Endüstri Ve Örgüt Psikolojisi - Makaleler

Makaleler.com
Endüstri Ve Örgüt Psikolojisi Ahmet Polatli
Makale 08 Eylül 2008 tarihinde yayinlandi Eglence ve Yasam
Doç. Dr. Canan ERGIN *
Endüstri ve örgüt (e/ö) psikolojisinin farkli tanimlari bulunur, fakat hepsinin ortak yönü, bu alanin is
ortamlarindaki insan davranislarini inceleyen 1 bilim dali oldugudur. Psikolojide kuramla
uygulamanin en etken biçimde biraraya geldigi alanlardan biridir. Yani, e/ö psikolojisinde 1 yandan is
ortamindaki insan davranislarini nbelirleyicileri ve sonuçlari teorik açidan incelenmeye çalisilirken, 1
yandan da isyerlerinde ortaya çikan insanla alakadar sorunlarin çözümü için etkinlikler yapilmaktadir.
Endüstri ve örgüt psikolojisi ilk ortaya çikisindan bugüne kadar geçen 70-80 senelik süre içerisinde epey
gelismis ve kendi içinde birtakim ihtisas alanlarina ayrilmistir. Klasik bi sekilde endüstri psikolojisi bi
sekilde adlandirilan bu alanin adi 1973ten itibaren endüstri ve örgüt psikolojisine dönüsmüstür. Yani, endüs
psikolojisi yepyeni 1 alan degildir. ama, endüstri ve örgüt psikolojisi kapsamindaki gelismeler, yepyeni
çalisma alanlarinin dogmasina yol açmistir. Bu alanlar kisaca su biçimde özetlenebilir:
Personel Psikolojisi (Personnel Psychology): Personel psikolojisi, uygulama açisindan lazim bireysel
ayriliklarin ölçülmesiyle alakadar çalismalar yapar. Baslica ugrasi, 1 isin yapilmasi için lazim olan kabiliyet
ve becerilerin ölçülmesi, ise basvuranlarin degerlendirilmesi, is egitimi ve çalisanlarin is performanslarinin
degerlendirilmesi gibi alanlarda ölçme ve karar verme islemleridir. E/ö psikolojisinin en eski çalisma
alanidir. üstelik (uzun seneler bu alan birlikte e psikolojisi) bütünüyle esdeger sey bi sekilde kabul
edilmistir. yalniz, endüstri psikolojisindeki mevzular çesitlendikçe, personel psikolojisi ayri 1 ihtisas alani
haline dönüsmüstür. Pek epey kurumda insan kaynaklari alaninda çalisanlarin yaptiklari isler personel
psikolojisinin kapsamina girer.
Örgütsel Davranis (Organizational Behavior): Endüstri ve örgüt psikolojisinin göreli bi sekilde yepyeni olan
çalisma alin örgütsel davranistir. Hemen hemen her isler 1 örgüt ortaminda yapilmaktadir ve bu ortam
bireylerin tutum ve davranislari üzerinde etkilidir. Bu nedenle örgütsel davranis, davranislari incelerken
örgütle alakadar degiskenleri dikkate alir. Bu alandaki çalismalara misal bi sekilde örgüt-içi kontak, is rolü,
grup etkisi, liderlik, örgüte baglanma konulari verilebilir. Özetle, davranis üzerindeki sosyal tesirler daha
epey bu alandaki kisilerin çalisma alanini olusturur. 1 anlamda, personel psikolojisi fert üzerinde
odaklanirken, örgütsel davranis veya bazilarinin ifadesiyle sosyal ve örgütsel psikoloji (social and
organizational psychology) sosyal tesirler üzerinde çalismalar yapmaktadir denilebilir.
Örgütsel davranis, e/ö psikolojisinin diger bilim dallariyla en en çok iliskili oldugu alt alanidir. üstelik bu
alan, psikoloji, sosyoloji ve yönetim bilimlerinin ortak çalisma alani gibi islev görmekte ve bu biçimde hayli
dinamik 1 bina kazanmaktadir.
Mühendislik Psikolojisi (Engineering Psychology): Bu alan, insan-makine sistemleri çerçevesinde insan
davranislarini inceler ve üretim ve güvenlikte artis saglamak amaciyla alet ve makine tasarimi üzerinde
çalismalar yapar. Insanlarin kullanmasi için yapilan pek epey aletin gerektirdigi davranislar, insanlarin
kuvvet, algi veya tepki zamani gibi konularda kapasitelerinin ötesinde davranimlarini gerektirir. Oysa,
mühendislik psikolojisi is çevresini insan becerisi ve yeteneklerine göre düzenlemeyi amaçlar. Bu alana
insan etmenleri psikolojisi veya ergonomi gibi adlar de verilmektedir.
Mesleki Danismanlik (Vocational and Career Counseling): Endüstri ve örgüt psikolojisi birlikte psikolojik
danismanlik alanlari arasindaki 1 çalisma disiplinidir ve insanlarin isyerlerindeki problemleriyle
alakadar danismanlik hizmetleri birlikte ugrasilir. Çalisanlarin kendileri için en ödülleyici mesleklere
yönelmeleri, is ve isdisi ilgiler arasindaki çatismalarin çözümlenmesi, isle alakadar degismelere ahenk

saglamak ve insanlari emeklilige hazirlamak gibi konularda danismanlik verilir. Batili ülkelerdeki büyük
örgütlerde bu biçimde hizmet veren pekçok e/ö psikologu bulunur.
Örgüt Gelistirme (Organization Development): Bu alanda çalisan e/ö psikologlari, örgütleri daha etken hale
getirmek için degistirmek veya gelistirmek birlikte ugrasirlar. Bunun için örgütün problemlerine tani
koymak, degisim önerilerinde bulunmak ve bunlari gerçeklestirmek ve bu degisimin sonuçlarini
degerlendirmek seklinde faaliyetlerde bulunurlar. Bu alandaki çalismalar yalnizca insanla alakadar
olmayip, isin yapilis sekli veya teknolojik degisimlerle de alakadar mümkün. Bu alan, e/ö psikolojisinin
en yepyeni çalisma konularindan biridir ve is potansiyeli bi sekilde büyük gelecek vaad etmektedir.
Endüstri Iliskileri (Industrial Relations): Bu alandaki çalismalar daha epey çalisanlarla isverenler
arasindaki problemler üzerinde odaklanmistir ve bazilari vakit sendikalar da çalisma kapsamina girer.
mesela, taraflar arasindaki isbirligi veya çatisma konularinin incelenmesi, görüs ayriliklarinin giderilmesi,
pazarlik ve görüsmelerin yürütülmesi ve uzlasma saglanmasi gibi çalismalar yapilir. Diger alanlardan
degisik bi sekilde, endüstri iliskileri alaninda uzman olan e/ö psikologlari konuyla alakadar yasalari da
iyi bilmek durumundadir.
Özetlemek gerekirse, e/ö psikolojisi pek epey ihtisas alaninin 1 bilesimidir ve arasira bu alanlar
binisiklik gösterirken pek epey durumda da birbirinden bütünüyle ayri çalisma alanlari olustururlar. Endüstri
ve örgüt psikolojisi alaninda egitim gören 1 sahis, esas bi sekilde bu alanlarin bilesimi sayilabilecek pek
epey konuda veri sahibi olmalidir. mesela, personel seçme, yerlestirme, egitim ve degerlendirme gibi
personel psikolojisiyle alakadar konularin yanisira, is güdüsü, is doyumu, liderlik, kontak, is tasarimi,
çalisma kosullari gibi alanlarda esas bilgiye sahip olunmalidir. teori birlikte uygulamanin basabas
gittigi bu alanda, esas bilgilerin yanisra bunlari uygulayabilme becerisi de epey önemlidir. Batili
ülkelerde e/ö psikologu olabilmek için en az master derecesi mecburi sayilmaktadir. Master ve doktora
programlarindaki en kritik erek de teori bilgisi birlikte uygulama becerisini 1 arada kazandirmaktir.
Endüstri ve örgüt psikolojisi, aslinda psikolojinin pek epey alaninin bilgilerini kullanir ve uygulamaya
koyar. mesela son yillarda, bilissel psikoloji konusu en popüler yaklasimlardan birini olustururken,
karakter konusunun önemi tekrardan kesfedilmise benzemektedir. Öte yandan, çalisilan degiskenler fert,
is veya örgüt düzeyinde ele alindigindan, modern arastirmalar epey degiskenli ve epey boyutlu 1 bina
kazanmaktadir.
Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü
Türk Psikoloji Bülteni üç (6) 38-39.
Makale Kaynagi:
http://www.makaleler.com/eglence-ve-yasam-makaleleri/endustri-ve-orgut-psikolojisi.htm - Makaleler
Ahmet Polatli Yazar Hakkinda:
Anahtar Kelimeler:
psikolojisi, endüstri, is, örgüt, çalisma
Daha fazla makale için tiklayin. Üye olun ve bilgilerinizi dünyaya duyurun! Tamamen ücretsiz!