Temel Farmakokinetik
Temel Farmakokinetik
Temel Farmakokinetik
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
210 Modern FarmasöîikTeknoloji<br />
karşı karşıya olacaktır. Islanmanın hızı, formülasyona<br />
bağlıdır. Çabuk olması esastır. Islanmadan sonra etkin<br />
maddenin salınması ve mide-barsak sıvılarında çözünmesi<br />
gerekmektedir. Bu aşamalar da formülasyona<br />
bağlı olup, en kısa zamanda oluşmaları beklenir.<br />
Kana geçen ilk etkin madde molekülleri ile,<br />
metabolizma, dağılım ve atılım olayları hemen<br />
başlar ve bütün profil boyunca sürer.<br />
Birinci mertebeden reaksiyonlarda temel iki kavram:<br />
Organizmada oluşan kinetikolayları iyice anlayabilmek<br />
için, reaksiyon hızı, reaksiyon hız değişmezi ve ortamdaki<br />
miktar arasındaki ilişki iyice kavranmalıdır (Elbette<br />
ki, sistemin lineer davrandığı varsayılmaktadır):<br />
Reaksiyon hızı = Hız Değişmezi * Ortamdaki Miktar<br />
(11.125)<br />
Bu, birinci derece kinetikteki temel ilişkidir (Okuyucunun<br />
hız ile hız değişmezi arasındaki farkı iyice kavramış<br />
olması gereklidir). Görüldüğü üzere hız, devamlı değişmektedir.<br />
Değeri, ortamdaki madde miktarına bağlıdır.<br />
Bu ilişkinin grafiği Şekil 11.30'da gösterilmiştir. Herhangi<br />
bir ortamdan başka bir ortama birinci derece<br />
kinetikle geçiş varsa, bu temel ilişki yine geçerlidir. Bu<br />
denklemdeki miktar terimi yerine derişim de konabilir<br />
(Bkz. denklem 11.16 ve 11.22).<br />
Tek kompartımanlı modele uyan bir etkin madde, İV<br />
yolla 100 birim olarak verilmiştir. Zamana karşın plazma<br />
derişimi Tablo 11.4'de gösterildiği gibi azalmaktadır:<br />
Tablo 11.4 Zamana karşın plazma değişimi<br />
Geçen süre (t 1/2 )<br />
Kalan miktar birim<br />
0 100<br />
1 50<br />
2 25<br />
3 12.5<br />
4 6.25<br />
5 3.125<br />
6 1.563<br />
7 0.781<br />
8 0.391<br />
9 0.195<br />
10 0.0977<br />
Şekil 11.28'deki kompartıman modelinde iki olay sözkonusudur:<br />
a) Girdi olayı (Emilim)<br />
b) Çıktı olayı (Uzaklaşma)<br />
Sistemde bir yandan emilim oluşurken, diğer yandan<br />
da uzaklaşma olayları olmaktadır. Bu iki olay, zıt yönde<br />
işledikleri için, plazma profili net sonuca göre oluşmaktadır.<br />
Bu kavram, denklemle gösterilirse,<br />
Hız(miktar/zaman)<br />
Net sonuç = Emilim - Uzaklaşma (11.126)<br />
ilişkisi ortaya çıkacaktır.<br />
İlaçların büyük bir kısmı için, k a » k d 'dir. Yani etkin<br />
maddeler, uzaklaşmalarına karşın, çok daha hızlı<br />
emilirler.<br />
Şekil 11.30 Birinci mertebeden reaksiyon hızı profili<br />
İkinci temel ilişki, zaman ile ortamdaki değişen miktar<br />
arasındaki ilişkidir. Bu, bir örnekle daha iyi gösterilebilir:<br />
Örnek 11.6<br />
Girdi olayı: İlaç alındıktan sonra oluşan girdi olayının<br />
hızı,<br />
dS<br />
Etkin madde emilim hızı = — = k S (11.127)<br />
a<br />
dt<br />
olmaktadır. S, mide-barsak kanalında t anında kalmış<br />
olan etkin madde miktarı (S o = Doz) ve k a emilim hız değişmezidir<br />
ve birimi, zaman 1 'dİr. Emilim hızının zamana<br />
karşın profili Şekil 11. 30'da gösterilmiştir. Hızın birimi<br />
ise, miktar/zamandır (örneğin mg/saatveya pg/dakika)
Change language