Suudi Arabistan: Temel Ekonomik Yapı ve Dünya Enerji ... - orsam

İnceleme
Öte yandan ekonomisinin büyük ölçüde petrole
dayanması Suudi Arabistan’ı petrol piyasalarındaki
şoklara, özellikle petrol fiyatlarındaki dalgalanmalara
maruz kılmaktadır. Tablo 10, incelediğimiz
dönem için dünya petrol fiyatlarının
gelişimini yansıtmaktadır. Petrol fiyatları 2008
yılında 2007 yılına göre %34 artarken, takip eden
yıl %37 oranında azalmıştır. Bu büyüklükteki bir
fiyat dalgalanması Suudi Arabistan’da petrol ihraç
gelirlerinin ve dolayısıyla GSYH ve kişi başına
GSYH’nın önemli ölçüde dalgalanmasına neden
olmaktadır. Bu durum da Suudi Arabistan’ın
ekonomisini çeşitlendirmesinin bir zorunluluk
olduğuna işaret etmektedir.
Tablo 10: Dünya Petrol Fiyatları
Yıl 2006 2007 2008 2009 2010
$/Varil 65.1 72.4 97.3 61.7 79.5
Kaynak: British Petroleum. (2011), Statistical Review of World Energy, http://www.bp.com, Erişim Tarihi: 14
Nisan 2012.
Bu alt bölümün başında dünya enerji ihtiyacının
%87’sinin petrol, doğal gaz ve kömürden oluşan
fosil bazlı kaynaklardan sağlandığını belirttik.
Suudi Arabistan dünya petrol piyasalarında sahip
olduğu role diğer piyasalarda sahip değildir.
British Petroleum (2012) 2 verilerine göre, Rusya
Federasyonu doğal gaz piyasasının arz yanında
2010 yılı itibariyle %23,1 rezerv payı ve %18,4 ü-
retim payı ile en önemli aktördür. %15.8 ve %13,5
rezerv ve %4,3 ve %3,6 üretim payları ile arz yanında
önemli diğer iki ülke İran ve Katar’dır. Ortadoğu
bir bütün olarak rezervlerin %40,5’ine
sahip iken, üretimin %14,4’ünü gerçekleştirmektedir.
Talep yanında ise %21,7 tüketim payı ile
ABD, %15,5 ile AB, %13 ile Rusya Federasyonu,
%4,3 ile İran ve %3,4 ile Çin önemli aktörlerdir.
Suudi Arabistan ise %4,3’lük bir rezerv payına,
%2,6’lık bir üretim ve tüketim payına sahiptir.
Kömür de ise ABD %27,6 ile en yüksek yapaya
sahiptir. ABD’yi %18,2 rezerv payı ile Rusya Federasyonu,
%8,9 ile Avusturalya ve %7 ile Çin izlemektedir.
Ortadoğu’nun dünya kömür rezervleri
içerisindeki payı ise yalnızca %0,1’dir. Kömür
üretiminde ve tüketiminde ise %48,3 ile Çin
başı çekmektedir. Çin’i %14,8 ile ABD izlemektedir.
Ortadoğu’nun kömür üretimindeki payı
%0.05’den az olup, tüketimdeki payı %0,2’dir.
Nükleer enerji tüketiminde eski Sovyetler Birliği
üyesi ülkeler dışında kalan AB üyeleri %33,1’lik
bir paya sahiptir. AB’yi %30,7 ile ABD, %15,5 ile
Fransa, %10,6 ile Japonya, %6,2 ile Rusya ve %5,1
ile Almanya izlemektedir. Elektrik tüketiminde
de Ortadoğu oldukça düşük bir paya (%0,4) sahiptir.
Sonuç
Arap Baharının Suudi Arabistan’ı da içine alarak
etkilerini diğer bölge ülkelerinde sürdürme olasılığı;
sürecin iyi değerlendirilebilmesi için Suudi
Arabistan ekonomik yapısının ve dünya enerji
piyasalarındaki yerinin analiz edilmesini gerektirmektedir.
Bu çalışma, makroekonomik verilerden
yola çıkarak, Suudi Arabistan ekonomisinin
çeşitlenmemiş, petrol üretim ve ihracatı temelli
bir yapıya sahip olduğu sonucuna varmaktadır.
Öte yandan, halen dünya enerji ihtiyacının karşılanmasında
kullanılan en önemli kaynak olan
petrolün en yüksek rezervine sahip olması ve en
büyük petrol üreticisi ülkelerden biri olması hasebi
ile Suudi Arabistan, dünya enerji piyasalarının,
özellikle dünya petrol piyasasının en önemli
aktörlerinden birisidir.
O
DİPNOTLAR
1 World Bank. (2012), Data, http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lendinggroups.
Erişim tarihi: 12.0.4.2012.
2 British Petroleum. (2011), Statistical Review of World Energy, http://www.bp.com, Erişim Tarihi: 14 Nisan 2012.
82
Mayıs 2012 - Cilt: 4 - Sayı: 41