iii İÇİNDEKİLER sayfa ÖZET ...

Orta Türkçe döneminde ortaya çıkmaya başlayan, lehçe ve şive oluşumlarının
temelini meydana getiren fonetik ve morfolojik farklılıklar bu dönemde iyice
belirginleşmiş, lehçe ve şive ayrımları kesinleşerek farklı yazı dilleri haline
dönüşmüştür.
Yeni Türkçe dönemini Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Türkiye
Türkçesi olarak, üç aşamada incelemek mümkündür. Türk dili içinde meydana gelen
lehçe ve şive farklılıklarının yanında ağız farklılıkları gündeme gelmeye başlamıştır.
Bir yazının kullanıldığı saha içinde yer alan bütün ağızlar, o yazı dilinin
zenginlik kaynaklarıdır. Bir yörenin ağzı esas alınarak ortaya konan yazı dili diğer
ağızlardan da çeşitli şekiller ve kelimeler alarak gelişir ve zenginleşir. Ağızlar dilin
bozulmuş şekilleri değil, konuşma dilinin bölgeler arasında ses ve şekil yönünden
küçük farklılıklar göstermesi ile ortaya çıkan ve tarihi yazı dilleri ile çağdaş
lehçelerden bazı izler taşıyan kollarıdır. Dolayısıyla bir yazı dilinin eksiksiz ve tam
bir gramerinin yazılması o yazı diline kaynaklık eden ağızların da incelenmesi ile
mümkündür. 2
Anadolu ağızları tabiri ile siyasi sınırlarımız içindeki ağızlar kastedilmiştir.
Türkiye Türkçesi yazı dilinin, Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında kalan bazı
bölgelerde de kullanıldığı bilinmektedir.
Biz de bu çalışmamızı “Anadolu ve Rumeli Ağızlarında Edatlar”ı araştıma
konusu olarak belirledik.
19. yüzyılda yabancı türkologlar tarafından başlatılan ağızlar üzerinde çalışmalar
1940 yılından itibaren Türk türkologların da ilgisini çekmiş ve çeşitli çalışmalar
yapılmıştır. Bu çalışmaların arasında çok önemli araştırmalar olmakla beraber, bu
konunun tamamen aydınlatılmasındaki eksiklik giderilememiştir. Bu çalışmamızın
bu alandaki eksiklikleri gidermede etkili ve yararlı olabileceği kanısındayız.
2 Ahad Üstüner, Anadolu Ağızlarında Sıfat-Filler, TDK Yay. 2000 Ankara, s.I
xiv