Türkiye'de Kadına Yönelik Şiddet - Sabanci University Research ...

20 Ayfle Gül Alt›nay ve Yeflim Arat
Bu dönemin ikinci önemli kampanyas› Türk Ceza Kanunun 438. maddesine
karfl› yürütüldü. 438. Madde fahiflelere tecavüzde ceza indirimi getiriyordu.
Anayasa Mahkemesi bu maddenin Anayasa'daki eflitlik ilkesini ihlal
etmedi¤ine dair karar verince, kad›nlar ‹stanbul, Ankara, ‹zmir ve Adana
da karar› protesto eden gösteriler düzenlediler (Ankara'da Aral›k 1989, ‹stanbul'da
23 Ocak 1990, 18 fiubat 1990'da); “iffetli ve iffetsiz kad›n” ayr›m›-
n› reddettiler; ‹stanbul'daki feministler genelevlerin bulundu¤u Zürafa Sokak'a
giderek, “iffetli kad›n vesikas›” da¤›tt›lar. Gülnur Savran'a göre bu
kampanyan›n arkas›nda flöyle bir feminist politika vard›: “Sadece bir tak›m
kad›nlara iffetsiz dendi¤i için bu karara karfl› ç›km›yoruz. Biz sözde iffetli
kad›nlar da bu bölünmeyle evlere hapsediliyor, denetleniyor, devaml› bir
tehditle kapat›l›yoruz. Soka¤a ç›kt›¤›m›z zaman bizim iffetimiz sorgulanacakt›r.
Bu, bütün kad›nlara yönelik fliddetin meflrulaflt›r›lmas›d›r.” (Savran
2005, 88).
Bu yarat›c› sokak eylemlerini düzenleyen kad›nlar bir yandan da de¤iflik
gruplar kurarak kurumsallaflma yolunda ad›mlar at›yorlard›. ‹stanbul'da
1984'de Kad›n Çevresi, 1987'de Ayr›mc›l›¤a Karfl› Kad›n Derne¤i, kurulmufl,
Ankara'da Perflembe grubu 1987'de bir araya gelmeye bafllam›flt›. 1987'de
yay›na bafllayan feminist dergisi ile 1988'de yay›na bafllayan Sosyalist Feminist
Kaktüs dergisi 1990'da kapanm›flt›. ‹stanbul'da 1989'da 1. Kad›n Kurultay
2500 kad›n› bir araya getirmeyi baflarm›fl ama kurultay kendilerini solcu
olarak tan›mlayan kad›nlarla, feminist olarak tan›mlayanlar aras›ndaki çat›flmalar
sonucu grubun bölünmesi ile sonuçlanm›flt›. Bütün bu deneyimler,
sokak gösterileri, yürüyüfller, k›sa süreli gruplaflmalar kad›na karfl› toplumsal
cinsiyete dayal› fliddetin de¤iflik boyutlar›n›n, özellikle de kad›na uygulanan
fiziksel fliddetin görünür k›l›nmas›n› ve protesto edilmesini mümkün
k›lm›flt› (bkz. Savran 2005).
1980'lerde büyük flehirlerdeki az say›da kad›n›n yürüttü¤ü feminist eylemler,
1990'larda toplumsal cinsiyete dayal› fliddete karfl› mücadelede
önemli s›çramalar› mümkün k›ld›. 1980'lerde görünürlük kazanan fliddetle
mücadele Türkiye çap›nda yayg›nlaflt› ve kurumsallaflt›. fiiddete karfl› feminist
söylem meflruiyet kazanmaya bafllad›.
Kurumsallaflma çok katmanl› bir süreçti. Kad›n hareketi kendi kurumlar›n›
olufltururken bir yandan da devleti dönüfltürüyor ve bu dönüflümlerin