Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ<br />
HS No: 34.01, 34.02, 34.03, 34.04, 34.05, 34.06, 34.07<br />
DÜNYA TEMİZİLİK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ<br />
<strong>Temizlik</strong> maddeleri deterjanlar ve sabunlardan oluşmaktadır. Bu sektörün üretmekte<br />
olduğu ürünler, günlük yaşamımızın zorunlu tüketim maddeleri sınıfına girmekte olup<br />
hayatımızda önemli bir yer almaktadır. Sabun, ana maddesi bitkisel ve/veya hayvansal<br />
yağların veya yağ asitlerinin alkalilerle (NaOH, KOH vb.) reaksiyonu sonucu üretilen ve<br />
genel anlamda insan vücudunun, canlılarla eşyaların temizlenmesinde kullanılan, ancak<br />
tekstil sanayi gibi diğer sanayi kollarında da kullanım yeri bulan ilk ve en eski temizlik ve<br />
kişisel bakım malzemesidir.<br />
Deterjan ise, “yüzey aktif özelliği olup, bu özellik nedeniyle temizleme işlemi yapabilen,<br />
içinde ayrıca yıkamaya yardımcı kimyasal maddeler de içeren” sentetik bir üründür.<br />
Dünya banyo ve vücut ürünleri sektöründe son yıllarda Brezilya pazarı ABD ve Batı<br />
Avrupa pazarını aşarak dünyanın en hızlı büyüyen pazarı halini almıştır. Söz konusu pazar<br />
büyüklüğünün büyük bir kısmı yükselen ülke pazarları oluşturmaktadır. Gelişen pazarlarda<br />
lider firmalar Unilever ve Procter and Gamble olmuştur.<br />
Kalıp sabun sektörü ise, son yıllarda Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da duş jelleri ve sıvı<br />
sabun kullanımının artması nedeniyle pazar kaybına uğrarken satışlar gelişmekte olan<br />
ülkelere yönelmeye başlamıştır.<br />
Çamaşır deterjanları sektörünün ise ev bakımı ürünleri içerisindeki payı % 50’den fazladır.<br />
Sektörün önde gelen üretici beş firması olan Procter and Gamble, Unilever, Reckitt<br />
Benickser, SC Jhonson and Son ve Henkel 2011 yılında küresel satıştan toplamda<br />
% 50’den fazla pay almışlardır. Procter and Gamble firması dünya deterjan sektöründe<br />
Areil ve Tide ürünleri ile liderliğini sürdürmektedir.<br />
Sabun ve temizlik ürünleri sektöründe faaliyet gösteren uluslararası firmalar, son yıllarda<br />
özellikle Latin Amerika (Şili, Brezilya gibi), ÇHC ve Hindistan gibi gelişmekte olan<br />
pazarlarda büyümeyi hedeflemişlerdir.<br />
Avrupa Birliği Sabun, Deterjan, Koruyucular ve <strong>Temizlik</strong> <strong>Maddeleri</strong> Üreticileri Birliği<br />
verilerine göre ise sabun ve temizlik maddeleri sektörünün değeri, 2011 yılı itibariyle<br />
Avrupa genelinde 34,2 Milyar Euro olarak gerçekleşmiştir. Hane halkı kullanımı itibariyle<br />
ise 27,4 Milyar Euro olan pazar değerinin % 48’ini çamaşır deterjanları, % 21’ini sert yüzey<br />
temizleyicileri, % 15’ini ise bulaşık deterjanları oluşturmuştur.<br />
Dünyanın en büyük sabun üretici, ihracatçı ve ithalatçıları Avrupa Birliği (AB) üyesi<br />
ülkelerdir. Dünya temizlik maddeleri ihracatında ilk 15’te yer alan ülkeler toplam ihracatın<br />
yaklaşık olarak % 74‘ünü, ithalatın ise %56’sını gerçekleştirmektedir.<br />
© Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 1
Tablo 1. Dünya <strong>Temizlik</strong> <strong>Maddeleri</strong> İhracatı (1000 ABD $)<br />
Sıra İhracatçı Ülkeler 2011 Pay (%)<br />
1 Almanya 8.114.460 15,1<br />
2 ABD 6.465.249 12<br />
3 Fransa 3.325.533 6,2<br />
4 Belçika 3.235.585 6<br />
5 Hollanda 3.046.107 5,7<br />
6 ÇHC 2.677.881 5<br />
7 İngiltere 2.437.883 4,5<br />
8 Japonya 2.277.355 4,2<br />
9 Italya 2.191.362 4,1<br />
10 İspanya 1.560.558 2,9<br />
11 Polonya 1.547.367 2,9<br />
12 Malezya 919.998 1,7<br />
13 Endonezya 832.009 1,5<br />
14 Kanada 769.547 1,4<br />
15 Türkiye 767.875 1,4<br />
Genel Toplam 53.776.313 100<br />
Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap<br />
Tablo 2. Dünya <strong>Temizlik</strong> <strong>Maddeleri</strong> İthalatı (1000 ABD $)<br />
Sıra İhracatçı Ülkeler 2011 Pay (%)<br />
1 Almanya 4.246.736 7,9<br />
2 ÇHC 3.290.609 6,1<br />
3 Fransa 2.957.805 5,5<br />
4 ABD 2.745.064 5,1<br />
5 İngiltere 2.299.976 4,3<br />
6 Kanada 2.162.258 4<br />
7 Belçika 2.088.633 3,9<br />
8 Hollanda 1.945.374 3,6<br />
9 Italya 1.604.953 3<br />
10 Rusya Federasyonu 1.502.658 2,8<br />
11 Japonya 1.122.155 2,1<br />
12 İspanya 1.121.276 2,1<br />
13 Tayvan 1.004.775 1,9<br />
14 Polonya 998.490 1,9<br />
15 Avusturya 926.578 1,7<br />
Genel Toplam 53.583.267 100<br />
Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap<br />
© Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 2
Dünya ithalatında ilk sırada yer alan, Almanya’ya ihracatımız 2011 yılında 35 Milyon ABD<br />
Doları olarak gerçekleşmiş olup, bahse konu ülkenin ithalatındaki payımız % 0,8’dir. Söz<br />
konusu ülkenin sektördeki tedarikçileri Hollanda, Belçika, Fransa, Polonya ve İngiltere’dir.<br />
İkinci sırada yer alan ÇHC’ye yönelik ihracatımız ise yaklaşık olarak 687 Bin ABD Doları<br />
olup, söz konusu pazar içerisindeki payımız % 0,02 olarak gerçekleşmiştir. ÇHC’nin<br />
sektördeki tedarikçileri Japonya, ABD, Almanya, Tayvan ve Malezya’dır.<br />
Üçüncü sırada yer alan Fransa’ya yönelik ihracatımız ise 2,7 milyon ABD Doları<br />
seviyesinde gerçekleşmiş olup, söz konusu ülkenin ithalatı içerisindeki payımız % 0,1’dir.<br />
Fransa’nın söz konusu sektördeki tedarikçileri ise Almanya, Belçika, İtalya, İngiltere ve<br />
İspanya’dır.<br />
Bahse konu sektörde, 2011 yılında dünyanın en büyük ilk 18 ithalatçısı arasında net ithalat<br />
bakımından ilk sırada yer alan ülkeler ise sırasıyla, Kanada, Rusya, ÇHC, Tayvan ve<br />
G.Kore’dir. Türkiye ise, dünyanın en büyük ithalatçıları arasında 18. sırada yer almakta<br />
olup, net ithalatçı olarak ise 8. sırada yer almaktadır.<br />
TÜRKİYE TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ<br />
Türkiye’de temizlik ürünleri sektöründe sanayileşme 1950’li yıllarda yabancı firmaların<br />
pazardan pay almak istemeleri ile başlamış, talep ağırlıklı olarak ithalat ile karşılanmış ve<br />
zamanla yerli sanayici de sektöre yatırım yapmaya başlamıştır. Sektörde yerli sanayiciler<br />
tarafından yapılan önemli yatırımlar ise 1980’lerden itibaren hız kazanmış, fabrikalar<br />
genellikle fason üretime yönelik olarak çalışmış fakat bu dönemde az miktarda da olsa<br />
kendi ürünlerini yaratmaya da başlamışlardır. 1995’ten itibaren ise sektör gerek kendi<br />
ürünlerini ve markalarını yaratmakta gerekse yurtdışına açılmada önemli bir sürece<br />
girmiştir. Sektördeki firmalar ağırlıklı olarak küçük ölçekli olup, bunların yanı sıra büyük<br />
ölçekli, yerli ve yabancı ortaklı firmalar da faaliyette bulunmaktadır.<br />
Ülkemiz temizlik maddeleri pazarının %88'ini deterjan, %12'sini ise sabun oluşturmaktadır.<br />
Ülkemizin sabun sektörü dünyadaki rakiplerine göre gelişmiş ve önemli yeterlilikleri olan bir<br />
sektördür. Türkiye, talebin çok üzerinde sabun üretim kapasitesine sahiptir. Sabun<br />
sektörünün önemli girdileri donyağı ve bitkisel yağlar, kostik soda, tuz ve ambalaj<br />
malzemeleridir. Önemli ithal kalemleri hayvansal ve bitkisel yağlar (donyağ, zeytinyağı,<br />
prina yağı, koko yağı, palm çekirdeği yağı, fındıkyağı) ile esanslardır. Donyağı ABD’den,<br />
koko yağı ve palm türevleri ise Endonezya ve Malezya’dan ithal edilmektedir. Esanslar ise<br />
genellikle AB ve EFTA ülkelerinden ithal edilmektedir.<br />
Sabun ve Deterjan Sanayicileri Derneği kayıtlarına göre, Türkiye sabun sektörünün toplam<br />
üretim kapasitesi 550 bin ton, deterjan sektörünün üretim kapasitesi ise 1,3 milyon tondur.<br />
Sektörde yaklaşık 709 firma faaliyet göstermekte olup, toplam 10 bin kişi istihdam<br />
edilmektedir. Toz deterjan üretiminin % 90’ını 9 büyük firma gerçekleştirmektedir. Sabun<br />
sektörün toplam kapasitesinin % 72’sini 10 büyük firma gerçekleştirmekte olup, kapasite<br />
kullanım oranı % 55-60 aralığında yer almaktadır.<br />
Krem deterjanlarda ise üretimin önemli sayılabilecek bölümü Güneydoğu Anadolu<br />
bölgesinde faaliyet gösteren ufak işletmelerce sağlanmaktadır. Likit deterjanlarda da<br />
markalı ve kaliteli deterjan üreticilerinin sayısı az olmasına rağmen, bu sahada üretimlerini<br />
sürdüren birçok bölgesel firma mevcuttur.<br />
© Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 3
Türkiye’de ilk sabun fabrikası Sabuncuzade Hacı Şakir Bey tarafından kurulmuştur.<br />
Sektörün başlıca üretici firmaları; Evyap Sabun Sanayi (300 bin ton/yıl), Colgate Haci Şakir<br />
(50 bin ton/yıl), Dalan Kimya Sanayi (103 bin ton/yıl)/İzmir, Komili A.Ş. (25 bin ton/yıl),<br />
A.S.C Sabun (60 bin ton/yıl), Tat Kimya(18 bin ton/yıl), Bilal Sabun (12 bin ton/yıl) ve Lever<br />
Paksoy A.Ş.’dir. (15 bin ton/yıl). Sabun sektörü üretiminin % 66’sını ihraç etmektedir.<br />
İhracatımız özellikle hedef pazarlarımızdaki ekonomik duruma göre dalgalanmalar<br />
göstermektedir.<br />
<strong>Temizlik</strong> malzemeleri sektörünün güçlü yanları aşağıdaki gibi özetlenebilir:<br />
• Tesisler modernleştirme yatırımlarını büyük çapta tamamlamışlardır. Son on yılda<br />
sektör firmaları üretim tesislerini modern teknolojiyle yenilemişlerdir.<br />
• Sektördeki firmalar dünyadaki gelişmeleri yakından izlemekte, en son teknolojik<br />
gelişmeleri takip etmekte ve modern ve kaliteli ürün üretebilmektedir.<br />
• Esnek üretim yapabilen küçük ve modern tesisler vardır.<br />
• Üretim çeşitliliği mevcuttur.<br />
• Yeterli mevcut, yetişmiş eleman vardır.<br />
• İhracat yapabilme sayesinde ölçek ekonomisi yakalanabilmiştir.<br />
• Rekabet edebilir üretim maliyetleri yakalanmıştır.<br />
• AB Mevzuatı ile uyum açısından oldukça mesafe alınmıştır.<br />
Sektörün zayıf yanları ise aşağıdaki gibi özetlenebilir:<br />
• Hammaddede dışa bağımlılık mevcuttur.<br />
• AR-GE’ ye ayrılan bütçe çok düşüktür.<br />
• Markalaşmada sıkıntılar mevcuttur. Patent çalışmaları azdır.<br />
• Kurumsallaşmada yeterli düzey yakalanamamıştır.<br />
• İstihdam maliyeti rakip ülkelere göre yüksektir.<br />
• Bazı ürünlerde kayıt dışı üretim olasılığının yarattığı haksız rekabet yaşanmaktadır.<br />
Piyasa gözetim ve denetim eksikliği, kayıt dışı ekonomiyi yüreklendirmekte ve<br />
sektörü zorlamaktadır.<br />
TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARET<br />
İhracat<br />
Sabun ve temizlik malzemeleri alt sektörleri ihracatımız itibariyle 2012 yılı rakamlarına<br />
bakıldığında, ilk sırada yer alan ürünlerin 34.01 GTİP kodlu sabunlar ve yüzey aktif organik<br />
maddeler (% 53 pay), 34.02 GTİP kodlu yıkama ve temizle müstahzarları (% 36 pay) ve<br />
34.05 GTİP kodlu ayakkabı, mobilya, döşeme temizleyen cila vb. ürünler (% 7 pay) olduğu<br />
görülmektedir.<br />
© Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 4
Tablo 3. <strong>Temizlik</strong> <strong>Maddeleri</strong> İhracatımız (ABD $)<br />
GTP ÜRÜN 2010 2011<br />
3401<br />
3402<br />
3403<br />
3404<br />
3405<br />
3406<br />
3407<br />
Sabunlar, Yüzey Aktif<br />
Organik Maddeler<br />
Yıkama, Temizleme<br />
Müstahzarları-Sabunlar<br />
Hariç<br />
Yağlama Müstahzarları,<br />
Pas Önleyiciler<br />
Suni Mumlar Ve Müstahzar<br />
Mumlar<br />
Ayakkabı, Mobilya, Döşeme<br />
Vb Temizleyen Boya, Cila,<br />
Pasta Vb<br />
Işık Temini İçin Kullanılan<br />
Her Türlü Mumlar Vb.<br />
Model Yapmaya Mahsus<br />
Patlar, Dişçi Mumu<br />
Vb.Müstahzarlar<br />
10/11<br />
(%)<br />
2012<br />
11/12<br />
(%)<br />
373.779.930 401.431.249 7,4 453.841.671 13<br />
214.247.183 274.296.002 28,1 311.282.764 13<br />
27.825.182 20.981.463 -24,6 19.286.918 -8<br />
2.632.018 2.298.754 -12,7 4.203.886 83<br />
55.997.401 64.775.255 15,7 62.626.175 -3<br />
3.232.889 3.148.413 -2,6 2.769.188 -12<br />
516.959 805.994 55,9 914.953 14<br />
Genel Toplam 678.231.562 767.737.130 13,2 854.925.555 11<br />
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı<br />
Sektör ihracatımız firma bazında incelendiğinde, yerli firmalarımızın yanında uluslararası<br />
firmaların da önemli paya sahip oldukları görülmektedir. Sektörde faaliyet gösteren ilk yirmi<br />
firmanın toplam ihracatımız içerisindeki payı 2012 yılında % 64’tür.<br />
Tablo 4.Ülkelere Göre <strong>Temizlik</strong> <strong>Maddeleri</strong> İhracatımız (ABD $)<br />
Sıra Ülke Adı 2011 2012<br />
11/12<br />
(%)<br />
2012 Pay<br />
(%)<br />
1 Irak 103.748.090 127.191.842 22,6 14,9<br />
2 Rusya Federasyonu 77.638.105 88.397.095 13,9 10,3<br />
3 Azerbaycan 54.198.763 63.131.678 16,5 7,4<br />
4 İsrail 37.976.329 34.753.687 -8,5 4,1<br />
5 Romanya 27.372.711 32.881.312 20,1 3,8<br />
6 Gürcistan 24.872.117 29.103.591 17,0 3,4<br />
7 Ukrayna 28.811.734 28.684.418 -0,4 3,4<br />
8 İran 33.581.570 28.029.008 -16,5 3,3<br />
9 Almanya 28.623.434 26.718.195 -6,7 3,1<br />
10 Mısır 25.156.076 25.429.400 1,1 3,0<br />
11 Libya 9.119.105 23.330.341 155,8 2,7<br />
12 Kazakistan 16.531.179 20.069.420 21,4 2,3<br />
13 Polonya 19.078.568 19.283.996 1,1 2,3<br />
14 Bulgaristan 17.324.648 18.568.130 7,2 2,2<br />
15 İngiltere 11.932.980 17.046.726 42,9 2,0<br />
Liste Toplamı 515.965.409 582.618.839 12,9 68,1<br />
Genel Toplam 767.737.130 854.925.555 11 100<br />
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı<br />
© Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 5
Sektörde başlıca pazarlar; Irak, Rusya Federasyonu, Azerbaycan, İsrail ve Romanya<br />
olarak sıralanmaktadır. Bahse konu sektördeki ilk 15 ihraç pazarımızın toplam sektör<br />
ihracatı içerisindeki payının 2012 yılında % 68 civarında olduğu görülmektedir.<br />
İthalat<br />
Tablo 5. <strong>Temizlik</strong> <strong>Maddeleri</strong> İthalatımız (ABD $)<br />
GTP ÜRÜN 2010 2011<br />
3401<br />
3402<br />
3403<br />
3404<br />
3405<br />
3406<br />
3407<br />
Sabunlar, Yüzey Aktif<br />
Organik Maddeler<br />
Yıkama, Temizleme<br />
Müstahzarları-Sabunlar<br />
Hariç<br />
Yağlama Müstahzarları,<br />
Pas Önleyiciler<br />
Suni Mumlar Ve<br />
Müstahzar Mumlar<br />
Ayakkabı, Mobilya,<br />
Döşeme Vb Temizleyen<br />
Boya, Cila, Pasta Vb<br />
Işık Temini İçin<br />
Kullanılan Her Türlü<br />
Mumlar Vb.<br />
Model Yapmaya Mahsus<br />
Patlar, Dişçi Mumu<br />
Vb.Müstahzarlar<br />
10/11<br />
(%)<br />
2012<br />
11/12<br />
(%)<br />
48.293.957 73.541.013 52 69.992.120 -4,8<br />
368.147.137 463.013.944 26 487.990.036 5,4<br />
41.214.020 167.670.671 22 144.388.402 -13,9<br />
6.821.090 53.578.366 30 51.845.275 -3,2<br />
137.549.308 18.091.641 29 16.787.197 -7,2<br />
14.005.429 7.663.822 12 7.797.126 1,7<br />
9.526.710 29.847.845 213 27.743.819 -7,0<br />
Genel Toplam 625.557.651 813.407.302 30 806.543.975 -0,8<br />
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı<br />
Bahse konu sektörde 2012 yılı itibariyle en çok ithal edilen ilk üç ürünün 34.02 GTİP kodlu<br />
yıkama ve temizleme müstahzarları (pay %60), 34.03 GTİP kodlu yağlama müstahzarları,<br />
pas önleyiciler (pay % 18) ve 34.01 GTİP kodlu sabunlar ve yüzey aktif organik maddeler<br />
(pay % 9) olduğu görülmektedir.<br />
Sabun üretiminde kullanılan hammaddeler (donyağı, palm, koko yağı, vb.) ile boya ve<br />
parfüm gibi katkı maddeleri büyük oranda ithalata dayanmaktadır. Sadece sabunun<br />
yapımında kullanılan kostik soda ve diğer bazı maddeler ve kısmen de olsa parfümler yerli<br />
piyasadan temin edilebilmektedir.<br />
<strong>Temizlik</strong> maddeleri sektörünün hammadde açısından dışa bağımlı olduğu söylenebilir.<br />
Önemli girdilerden lineer alkil benzen (LAB), sodyum tripoli fosfat (STPP), enzim, optik<br />
ağartıcı ve parfüm ithalata dayalıdır. Bunların dışında ambalaj olarak yerli üretim<br />
kullanılmakla beraber bunun hammaddesi de önemli ölçüde dışarıdan ithal edilmektedir.<br />
KAYNAKLAR<br />
• International Trade Center (ITC) Trade-Map (www.trademap.net)<br />
• T.C. Ekonomi Bakanlığı<br />
• TOBB 2008 Türkiye Kozmetik ve <strong>Temizlik</strong> Ürünleri Raporu<br />
• Euromonitor Sektör Raporları<br />
• Avrupa Birliği Sabun, Deterjan, Koruyucular ve <strong>Temizlik</strong> <strong>Maddeleri</strong> Üreticileri Birliği<br />
© Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 6
Change language