Sayı 1 - Eğitim ve Toplum Dergisi

21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 1 Sayı 1 Bahar 2012
Dinçer APAYDIN
tarzında olduğu gibi bu kesit karşısında kayıtsız ve yalın olarak değil; bizzat kesiti
yeniden anlamlandırıp yorumlayarak, daha yerinde bir ifade ile “algıladığı gibi”
anlatmaktadır.
Bu tavır, akla gerçek karşısında sergilenen izlenimci tavrı getirmektedir. İzlenimcilik,
resim sanatında etkili olmuş bir algılama şekli olarak addedilebilir. Ne
var ki yalnız resim sanatında sınırlı kalmamış, diğer bütün sanat dallarını da bir
şekilde etkilemiştir:
“İzlenimcilik: Empresyonizm, intibacılık. Sanatçıda uyanan / kalan dış alem intibalarının
eserde aktarılmasını esas alan / benimseyen sanat akımı. 19. Asrın sonunda,
sembolizmle hemen hemen aynı dönemde Fransa’da ortaya çıkan, oradan bütün
dünyaya yayılan akım, daha ziyade resim sanatında etkili olmuştur. Edebiyatta ise
şiir vadisinde takipçileri vardır. İzlenimciliğin doğuşunda, gerçekçiliğe, natüralizme
ve parnasyenizme duyulan tepki önemli bir etkendir.
İzlenimcilikte aslolan, dış dünya gerçeklerinin olduğu gibi nakledilmesi değil, söz
konusu dünyanın uyarmasıyla sanatkârın iç dünyasında şekillenen izlenimlerin aktarılmasıdır.
[…] Andre Gidé’nin “hissediyorum öyleyse varım” anlayışı, izlenimciliğin
parolası gibi telakki edilmiştir” (KARATAŞ, 2007: 249 – 250).
Sait Faik’in hikâyeciliğindeki özellikler ve bu alıntıdan hareketle, onun
hikâyeciliğine özel bir ad vermek gerekirse, bu adın “izlenimci hikâye” olabileceğini
düşünmek yanlış olmayacaktır. Sait Faik, açıkça, bir gerçekliğin kendisi için
ifade ettiği değerleri ifade etme gayreti içinde olan bir hikâyenin peşindedir.
Zihniyet:
“Ben”i merkeze alan ve mutluluğunun sürekliliğini arzulayan bir anlatıcının
anlattığı “Hişt Hişt” adlı hikâye, hayatını belirli şartlar altında sürdürmekte olan
bir insanın hikâyesidir. Bu insan bir tıraş bıçağıyla bile kavga edebilmektedir. Hayatını
belirli sınırlar içerisinde yaşamaktadır. Bu hikâyenin zihniyetinin, anlatıcısının
tavrında aranması yerinde olacaktır. Söylenenlerden hareketle denilebilir ki
kendi problemlerini hayatının merkezine almak isteyen ve kendi problemleri ile
meşgul olan sıradan bir insanı, anlatının merkezine almak problemi, bu metnin
zihniyetini oluşturur.
Yapı:
Olay Örgüsü:
“Hişt Hişt” adlı hikâyede, “Boz Eşek”te olduğu gibi bir doğru üzerinde takip
edilebilecek nitelikte bir olay örgüsü ile karşılaşmamaktayız. Daha doğrusu, olay
örgüsünü açıkça meydana çıkaracak herhangi bir unsur görünmez. Bu hikâyede
olay, bir insanın yaşadığı günden bazı kesitleri aktarmasından ibarettir. Herhangi
bir çatışmadan, bir problemden bahsedilmez. Olay ve kişiler, bu çatışma etrafında
bir araya getirilmez. Bu hikâyeyi oluşturan çatışma unsuru, dış dünyada değil,
iç dünyada vardır. Çatışma, bireyin kendisiyledir. Kendi içindedir. Gün boyunca
duyulan bir “Hişt Hişt” sesinden bahsedilir. Bu ses nereden, kimden gelmektedir?
Belli değildir. Karşılaşılan insanlar ile bu duyguyu paylaşan anlatıcı, olayı bir çö-
182