

milyon Ermeni'yi alabilmesi 

elbette zordur. Ayrıca, dağınık 

Ermeni toplumunun büyük bir 

çoğunluğu Batı Ermenistanlı- 

dır. Yani gerçek yurt, başlıca 

vatan bu günkü TC'nin sımrları 

içinde bulunan bölgedir. 

Günümüze kadar yapılan po 

a . d ik il i 

litik çalışmalar tam olmamakla 

beraber bazı sonuçlar vermiş 

durumda. 1983'de Dünya Kiliseler 

Birliği, 1984'de Raussel 

(Halk) Mahkemesi Ermeni katliamım 

tanıdılar. 1985'de Birleşmiş 

Milletler İnsan Hakları 

Dairesi, 25 Şubat 1987'de Avrupa 

Parlamentosu Türk Devletinin 

katiiamdaki sorumluluğunu 

kabul ettiler. 

it 

Sonuç olarak Ermeni sorunu 

bir katliamın tanınması sorunu 

değildir ve fakat Ermeni halkının 

toprak hakları sorunudur. 

Kürdistan Press’e 

Abone ol • Abone bul 

Post Giro 2 65 33 — 0 

Stockholm 

KÜRDİSTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987 RUPEL • SAYFA 7

em?rpk 

•ut re kiı 

Kcyadıbt 

2rk:sia 

SÖMÜRGECİ VAHŞET 

Jp r € iifin iş 

^ “ ^ " b o lg e s u K 

ersim7 

rsmg 

_ ^ ^ e tm iş tiî 

ori£k(&&îrael] 

deki, Kanika, Esefke vı 

vahşetiyle devaim etmek 

çe zorla 

’*'jjEııps köyleri yine aynı Dıhok il merkezinin köyleri; Azîx, Herti. 

Boşaltılar _ ________ smo, 

iarak 

maşe, Derxisarê, Sedarkê bombalana 

w enen köylerin yanında, l miştUD 

rak yakılmış, yine Dıhok ilinin Atrûş enê (!) 

balkının da fişlenmesi yygute- Sqf ıddam yandan Behdinan mıntıkasındaki; Tlxuyan, Gebarî, Xûr- z^rokên kuj 

malarına girişilmişti. o M l C U ) tataı ma dev "ederken diğer yandan zê; Atrûş nahiyejmgıp^ketJcöylerin- 

Bu kanflTraJedi, halkı yok ejme pa- da Soran c 1 sinde, bölgenin ta n ^ den, BêgûrmanêrçeMêii/Nêhlê, Di- ıfTn kuştin!! 

hasına bütün vahşeti ve insanlık dışı men 1 

nartê, Zêve, Mîlhemben, Resul-ayn, Ka- 

----- ılışıyor. 

nîka, Besivkê, Emûmkê, Bablo, Sîndorê, 

4ûlanfal6ni ut Güney Kürdistan- Süleyma 

rezor mıntıka^ .q Yermanî, Badı, Besra, Birabaharî, Şarda 

sürdürülüyor. Saddam rejimi, smdaki, 

Kail P^j5^Ö9,^pîlkê, Kanîhîncê, Sertengê, Alûkê, 

İran ile olan savaşa rağmen, askeri berdine, 

:rmmr p, Gernava, Hacîava, Serşorê, Dolsê, 

gücünün büyük bir kısımmı Kürdis- Kanikavlikon, Kanıtu, Kanihunven, - _ _ "iar*> Hecilkê, Şembavia, 

tan’a yığarak, var olma mücadelesini Ahmedbirnav, Vaço, Zelereş, Avkele Mirgirê yaylasındaki tüm k ö y Q kd c öl(lıııııkmi corııklar!' 

sürdüren Kürt halkını yok etemeye; ve Girtesin köylerindeki halk, rejim Mamya, Sîndûava, Dergel, Gundek, Ce 

yok edemediklerini ise, Irak’m güne tarafından tehdit edilmiş, ve kendilelal, Omeraxa, Xirabkê, Tevakê, Kemeyine 

sürgün kamplarına göndermeye rine tebliğ edilen resmi bir yazı ile 

kan, Girtî, Binişinkê, Kardilê, Alekanya, 

Banasor, Babûxkê^Jewûrkê, Navçalışmaktadır. 

Tecavüz, baskı ve ta eğer köylerini rızaları ile boşalatmaz- 

• Said / 5 sali—yaşında 

dar, Bîrûhêcara, Navlftö, Erda, S j 

lan eşliğinde sürdürülen mecburi is larsa, tamamen yakılacağı bildiril Birûşkê, Mecilmexdê, (fovlê? Bçnda, Zê-o f •Safig / 6 sali—yaşında 

kan, binlerceKürt köylüsünün topmiştir. Ardından gözdağı yermek vekanixfaitfdalft Girberazkê, X^vkêa-^/ 

rağından sökülüp fiVfrajjhna, dire amacıyla, 204.1987’de, Süleymaniye buyê köyleri bombalanarak, katliamlara • Rızaar / 7 sali— yaşında 

nenlerin ise lopyeKuır*^ imhasına iline bağlı, Çemçemal kazasının, tabi tutulmuştur. Bu köylerin dışp*^* 

neden olmaktadır. ^ Singav nahiyesindeki bütün köyler Dıhok iline bağlı Kûş bölgesindeki “ 

Sadece şu son 10 gün içindeKulla- bombsfcrfarak yakılmış, gözü dön Ermaşê, Tehlînevî, Begova köyleri 

• Edibe / 8 sali— yaşında 

nılan kimyevi silahlar nedentyy yamüş Bajs’çılar, bu bölgcgrci, Bütün bıiri iskana tabi tutularak yağmala 

• Star /1 0 sali— yaşında 

ralı sayısı 600’e ölü sayısı ise 100’e Baas binalarını ve resim lairumları ınştır. w \ M p v /n rjjn 

Evet, tablo tüyler ürperticidir. Güney 

laşmıştır.Bütün sindirme metodla- da, boşaltarak yakmış alanı dümdüz Kürdistan’da son yılların en büyük katli • Sekim / 4 sali—yaşında 

etmişlerdir. 20 Haziran’dan 24 Hazi- amlarından biri yapılmaktadır. Pervasız 

ı, yaşlısıyla büyük bir direniş ıia^flpkadar Çemçemal ilçesine bağlı bir uygulama ile Güney Kürdistan’daki • Hu'ien / 3 sali— yaşında 

eği sergilemekte, anavatandaki merkez köyler -Kulekava, Muferk, halkın topyekun imhasına yönelinmiştir. 

köklerin kurumaması için var gü Piryadi, Gelergeyi, Guşkut, Seyza- Zaxo’dan Dıhok’a, Süleymaniye’den 

• Asia / 9 sali—yaşında 

cüyü Şfcşmerge desteğinde bu saldı va, Usmangazali- tamamıyla yakıl Kerkük’e bütün topraklar barut, fctaye / 

rılara (lcarşı durmaktadır. Süleyma- mış, bu yörede yaşayan halk, Çemçe ölüm kokmaktadır. Savunmasız halk yıl- v ! • rjc \:.iT. i IC sali— yaşında 

niye’den Zaho’ya tüm Kürdistan’da mal ilçe merkezinde oluşturulan, 

lardır yaşadıkları anavatan toprakların 

silah seslerinin ardı arkasıêsilme __ sürgün kamplarına yerleştirilmişler- 

dan silinip atılmak tehdidi ile içiçe, ya • Rebuar Ali / 2 sali—yaşr/ıda 

şamlarını sürdürmek için mücadele eı 

r. Düşman * kuvvet y vetlettnfeT iiliaE 

0dır. Uygulamaya karşı halk diren- mektedirler. 

• Hüner Yusuf / 2 sali—yaşında 

fcniş sürdürülmektedir. Çılgına mektedir. Kamplardan kaçanların Yukarıda vermeye çahştığıımaômut 

dönen Baas var gücüyle kara ve hava büyük bir kısmı kurtarılmış alanlara rakamlar, Kürdistan‘ın sadece bir kısmı • Xezal Haşan / 2 sali—yaşında 

desteğinde ve fakat aynı anda tüm ulaşırken, diğer kısmı da viraneye nı kapsamaktadır. Ulaşabildiğimiz, bilgi 

Güney Kürdistan’da korkunç bir te dönçj^ f köylerine geri gitmektedirler. toplayabildiğimizjptfftıkaları içermekterör 

estirmektedir. Devletler Huku- Aym gün (20.04.987) Irak rejimi bu dir. Vahşet vetefcfmn boyutları ise tahmin • Nezanen Haşan / 3 sali—yaşında 

ku’na aykırı olarak savunmasız köy kez Hewlêr iline bağlı, Komaşîn kö edilenin (J^fstündedir. 

• Serbaz Mihemed İsa / 4 sali 

halluna karşı k|mê^%spahla^kulyünü yaktı. Hewlêr’e bağlı Hıran na 

__ı T.C, bugün Saddam’ın BA 

hiyesinin tüm köylerine ise iskan için tıalkm var olma hakkını? gelece 

• Rı zan Ali Resul / 4 sali-yaş. 

rekborgeae hi^îfxantfyatlaySPniak- resmi tebliğ yapıldı. Buna göre; ru ve inançlarını yıkmak, ayaklar altına 

kı verilmemektedir. Özellikle Kür- halkı eğer bir direniş gösterirse, köy almak için gözü dönmüş bir biçimde sal • Meryem Eziz Hesan / 6 sali-yaş. 

distan’m Irak’a sınır illerinde ki ler kimyevi silahlarla bombalanadırmakta.. Dersim’in insan cesetleri ile 

köylerde yaşayan halka karşı uygulacak, yakılıcık ve tüm canlı, cansız ne dolu olan kuyuları, Munzurdan akan kı • Ayşe İbrahim / 6 sali-yaşında 

nan ekonomik abluka, üstüne üstlük varsa yok edilecek. 

zıl kan hafızalardan silinmedi henüz. Bu 

tarlarınm ve ormanların yakılması, 16.04’den 29.04.987’ye kadar Süleygünkü uygulamalar da, dünü aratmaya • Hesen Xurşid / 6 sali—yaşında 

bu bölgelerde yaşayan halkın kurtamaniye ve Hewlêr bölgelerinde tacak 

kadar sistemli ve pervasız. Kürdistan’a 

kimyasal silahlar, gaz bombaları 

rılmış alanlara akın etmesine neden mamıyla yokedilen, yağmalanan ve 

• Hedice Xurşid / 7 sali— yaşında 

yağarken, sular zehirlenir, ormanlar, 

olmakta; kurtarılmış bölgelerdeki yakılan köyler şunlar; Belîsan, Kanî- tarlalar yakılırken, evler yerlebir edilip 

bu yığılma büyük zorluklara, ekono ber, Zînî, Dolbalalusan, Şêxwasan 

• Xelil Silemen Xıdır / 9 sali-yaş. 

talan edilirken ve kendi ülkesinde yaşamik 

sıkıntılara neden olmaktadır. nahiyelerine bağlı tüm köyler; Derê- mak istemekten başka suçu olmayan bir 

Bölgede sıcak savaş içinde bulunan şer sıra dağlarında bulunan tüm köy halk imha edilirken, görevimiz otorup 

• Resul Xıdır /1 2 sali—yaşında 

yurtsever güçler bu nedenle, başta ler, Sewsekan köyü, Koysancak, He- ağıt dizmek olmasa gerek... 

ScKİrrr (!) Şrxwascin köyünde 

kimvcKSdl siUıhlnrla 

,r Ri

vas 

r lT n a k k a 

•Bytizeap 

•Tali K c jf y 

yym* 

f- i"’ 

^Salahuddm. 

K o i 3 .0 1 

-*3os/>—t - 

^ P ^ T Ö g 

- —.AÎturi— 

/Kupri - 

Marand __ 

/ kirin, ^ll 

xwe, erd 

36 

HOVITIYA QOLANYALIST 

DRejima BAAS, bi hemû hêz^Dl^ bavêjin herêmên rizgarkirî. Herîrû Hîi undên gîrêdayî 

c> ;nfys^4// ............................................................................ 

xwe dixwaze gelê Kurd Herêmên rizgarkirî, ji ber van kprr aahiye Şaklava, gundê Hezo, gunnnt>f\r? 

t: a « Wln(â wiiiua bike! umt: _ . çan, li hember zor û giraniyen Hleir girêdayiya nehiyên Çarkurûritsm'i 

Q a s k d e ~ 

' nûçeyên < 

aborî dimîne. Hêzên welatparêz, na, XanekagûrÇy Dötêmka^Rendîku 

di nava şerê germdene, li serî ji nava, Bematî, KollMri,ljSfkdt^Şe~ 

îsazûma- mamik, Gora, Kavilban, Boza, 

'S ite lc n ~ .LU roj dixwazin. dalak, Kawa, Fîrz u Taktak. Gunhemû 

b; 

hûn li kuderê Kurdistanê ^f^n^TCuşTepej 

“ -WöfTrq}?:\ 

b f-------- - - aafcpi na îskana 

mimkin e, ku hûn dûma- Gûr, Degela, Askîk^% ^nÊevê 

Y u k ş ê k o v c \ < 

\-------- 'ianîn. Xpl lk 

îmanan, dengê bombar- tev hatine şewitandin. 

r a r r r r w a n ’tin 1 

i nebihîzin. Bomberdû- Ji xeynî van gundan idan, n.dinV bi bombar- ^ B r 

-----tJr 

İ.ÜŞİÎUffii 

li herêftiê tevî dimanin li ser hev, v, gundên gu naven- 

^ A IWUllJCT 

[ewame. ji beP ku şer li herê-0 da Silêmanî; Kanîtû, BergeLSîr- 

I r a m q r sW r t •d - ® > -” — -tandııiı i— ^« J*jOJU «.ê tevî di eynî wextî de didome, van, Haladîn, Mînare, PinarTpl9*‘ 

^C-^30--------- - - y - ' J ojo r n o r 

wek nûmûne; gündeki Zaxoji ta* C tiçke, AMava, Gilazerde, Dabaniye, 

l ' p e g o r ^ j 

_ 

'abacfiur^ 

r&jrdi.. 

n‘ 

agir hat rizgarkirin, lê gûn- Kanîspîkê, Zûrgis, darûndça, û 

S irkim 

Trajediyaku 

iekî Hewlerê şewûtandin û talanê Merin (Şêxalmarî) bi temamî hati- 

’r t r Z . 

jiê jîndare, bi dirindî. bi f| 

^ * ^jQHûOae şewitandin. Qirkirin bi dirindi 

( c r y n a 

û bi xwînî Hl Jl^Sixiûfrdistanê iarêHfeMfet-ê, herêma Mer- berdewam dibe. 

^^^yîndar diBê. Weke ku bibîr tê, be- 

Kûlekan,Girkal, Gundên navenda Dihokê; Azix, 

êbûsa bi çekên kim- Hermaşê, Derxisra, Sedarkê hatin 

^ K h û n t t r 

' vegi ®D 

hev bûn. 

§ev#---- ^ Oundên li herêmê 

ê, herêma Ser- Artûşê; lyan, Gebarê û Xûrzê; 

lu -SÜJ? 

at wêi Emisê bi.ev 

ii gundên d u n ^ Jö ril| 

derxisfiif. SÎadd 

'nîka, Esefkê û 

iyt hat bomberserûbinê 

hevdû bû. 

li Behdînan 

Ji gundên navenda Atrûşê; Begûrman, 

Dêrşermên, Nehlê, Dinartê, 

Zêve, Milhemben, Re&ûl-ayn, Kanîka, 

Besîvka, Emumkê, Bablo, 

ayetên ÛQUr 

iombebarane rr3 

lanan alanlar * Ş r r d 

& TA 

J 

A l K h a li 

ila. T 

'L a y fç n 

Dauçjuç.____ d ^ o M 

1‘o m h u r 

4- 

Tuz Khurm^tu 

Sulayman. 

A L M c n su rt yc 

r ' 

Baqubah 

jlu* 

N a f 

)Khanqhj 

stanê^ 

•B A G H D A D ^ ' 

% bindi hei 

sim,li 

nêzikê sîj 

tîliKuri 

n kirin. RejinufS; f 

• deyrjîrhêid Q f ^ ^ ç e j - ^ ^ b e i m 

x we şan-— Düşe 

^ M a r a r>QQa v , P m s,er1.Kur~ 

'Z h w a r t c . - z J r distM ^riM ıap TZterel 

■ *P/nJwi^ -gglê-Kurar- 

rTC u rd;— rejimêTe-hi 

w ku têk< 

- VlITûJli 

n UlIIiKl AtTvXII1 

winda bike, an 

r “kampên^ 

‘ ¥fcWD 

ku gıreday i bajare 

atine şewûtam 

Ji roja 2Ö.04H987 ~an 

eb 

a Şehrêzûrê; 

n ^ 

" ^îmîrvanî, 

i, Kanîtû, 

Va 

fg,iêdaii û da*— 2*3.04Jp8?-^w gundên 

nê de, dibe sebeba rakirina .o ^ ^ e p ic e 

l Kurd û qirkirina berx- 

Kurd/ __ _ 'K2y*y^zjav^ûUsm angazjalîbitei 

ê di van deh de, hatine 

a bikaranîna çeken kînP 

nr hjêjm»ra birîndaran giha; 

îûakûştiyanjîgihayelOOI. 

hember hemû a; 

rd 

}A l AZiZtYQfr darisrarfti 

frer v î 

îî3m7 gêlêkji 

İ-didı 

xeU 

flirevm 

i, Haciava, Serşorê, Dokê, Gew- 

la, 1jtçşkê> Darî, Hecilkê, 

Şêfl^Skpart temamî gnndên mêr- 

g&^rjğmpftaliş, Mamya, Sindû- 

Dergely Gundek, Celal, Ome- 

i, Xirabkê, Tevakê, Kamekan, 

\rû, Binişinkî, Kerdilê, Alekan- 

Zêvekanavkendela, Girbe- 

gundan, li DHiokê, 

lerema Kûşê; £r- 

Begova jî tevî îs- 

bûne û hatine we- 

QÎIOTkirin. Erê, tablo mûwê meriv 

dike. Qirkirinek ji qirkirinên 

tWr xwfi didin rêmen rîzgarkîrî û hinek Ji wan jî distanrtê. Xelkê 1 

>ka wan a liwelêtneij« >0

WÊÊÊÊ BÎRANÎNA HESEN HİŞYAR — 

Biştî 63 Sal 

Berxwedana Şêx Seîd 

Destpêk di hejmara 15’an de 

Em bi dizî diçine gund.Deng ji gund naye. 

Gund nemane reviyane esker di gir de ye. 

Li ser Bênderan hevalkî me ji tirsan bû, ji 

çibû di dest de tifinga wî teqiya, hema carkê 

li me girêdan. Dinya bû agir, mîtralyoza bi 

otomatîka, rast bera gund dan. Heta em 

bazdan me xwegihande xaniyan çardeji me 

ketin. Em gihane bin xaniyên kevakan, di 

binê girda hebûn du xanî. U gire, ew di gir 

de ne û istikama de ne pirin. Ew licî neha- 

tin. Xalibê Feto hebûn, mezinê wan bû, ew 

vegeran wê derê xiyanet kir û vegeran. Bi 

şun de vegeriyane, me nizanibûn û Henê jî 

nehatin. Erê, em ketine wê de re, em hene 

dûsed tifıng. Ne tirkan zanin em ew hindi- 

kin dora wan pêçandiye, xilas nedibûn, ne 

em jî zanin kû ew qolordiye, hetanî sibê bû 

me bi wan re şer kiriye. Paşî dinya dibe ro- 

nî, stêrka sibê derket, wê bi xwe bidin aliye 

erdê rast e, em derketin hatin giyane qadi- 

yan. Li wir hene qadiya çiye? Me go; Weleh 

em çûn, em tenê ketin êdin nehatiye û me dî 

tiyarek hat di ser me re geriya çû li cem wan 

danî û paşê me dî esker derket. Ne pêşî û ne 

paş. Wek pezê sor, qolordîk temame. Bavo 

em îşev ber wana bûne. Êdî ew hatin, ew 

qolordî ji wer de hat. Qolordiya Erzirûmê jî 

heta wî çaxê Kazim Paşa ne hevalên Kemal 

bûn. 

Şex Seîd ji wêderê rabûbû, ji xwe hereket 

pe çênebû. Hetanî qolordiya Anadolê hat a 

Diyarbekirê hêja nû viya ew jî rabû. Mec- 

bûr derket hetanî Varto. Şêx Seîd jî wê çaxê 

ji me dûr e. Li wir rabûne şêstûyek pêra- 

bûn. îja vana qiyadî bûn. Diçin ji ferat der- 

basbin wî alî, derbasî wêlê ferat bibin. Lakî 

dibêje em yekî bisênin bi hêla Varto, ev bû 

heft roj posta me hê jî nehatiye, kû li Varto 

cepheyê me hebûn, kurê Şêx Seîd, Elî Riza 

bû, mehemedê Xilîl Xeto bû, û...Şêx Ew- 

dillayê Melekan bû, nizanim çibû, hebû li 

wêderê. Xeber ji wan nehatibû. Diçin dîtin 

Siwarek ji wê de tê. Hat hat Qasim Begê 

Ehme, Silêmin, pismamê Xalit Begê Cibrî, 

wî şehîdê peyarî ha Qasim ti ji kûr têyî? Qa- 

sim Beg, go; he. .weleh ew hevlinga Şêx Seîd 

jîji go wele ji Varto têm. Go; Em jî dix- 

wezin herin. Me negirtiye û wê derê kesê 

me tê de tine. Go; belê, wele ji wir têm, 

emê tê de ne. Dê yallah, derbasbûn, diçin 

wê derê. Kurê Şêx Seîd û birayê wî Mehdî 

ya şêx go; Şêx, bi Qaso bawarî meyne.. 

Şêx go; Kuro hun dîn bûne, Qaso bêbextî 

li me bike ma? Ew jê qetiyan Neboyê Keleş 

û wana qederê sed siwarî ji wan qetiyan ulo, 

yanî ji wan qetiyan neh, deh, panzde siwarî, 

qetiyan yanî wir de çûn, neçûn Şêx Seîd û 

ew çûn ser pirê derbasê pirê bûn, ketin ortê 

pirê pira Ebdirahman Paşa jê re dibêjin, esker 

vi aliyê pirê tije ye rabû, Qaso wan şan- 

diye vir. Herdû alî Ş.Seîd li nîvê azima hatî 

girtinê, ê ku girt jê re digon Osman Paşa 

tümgeralbû, ê Erzirûmê bun. Li wê derê 

ew girtin. Pişt Ş.Seîd hat girtinê ew piyade 

çû. E, piştî wî rabûn hê ji nû ve qeymaqemê 

Çemlikê hebû jê re digon Husnî Beg çerkez 

bû. E, wî ji me re şand, name şand, go; nav 

we de zilamê zana tune ye? Qumandarê mi- 

lîs hene giş hene, hun Kurd in mala we xera- 

be, we li ber hikmatê cephe girtiye, hun ni- 

karin bikin herba qomandosî, serê çiyan 

bela bin, kêliyê çiyan û newala usa belabi- 

kin tên ser we hunê mala wan xirabikin. 

Piştî wî bi gotina wî me rabûn, tenzîm çêki- 

rin. .Herba gerîlla çêkirin îcarê... 

-^‘Kengê?” 

Ê wê çaxê de ez jî piştî neh meh qediya. Ez 

jî birîndan bûm. Ketim dest wan. Tirkan re 

çûm. Em birin Diyarbekrê man, mizgeft, 

kinîse yanîdêr û hepsxane gişt tije kiribûn. 

Rozê di cara li me didan, her şev jî dihatin.. 

“Yallah, Xerputa gidersiniz” digıtin. Mejî 

bawer dikirin. Neh-deh ji me dibirin, dibi- 

rin der dikuştin. Me hayê jê tinebûn. Piaşiyê 

em li wirê me sê sed hebê bi hev re girêdan. 

Me anîn birin xerpêtê. Xerpêtjî ew mahkeme 

hebûn. Mehkeme jî li hundirê sînema 

yê de bû. Ji me re mektup û çû der bê tine. 

Keskî me bê ba me tinebûn. Awqat jî ji me 

re girtin. Ew jî tinebûn. Mehkeme kînge ye 

em wî jî nizanî bûn. Ê ku dere mahkemê jî 

ew seetê ya îdam ya ceza. Ez neh meha 

mam min dî çar kesan berat kiriye ew. He- 

roj deh, panzdeh, bîst îdam; bi dar ve, wek 

pez deliqandîbûn. Di mehkemê de ez jî bi- 

rîndarim. Şahîdêmin bi min re ye ê paşê ez 

sêerdî me jî îdama min dan, qerar pê. Paşê 

li dosya min nêrîn emrê bîst salê ku heft me- 

heye kirin. Panzdeh sal, ewê qarşiyê min 

ew polîs go, dua bike li hikumatê re, min 

nekır. Boksek li çengûye min xist. Ji hev 

derxistî ne gotin. Çima ti lê dixî? Di hebsê 

de heroj dibirin û daniyan dixistin birê wî 

qebûyê sê roj diman, hê dibirin, ji wan Zil- 

fiqar Axayê deşta gewran ew re xwan havê 

wî xwandin. Me go, wele miriye, ewarê miriye. 

Hevalê îdam dikirin ew jî dibirin danîn 

ber pozê wan şeva sisiyan ew jî dibirin dar 

ve dikirin, mirî jî dibirin dar de dikirin. 

Paşê ji min em nefı kirine. Wê çaxê ti- 

rên,mirên tinebûn. Ji Xarpêtê hetanî Nigda 

yê bi peyatî, pêşiya esker de, siwariyan de û 

kelemçekirî û bi şuva jî li nav serê me dixin, 

heta em birin Meletî, hepshana Milkî em 

kirin mêvan li vê de rê. Goh mo ye me he- 

mû xwîn jî wan têv hemû hepisçiyan gon; 

ev çiye? Me go wele li me didin ma em çi bikin 

birêm li me dikin. Go’n: ji xwe re dilekçe 

bidin, ji xwe re ereban bixwazin kirê bikin 

ji xwe re, erebe kirêkin bi ereban belkî.. 

Kes heye binvîse İsti’an, min go ezê binvîsî- 

nim; bes pul tine. Wan şand pul anîn û min 

İsti’an nivîsî me da mudîrê hepsê ji alay qu- 

mandarî cenderme re, go ji me re sê ereban 

bînin em hijde hebin, her şeş bikevine yekî 

em tê de. Bû sibe me dî yûzbaşîyek hat hew- 

şê sekinî av heye, li deri dimeşê; “Şêx Seîd 

eskerî çixsinlar”, em derketin go: “sirala- 

nin”, em safbûn. “İçinizde istiha yazan 

kim... kimdir beri gelsin”, ez ber bi wî çûm 

min jê re pote lê xist, û hate min wek hirçekî 

bû û li min da, boksan û destan û lepan li 

min dida dibê qey çiye hele. Pêlê (!) min de 

xwîn avêt bimin re tê nahêlê xwar, bimin re 

tê xwarê. Lêxist çû, çû xwe şûşt, ber wî avê 

hebkî xwe şuşt. Hatin go xudê bike û ha me 

nebin vê sermayê berf li erdê ye emê bim- 

rin. Hebkî ber manqela hebsiyan min xwe 

germkir. Ji me re sê erebe anîn em ketne 

wana, kelemçekirî û ûstiyê mejî nale û zin- 

cîrê wan jî bi hev re kirine û berf li erdê ye 

sar e. .Em ketine kuça çarşiya Meletyê pêşi- 

ya ereba pêşî de yek heye zilamê Ferzende 

Mirza Meheme jê re digo’n, sed sal dabûn 

wî. Distirê di pêşî de, girtî birin lo em girtî- 

ne lo pire siloyê derbaskirin mahkûmo lo û 

ew çarşî û der û însan li me tije bûne, em ga- 

zî dikin dibêne, law kuro Mirza Meheme 

bes te em kirin hirç, dibê “na wele kelema 

rebê alemê ez bibêm, bira kurê Kurd bibine, 

ev roja tarîxiye, bira zilma Tirkan bibinin 

bi çavê xwe”. Em birin hetanî. .wê de xa- 

nek hebû dûr bû, çawişek bi me re ye paz- 

deh süvarine ê ruyê wî xezeb dibare, me go 

wele eviya e me gişan bikuje, me dî li pêşiya 

ereban sekînî û go “dur arabaçîler” erebe 

giş sekinîn, bu kurmancî go: “gelî pisma- 

man ez xulamokê we me ji vir heta Sêwesê 

heşt neh qonaxe bi we re ma, kî ji we nex- 

weşbe acizbûn, peya bibin, rabin, çi bikin ji 

minre bibêjîn ha. ” Ev gotina me yanî me 

dane naskirinê kû zilamê kû wetanî be, di çi 

wezîfê de jî be, ew ji bîra wî nare. însafa wî 

heye kû dibe her zilamê mejî wek wî çawu- 

şê cendirman bin, ne ku bi nanê xelkê bibe 

kûçikê ber konê wan. Mêrik ji me re em hê 

ne digîhan xanan pêşiya me diçû, ji me re cî 

hazir dikir. Tişt dikir û ji me re go jî: “wele 

ez zanibim bi me xilas dibe, ezê ana tifingê 

wana ji wan bîstînîm, ezê bidim we û emê bi 

serên çiya kevin, lê belê xeynî me hene” 

destê me ew lala avêt ji ustiyême û destê me 

jî herdû bi hev re hîştin, hetanî Sêwasê em 

birin, ji wî şun de çerkezbûn,ew çerkeza ji 

me re gelekî dilovan bûn. Bi qencî em birin 

hetanî Qeyserî, ji Qeyserî em birin Nîgdayê 

destê min ji hevala vekirin, berê wan dan 

Anadolê diçin Denizliyê nizanim ku de rê 

diçin. Gelek dijwar bû ku em ji hev qetiyan. 

Bizi Malatya’ya götürüp, orada Mülki hapishanesinde 

misafir ettiler.Kullaklanmız- 

dan vb. hep kan geliyordu. 

Mahpuslar, : “Ne oluyor ?” diye sordular. 

— ‘Vallahi bizi vuruyorlar kardeşim, ne 

yapalım vuruyorlar işte” dedik. 

Bize, ‘ ‘Bir dilekçe verip kendinize araba 

isteyin, kiraladığınız arabalarla gidin.'^dediler. 

“İçinizde dilekçe yazabilecek kimse 

var mı?”. 

— ‘Ben yazabilirim ” dedim. 

Pul yoktu. Birini gönderip pul getirttiler. 

Dilekçe yazıp hapishane müdürü jandarma 

alay komutanına verdik ve dedik ki: “On- 

seİdz kişiyizÜç araba bulursanız, aytışar 

altışar bineriz 

Sabahleyin bir yüzbaşının avluya gelip 

durduğunu gördük. Kapıda dolaştı, sonra 

“Şeyh Sait'in askerleri çıksınlar”.dedi. 

Çıktık. 

— ‘Sıralanın” 

Sıralandık. 

— ‘İçinizde dilekçe yazan kim? Kimse, ileri 

çıksın” 

Ona doğru ilerleyip, selam durdum. Üstüme 

yürüdü. Ayı gibiydi. Beni vurmaya başladı..Tekmeledi. 

Kançıktı, vurdu, vurdu 

gitti ve suyun başında yıkandı. Biz geri 

döndük. Yolda soğuktan donmayalım diye, 

mahpusların mangal ateşinde biraz ısındım. 

Bize üç araba getirdiler. Altışar kişilik 

kafileler halinde bindik. Kelepçeliydik. 

Boynumuzda da 

birbirine bağlı 

zincirler vardı. 

Hava soğuk, kar 

var. Malatya 

çarşısının caddelerine 

girdik. 

Arabanın önünde 

Ferzende 

Mirza Muhammet’in 

adamı 

dedikleri biri 

vardı. Yüzyıl 

vermişlerdi ona. 

Ön tarafta türkü 

söylüyordu; 

“Tutuklulan götürüyorlar, 

tu- 

tukluyuz, Stilonunköprüsünden 

geçirdiler 

mahkumo lo, 

lo...” 

Çarşıdaki insanlar, 

üşüşmüş, 

bize bakıyorlar. 

Biz de Mirza 

Muhammed’e 

bağınp- 

çağınyoruz: 

“Yahu Mirza 

Muhammet yeter, 

bizi ayı 

yaptın. 

O; “Hayır, bu 

tarihi bir gündür. 

Kürt çocukları, Türk mezalimini gözleriyle 

görsünler.” 

Bizi Hanek diye, o taraflarda uzak bir yer 

vardı, oraya götürdüler. Bir çavuş ve on beş 

süvari bizimle geliyorlardı. Çavuşun yüzünden 

gazap yağıyordu. Bu hepimizi öldürür 

diye düşünüyorduk. 

Çavuş, arabaların önünde durdu ve, ‘ ‘Durun 

arabacılar” dedi. 

Bütün arabalar durdu. Çavuş, kürtçe, 

“Arkadaşlar” dedi,“Hepinizin kölesiyim, 

burdan Sivas 'a kadar sekiz-dokuz konak si- 

zinleyim. İçinizde hasta olan veya rahatsız 

olan varsa insin dolaşsın. Ne yaparsanız 

bana bildirin ha!... 

Bu sözler bizi etkiledi. Ülkesini seven bir 

insanın, hangi görevde olursa olsun, insaflı 

bir yanı var. Her vatandaşımızın da o jandarma 

çavuşu gibi olması gerekiyor. Yeter 

ki, başkalarının ekmeğiyle başkalarının çadırına 

köpek olmasın. Biz daha hanlara varmadan 

önce o, önden gidip yer vb. hazırlıyordu. 

Bize şunu da söyledi “Vallah bilsem 

ki, bizimle iş biter, şimdi bunların tüfeklerini 

alır sizlere veririm, dağlara çıkarız. 

Ama, başkaları da vardır.” 

Boynumuzdan zincirleri çıkardı ve bizi Sivas’a 

kadar götürdü. Ondan sonrakiler Çerkez’diler. 

Çerkezler de bizlere çok iyi davrandılar. 

Bizi iyilikle Kayseri’ye, Kayseri1 

den, Niğde’ya kadar götürdüler. Niğde’de 

HESEN HIŞYAR’IN 

ANILARI 

63 yıl 

Sonra 

Şeyh Said 

Direnişi 

bizi birbirimizden ayırdılar. Birbirimizden 

ayrılmamız çok zor oldu. 

Beni içeri aldılar. Hapishane müdürü 

Niğde halkından Yasin Bey’di. Ona, “Müdür 

Bey, gariplere hürmet gerektir.'' dedim. 

O da, “Doğru bir söz ama, sizinle ilgili 

değildir.” dedi 

O zamanlar yaşımız küçüktü, çocuktuk 

henüz. Müdür, “Ne istiyorsun?” dedi 

— ‘Beni mümkünse yaşlıların olduğu bir 

koğuşa ver. Hırsız, kumarcı ve kalleşlerin 

koğuşu olmasın.'' 

— ‘Niçin? Daha yaşın ufak, niçin öyle istiyorsun? 

— ‘Tabiatımdır” 

Beni “Muhacir Koğuşu” dedikleri yere 

götürdüler. Yerde kar var. İçeri girdim. 

Mahpuslar mangalın başında oturmuşlardı. 

Havalar soğuk, kar-kış.. Selam verdim. 

Hiçbiri aleykümselam demediği gibi, mangalın 

yanma da çağırmadılar. Kimse selamımı 

almadı. Başka bir köşeden iki kişi: 

“Arkadaş beri gel, beri gel, beri gel” 

dediler. 

Yanlarına gittim ve oturdum. Bana sigara 

verdiler. Mangallarının üzerinde kahve 

yaptılar. “Ehlen ve sehlen arkadaş, 

başımız-gözümüz üstüne geldin.” dediler. 

Falan filan.. .Yarabbi bu tavır niye? İkisi de 

Dersim’in alevilerinden. Babalan, dedeleri 

çoktan göçüp buralara Ağacık’a gelmişler. 

Onların yurtseverliği beni yanlarına çekti.Fukaralar, 

dil 

de bilmiyorlar; 

kürtçe de 

bilmiyorlar. Bizi 

birbirimize 

çeken buydu. 

Acıkmıştım. 

Yemek getirdiler. 

“Arkadaş” 

dediler, “Yoldan 

gelmişsin, yıkansan 

iyi olmaz 

mı? 

—‘ ‘Vallahi hamam 

varsa yıkanırım, 

lâkin param 

yok.” 

dedim. 

— ‘Nasıl?” 

— ‘Yanlız iki 

kuruşum var.'' 

On beş sene 

yaban ellerde ve 

iki kuruş, ne diyebilirsin 

ki?... 

Onlardan birisi 

kalkıp gitti ve 

hamamcıyla birlikte 

geldi. Hamamcı 

da, onlarınadamlarından 

biriydi: 

— ‘Arkadaş, 

gel yıkan. Elbiselerini 

de yıka. 

Yanına yaz paran 

gelirse ver,gelmezse canın sağolsun...” 

dedi. 

Ben de, ‘ ‘Evin şen olsun.'' dedim. 

Gittim, yıkandım. Elbiselerim bit doluydu. 

‘ ‘Gel belimi kesele” dedim. Vucuduma 

baktığı zaman ‘ ‘Ojf... bu nedir yahu ?'' dedi. 

Elini belime vurdu. Bitler derimin altına 

yerleşmişler. “Bu nedir?” diye sordu, ben 

de “Bu sizin, siz Türklerin zulmüdür ne 

olacak.,,dedim. 

Koğuşa döndüm. Bana nerede yatacağımı 

sordular.Bende bir Arap Aba’sı vardı, onu 

sarıyordum üstüme. Niğde soğuktur. Ben 

gelinceye kadar iki kardeş bana çay yapmışlardı. 

Çayı içtim, yorgundum, o kadar da 

yol gelmiştim, uykum geldi. 

— ‘Uykun mu geliyor?” 

- t ‘Evet.” 

— ‘O, yatağı indir.'' 

— ‘O, nedir?” 

Bir yatağın yukarda asılı olduğunu 

gördüm. 

— ‘Senin kardeşinim, kumarda Turkler- 

den kazandım.'' 

— ‘Demek kumardan da fayda görülür bazen..” 

Geçen sayıda, anılarla ilgili tashihli ve tashihsiz 

türkçe bantlar aynı sayfaya geçti. Bu karışıklıktan 

ötürü okuyucudan özür dilediz. 

Bu gece bu kadar şeyin içine düşeceğimi 

kim bilebilirdi ki. 

Yatak sahibi oldum, ben de bir insan gibi 

yattım. 

RÛPEL / SAYFA 1 0 ^ KURDISTAN PRESS • 6 GULAN/ MAYIS 1987

İstanbul Rızgari davasında tutuklu sanıklar karar duruşmasında; soldan sağa; Gazi ATTİLA (24 yıl), Zülküf GÜNAY (24 yıl), Attila ŞİMŞEK (16yıl,8 ay), Abdurrahim GÜMÜŞTEKİN (Ömürboyu), 

Sedat GÜNÇEKTİ (Ömürboyu), Nadir KALKAN (Ömürboyu), Süleyman PETEKKAYA (6yıl,8ay), Muzaffer KÖKALAN (20yü), Necmettin ALP (20 yü) 

“Beni o şanlı mücadeleden belki bir süre uz/ak tutabilirler, ama 

mücadeleden alıkoymaları asla mümkün olmayacaktır!” 

25.2.1987 

Sevgili babacığım, anneciğim 

ve kardeşlerim. 

Babamın gönderdiği 

6.2.1987 günlü mektubu, 

18.2.1987 günlü telgrafı ve 

Fahrettin’in gönderdiği 

13.2.1987 günlü mektubu aldım. 

Çok sevindim. Çok teşekkür 

ederim. 

Babam mektubunda diyordu 

ki belki bu mektubum sana 

kavuşmadan mahkeme 

kararları okuyacak. Tam da 

babamın dediği gibi oldu. 

Ben Şubat’m 23’ünde mahkemeye 

çıkmıştım. Ve hak- 

kımızdaki kararlar duruşmada 

okunmuştu. Akşam 

koğuşuma döndüğümde koğuş 

arkadaşlarım yukarıda 

aldığımı belirttiğim mektup 

ve telgrafın bana geldiğini 

söylediler. Ben döndüğümde 

arkadaşlarım akşam yemeğini 

yiyordu. Ben de önce 

mektuplarımı ve telgrafımı 

yanıma alarak yemek 

sofrasına oturdum ve sonra 

arkadaşlarımın ısrarlı soruşlarına 

karşı onlara hele 

bir durun yemeğimizi yiyelim 

sonra size ne kadar ceza 

aldığımı söylerim diyorken, 

arkadaşlarım ısrarla neka- 

dar ceza aldığımı söylememi 

benden istediler. Ben de 

hayır yemeğimi yemeden ne 

kadar ceza aldığımı size 

söylemem diye direttim. 

Derken arkadaşlar benim 

sofranın tadının bozulmaması 

ve onların güzel güzel 

yemek yerken üzülmemele- 

ri için ne kadar ceza aldığımı 

söylemediğimi hemen 

anladılar ve benim mektuplarımı 

okumamı önerdiler. 

Ben de bir yandan yemeğimi 

yerken, öbür yandan da 

mektuplarımı okumaya başladım. 

Babamın mektubunu 

okurken en çok ve hemen 

dikkatimi çeken, babamın 

belki bu mektubu almadan 

kararınız açıklanır sözü oldu. 

Evet canım babacığım 

tam da dediğiniz gibi. Ben 

mektubu almadan hükümlü 

oldum, yani bana “ceza” 

verildi. Aldığım cezayı gazetelerdenokumuşsunuzdur 

sanırım. Ya da avukattan 

öğrenmişsinizdir. Evet 

benim açımıdan bu tarihi 

haksızlığa daha büyük bir 

tarihi haksızlık eklendi. 

Hakkımda verilen karar tamamen 

politik maksatlıydı. 

Evet, bana ömürboyu hapis 

cezasını elzem gören mahkeme 

tamamen peşin hükümlü 

ve artniyetlidir. Onlar 

sömürgeci TC devletinin 

bekçileridir ve bundan ötürü 

de bize düşmanca bakarlar. 

Ellerinden gelse birka- 

şık suda boğarlar. Onlar ki, 

ülkemizi işgal eden, boyunduruk 

altında tutan, sömürü 

ve talana tabi tutan sömürgeci 

TC devletinin yargıçla 

• Bu sayımızda “Serbest Kürsü”yü 4 yıllık bir yargılamadan 

sonra ömürboyu hapis cezasına mahkum edilen 

Abdurrahim Gümüştekin’in, karardan sonra ailesine 

yazdığı mektuba ayırdık. Türkiye’de “Demokrasiye 

Geçiş” yaygaraları arasında zulmun, işkencenin, baskı 

ve zorbalığın başlıca hedeflerinden biri olan devrimciler, 

bilerek ve bilmeyerek unutuldular. Bu gün Türkiye hapi- 

saneleri, 7yılın kanlı cenderesinde ezilen, yaralı, hasta ve 

sakat binlerce devrimci ile dolu...Binlerce devrimci de 

dışarda(l), polis baskısı, işsizlik ve açlıkla yüzyüzedir... 

rıdır, o sebepten dolayı bana 

ve benim gibi sosyalist düşünceleri 

benimsiyenlere 

idam ve ömürboyu cezalar 

vermekten zevk duyuyorlar. 

Ama onların bu zevkleri, 

onların vicdan azabı çekmelerini 

engelleyemez. Ben 

ömürboyu ceza aldığım gece 

vicdan rahatlılığıyla uyudum. 

Ama sormak gerekir. 

Bana ömürboyu ceza veren 

mahkeme başkanı ve yargıçlar 

aynı gece vicdan azabı 

çekmeden uyuyabilmişler 

mi? Onların vicdan azabı 

duymamaları mümkün 

değil. Bu eşyanın tabiatına 

aykırı olur. 

Haykırarak belirtmek istiyorum: 

Cezalar bizi — 

özgürlük ve bağımsızlık 

savaşçılarını— yıldırmaz. 

Savunmamda belirttiğim gibi 

beni sömürgeci TC devlet 

güçleri yıldırmaya epey uğraştı 

ama, uğraşıları hep boşa 

çıktı ve bundan sonra da 

boşa çıkacaktır. Bu konuda 

halkıma, dünya işçi sınıfına 

söz veriyorum. Sözümü sonuna 

kadar tutacağıma zerre 

kadar kuşku duyulmama- 

ladır. Tekrar belirteyim. 

Kürdistan’ın bağımsızlık ve 

özgürlüğü için, Kürdistan1 

da proleterya devleti kurmak 

için, dünya devrimi için 

elimden geleni geri koymayacağım. 

Bu böyle biline. 

Şunu da bütün beni tanıyanlar 

bilmelidir ki, bana 

verilen ceza, benim devrimci 

politik kişiliğimden ötürüdür 

ve bu cezayla beni yıldırmak 

istiyorlar, beni mücadeleden 

engellemek 

işitiyorlar. Evet, bana verilen 

cezaların başlıcaları 

bunlardır. Ama onlara söyleyeyim 

ki, beni yıldırmaları 

hiç mümkün olmayacak 

ve beni o şanlı mücadeleden 

belki bir süre uzak tutabilirler. 

Ama o belirli mücadeleden 

alıkoymaları asla müm 

kün olmayacaktır. Bu da 

böyle biline. 

Benim ülkem, toplumum 

esirlik boyunuduruğunday- 

ken ve ben bu bilince sahipken 

susmam, sesiz durmam 

bana yakışmaz, savaşmak 

ülkenin özgürlüğünü kazanmak 

için mücadele etmek 

yakışır. Ben gerçeklerin bilincinde 

biriyim. İnsanlık 

ve insanlıktan yana onunla 

ilgili kavramlarla düşünsel 

bağlar kurmuşum bir kez. 

Gericiliğin komplesine, sömürünün 

bütün biçimlerine, 

baskının, otoritenin 

komplesine, eziyetin, işkencenin 

köküne karşı olmaktan 

bir an geri kalmayacağım. 

Bu benim için bir insanlık 

görevi. 

Ülkemde kınalı türkülere 

boyunuduruk vurlumuşsa, 

halkım mecburi iskana tabi 

tutuluyorsa, insanlarımız 

irin emip kan tükürüyorsa, 

düğünlerimiz özgürlüklerimizle 

bütünleşmiyorsa, tutsaklığımızla 

simgeleniyor- 

sa, kendi dilimizi konuşa- 

mıyorsak, yani açıkçası bir 

halk olarak, bir ülke olarak 

boynumuzda sömürgeci boyunduruk 

varken ve sömürgeci 

zulmün altında inim 

inim inliyorsak, jenosid ve 

asimilasyona uğruyorsak ve 

de biz bütün haksızlıkların 

bilincinde isek, bizim için 

tek namuslu yol mücadele 

etmek ve savaşmaktır, başka 

şey değil, işte bukadar. 

Canım babacığım ve anacığım, 

sakın olaki oğlumuz 

ömürboyu ceza aldı diye kederlenip 

sızlanmayınız. 

Bence asıl kederlenip üzülmemiz 

gereken şey kınalı 

türkülerimizin boynundaki 

boyunduruktur. Yani ülke- 

mezin sömürge olmasıdır. 

Ve bilmenizi isterim ki, ben 

bana elzem görülen ceza 

için asla kederlenip, üzülmeyeceğim. 

Keyfim yerinde. 

Sağlıklı ve iyiyim. 

Satırlarımı noktalamadan, 

babacığıma, dedeciğime, 

neneciğime, anneciğime en 

derin saygılarımı ve selamlarımı 

sunar ellerinden öperim. 

Adem amcamın ellerinden 

öperim. Abdulkerim 

ve Abdurrahman amcalarıma 

selamlarımı ve saygılarımı 

iletir kucaklarım. 

M.Ali ve Tahir’e sevgilerimi 

ve selamlarımı yollar 

gözlerinden öperim. Bütün 

kardeşlerime ve bütün amca 

çocuklarına en içten sevgilerimi 

ve selamlarımı sunar 

gözlerinden öperim. Gelinlerime 

selam eder kardeşçe 

halhatırlarını sorarım. Ayrıca 

bütün akraba ve dostlara 

içten selamlarımı yollarım. 

Esen kalın. 

Oğlunuz 

Abdurrahim Gümüştekin 

KURDISTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987 RUPEL / SAYFA 11

edebiyat sanat ve kültür 

m e r x a s t 

Kewaniya malê dewê xwe 

jî çelqand û bi tev dîzikê 

hanî li ber textê nên danî. 

Bêhna hêkerûnên qijîlî, ji 

ey wanê heta oda mêvana wusa 

girti bû serê malê ku dilê merivan 

pê dixewirî. 

Hecî Uso ji ser sekûkê daket 

xwarê, şaşika li ser serê xwe 

ber bi jor kir, ji hêlekê ve bi 

awurên tûj li Ferzend dinêrî û ji 

hêlekê ve jî xwe ber bi textê nên 

dikir. Lê Ferzendê panzdesale, 

ne hay ji awurtûjiya kalê xwe 

hebû û ne jî bêhna hêkerûnê bala 

wî belaw dikir. Li ber pencere 

rûnişti û pirtûka ku di dest 

de, bala wî bi tewayî kişandi bû 

ser navaroka xwe. 

Wek Hecî Ûso, em bi xwe jî 

nizanin bê Ferzend çi dixwend, 

mijara pirtûkê çi bû, an ew çi 

têdigîhişt. Lê bi cir û tevgera 

xwe, mêşinî û efendîtiya xwe, 

Ferzend li vî gundî an jî li vî bajarê 

piçûk nav û deng dabû. Baqiliya 

wî di devê xelkê de bûbû 

benîşt û herkesî bi tiliyan ew 

pêşanî hev dikirin. 

Textê nên amade bû bû û Hecî 

Ûso xwe kişandi bû ber. Her 

cara ku berê xwe dida Ferzend, 

ji awurtûjiyê bijang û birûhên 

wî xwe digihandin hev. Berê dil 

hebû ku bi tena serê xwe nan 

bixwe û banî Ferzend neke. Lê 

dûre bêsedem û bihêrs banî kir 

ûgot: 

—De rabe ser xwe û were!.. 

.Te çi serê xwe xistiye nava 

şeqên xwe? Ma qeyê tu ê jî rabî 

sibê ji min re bibî feylesof!? 

Tew... 

—Ez va hatim, kalo, got û 

Ferzend hevoka li ber çavê xwe 

□ Kendinizi tanıtırmısınız? 

□ 1954 Dersim doğumluyum. 

Küçük yaştan beri çalar 

söylerim. Bir dönem bizim 

yöreye has ezgileri, halkın dilinde 

türküleşen, kendi acısını, 

çilesini dile getiren türküleri 

söyledim. Daha sonra Pir 

Sultan’dan, Nesimi’den söylemeye 

başladım. 70 sonrası 

ise, gelişmelerle birlikte direniş 

türkülerimizi, marşlarımızı 

söylemeye başladım. Bu 

dönemler kendi parçalarımı 

değil, halkın dilindeki ezgileri 

toparlayıp kitlelere sunmaya 

çalıştım. Ne kadar başarılı 

oldum bilemiyorum. 

□ Bildiğimiz kadarıyla, ülkedeki 

müzik çalışmalarından 

ötürü baskılarla karşılaştınız, 

cezaevlerine düştünüz, o dönemden 

kısaca bahseder- 

misizin? 

□ Ortaokul döneminde, piyeslerde 

vb. sahneye çıkar Pir 

Sultan’dan Nesimi’den türküler 

söylerdim. O dönemler 

polisle münakaşalınınız olurdu. 

78’de türkülerimden ötürü 

yargılandım ve bir dönem 

cezaevinden kaldım. Daha 

sonra Ege’de yaptığımız konserlerden 

dönüşte Ankara’da 

içeri alındım. Fatsa ve Hacıbektaş 

şenliklerinde, Pir Sultan 

şenliklerinde halka bir 

şeyler götürmeye çalıştım. 12 

Eylül’den hemen sonra tekrar 

içeri alındım. Bıraktılar. Daha 

sonra 81’de tekrar içeri aldılar. 

2.5 yıl içerde kaldım. 

Bu süre zarfında yoğun işkencelerle 

karşılaştım. Türkiye 

halklan 12 Eylül’den bu yana 

50 yıl içinde göreceği işkenceyi 

bu son 6 yıl içinde yaşadı 

diyebilirim. Kürdistan’da ise, 

işkence daha ağır boyutluydu 

şüphesiz. Bu nedenle, baskılara 

maruz kalan Türkiye ve 

Kürdistan halkının kurtuluşunun 

başansını ortak mücade 

RUPEL / SAYFA 12 

qedand, pirtûka vekirî danî kê- 

leka xwe, hêdîka rabû û ber bi 

textê nên hat. 

Di vê navberê de Zîvoyê bira- 

yê Ferzend an jî bi gotineke 

din, neviyê din yê Hecî Ûso bi 

hilkehilk kete hundur. Bi dîtina 

wî re çav li serê Hecî Ûso bû lî- 

zok û di kortikên xwe de nehe- 

wiyan. Ji kêfxweşî lêv lê lerizîn 

û li ser hev ne ditebitîn. Xweş 

diyar bû ku Hecî Ûso ji neviyê 

xwe dilxweş bû. Zîvo jî hay ji 

vê rewşa kalê xwe hebû. Ji ber 

vê yekê di hîjdesaliya xwe de jî, 

li hember vê tevgera kalê xwe, 

şûmîtî û dirûtiya zarokekî heft- 

sale dikir. Bi ketina xwe ya 

hundur re, li rûkeniya kalê xwe 

nêhirî û got: 

—Tu îro çawa î, Hecî? 

—Ez baş im, berxê min. Ge- 

lekî baş im. 

Hecî Ûso bi herdu neviyên 

xwe ve li ber textê xwarinê çog 

dabûn erdê û hêkerûn dixwa- 

rin. Her cara ku li neviyê xwe î 

Zîvo dinêhirî, pariyê xwe bi 

xurtî di çerxetûnê de dikir û bi 

dilxweşî di devê xwe de dadi- 

hanî. Lê dema ku di kêleka xwe 

re çav li nevî yê xwe î Ferzend 

dixist, çavên wî di reş ve diçûn, 

dilê xwe li hev dixist û te digot 

qeyê wê aniha verişe. Wê çaxê 

jî di ser Ferzend de dikir pilepil 

û digot: 

—Tu bi qurbana min û navê 

Ferzend bî, Min jî nav li te kiriye... 

Ferzend... Ferzo! Min çi- 

ma navê Bizdo li te nekir.. .Ke- 

ro welle çilka xwînê di te de tu- 

neye. Kî dibê bila bibê... 

Ferzend wek hertim li hember 

le etmelerinde görüyorum. 

12 Eylül sonrası, 12 Eylül 

öncesi beraber olduğumuz 

arkadaşlarımızı idam sehpa- 

lannda, işkencelerde kaybettik. 

Halklanmız ağır acılar 

içinde kıvrandılar. Kaybettiklerimiz 

içinde kardeşim de 

vardı, Zeynel Abidin... 

Kardeşimi 22 Eylül 80 sabahı 

aldılar ve 26 Eylül günü işkencede 

katlettiler. Zeynel 

Abidin’e ve kaybettiğimiz bütün 

devrimcilere, onlann mücadelesine 

saygım sonsuz... 

□ Bugün ülkede var olan müziği 

ve müzik çalışmalarını 

nasıl değerlendiriyorsunuz? 

□ Her dönem kendi sanatçısını 

doğurmak zorunda, nitekim 

doğuruyorda. Gün geliyor 

insan ülkesini terk etmek 

zorunda kalıyor. Ben kişi olarak 

ülkeyi hiç bir zaman terk 

etmek istemedim. Fakat yaşam 

buna müsade etmedi. 

Cezaevinden çıkar çıkmaz,askere 

alındım, böylece 

ikinci işkence başlamış oldu. 

Onurumu kırmak için ellerinde 

ne geliyorlarsa yaptılar; 

askerden firar etmek zorrun- 

da kalarak, yurtdışına çıktım1* 

Ağır baskılar ülkede hissedilir 

bir pasivizasyon yarattı 

şüphesiz. Devrimci sanatçıla- 

nn bir çoğu ülkesini terk etmek 

zorunda kaldı. Böylelikle, 

12 Eylül sonrası, tiyatrodan 

müziğe, müzikten 

basına, bir dizi önemli mevzilerde 

belirli bir suskunluk dönemi 

başladı. Diyebilirim ki, 

aydınlar üzerlerine düşen görevlerini 

yerine getirmediler. 

Ben 12 Eylül’ü cezaevinde 

geçirdim. Kendi çapımda, kısır 

çalışmalar da olsa bir takım 

faaliyetler cezaevinde 

gösterdim. Dışanya göre içeri 

daha dinamik ve yaratıcıydı. 

Açlık grevleri, protestolar 

van gotinên kalê xwe bêdeng 

ma û xwarina xwe domand. 

Hecî Ûso berê xwe da Zîvo: 

—Beranê kalê xwe!.. .paşmê- 

rê min, kavirê min, mêrxasê 

min, pêxasê min... 

Ferzend di ber xwe de pişin û 

ji şeytanî re deng çû Hecî Ûso. 

Bi mirûzekî tirş û tal Hecî Ûso 

ji nişka ve li Ferzend nêhirî: 

—Tu çi didanbeşiyê dikî? Ma 

ne vvusa ye, seıjinik! Tu dibê 

qeyê ew jî nola te serşûnik e! 

Qurbana Xwedê bim!... Diya te 

jî naha dilê xwe xweş dike û di- 

bê min jî law haniye!? Tew, tew, 

tew!.. .Lê divê tu viya baş biza- 

ni bî ku serşûniktiya mêran, 

doxînsistiya jinan û piştkurmî- 

tiya keran... 

Kewaniya malê bûka Hecî 

Ûso bêhay kete hundur, lê ev 

pey vana bihîstin. Di ber xwe de 

bi pilepil: 

—Hecî dîsa xerifiye, got û 

derbasî hêla kungî bû. Hecî 

Ûso bi awur û hêrsa xwe zivirî 

ser Zîvo û dîsa pesnê wî da. Ez 

bi qurbana tûlîk û temeliya mê- 

ran bim! Ca binêrin, kabokên 

wî kabokên mêran e. Pozê wî, 

biruhên wî, lê tew lepên 

wî!. .Xwedêyo! Qet ne hewceye 

ku meriv bibêje. Ero welle, bila 

diya te tenê bibê min mêr haniye 

dinê! 

Bi van gotinan re bêyî ku hay 

jê hebe, destê xwe î bi rûn di 

pişta Zîvoyê xwe re da û 

domand: 

—De ka bibêje, Zivoyê 

min.. .Xwelî li serê min be! De 

qeyê ez jî ehmeqek bûm. Wê 

çaxê ava reş di çavê min de hati 

bû, kuliya zimanê min xwari 

bû...Loma...loma min navê 

Zîvo li te danî. Lê ji vir û weha 

ez ê bi navê Zêro banî te bikim. 

Ma heyfa te nine...De ka tu ji 

kalê xwe re bibêje, te îro çi kir? 

Hecî Ûso beyî ku li bende ber- 

siva Zêro bimîne, peyvên xwe 

domand: 

—Ez ji duruvên mêran derdi- 

xim. Ez tenê dizanim ku tu çi 

mêr î. Tu çavên xwe xwe tev ji 

hukumatê jî nakutî. Welle ez 

aniha dizanim ku; tu îro li ma- 

mostê xwe xeyidiye û bi hêrs ji 

dibistanê derketiye, di rê de te 

bi du sê kesan re pevçiniye û te 

ji dê bavên wan re jî daye çê- 

ran... û ez baş dizanim herkes 

jî zû bi zû newêre xwe bide ser 

şopa te.. .û ev hukmata jî, got û 

destê xwe ber bi pencerê rakir. 

Lewra çend malên efseran li 

pêş mala wan bû. 

Kewaniya malê diya neviyan 

disa li wir xuya bû, bêhemdê 

xwe peyva Hecî Ûso birî û got: 

—Bi navê Xwedê, Hecî, te ew 

lawika wusa ji rê derxistiye û 

kaw kiriye. 

Ferzend pariyê xwe î dawîn jî 

di devê xwe de danî, kasikek 

dew bi ser xwe de kir, dest mala 

xwe ji bêrîka xwe derxist, devê 

xwe paqij kir, bi şûnde vekişiya 

û dîsa dest havête pirtûka xwe. 

Zêro jî zûzûka ji ser xwarinê 

rabû, çû ber pencerê, mîna ba- 

zinek zexel bi guhên bel li der- 

ve nêhirî. Dûre beyî ku tiştekî 

bibêje tavilê ber bi deri çû. Heta 

ku solên xwe bi ser lingên 

xwe ve kir û derket jî, Hecî Ûso 

her li pey bi kêfxweşî dinêhirî û 

digot: 

ali asker 

bunun en çıplak örneği. İçerdeki 

mücadelemiz maalesef 

dışanya yansımadı. Dışarda- 

ki sanatçılan, yazar-çizerleri 

etkilemedi. Her kes kulakla- 

nnı tıkamış, suskunluk dönemine 

girmişlerdi. Susmayanlar 

da vardı şüphesiz... 

Bu kanlı dönemde, değerli 

sanatçılarımızı yitirdik, Yılmaz 

Güney, Enver Gökçe, 

Haşan Hüseyin bunlardan bir 

kaçı.. .Geriye kalanlar maalesef 

görevlerini yerine getiremediler. 

Suskunluk dönemi, tabiki 

—Xwedê bi merivên mêr re 

be; Xocê Xizir hevalê wan be! 

Lê dûre dema ku dît Ferzend 

dîsa dest bi xwendina pirtûkê 

kir, vegeriya ser û got: 

—A tu jî di binê qula xênî de 

di ser pirtûkan de mexel bikeve. 

Mexel be ca tu ê çi jê bifahmî. 

Lawo, ma tu jî rojekê di kuçan 

de bigeriya, bila carekê dê an 

bavê yekî bihata ber dere min û 

giliyê te bi min de bikira. Bila 

bigota: “Neviyê te î Ferzend bi 

lawê me ve pevçiniye, dest ha- 

vêtiye dawa keça me, lingê mi- 

rîşka me şikandiye.. Ma çi di- 

bû, wê kevir bibariya! Lê ez di- 

nêrim ew kezeba bi te re tuneye 

ku. Tu her tim ker î, tu rojekê 

nabî kûçik! Ma qet xwîna mê- 

raniyê di te de nîne!.. Tu jî ca- 

rekê derkeve û di kuçan de xwe 

li ba ke, billa xelk bizani be ku 

paşmêrên Hecî Ûso jî hene. Di 

jiyana xwe de hertim ez serbi- 

lind bûm û heta naha jî wusa 

mam. Ji bo ku li hafa Xwedê 

rûreş demekevim, heft caran jî 

ez çûm Hecê, min eniya xwe di 

kevirê reş re da û ez hatim. Tir- 

sa min ev e ku di vê jiya xwe ya 

sed û bîstsale de ez ê bibim hus- 

tuxwarê vê rewşa te. Lê ez dizanim... 

baş dizanim ku guhên 

merivên tirsonek hertim xetimî 

ye, di ber de daketî ye...û na- 

bîhise. 

Bi rastî Ferzend dixwest ku 

van gotinên kalê xwe bibîhise. 

Jj ber vê bêdengiya wî, Hecî 

Ûso dengê xwe bilindtir kir û bi 

hêrs domand: 

—Tu nabîhisî, ne wusa ye! 

Kero welle min zûde ji te fahm 

kiriye! Ew serê te.. .ew serê te li 

altematifsizliği de beraberinde 

getirdi. Burjuvazi örgütlü. 

Ve kendi müziğini, kitleleri 

yozlaştıran, teslimiyete, kaderciliğe 

iten müziği yaygınlaştırdı. 

Arabesk aldı başını 

gitti. Kitlelere mal oldu. Neden? 

Devrimciler devrede 

yoktu!.. 

Bugün bazı arkadaşlar, yumuşak 

ve esnek sözlerle, hiç 

olmazsa bir takım mesajları 

kitlelere iletebiliyor. Bu güzel 

bir olay. Geç kalınsa bile ileri 

bir adım. Bugün en ufak bir 

konser, salonu tıkabasa dolduruyor. 

Salonlara akan insan 

seli, kitlelerin biriken öfkelerinden 

başka bir şey değil... 

□ Ülkedeki çalışmalarla, av- 

rupadaki müzik çalışmaları; 

arasındaki benzerlikler yada 

farklılıklar, neler? 

□ Kendi adıma söyleyeyim. 

Ben ülkedeyken daha verimliydim. 

Hayatın içinde, mücadelenin 

içinde bir şeyler üretmek 

daha sağlıklı ve anlamlı.. 

Burada da sahnelere 

çıkıyorsun, türkülerini söylüyorsun, 

fakat o türküleri duymuyorsun, 

hissetmiyorsun. 

İnsanlarımızın çoğu içinden 

geçilen dönemi yaşamamış, 

sadece işitmiş. Türküyü hissetmiyorlar. 

.. 

Avrupaya çıkarken, daha verimli 

çalışmalar yapacağımı 

zannetmiştim. Avrupa’daki 

potansiyeli farklı değerlendiriyordum. 

Geldiğimde tahmin 

etmediğim bir dizi sürprizle 

karşılaştım. Zorlukları 

yaşadım. İnsanları gördüm, 

devrimci sanatın, ticari bir 

alete dönüştürüldüğünü yaşadım. 

Mücadelenin ticareti yapılıyor 

burada. Müzik alanda 

gönüllülük, para hırsına dönüşmüş. 

Bir kaset doldurmak 

için sıradan bir sazcı çağm- 

yorsun. Daha müzik üzerine 

konuşmadan, para pazarlığı 

H esenê Mete 

felqê serê ewkê min çûye...rû- 

meta te, a bi qasî vê kasika de- 

wê tirş jî nîne, got û kasika de- 

wê ku di dest de bi ser xwe de 

kir. 

Birebira Hecî Ûso û dengê ku 

ji derve dihat tevlihev bû bû. 

Mîna ku li der hundur pevçû- 

nek li dar keti be. Ferzend di 

pencerê re bala xwe da derve 

ku çi bibîne! Zêro di kuçê de 

kemişiye ser kurê efserekî û lê 

dide. Û du leşger jî ji ber dere 

malefseran dibezin ku xwe bi- 

gihînin pevçûnê. Pir derbas ne- 

bû, leşgeran xwe gihandin Zê- 

ro, bi piyên wî girtin, ji ser lê- 

wik rakirin, dan ber xwe û 

birin. Mîna ku deh kes ji Hecî 

Ûso re bibêje ca tu jî di pencere 

çû. Bi dengekî şikî: 

—Çi ye, çi bû? got û li kuçê 

nêhirî. Nêhirî ku qilafetekî mîna 

Zêro di nava lepên du leşgeran 

de ye û dibin. Vegeriya ser 

Ferzend û got: 

—Ma ew ne Zêro ye? 

Ferzend bi pişirin û dengekî 

nivçe di ber xwe de got: 

—Imm.. .Zêro ye. Wı dîsa pê- 

şiya Hukumatekî biriye. 

—Ero ma qeyê tu jî qerfên 

xwe bi mêran dikî?!... De ka bi 

nînoga wî ya heram dikî? Pev- 

çûn.. .pevçûn di navbera mêran 

de dibe, serê merivên mêr dişi- 

kên, merivên mêrxas dikevin 

zîndanê...D 

na girişiyor. Farkında olsak olmasak, 

Avrupadaki devrimci sanat 

yoz bir platforma kayıyor. 

Oysa, gerçekten Avrupa’da iyi ve 

pozotif anlamda kullanabileceğimiz 

olanaklar var. Bunlar bize sunuluyor. 

Bunu devrimci anlamda 

değerlendirirsek, sanatçılar arasında 

belirli bir diyalog kurup, ülkedeki 

mücadelenin sesi haline 

gelebiliriz. 

□ Kitlelere ulaşmada, devrimci 

sanatçılara düşen görevler nelerdir? 

□ 1978’lere kadar ülkede devrimci 

sanat sürekli küçümsendi. Oysa 

kitlelere ulaşmada müziğin rolü 

küçümsenemez. Yapılacak bir 

filimle, bir tiyatro ya da bir kasetle 

kitlelere, daha hızlı ve kavranılır 

mesajlar iletmek mümkün. Bu 

anlamda, sanatçılara önemli sorumluluklar 

düşüyor. Kitleyi yanlış 

yerlere sürüklemeyen, onlann 

perspektiflerini tıkamayan mesajlar 

iletmek zorundadırlar. 

Ben uzun bir dönem slogan müziği 

yaptım, öyle gerekiyordu. 

Bugün bunu aşmak, değişik kesimlere 

hitap etmek gerekiyor. 

Müziği belirli bir grubun dinlemesi 

yetmiyor. Etkili olmak için 

toplumun her kesimine müziğinle, 

sesinle hitap etmelisin. Ben 

kişi olarak sadece bir grubun gecesine 

değil, tüm anti faşistlerin 

geçlerine katılmayı önümdeki bir 

görev olarak görüyorum. 

Önümüzdeki süreçte ekip çalışması 

yapmayı düşünüyorum. 

Grup oluşturacağım. Şu an ekonomik 

koşullar, böylesine bir çalışma 

yapmamı engelliyor. Her 

şeye rağmen halkın taleplerine 

denk düşen güzel şeyler yapmak 

için tüm engelleri aşacağımı 

umuyorum. 

□ Okuyuculara iletmek istediğiniz bir mesaj 

varmı? 

□ Devrimci bir sanatçı olarak, halkın olaylar 

karşısında duyarlı olmasını istiyorum. 

Avrupa’da geride bıraktığımız analarımız, 

bacılarımız, arkadaşlarımız için el ele, 

omuz omuza mücadelemizi sürdürmeliyiz... 

KURDISTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987

44 

KURDISTAN 

gazetesi (1898-1902) 

• 2 • 

3) SİYASİ 

Gazetede ağırlıkta olan yazılar, 

siyasi konularda yazılmış 

yazılardır. 

İlk sayılarında özellikle 

Sultan Abdülhamid’in çevresindeki 

kişileri ve Kürdis- 

tan’daki yöneticilerini eleştirmekte, 

fakat sonraki sayılarında 

görüyoruz ki Sultan 

Abdülhamid’i de hedef alıyor, 

eleştiriyor, yeriyor. Ab- 

dülhamid ve çevresinin 

Kürdistan’da halkın üzerine 

yaptıkları zulüm ve baskıyı 

hemen hemen her sayısında 

bir çok makale ve yazılarında 

görmekteyiz. 

Gazetenin birçok sayısında 

‘ ‘Abdülhamid ’e Açık 

Mektup’\\9) adı altında yazılmış 

mektuplar da yer almakta. 

Bu mektuplarda 

Kürdistan’da yapılan zulüm 

ve baskılar anlatılmakta, 

Kürdistan gazetesinin Kür- 

distan’daki yöneticiler tarafından 

dağıtımının engellendiği, 

gazetenin yasaklandığı 

vb. anlatılmakta. Daha 

sonraki ‘‘Açık Mektuplarda 

ise bu zulüm ve baskılar 

anlatılırken Abdülhamid’in 

kendisi de eleştirilmekte. 

Önemli bir konu da; Kürt- 

Ermeni ilişkileri konusunda 

bazı makalelerin gazetede 

yer almasıdır. Özellikle o 

dönemde Abdülhamid’in 

Ermenilere karşı uyguladığı 

siyasete karşı çıkmakta, ve 

bu konuda Kürtleri uyarmakta. 

Kürtlerin Abdülhamid’in 

siyasetine ve emeline 

alet olmamalarını istemekte, 

Ermenilerin günahsız olduğunu 

onlara karışmamalarını, 

öldürmemelerini istemektedir. 

Diğer bir konu da “Hami- 

diye Süvari Alayları ’ ’ konusu, 

bu konu da kürtçe ve 

türkçe olarak gazetenin 28. 

sayısında yer almakta.(20) 

Bunların dışında, yine şu 

önemli bazı makale ve yazıları 

da görmekteyiz. 

—Kürtlerin birleşmeleri 

üzerine bir yazı (no:7,s.3) 

—Kart ağa ve emirlerine 

hitaben bir yazı, bu yazıda 

birleşmelerini, devletin oyu 

nuna gelmemelerini, Erme 

Bareneka dijwar 

hate xwarê 

• min got mijdeyek bû 

şemaleke xemilî bû 

şewqa xemilî bû 

Şewqa xwe dabû gelê min 

Tirêjek bû 

li nav mala min 

Deryayek bû 

cihê hemû kese 

Di nav dile te da hebû 

Min got ew mijde bû 

Dê dijmina li gel xwebetin 

Goristana bû veketin 

Belê min nedizanî 

Şagird û reberê 

Berdestê... 

Kawayê mezin 

Kawayê ser çerxê bîstê 

Mahmud LEWENDI 

nilere karşı savaşmamalarını 

belirtmekte, (no:8, s.9) 

—Vatan sevgisi üzerine bir 

yazı, (no:9, s.l) 

—Kürt Ülemalarına hitaben 

bir yazı. (no:13,s.2) 

—Yine Kürt Ülemalarına 

hitaben zulme karşı çıkmalarının 

gerektiğini vurgulayan 

bir yazı. (no:15,s.2) 

—Abdülhamid’in zulmüyle 

ilgili bir yazı. (no:16,s.l-2) 

—Mithat Paşa Olayı. 

(no:23,s.l) 

—Kürdistan ve Kürtler. 

(no:24,s.3) 

—Kürtlere bir hitab. 

(no:25,s.2-4) 

—Kürtler ve Ermeniler. 

(no:26,s. 3-4) 

—Şimdiki durumumuz ve 

Kürdistan ’ın geleceği, 

(no:29,s.l) (kürtçe-türkçe) 

—Kürdistan ’da esas nifak, 

(no: 30, s. 1-3), (kürtçe- 

türkçe) 

4) DİN 

Gazetede özel olarak dinle 

ilgili yazılmış herhangi bir 

makele ve veya yazı yok diyebiliriz. 

Fakat yazı ve makalelerde 

başta bir hadis veya 

ayetle konuya girilmekte. 

Ayrıca hadis ve ayetleri örnek 

göstererek konu pekiş- 

tirilmekte. Kısaca şunu diyebiliriz 

ki gazetede din; 

zulme ve baskıya karşı çıkmak 

için kullanılmış, cehaletten 

kurtulmak, öğrenmek, 

ilerlemek, diline, vatanına, 

milletine sahip 

çıkmak için kullanılmış. 

5) HABERLER 

Genel olarak dünyadan haberler 

ve Osmanlı yönetimi 

ile ilgili haberler yer almakta. 

Ayrıca Kürdistan’daki 

zulüm ve baskıyla ilgili haberler 

de makale ve yazılarda 

göze çarpmakta. Haberlerin 

dili özellikle bir sohbet 

havasında ve haberin sonunda 

bir yorum yapılmakta, 

bir sonuca varılmakta. Yorumlarda 

genel olarak Os- 

manlı yönetimi eleştirilmekte, 

diğer genel haberlerin 

yorumunda ise cehalet- 

lik eleştirilmekte ve konu 

Kürtlerin cehaletliğine, geri 

kalmışlığına bağlanarak bu 

D O J E K Î 

Li gel xwebetin 

Her tu bûyî 

Ser berz û çeleng 

Bi awaz û deng 

Li Zaxo nîşanek bûyî 

Ser bajêr 

Qela dizê 

Sengerek bûyî 

edebiyat hüner û çand 

22 Nisan 1898 - 22 Nisan 1987 • 89 YIL 

B E D Î eSPÊ D Ê 

halden kurtulmaları istenmekte. 

Gazetede çıkan önemli bazı 

haberler şunlardır. (Haberlerin 

hemen hemen büyük 

çoğunluğu kürtçe ve 

türkçe olarak verilmiş): 

-Sudan-Mısır savaşı 

(no:l,s.4) 

—Geçen yılki (1897) Os- 

manlı-Yunan savaşı 

(no:l,s.4) 

—Girit Adası ile ilgili bir 

haber (no:l,s.4) 

—Kürt ve Ermeniler ile ilgili 

bir haber (no: 3,s. 3) 

—Rus sınırında Rus askerlerince 

dört Kürd’ün yakalanması 

haberi (no:14,s.l) 

—Abdülhamid ’in sarayında 

bir bir İngiliz ’in müslü- 

man bir kızı kaçırması haberi. 

(no:14,s.4) 

—İstanbul’da halka yapılan 

zulüm ve baskı. 

(no:21,s.l) 

—İstanbul ’da bir olay. 

(no:22,s.4) 

—Kürdistan ’da katliamlar; 

Sason ve yöresinde sıkıyönetimin 

ilanı. (no:28,s.4) 

-Ishak Sukuti ’nin ölüm haberi. 

(no: 30, s.4) 

6)OKUYUCU 

MEKTUPLARI 

Okuyucu mektuplarında 

tebrik ve kutlamalar dışında 

özellikle Osmanlı yönetiminin 

baskı ve zulmü anlatılmakta. 

Mektuplardan özellikle 

en önemlisi diyebileceğimiz 

mektup; “Diyarbakır 

Eşrafından Ş.M.” imzalı 

kürtçe bir mektuptur. Mektup 

13. sayıda yayınlanmış. 

Ayrıca gazetenin sahibi bu 

mektubu türkçe çevirerek 

“Sultan Abdülhamide” baş 

lığıyla yine aynı sayının birinci 

sayfasında yayınlanmış. 

Mektupta Abdülhamid 

yöneticilerinin halk üzerinde 

yaptığı zulüm ve baskı 

anlatılmakta ve Kürdistan 

gazetesini okuyanlara işkence 

yapıldığı zindana atıldığı 

anlatılmaktadır. 

Gazeteye gelen diğer önem 

li diyebileceğimiz mektuplar 

da şunlar: 

—Şam ’dan bir mektup 

(imza: N.H) (no:3,s. 3) 

—Adana’dan bir mektup. 

Li Hewreman 

Agirek bûyî 

Bû şerê helmet û qûrbanî 

Birûskeyek bûyî 

Li dîwana rêberek bûyî 

Li germiyan qelatek bûyî 

Li Zêve xemdarek bûyî 

Bû Mehabad, Diyarbekrî 

Kurdistan Gazetesinin 

1. sayısının 

1. Sayfası 

Kahire • 1898 

Sağ başlıkta yazılanlar; 

Heçî kaxezekî verekê 

Divê rêkit Misirê ser 

navê xweyê vê cerîdeyê 

lawê Bedirxan P&şa 

Mîqdat Mîthet Begê 

Her car du hezar cerîdeya 

bê pere ezê rêkim 

Kurdistanê de bidin xelkê. 

Pazde roja carekê têt 

nivîsandin. 

(Seyid Tahir Botî) (no:5,s.3) 

—Mardin ’den bir mektup. 

(Ali Bin Huseyn el-Amêdî) 

(no:8,s.3) 

—Mardin ’den bir mektup. 

(Mela Salihê Cizîrî) 

(no:14,s.2) 

—Musul’dan bir mektup, 

(imzasız) (no :15, s. 3) 

—Trablus ’dan bir mektup. 

(Şeyh Hüseyin) (no :16, s. 3) 

KURDISTAN 

GAZETESİNİN DİLİ 

Yazımışm başında da belirtmiştik; 

Kurdistan gazetesi 

kürtçe-türkçe olarak çıkıyordu. 

Türkçe yazıların 

tümü osmanlıcadır. 

Bu arada konumuz gereği 

şunu da belirtmekte yarar 

var; Dr. Celîlê Celîl 

‘ ‘Kurdistan ’ ’ gazetesinin 

bir sayısında -kendisi dipnot 

olarak sayı 1 ve 2 diye 

yazmış- Miqdad Midhet Be- 

dirxan Bey tarafından fran- 

sızca yazılmış bir yazıdan 

bahsetmekte. (21) Kurdistan 

gazetesinde, sözkonusu edilen 

veya ayrıca herhangi bir 

fransızca yazı veya makaleye 

rastlamadık. (Bak:Kurdistan 

gazetesi, no:l-31). Bu 

konuyu Kürt Edebiyatı Profesörlerinden 

Dr.Marûf Xe 

znedar’dan sorduk; 

-10.09.1986’da Paris ’te- 

saym Xeznedar’in dediğine 

göre Kurdistan gazetesinin 

ilk sayısında ‘ ‘Kurdistan 

Gazetesi” imzası ile yazılmış 

fransızca bir mektup 

Hevîyek bûyî 

Bû zaroyêt şêhîda 

Gemijinek 

Awat û xelatek bûyî 

Belê, rojêt giran 

Bû dijmina dil têzinek 

Goristanek, lêrzêjareb, 

şimarek bûyî 

Herdem serê xencerate bû 

jehrî bû 

Bû nemerda 

Bû dijmina 

Xeyalet tê 

Bizavat tê 

Jiyana te 

Ronahiyek bû 

Bû malekê mezin 

Karwan û bingehek bû 

EMİN S. / Stockholm 

j+.jtf Cu 

«•> /«.- f-. 

— ^ «■>»Ar £ * /- S * 

V -/- .-* • • Ş .-vT ^ n j* ■ 

f > j- ? / w*’-* ^ J i W « V / L- U c* 

Jr > *r , J y ~>‘*r 

(_ 

»d->’. ;ju» 

•*.+- -»> r irSy ^ X ’1 • • - V ^ r j > *f 

j’j 5 U ^t} 

1 Jj' • ı'r ' > f -tr J S • JL 

w w ) A' Ş : < *•-. f Jr J -, 

j', lı. '. j j«--. .i - > • j j. 

c j , . . 5* S , 

gazetenin ilk sayısının içine 

ek olarak konulmuş. Söz 

konusu mektupta Kurdistan 

gazetesinin çıkış amaçları 

ve kısaca Kürt ve Kürdis- 

tan’dan bahsetmekte. 

KÜRDİSTAN 

GAZETESİNDE KÜRTÇE 

Kurdistan gazetesinin 

kürtçe kısmı Kurmanca 

Lehçesi’nin Botan şivesiyle 

yazılmış. Kürtçe makale veya 

haber nitelğindeki yazıların 

anlatım tarzı açık ve net 

bir şekildedir. Özellikle o 

dönemdeki eğitimi oranını 

da göz önünde bulundurursak, 

ifadeler çok net ve herkesin 

anlayabileceği bir dil 

kullanılmış. Özellikle olaylar 

ve haberlerin dili bir 

sohbet havası şeklinde yazılmış. 

Dil (kürtçe) sade olmakla 

birlikte yer yer zorunlu olarak 

arapça sözcüklerinde 

kullanıldığı göze çarpmaktadır, 

ki bu sözcüklerin birçoğunu 

günümüzde de halen 

yazı dilinde kullanmaktayız. 

Gazetede kullanılan arapça 

sözcüklerin bir kısmı 

şunlardır: 

’eşîr, cemiyet, ’ilm û ’irfan, Sen’et 

me”arif, sebeb, wefat, ceride 

hifzkirin, hafıza, aqil, ’elimîn 

’alım, ’ulema, içtimaiye, fikir 

mahiyet, meth, el-esas, mesele 

sifet, zirûf, hediye, nîfaq 

vb. daha bir sürü kelime 

Kurdistan gazetesinde 

Kürt dili hakkında, grameri, 

dil yapısı vb. konularla 

ilgili hiçbir yazı veya makale 

yok. Eriliz 3. sayıda Yusuf 

Ziyaeddin Paşa’nın 4 ‘EI- 

Hediye el-Hemidiyye f i ’ l- 

Luxat el-Kurdiyye”{22) adlı 

kitabı hakkında kısa^bir yazı 

yer almakta. Gazeteain sahibi 

bu konuda Kürt Ülema- 

larına seslenerek bu kitabı 

elde etmelerini ve halka 

okumalarını tavsiye etmekte 

ve bu kitabın Kürt dilinin 

gramer kitabı olduğunu 

vurgulamakta. (Kurdistan, 

no:3,s.3) 

Alfebe olarak arap harfli 

- 

'r İ i> 

JL'+.SiJ't 

liı ,y 

V S 

f ' ') -*-) j * w 

U» » ■ tiıu 

^ w - ^ -Av» 1- 

*. İ *J. •f.L» w-- w-'C. »jL*- 

> ** i jJ * A y. «. 

'"t “ ^ \‘f » 

• ^ -v -f- * •' 

osmanlıca alfebesine yakın 

bir alfabe kullanılmış ve 

kürtçeye özgü bazı sesleri 

verebilmek için birkaç harf 

eklenmiş veya fars alfabesinden 

almış. 

Osmanlıca’da bazen “N ” 

yerine kullanılan “X ” 

(Kaf) harfi Kurdistan gazetesinde 

hep **K” olarak kullanılmış. 

Eklenen harfler şunlardır 

(farsçadan veya osmanlıca- 

dan alınmış): 

V harf! [ü>], (vê) ile 

yer yer [] (fe) ile gösterilmiş 

W harfi ”[J ], (waw) ile 

J harfi ”[S ], (jê) ile 

G harfi ”[J\, (gaf) ile 

yer yer ”& ], [ ] (kaf) ile 

Z harfi ”[45], (zê) ile 

yer yer ”[J ], (zeyn) ile 

D harfi ”[^], (dal) ile 

ve [4>] (tê) ile 

U, O, U [>»], (waw) ile 

bazen de “O” [f,t ] (elif, waw) 

ile gösterilmiştir. 

SONUÇ 

Kuşkusuz Kurdistan gazetesi 

hakkında daha detaylı 

yazmak, incelmek başlı başına 

bir araştırma konusudur. 

Fakat kısaca şunu diyebiliriz 

ki “Kurdistan ” ilk 

Kürt gazetesi olması nedeniyle 

Kürt ulusu ve tarihi 

açısından büyük bir öneme 

sahip olduğu kadar Kürt 

halkının, aydınlarının belli 

bir dönemdeki tarihi de bu 

gazetede yer aldığından aynı 

zamanda büyük bir belge 

niteliğindedir. 

□ 

(18) Bak np:3,s.4 

(19) “Abdülhamiç/’e Açık Mektuplar” 

için bak no:4,5,6,7,13,20 

26. 

(20) Bak no:28,s.1-3 

(21) DrCelîlê Celîl; Jiyana Rew- 

şenbîrî û Siyasî ya Kurdan (di da- 

wiya sedsala 19’a û destpêka 

sedsala 20’a de), wergêr:Elîşêr 

(22) Yusuf Ziyaeddin Paşa; “El- 

Hediyye el-Hemidiyye fi’l-Luxat 

el-Kurdiyye”, birinci baskı, 1310 

(=1984), Şirket-i Mürettebiye 

Matbaası, İstanbul. 

KURDISTAN PRESS • 6 GULAN / MAYIS 1987 RUPEL / SAYFA 13

□Xwendeyên beşê Kurdî yên li taxekî biya- 

nî û koçkirên Stockholmê, serdana Kurdis- 

tan Press kirin. 

Rojname bi çi awayê amede dibû? Nûçe 

bi çi awayê berhev dibûn? Kî bi çi awayê di- 

xebitî? Ev pirs ji Medya, Arja û Seval diha- 

tin. Bi qasê 5-6 saet bûya jî, bi karê birêvebi- 

rina(îdare) Kürdistan Press mijûlbûn, bersi- 

va telefonan dan, civîn pêkanîn, ceriban- 

dina hînbûna kompûteran kirin. 

Li ser vê.yekê, me jî rûpelekê temam, ji bo 

wan amede kir... , . 

Operatora komputeran ARJA ii ser karê 

xwe... 

MEDYA bi Repro’yê wêne mazin dike. 

Herwekî dinê wisa dixûye, ku Arja û Seval 

nez ji wêneva wê dikin... 

Redaksîyon di civînê de. Li gorîfadeya rû- 

yê wan rojnama dernayê!... 

| RÛPEL / SAYFA 14 

Xwendeyên li dibistana 

BUSSENHUSSKOLA 

serdana 

Kürdistan Press 

□ Di welatê me de 

her tişt xweşiktir bû. 

Wekî dinê jî gelekî 

germ bû li ba me... 

Hevalê min gelek 

bûn û em pir dile- 

yistin... 

Ez bi kaçaxîji hidû- 

dê hatim. Ez gelekî 

kurdî dizanîbûm. Lê 

ez nikarîbûm ku bi- 

peyivim, ji bo ku qe- 

dexe bû. 

Swêd hinekîbaş e. 

Ez dixwazim gelekî 

tiştan bi kurdî hînbibim 

û ez dixwazim 

bibim doktor... 

Bijî Kürdistan 

Bijî Pêşmerge 

□ Kurdis- 

tan germ û 

xweş e. Ez 

gelekî dix- 

wazim ve- 

gerim Kur- 

distanê.ya- 

nî Qamîş- 

lo. Ez dix- 

wazim herim 

cem 

bapîr û dapîra xwe. Swêd baş e, 

belê li Swêd gelekî tişt hene lê dilê 

min li Kurdistanêye. Ez bi balafirê hatim Swêdê. Ezdixwazim bix- 

wînim, lê ez nizanim çi bixwînim! 

Bila hemû zarokên Kurd jîr bin û di xwendegehan de bixwînin 

û paşê bila bizîvirin welatê xwe Kurdistanê... 

SEVAL 

• 8 salî • 

□ Kürdistan gelekîrind bû. Hevalên 

min pir bûn. Ez gelekîdixwazim he- 

£ 

rîm welatê xwe û hevalên xwe bibînim 

û dîsa bi wan re bileyîzim. 

Ez nikarîbûm ku kurdî bipeyivim, ji 

ber ku Tirk nedihiştin em bi serbestî 

zimanê xwe kurdî bipeyivin. Ez naxwazim 

ku zimanêxweji bîrvebikim. 

~ i i i a i/. . .. ı: i. . i 

tir bû. Çinku Kürdistan welatê 

min e. Ez dixwazim bibim doktor 

û paşê vegerim herim wela- 

tê xwe... 

Bijî Kürdistan 

Bijî Pêşmerge 

Çîroka G UNDIU BAGERAŞVAN 

dl hejm ara bê de dom bike !! 

k ü r d is t a n p r e s s • 6 g u l a n / m a y is m 7

okuyucularla bl xwendevanan re 

Kürdistan 

AYDINLARI 

□ Asırlarca kendi öz ulusal davasını 

savunma özgürlüğünden 

mahrum bırakılmış Kürdistan 

halkının seçkin aydınlarının, 

yazıp-çizip tüm dünya kamuoyuna 

analatacakları çok şeyleri olması 

gerek. 

Kürdistan halkının tarihine ba- 

kılıdığında bir çok nedenlerden 

dolayı, boyunduruğu kabullenmiş, 

baskıya, zulme, itilmeye- 

kalkılmaya maruz kalmış, işte 

böylesi bir tarihi geçmişe sahip 

olan Kürdistan halkı, yani genel 

olarak sönmeye yüztutmuş kurtuluş 

umudunu canlandırmak, 

özgür ve birleşik bir demokratik 

Kürdistan için halkı harekete geçirmek 

elbette kolay olmayacaktır. 

Ama tüm bu zorluklara rağmen, 

tarihi misyon Kürt halkının 

öncü aydınlarına zorunlu ama 

aynı zamanda onurlu bir görev 

dayatmaktadır. Zira kabullen- 

melidirler ki, Kürt aydınlarının 

görevi, zorludur ama başarılma- 

sıda zorunludur. 

Keza halkımız, kendi bağrından 

çıkan onurlu aydınlardan 

beklentisi çoktur. Kaldıki objektif 

ve somut olgulara dayalı gelişmeleri 

kavramaya muhtaç durumdadır. 

Zira geçmiş tarihi süreçlerde 

gelişen bazı 

olumsuzlukların, ulusal geleceğimiz 

açısından ne tür tahribatlar 

yaptığı bilinmektedir. 

Aydınlarımızın bir görevide, 

gerçeklere dayalı olmayan, içi 

boş homojen vaatlerle, halkımızın 

gelecekte yeni haya;! kırıklıklarıyla 

karşı karşıya kalmasına 

engel olmalarıdır. Keza ne halkın 

gücüne dayalı, nede başka 

somut olgulara dayalı vaatler 

halkımızın geleceğini karmakarışık 

bir hale sokmaktan başka 

bir işe yaramayacaktır. 

Son zamanlarda ulusal bilinç 

seviyesinin yükselmesine ve 

özellikle birkaç seneden beri 

oluşagelen siyasi ve kültürel gelişmelere 

katkıları olan seçkin 

aydınlarımızın çabaları kayda 

değer olmakla birlikte, sıradan 

biz Kürt halkı için de gurur kaynağı 

olmaktadır. 

Tabiatıyla biz Kürt halkı asırlarca 

ezilen, sömürülen, hor görülen 

Kürdistan halkının; seçkin 

ve onurlu aydınları olan, Mahmut 

BAKSİ’ler, KendaFlar, Celal 

AYDIN’lar, Nuri ZAZA’lar, 

A. DİKİLİ’lerden çok şey beklediği 

bilinmelidir. 

Keza çağımızın en gelişkin düşüncesi 

olan Sosyalizm düşüncesiyle 

donatılmış, siyasi ufukları 

açılmış, mevcut ulusal sorunlara 

ciddi vi somut çözüm bulma kapasitesine 

erişmiş böylesine aydınlarımızdan, 

çok şeyler beklediğimiz, 

biz Kürt halkına çok 

görülmemelidir. Ve biz halk olarak, 

aydın yazarlarımıza, karşılıksız 

halkımızın geleceğine hizmet 

eden namuslu ozanlarımıza, 

halkın geleceği için feda eden insanlarımıza 

sahip çıkmayı, onlara 

sırt vermeyi, maddi ve manevi 

destek olmayı yavaş yavaş öğrenmek 

zorundayız. 

Kürdistan Press çalışanlarına 

başarılar diliyorum.. 

Hüseyin AKINCI 

Almanya 

□ Aydınlar sorununu birazcık da 

olsa irdelemekte yarar görüyorum. 

Biliniyorki, topluma bilimsel 

bilgi anlayışı yayarak ve giderek 

toplumun ekonomik üretim tarzıyla 

yaşayış tarzımda değiştirmekte 

aydınlarımız büyük bir tarihsel 

görev yapmışlardır. Çağımızda 

can çekişen kapitalist 

üretim tarzının değişiminde aydınlarımıza 

büyük görevler düşmektedir. 

Günümüzde bir zat siyasal 

ve toplumsal mücadele 

içindeki yerlerini alarak, gerçek 

çağdaş ayadın olmanın ölçütü, 

karşımızda dikilen bu asalak, 

kapitalist üretim tarzıyla birlikte 

yaşayış tarzımda değiştirerek, 

yerine sosyalist üretim tarzını 

egemen kılmaktır. Bu karmaşıklığı 

da iki ana hata ayırmak da 

burada mümkün. Ya burjuvazinin 

sömürü düzenlerine evet, ya 

da çağdaş aydın olmayı benimsi- 

yerek, gerici burjuva düzenini 

alaşağı temelinde işçi sınıfının 

ve ezilen mazlum halkların kurtuluş 

mücadelesine katılmaktır. 

Yoksa ortalığı karmaşıklaştıracak, 

kalça kıvırmak içinde saha 

yok! 

Şu küçük burjuva aydınlarının 

yoğun olduğu Türkiye’ye 

bakalım: 

Baskı zoruyla “Misak-ı Milli” 

sınırları içinde bir ulusun tüm 

değerlerine gerici, ırkçı, sömür 

Rêhevalên hêja 

di rojnama Kürdistan 

Press de 

□ Ez gelek silavên xwe yên germ 

ji we re dişinim, xebata rojnama 

we ya teze pîroz dikim û hêviya 

pêşketinê jê re dixwazim. 

Gelî bira! 

Beri çendakî min jimarên rojnama 

we li cem xwendevanekê Kurd 

dît. Ez gelekî bi wan şabûm. Dix- 

wazim li vir ji we re bêim ku ez pi- 

sporekî kurd im, di warê wêje û 

dîroka rojnemevaniya kurdî 

de...Ji aliye diravive jî, çi bê ser 

min ez li ber we me. 

Rêhevalê we 

Dr. Rdmanê Ilı 

Moskova/SSCB 

Değerli yoldaşlar...! 

Bizlere gönderdiğiniz Kürdistan 

Press sayıları düzenli olarak elimize 

ulaşıyor, yalnız elimize 3,4 

ve 5. sayılar gelmedi... 

Değerli Kürdistan Press kurucuları 

ve yöneticileri; Kürdistan 

Press gibi bir gazetenin halkımızın 

kurtuluş mücadelesine ışık tutacağından 

kuşkumuz yok. Sizle- 

rin bu başarısını içtenlikle kutlar 

başarınızın devamını dileriz. Gazetenin 

tarafsızlığına inanıyoruz. 

Çünkü bizler, yüzyıllar boyu özgürlüğümüz 

egemen sömürgeci- 

dilimiz, örf ve adetlerimiz, müziğimiz 

ve bizlerin gelenek göreneklerimizle 

hep birbirimize bağlı 

kalmışız. Şimdilik ayrı görüşlere 

sahip ayrı ayrı parçalarda olsak 

da yine bir bütünüz ve kurtuluş 

mücadelemizde bir olacağız. 

Arar şehrindeki Kürtler adına 

Suudi Arabistan 

Işıklı aydınlarımıza 

geci T.C tarafından gasp edilerek, 

giderek onun varlığını yok 

etmek için günümüzde eşine ender 

rastlıyan, bu tarihin yüzkarası 

olan sömürgeciliğe karşı ka tane 

aydının, Kürt ulusunun haklı 

mücadelesinin yanında görebiliyoruz? 

Cevap: 

Kavram karmaşıklığına devam...? 

Düz mantıkların yayılmasına 

devam...? Evren-Ozal’a 

karşı olan herkes aydın.. .“Aydınlar 

Listesin’de” kimin isminide 

görürsen ayıdm...? Ya bir gün şu 

Demirel’i de listeden görürsen...? 

Bunada şaşma aydınlık 

alemleridir.... 

Bunun altını da ben çizerek belirttim. 

Günümüzde aydın olmak 

pek de kolay bir iş değildir. Hele 

şu Türkiye’de. Türkiye’de aydın 

olmanın kıstaslarından önemli 

bir ilkeside, Kürt ulusunun ulusal 

demokratik hakların, saygı ilkesini 

benimsiyerek, bu hakkın 

gelişmesi, bilinçlenmesi ve örgütlenmesi 

için de çaba sarfet- 

mekten geçer! 

Aydınlar dedik; gelelim bizim 

şu Kürdistan’lı aydınlara... 

Kürdistan gibi sömürge bir ülkede 

aydınların konumu da daha 

farklı olması gerek. Farklı olan 

yan, bu ülkede ulusal mücadelenin 

sıcak olmasında yatar. Aydınlara 

düşen büyük bir görev bu 

sıcak mücadelenin içinde yerle 

Hevalên hêja 

rini almaktır. 

Ama ne yazık ki günümüzde 

kendisine ben Kürt aydınıyım diyenlerin 

sayılanda oldukça kalabalık 

olup da, örgütlü mücadeleyi 

red etmektedir. Bu 

“aydınlarımız” şuni çok iyi bilmektedirler 

ki, Kürdistan toprakları 

sömürgeci haydutlar, örgütlü 

aygıtları ile sömürgeleştir- 

mişlerdir. Kürt halkının onurunu 

ve şerefini, şiddet zoruyla ayaklar 

altına aldıklarım da çok iyi 

bilmektedirler. Bize örnek olsun 

şu dünyamızdan, gösterebilirlerini 

ki, bir halk örgütlenmeksizin 

bağımsızlığını kazanabilmiştir. 

Kendi ülkelerinde devrimi gerçekleştirmiş, 

halklarım özgürlüğe 

kavuşturmuş, devrimci aydınlar, 

pratikten çıkardıkları deneyimlere 

dayanarak, örgütlü bir 

halk her zaman için başarı şansına 

sahiptir.. .Örgütsüz bir halkt 

ezilmeye, sömürülmeye mahkumdur. 

.. 

Bizim aydınlarımızın bir kısmı 

da, isimleri kadar da “efendice” 

kültürel çalışma ile siyasal çalışmaların 

arasına, kalınca bir taş- 

duvar örerek, nazikçe siyasil örgütlenmeye 

karşı çıkmaktadırlar. 

Bu “efendilerimiz” doğa ve 

toplumda olup biten şeylerin, 

birbirleriyle sıkı bağlantılar 

içinde olup, birbirlerini de etkiledikleri 

de bilmektedirler. Ve 

□ Çend hejmarê Kürdistan Press gihişt destê min. Ez pê pirr dilşa 

û serbilin bûm. Gor baweriya min Kürdistan Press di vê warê de 

kêmasiyek mezin ji holê rakir. Çunkî heta niha li Kurdistana Ba- 

kur ji 15 rojan carekû ji aliyê nûçeyanva wisa dewlemend rojname 

nînbû. Divê hemû kesên welatparêz û demoqrat alikariya rojnamê 

bike, ku karibe bidome. Ev vataniyek welatparêziye... 

silavê şoreşgerî 

Min di nav deriyê hêsin de 

gûlek ji pel dirêjê te bir 

zanim 

nehiştinê ji te ra gotin 

ne tirşe 

her tişt bi min ra ye 

bi min ra pir dibe jiyan 

têkoşîn di bin lingê min da 

raxistê 

havîn bi tahvêra 

zivistan bi germ bûna 

pêlê payizê re 

di tarîhyan da 

têkoşîn di deste min da ronahî 

nizanim 

ev hatina min da ronahî 

nizanim 

ev hatina min a çendaye 

dicemidim 

dicemidine min 

ev çama şıkandî 

ranza hêsin 

pênûsa reşnivîs 

K U R D I S T A N l 

Kurdisk Tidning 

Utkommer varannan vecka 

Nummer; 17/9 

6 MAJ • GULAN 1987 

bemekeve 

carefe dinê tê binî 

ezê wênekî çêkim 

dahwiyê 

di bin da helbestek 

bu 

tu 

çundina mina nava kûçên teng 

ê bi ronahiye findê tê ronahî 

paçên şikandê 

diwarên terikî 

di oda biçûk da runiştina min 

ê 

ji birçina 

keda destê xwe difroşin 

ji destên wanê nasir ra 

dest buna min binivîsi 

Hêviyê Bismilê 

Hamburg-Almanya 

1 Chefredaktör och ansvarig utgivare 

| Orhan KOTAN, 08-295056 

Redaktion sekreterare 

Çetin ÇEKO, 08-298332 

Tekniskt sekreterare 

S. SERDAR, 08-984743 

; 

Administration-Prenumaration 

B. AZAD, 08-298332 

bir vücudu, vücut yapan organların, 

birisi çalışmaz iken, bir başka organı 

kötü yönde ne dereceden etkileyeceği 

de bilinmektedir. Kaldıki, Kürt 

toplumunun vücudunu meydana getiren 

ve gelişen organların birisini 

tutup, bir diğerine karşı çıkarak, gelişme 

evresinde olan bu organların 

gelişmesini engellemek veya gelişmesini 

köreltmeye çalışırken, bu 

körelen veya gelişmesi yavaşlayan 

organ, diğerlerini olumsuz yönde 

etkilemeyecek mi.? Dr. arkadaşlar? 

Diğer bir yandan da bu 

“efendilerimiz” siyasi örgütlere 

karşı çıkarken, kıçı larık bir siyasette 

güdüyorlar. 

Ben şunu soruyorum; Hangi Kür- 

distanlı örgüt kültürel çalışmaya 

karşı çıkmıştır? Tam tersi tüm Kür- 

distanlı örgütlerin programlarında 

olduğu gibi bir de pratikde de daha 

verimli ve toplumsal çalışmalar 

yapmaktadırlar. Kanımca yurtsever 

aydınlara düşen görev, kendi yetenekleri 

ve beceriklikleri ile mevcut 

örgütlenmele katılarak veya destekleyerek, 

mazlum Kürt halkının ulusal 

ve sosyal kurtuluşunu güçlendirerek, 

böylece de çağdaş aydın olmanın 

ismine de layık olunur. 

Az ışıklı aydınlarımız için bir adım 

ileri iki adım geri 

Kürdistanlı bir işçi 

H. SIPAN 

16.2.987 / Paris 

m u h bir l ik 

UMUT KAPISI 

□ Milli Savunma Bakanlığınca 

belirlendi. Buna göre muhbir 

sahibi olan her ihbarcıya 

iki milyon lira kadar ödenebilecek. 

zamanın birinde, rüşvet alan 

bir komutana, adamın biri 

çok sevdiği kekliğini götürmüş. 

Komutan sormuş; ne işe 

yarar bu getirdiğin? Efendim, 

kafese bırakılır etrafına tuzaklar 

konulur, diğer keklikler 

bu tuzağa düşerler. Komutan 

hemen kekliğin başım 

kesmiş. Halkına yaramayan 

bana hiç yaramaz demiş. 

Dostum iki millyon kazanmak 

kolay değildir. Hani insanların 

boğazında ekmek kalırda 

yutamaz ya, işte, alın teriyle 

kaszanmadığm parayıda 

yutamazsın. Sana bu parayı 

vaat eden alçak, senin sınıfından 

değildir. İki milyon verir 

ve derki; kendi sınıfına yaramayan 

bana da yaramaz. Kafasını 

kesiverir. İşte o zaman 

muhbir damgasını yedin mi 

senin çocukların ne yüzle halkın 

içine girecek? Yok dostum 

bu damgayı yeme. Faşist 

generallerin teklif ettiği 2 

milyonr lirayı sakın alma ve 

halkın baş düşmanına lanet 

getir. 

Postça selamlar 

Kaya 

Berlin-Almanya 

Postadress; Box 7080, 17207 Sundbyberg 

Besökadress; Örsvângen 6C, Hallonbergen 

Tlf; [46] 8-29 83 32 

Telex; 131 42 ANK S 

Bankgiro; 343-5559 

Postgiro; 2 65 33-0 

Tryckeri; Idrottsbladet / Södertalje 

kürdistan p re ss • 6 g u lan / m âyis 1987 RUPEL / SAYFA 15

Büro; Örsvangen 6C, 172 42 Sundbyberg • Yazışma adresi / Navnîşan: Box 70 80,172 07 Sundbyberg-Sweden • Tlf. (46) 08-29 83 32 • Tx. 13142 ANK S • Postgiro 2 6533 — 0; Bankgiro: 343—5559 

Yoksul ülkelerde göçmenler 

Bugün Dünyanın dört bir yanında, günde yaklaşık 5000 insan göç ediyor. 

Buna göre dakikada 4 insan ülkesini terk etmiş oluyor. Mültecilerin bir çoğu Avrupa 

ülkelerine sığınmayı başarırken, %97’si 3. Dünya ülkelerinde bulunuyor... 

ANK • Stockholm 

Dünyada yaklaşık 15 milyon 

olan göçmenin sadece %5’i 

Amerika ve Avrupa’daki zengin 

sanayi ülkelerinde yaşıyor. 

Geriye kalan %95’i ise 

kendi ülkelerine yakın olan 

yoksul ve savaş içinde bulunan 

ülkelerde yaşamakta(!). 

Bunların çoğu savaştan, ko- 

ğuşturmalardan, açlıktan kaçarak, 

yoksul ve verane içindeki 

kamplara sığınıyor. 

Bugün savaş yoksul ülkelerde 

sürmektedir. İnsanlar bu 

ülkelerden kaçarak, daha 

yoksul, daha fakir ülkelere sığınarak, 

kurtuluş umudu arıyor. 

Zengin ülkelerin savaş 

sonrası dönem diye adlandırdıkları 

ikinci dünya savaşının 

bitiminden bugüne 140 savaş 

meydana geldi. Savaş beraberinde 

açılık, yoksulluk getirirken, 

mültecilikte toplumsal 

bir olgu haline geliyordu... 

Bugün açlıkla savaşan Afrika’da 

tamıtamına 5 milyon 

göçmen yaşıyor. Sadece Somali’de, 

Etyopya’dan kaçan, 

700 bin göçmen var; Eritre1 

den Sudan’a göçenlerin sayısı 

ise 400 bine ulaşmış bulunuyor. 

Afrika’nın güney kesiminde 

Namibia, Angola, 

Mozambik ve Güney Afrika1 

dan gelenlerin sayısı 230 bin 

civarında. 

Öte yandan, Pakistan mülteci 

kabul etmede dünya rekorunu 

elinde bulunduruyor. 

Bugün Pakistan’da sadece 

Afganistan’dan gelen 3 milyon 

göçmen var. 1,9 milyon 

Afganlı ise şu an İran’da barınıyor. 

Ortadoğu ise mülteci yuvası. 

Barut fıçısına dönmesine 

rağmen, mülteciler, bir ülkeden 

diğerine akın ediyor. 

Lübnan iç savaşından, Irak- 

İran savaşından kaçanlar, 

dünyanın en eski ve geleneksel 

mülteci gurubu durumunda. 

Yarısı Meksi’da olmak koşuluyla 

320 bin göçmen 

Central-Amerika’da yaşıyor. 

G Ü N E Y AFRİKA 

kara yasak! 

(TCA • ANK) 

Güney Afrika’da 7 Mayıs’da 

yapılacak genel seçimlerde, siyah 

çoğunluğun oy kullanması 

yasaklandı. Bunun üzerine geniş 

çaplı olaylar, ülkenin dört bir yanında 

patlak verdi. 

Johennesburg’daki üniversitelerden 

birinde, çoğunluğu beyazlardan 

oluşan yaklaşık ikibin 

öğrencinin katıldığı toplantıyı 

polis, göz yaşartıcı bomba ve 

kırbaçlarla dağıttı. Eylemden 

sonra, çok sayıda kişi tutuklanarak 

gözaltına alındı. Toplantı 

yalnızca beyazların katılacağı 7 

Mayıs genel seçimlerini protesto 

etmek amacıyla yapılıyordu. 

Konuşmacılar arasında siyahların 

lideri Wili Mandela’da vardı. 

Siyahlar anti-demokratik uygulamalara karşı direnişlerini sürdürüyor 

Fakat toplantıyı düzenleyenler, 

Mandela’nm konuşmasına az bir 

zaman kala toplantının yasadışı 

olduğuna dair, bir mahkeme kararını 

okudular. Kararın okunmasından 

hemen sonra, tam teç- 

hizatlı polis ekipleri, üniversite1 

deki toplantı salonuna girerrek, 

öğrencilerin hemen dağılmasını 

istedi. Öğrencilerin direnmesi 

üzerine, polis birlikleri, öğrencilere 

saldırarak, göz yaşartıcı 

bombalar eşliğinde toplantıyı 

dağıtarak, sayıları oldukça kabarık 

bir öğrenci grubunu ise göz 

altına aldı. Siyah ulusal hareketinin 

liderlerinden Mandela, polisin 

bu eylemini kınayarak, üniversiteyi 

terk etti. 

Seçimlere az bir zaman kaldığı 

şu günlerde, ülkede bulunan tüm 

üniversitelerde gerginlik artmış 

durumda. İlerici öğrencilerin ve 

öğretim üyelerinin bir bölümü 

siyahların katılımının yasaklandığı 

seçimleri kınarken, ırkçı 

gruplar üniversitelerin siyasi 

amaçlı protestolar kullanılmasına 

karşı duruyorlar. 

Güney Afrika’dan sızan son haberlere 

göre, seçileri protesto 

eden yüzbinlerce kişi seçimlere 

iki gün kala evlerinden dışarı 

çıkmıyorlar. Irk ayırımına karşı 

mücadele eden grup ve sendikaların 

çağrısı üzerine gerçekleşen 

eylemlere işçiler ve öğrenciler, 

büyük katılım gösterdiği bildiriliyor. 

Patlamalar sürerken, güvenlik 

güçleri, siyah yerleşim birimlerinde 

olağanüstü önlemler 

alıyor. 

Bu bölgede yaşıyan göçmenlerin 

çoğu El-Salvador uyruklu. 

Laos, Vietnam ve Kamboçya’dan 

akın eden Güney- 

Doğu Asya’daki göçmen sayısı 

ise yaklaşık 150 bin civarına 

ulaşmış durumda. 

Dünya’da 15 milyonunu üstünde 

bulunan mültecilerin 

karşılaştıkları problemler, 

uluslararası nitelikte ve doğal 

olarak uluslararası çözüm gerektiriyor. 

Avrupa’nın sanayi 

ülkeleri, Amerika ve diğer 

gelişmiş ülkelerde %5 civarında 

bulunan mülteciler, rahatsızlıklara 

neden olmasına 

rağmen, büyük bir sorun ar- 

zetmiyor olsa gerek (!). 

Buzlar çözülüyor mu? 

Çin Hal Cumhuriyet’i 25 yıldır 

Doğu Avrupa ile olan soğuk ilişkilerini 

düzeltme çabaları, karşılıklı 

yoğun diplomatik ziyaretlere neden 

oldu.Son altı ay içinde Pe- 

kin’i, Doğu Avrupa Sosyalist ülkelerinden 

4 parti lideri ziyaret 

etti. 

Çin yolculuğuna çıkan son lider, 

Bulgaristan Cumhurbaşkanı To- 

dor Jikov. Bulgaristan liderinin 5 

mayısta başlayan resmi ziyareti 6 

gün sürecek. 

Doğu Avrupa’nın en uzun süredir 

görevde bulunan Komünist 

Partisi lideri Todor Jikov, aynı zamanda 

Çin’i 30 yıldır ziyaret eden 

ilk Bulgar Cumhurbaşkanı. Ekim 

ayından bu yana Çin’i, Polonya ve 

Doğu Almanya Komünist Parti liderleri, 

Macaristan Komünist 

Partisi’nin üst düzeydeki yetkilileri 

ve Çekoslovakya Başbakanı ziyaret 

etmişti. 

Bu ziyaretlerle birlikte, Jikov’un 

altı günlük resmi ziyareti, Çin 

Halk Cumhuriyeti ile Doğu Avru- 

ANK^dinleme servisi 

pa Sosyalist ülkeleri arasındaki 

ilişkilerin ne denli canlandığını 

göstermekte. 1960 ve 70’li yıllarda 

Çin ile Sovyetler Birliği arasında 

ilişkilerin kopmasından sonra, 

Doğu Bloku ile de bozulan ilişkiler 

artık fiilen düzelmekte. Bununla 

birlikte, Moskova ile Pekin arasındaki 

ilişkilerin iyi olduğunu söylemek 

olası değil. 

Sofya’dan ayrılmadan önce Yeni 

Çin Haber Ajansına demeç veren 

Jikov, Çin Bulgar ilişkilerinde değerlendirmeyi 

bekleyen alanlarla 

iki ülkede süren reform çalışmaları 

üzerinde benzerliklerin olduğunu 

vurguladı. 

Reformlar konusunda görüş alışverişinin 

dışında, Çin yetkililerinin, 

Bulgaristan ve diğer Doğu Avrupa 

ülkelerinden satın aldıkları 

malların teknik düzeyi ve güvenirlikleri 

konusunda şikayetleri dile 

getirmeleri bekleniyor. 

□ 

PRAVDA’dan 

sert eleştiri! ANK*dinleme servisi 

Sovyetler Birliği Komünist Partisi yayın organı PRAVDA, Fransa1 

yı, nükleer silahların azaltılması ile ilgili tavrından dolayı eleştirdi. 

Pravda, Fransa’nın uyguladığı taktiklerin bilindiğini ve bunun nükleer 

silahlarla ilgili görüşmelere yarar getirmeyeceğini belirtti. 

Pravda’ya göre Paris yönetimi yumuşama politikasından uzaklaşıyor. 

Bu değerlendirme, Fransa Başbakanı Jack Cirah ile Batı Alman 

Başbakanı Helmuth Kohl’ün görüşmelerini izledikten sonra varılan 

bir yargı. İki başbakan Sovyet önerileri konusunda Batı Avrupa liderleri 

arasında daha fazla görüşmeler yapılması gerektiğini açıklamışlardı.

KURDISTANPRESS sayi: 17 Mayis 1987 -Saddam Kürdistan’ı Yakıyor!

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?