ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...

1.GİRİŞ Besime KARAÖMERLİOĞLU
çalışmalar yüksek bor içeren topraklarda tolerant genotiplerin kültüvasyonunu
kolaylaştırmıştır (Brown ve Hu, 1997).
Bütün bitkilerin normal gelişmeleri için az bir miktar bora ihtiyaçları vardır.
Ancak borun bitkilere gerekli miktarı ile zehirlilik seviyesi arasında çok dar bir sınır
vardır ve bu sınır bitki türlerine göre değişmektedir. Toprakta veya sulama suyunda
kritik sınırların üstünde bor bulunması bitki yapraklarında sararma, yanma ve
yarılmalara, olgunlaşmamış yapraklarda dökülme ve büyüme hızının yavaşlaması ile
verimde azalmaya neden olmaktadır.
Yem bitkilerinden Medicago sativa (Yonca)’ nın besin değeri, verimlilik ve
adaptasyon gibi özellikleri bakımından diğer bitkilerden çok üstündür. Nitekim bu
bitkiye sahip olduğu özellikler nedeniyle yem bitkilerinin kraliçesi denilmiştir. Geniş
bir uyum (adaptasyon) kabiliyetine sahiptir. -50 °C’den 60 °C’ye kadar değişik iklim
ve toprak şartlarında yetişebilmektedir. Yonca bora toleranslı bitki sınıfında
olduğundan dolayı bor gideriminde kullanılmak üzere seçildi.
Ülkemizde yetiştiriciliği fazla olan Vicia sativa (Fiğ) yem bitkisi bitler tek
yıllık olmaları, yazlık ve kışlık olarak ekilebilmeleri nedeniyle ekim alanları daha da
artmaktadır. Gelişmelerini sonbahar, kış ve ilkbaharda gerçekleştirerek geç ilkbahar
ya da yaz başlangıcında olgunlaşırlar. Fiğler diğer türlerde olduğu gibi hemen hemen
her türlü toprakta yetiştirilebilir. Ancak verim kalkerli, killi ve verimli topraklarda
daha yüksek olmaktadır.
Bazı bitkiler kendilerine hiç zarar vermeden bünyelerine oldukça fazla bor
biriktirebilmektedirler. Bunlar hiperakümülatör bitki grubundadır (Hakkı ve ark.,
2005).
Bu çalışmanın amacı farklı konsantrasyonlarda bor ile kirletilen topraktan
Medicago sativa ve Vicia sativa bitkileri kullanılarak topraktan bor gideriminin ve
iki bitkinin kök, gövde ve yapraklarında bor birikim kapasitelerinin araştırılmasıdır.
1.1. Bor Elementi ve Kullanım Alanları
Bor, dünya petrol rezervlerine en fazla 50 yıl ömrün biçildiği ve küresel
ısınmanın boyutlarının her geçen gün arttığı dünyamızda, “geleceğin petrolü” olarak
da adlandırılmaktadır. Ülkemiz açısından büyük stratejik öneme sahip doğal
2