Kan Bileşenlerinin Tanımı
Kan Bileşenlerinin Tanımı
Kan Bileşenlerinin Tanımı
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KAN<br />
BİLEŞENLERİNİN<br />
TANIMI<br />
Uzm.Dr.Rana İÇEL SUCU<br />
Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi<br />
<strong>Kan</strong> Merkezi Müdürü<br />
Enf. Hast. Ve Kl. Mik. Uzm.<br />
1
KANIN BİLEŞİMİ<br />
FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİ<br />
ve<br />
HEMATOPOEZ<br />
2
Dersin Amacı :<br />
1. <strong>Kan</strong> nedir?<br />
2. Bileşimi nasıldır?<br />
3. Fizyolojik özellikleri nelerdir?<br />
4. Hematopoezin tanımı ve dönemleri<br />
5. Hematopoezi regüle edici faktörler<br />
6. Eritropoez ve regülasyon<br />
hakkında bilgi sahibi olmak<br />
3
KANIN GÖREVLERİ<br />
*Transport<br />
*Regülasyon<br />
*Koruyucu<br />
4
KAN<br />
Su (%90-91):<br />
Besin mad. :<br />
Aminoasit<br />
Glikoz + Lipid<br />
O2 + CO2<br />
TROMBOSİT<br />
250-500bin/mm 3<br />
ERİTROSİT<br />
4.5-5milyon<br />
mm 3<br />
HEMOGLOBİN<br />
LÖKOSİT<br />
5000-10000<br />
/ mm 3<br />
Gazlar:<br />
HEM GLOBİN<br />
LENFOSİT<br />
%25-30<br />
Elektr+Tuz<br />
Hormon, Üre, Ürik<br />
asit, Enzim, Kreatinin<br />
Hücresel Ürün:<br />
<strong>Kan</strong> Protein:<br />
Fe + Porfirin<br />
MONOSİT<br />
%4-7<br />
Antikoagulan<br />
Pıhtılaşma F.<br />
Antikorlar<br />
Serum Albumin<br />
Serum Globulin:α, β, γ<br />
Fibrinojen<br />
Protrombin<br />
NÖTROFİL EOZİNOFİL BAZOFİL<br />
%60-70 %2-3 %0.5<br />
5
<strong>Kan</strong>ın Yapısı ve Fonksiyonları<br />
<strong>Kan</strong>, kaynağı insan olan, benzersiz, hayat kurtarıcı,<br />
biyolojik bir maddedir.<br />
Ortalama bir kişinin kilogram başına yaklaşık 70 ml<br />
( 70 ml/kg ) veya<br />
70 kg’ lık birinin yaklaşık 5 lt. kanı vardır.<br />
6
<strong>Kan</strong> vücut ağırlığının % 7-9 ‘u<br />
Erkekte 5-6 litre<br />
Kadında 4-5 litre<br />
Yenidoğanda 240 ml<br />
7
PLAZMA<br />
Su %90-91<br />
Protein %7-8<br />
İnorganik iyonlar %0.9<br />
Organik maddeler %1.1<br />
Gazlar<br />
KAN<br />
HÜCRESEL<br />
ELEMENTLER<br />
Eritrosit<br />
Lökosit<br />
Trombosit<br />
9
<strong>Kan</strong> hacminin yaklaşık % 50 – 60 ‘ı sıvı, geri kalan<br />
bölümü ise hücrelerden oluşur.<br />
Plazma adı verilen sıvı kısmın yaklaşık % 90 ‘ ı sudur<br />
Geri kalan % 10 ‘ u iyonlar , glukoz , amino asitler ve<br />
diğer metabolitler ,hormonlar ve çeşitli proteinlerden<br />
oluşur<br />
Serum, plazmanın pıhtılaşma faktörleri ve fibrinojenin<br />
uzaklaştırılmasından sonra geriye kalan kısmıdır.<br />
10
<strong>Kan</strong> hücreleri ;<br />
Eritrositler ( kırmızı kan hücreleri ),<br />
Lökositler ( beyaz kan hücreleri ) ve<br />
Trombositler ( kan pulcukları ) olarak ayrılır.<br />
11
PLAZMA PROTEİNLERİ (%7-8gr)<br />
* Albumin (% 60)<br />
* Globulin (%36)<br />
* Fibrinojen (% 4)<br />
12
<strong>Kan</strong> hücrelerinin orijini nedir?<br />
13
HEMATOPOEZ = KAN YAPIMI<br />
Erişkinde Fizyolojik<br />
<strong>Kan</strong> Yapım Organı<br />
= Kemik İliği<br />
14
<strong>Kan</strong> Hücreleri<br />
Kırmızı Hücreler (eritrosit/RBC)<br />
Beyaz Hücreler (lökosit/WBC)<br />
- Granülosit<br />
-Nötrofil<br />
-Eozinofil<br />
-Bazofil<br />
-Lenfosit<br />
-Monosit<br />
-Plazma Hücreleri<br />
Parçalı/çomak v.s.<br />
<strong>Kan</strong> Pulcukları (trombosit/platelet/Plt<br />
15
Günlük Hücre Yapımı<br />
Eritrosit yapımı<br />
: 200 X 10⁹ gün<br />
Granülosit yapımı : 120 x 10⁹ gün<br />
Trombosit yapımı : 150 x 10⁹ gün<br />
KAYNAK:<br />
T.M. Fliedner, D. Graesile, C.Paulsen And K.Reimers Structure And Function Of Bone Marrow Hemopoiesis<br />
Mechanism Of Response To Ionizing Radiotion CANCER BIOTHERAPY & RADIOPHARMACEUTICALS<br />
17; 2002, 405-426<br />
16
Hematopoez : Yerleşim<br />
1. Medullar (Kİ)<br />
2. Ekstrameduller<br />
Kemik İliği<br />
Sarı ilik<br />
Kırmızı ilik<br />
17
Ekstrameduller Hematopoez:<br />
a) Prenatal dönem (normal)<br />
a) Patolojik (ör : myelofibrosis)<br />
18
Embryonik hematopoez:<br />
Yolc kesesi : 9-10 gün<br />
Karaciğer : 5-6 hafta<br />
2-3. aydan sonra :<br />
En önemli yer karaciğer.<br />
Bir oranda dalak, timus ve lenf bezlerinde de<br />
hematopoez vardır.<br />
19
Meduller Hematopoez :<br />
(Kemik iliğinde kan yapımı)<br />
Normalde intrauterin (yaklaşık) 5-6. aydan<br />
itibaren kemik iliği hematopoezi üstlenmeye başlar.<br />
Önce granülopoez sonra megakaryopoez ve 3.<br />
timestrde ise eritropoez başlar.<br />
Erişkinde hematopoetik doku kemik iliğidir.<br />
Lenfositler ise Kİ dışında da yapılırlar.<br />
20
Kemik iliği sarı ve kırmızı ilik olarak iki kısımdır.<br />
Kırmızı ilik hematopoetik dokuyu içerir.<br />
Gerekli hallerde kırmızı ilik alanı genişler, sarı ilik<br />
kırmızı ilik haline dönüşür.<br />
ör: Eritropoez hemoliz veya kanamaya bağlı olarak<br />
6-8 kat artabilir.<br />
Erişkinde yaş ilerledikçe kırmızı ilik alanı orta<br />
kattaki yassı kemiklere sınırlanır.<br />
21
Hematopoez için gerekli elemanlar:<br />
I – Hematopoetik kök hücre<br />
II – Mikroçevre<br />
III- Hematopoetik büyüme faktörleri (HBF)<br />
22
Normal hematopoez için<br />
- Normal Kİ ve<br />
- Kök hücreler ile<br />
- Hematopoetik büyüme faktörleri gerekir.<br />
Aktif kemik iliği iki kısımdan oluşur.<br />
- Mikroçevre<br />
a)<strong>Kan</strong> dolaşımı<br />
b)Stroma<br />
-stroma hücreler<br />
-matriks<br />
- Hematopoetik /stem cell) kök hücre ve<br />
progenitör hücreler ile bunlardan gelişen<br />
hematopoetik dizi hücreleri.<br />
23
Granülositlerin (Farkadilebilir) Farklılaşma Evreleri<br />
MYELOBLAST<br />
PROMYELOSİT<br />
KEMİK İLİĞİ<br />
MYELOSİT<br />
METAMYELOSİT<br />
KAN<br />
ÇOMAK<br />
PARÇALI<br />
24
Kırmızı Seri Farklılaşması (koloni aşamasından sonra)<br />
PROERİTROBLAST<br />
BAZOFİLİK ERİTROBLAST<br />
KEMİK İLİĞİ<br />
POLİKROMATOFİLİK ERİTROBLAST<br />
ORTOKROKATOFİLİK ERİTROBLAST<br />
RETİKÜLOSİT<br />
KAN<br />
ERİTROSİT<br />
25
ERİTROPOEZ<br />
26
ERİTROPOEZ<br />
HIM<br />
İL-3<br />
GM-CSF<br />
HIM<br />
İL-3<br />
GM-CSF<br />
Eritropoetin<br />
28
Eritropoietin-Epo<br />
%90 Böbreklerde<br />
Peritübüler kapiller yataktaki interstisyel<br />
hücreler, endotel h.<br />
%10 Karaciğerde<br />
Hepatositler, Kupffer ve endotel h.<br />
29
Eritropoezin stimülasyonu<br />
Doku oksijenlenmesinin azalmasına neden olan<br />
faktörler eritropoezi arttırır<br />
*Düşük kan hacmi<br />
*Anemi<br />
*Hemoglobin azlığı<br />
*Azalmış kan akımı<br />
*Solunum yolu güçlüğü<br />
*Pulmoner solunum güçlüğü<br />
30
ERİTROSİTLER<br />
Eritrositlerin temel fonksiyonu gaz değişimidir.<br />
Oksijeni akciğerden dokulara taşır ve dokulardan da<br />
karbondioksiti dışarı atılacağı akciğere geri getirirler.<br />
Eritrositler birkaç organel içerir, çekirdeksiz<br />
hücrelerdir.<br />
Sitoplazmalarının büyük bir kısmını oksijen<br />
taşınmasında rol oynayan, demir içerikli hemoglobin<br />
adı verilen molekül oluşturur.<br />
Eritrositler yaklaşık 7-8 µm çapında, bikonkav disk<br />
şeklindedir. Bikonkav disk şekli eritrositlerin kapiller<br />
ve küçük kan damarlarından geçişini kolaylaştırır.<br />
31
ERİTROSİTLER<br />
Eritrositler kanda en çok görülen hücrelerdir.<br />
Normal eritrosit sayısı yaklaşık mikrolitrede<br />
4.5 – 6 milyondur.<br />
Eritrosit ölçümünde kullanılan parametreler :<br />
hemoglobin ( Hgb ) desilitrede gram olarak (g/dl),<br />
hematokrit ( Hct ) veya eritrosit hacmi ( vücuttaki<br />
toplam kan hacmi içindeki eritrosit hacminin yüzdesi)<br />
ve eritrosit sayısı (milyon /mililitre) dır.<br />
32
ERİTROSİTLER<br />
Ortalama 120 gün ömrü olan eritrositlerin her gün<br />
yaklaşık % 1’i yenilenir.<br />
Genç eritrositler ribonükleik asit (RNA) içermeleri<br />
nedeniyle fark edilirler.<br />
Metilen mavisi gibi özel boyalarla retikülin adı<br />
verilen RNA agregatları görülebilir. Bu agregatları<br />
içeren genç eritrositlere retikülosit adı verilir ve<br />
kandaki retikülosit sayısı eritrosit yapımının en iyi<br />
göstergesidir.<br />
33
Retikülosit<br />
34
Lenfoid kök hücre<br />
(Ly-progenitörler)<br />
İnterlökinler<br />
Pluripotent kök hücre<br />
(Ly/My-CFU/s)<br />
IL-3,HIM,GM-CSF<br />
Myeloid kök hücre<br />
(GEMM-CFU/c) Eritropoietin<br />
IL-3,GM-CSF<br />
E-BFU/c E-CFU/c Eritroblast<br />
MEG-BFU/c MEG-CFU/c Megakaryosit<br />
Trombopoietin IL-3 M-CFU/c Monoblast<br />
GM-CFU/c G-CFU/c Nöt.Granülo<br />
Eo-CFU/c Eo.Granülo<br />
GM-CSF<br />
M-CSF Baso-CFU/c Bas.Granülo<br />
G-CSF<br />
İnterlökinler<br />
35
LÖKOSİTLER<br />
36
MİYELOİD SERİ<br />
Miyeloblast Promiyelosit Miyelosit Metamiyelosit Çomak met. Polimorfonükleer<br />
h.<br />
38
LÖKOSİTLER<br />
<strong>Kan</strong>da çeşitli lökositler veya akyuvarlar bulunur.<br />
Normal lökosit sayısı 4000 – 10000 /µl’ dir.<br />
Lökositler, özgün granülleri olan granülositler ve<br />
granülleri olmayan agranülositler olmak üzere iki<br />
bölüme ayrılırlar.<br />
39
LÖKOSİTLER<br />
Granülositler;<br />
nötrofiller ( zayıf boyanan granül içerenler ),<br />
eozinofiller ( büyük kırmızı eozinofilik granüllü ),<br />
ve bazofiller ( büyük koyu mavi veya bazofilik<br />
granüllü ) olmak üzere üçe ayrılır.<br />
Agranülositler ise lenfosit ve monositlerden<br />
oluşur.<br />
40
LÖKOSİTLER<br />
Lökositler, beyaz kan hücresi olarak adlandırılmakla<br />
birlikte başlıca işlev yeri dokulardır.<br />
Bu hücreler sadece etki edecekleri dokulara ulaşmak<br />
için geçici olarak kanda bulunurlar.<br />
41
LÖKOSİTLER<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Nötrofiller<br />
Nötrofiller erişkinde en sık görülen lökositlerdir.<br />
Parçalı ( segmente ) nötrofiller ve çomak<br />
nötrofiller olmak üzere iki tipi tanımlanmıştır.<br />
Nötrofillerin birincil fonksiyonu başta bakteriler<br />
olmak üzere mikroorganizmaların fagositozudur.<br />
Nötrofiller bakteriyel enfeksiyonlara karşı<br />
primer defansı oluşturur.<br />
Bakteriler nötrofil granülleri içinde var olan veya<br />
üretilen antimikrobiyal ajanlarla öldürülür.<br />
42
LÖKOSİTLER<br />
Nötrofiller dolaşımda ortalama 10 saat kalır ve<br />
damar dışı alanda 1- 4 gün kadar yaşarlar.<br />
Dokulara geçen nötrofiller tekrar dolaşıma geri<br />
dönemezler.<br />
Çok sayıda nötrofil kan damarlarının endotelyal<br />
yüzeyi boyunca yuvarlanır (marjinal havuz).<br />
Bu hücre topluluğu akut stres veya enfeksiyon<br />
varlığında hızla mobilize olur.<br />
43
LÖKOSİTLER<br />
<br />
<br />
Eozinofiller<br />
Eozinofiller periferik kan yaymasında büyük<br />
kırmızı- turuncu (eozinofilik) granülleri ile<br />
dikkati çeken hücrelerdir.<br />
Eozinofillerin işlevleri arasında antijen – antikor<br />
komplekslerinin fagositozu ve parazitik<br />
enfeksiyonlara karşı savunma sayılabilir.<br />
Eozinofil sayısı normalde lökosit sayısının % 2 -4<br />
‘ü kadardır , ancak sayıları alerjik reaksiyonlar ve<br />
parazitik enfeksiyonlarda artar.<br />
44
LÖKOSİTLER<br />
<br />
<br />
<br />
Bazofiller<br />
Bazofiller, büyük lacivert-mor renkli granülleri<br />
ile diğer hücrelerden ayrılır.<br />
Periferik kanda en nadir rastlanan lökosit tipidir.<br />
Sayıları dolaşımdaki lökositlerin % 1’i kadardır.<br />
Bazofillerin granülleri içinde heparin, histamin ve<br />
benzeri maddeler bulunur. Bu hücreler IgE ile<br />
ilişkili tipteki hipersensitivite reaksiyonlarında<br />
görev alırlar.<br />
45
LÖKOSİTLER<br />
Lenfositler<br />
Lenfositler dolaşımda ikinci sıklıkta bulunan<br />
lökosit tipidir. ( Lökositlerin % 20 – 40 ‘ı ).<br />
Lenfosit sayısı çocuklarda ve viral enfeksiyonlar<br />
esnasında yüksek bulunur.<br />
Fonksiyonlarına göre lenfositler iki ana grupta<br />
toplanırlar :<br />
B hücreler ve T hücreler<br />
46
LÖKOSİTLER<br />
B Hücreler :<br />
B hücreler, birincil olarak humoral (antikor aracılıklı)<br />
immün yanıtın oluşmasında rol alırlar.<br />
Kemik iliğinde gelişimlerini tamamladıktan sonra lenf<br />
düğümleri, dalak, kan ve diğer organlara dağılırlar.<br />
Bir antijenik uyarıyı takiben bu hücreler antikorların<br />
yapımından sorumlu olan plazma hücrelerine<br />
dönüşürler.<br />
47
LÖKOSİTLER<br />
T Hücreler :<br />
T hücreler öncelikle hücresel immüniteden sorumludur. Aynı<br />
zamanda tüm immün sistemin yönetimi ve denetimi görevini de<br />
yerine getirirler.<br />
B hücreler, monositler, makrofajlar ve diğer T hücreleri gibi<br />
bağışıklık sistemini oluşturan hücrelerin fonksiyonlarının<br />
uyarılması veya baskılanması da yine T hücreleri tarafından<br />
gerçekleştirilir.<br />
<br />
T hücre öncülleri kemik iliğinden köken alır ancak daha sonra<br />
timusta olgunlaşırlar. Normal şartlar altında dolaşımdaki<br />
lenfositlerin çoğunluğunu T hücreleri meydana getirir.<br />
48
LÖKOSİTLER<br />
T hücreleri iki ana gruba ayrılmıştır:<br />
Yardımcı T Hücreleri : İmmün sistemin<br />
düzeninden sorumlu başlıca hücre grubudur,<br />
yüzeylerinde taşıdıkları CD4 antijeni ile tanınırlar.<br />
Baskılayıcı / Sitotoksik T Hücreleri : Daha çok<br />
virüs ile enfekte hücrelerin parçalanması veya<br />
organ nakli sonrası rejeksiyon sürecinde rol alır.<br />
Genellikle yüzeylerinde CD8 antijeni taşırlar.<br />
Sadece tek yönlü olarak kandan dokuya geçebilen<br />
diğer lökositlerin aksine lenfositler kan, dokular ve<br />
lenf bezleri arasında dolaşım halindedir.<br />
49
LÖKOSİTLER<br />
Monositler<br />
Monositler normalde periferik kandaki lökositlerin<br />
% 3- 8’ini oluştururlar. Dolaşımda 8 – 14 saat kaldıktan<br />
sonra dokulara girerek doku makrofajlarına<br />
( histiyositlere ) dönüşürler.<br />
Monositlerin iki görevi vardır :<br />
a)Fagositoz : Mikroorganizmaların özellikle mantar ve<br />
mikobakterilerin hücre içine alınarak uzaklaştırılması<br />
b)Antijenik proteinlerin işlenmesi ve sunulmaları<br />
Bu nedenle immün yanıtın oluşmasında monositler, kritik<br />
bir öneme sahiptir.<br />
50
Megakaryosit<br />
51
TROMBOSİTLER<br />
Trombositler hemostazda rol oynarlar. Damar endotelinde meydana gelen<br />
hasarlı alanlara yapışarak trombosit tıkaçları oluştururlar.<br />
Trombositler 1 – 4 µm çapında,çekirdeksiz, disk şeklinde yapılardır.<br />
Kemik iliğinde yer alan megakaryositlerden kopan sitoplazma<br />
parçalarıdırlar.<br />
<strong>Kan</strong>da , sayıları 150000 – 350000 / ml arasında değişir.<br />
54
TROMBOSİTLER<br />
Soluk mavi sitoplazmaları içinde kırmızı- mor renkli<br />
granüller bulunur. Bu granüller, alfa granülleri ve ‘dense ‘<br />
(yoğun) cisimcikler olarak ayrılır.<br />
Bu granüllerin içinde pıhtılaşma faktörleri , adenozin<br />
difosfat (ADP), adenozin trifosfat (ATP), kalsiyum,<br />
serotonin ve katekolaminler bulunur. Bu maddelerden çoğu<br />
trombosit agregasyonunu indükler ve hemostaz<br />
mekanizmasında görev alır.<br />
Trombositlerin ömrü 10 gündür. Yaşlanan trombositler<br />
dalak tarafından dolaşımdan uzaklaştırılır.<br />
55
KAN BİLEŞENLERİ<br />
<strong>Kan</strong> ürünleri, kandan hazırlanan tedavi edici tüm<br />
ürünleri, yani hem kan bileşenlerini hem de plazma<br />
fraksinasyon ürünlerini içerir.<br />
<strong>Kan</strong> bileşeni tanımına ise eritrosit, granülosit ve<br />
trombosit süspansiyonları ile taze donmuş plazma ve<br />
kriyopresipitat dahil edilmektedir.<br />
<strong>Kan</strong>, bu ürünlerin elde edilebildiği bir hammaddedir.<br />
56
ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONU<br />
TAM KAN<br />
TROMBOSİT<br />
SÜSPANSİYONU<br />
KRİYOPRESİPİTAT<br />
TROMBOSİTTEN<br />
ZENGİN<br />
PLAZMA<br />
TAZE<br />
DONMUŞ<br />
PLAZMA<br />
SIVI<br />
PLAZMA<br />
TAZE<br />
PLAZMA<br />
PLAZMA<br />
FRAKSİNASYON<br />
ÜRÜNLERİ<br />
57
TAM KAN<br />
Uygun bir bağışçıdan alındıktan sonra hiçbir<br />
işlem uygulanmadan 63 ml. steril ve apirojen<br />
antikoagülan torba içinde saklanan 450 ml<br />
(±% 10) kana tam kan denir.<br />
24 saatten daha kısa süre beklemiş tam<br />
kana TAZE TAM KAN denir. Taze alınmış<br />
tam kan tüm özelliklerini ancak kısa bir süre<br />
koruyabilir.<br />
<br />
Temelde kan bileşenlerinin hazırlanması için<br />
kaynak olarak kullanılır.<br />
59
TAM KAN<br />
Tam kan yeni alındığında eritrosit, lökosit, trombosit, plazma<br />
proteinleri ve pıhtılaşma faktörleri içerir. Hematokrit ortalama<br />
% 36-37 kadardır. Bağışçı hematokritine bağlı olarak değişir.<br />
200 ml. Eritrosit, 250 ml. Plazmadan oluşur.<br />
Sıvı ortamda uzun süre saklanmaya bağlı olarak eritrositlerde<br />
canlılık kaybı ve oksijen afinitesinde artma, kaogülasyon<br />
faktörlerinde (Faktör VIII ve V) aktivite kaybı, trombositlerde<br />
canlılık ve fonksiyon kaybı mikroagragregat oluşumu, potasyum<br />
ve lökosit preteazları gibi hücre içi komponentlerin salınımı artar,<br />
plazma faktörlerinin aktivasyon değişiklikleri olur. Tam <strong>Kan</strong> klinik<br />
önemi olan irregüler antikorlar içermeme lidir.<br />
Tam kandaki Faktör VIII, lökosit ve trombositler 24<br />
saatten uzun süre saklandığında hızla bozulacağından<br />
hemostaz bozukluklarında tam kan kullanımı uygun değildir.<br />
60
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU<br />
Tam kandan plazmanın<br />
uzaklaştırılması dışında herhangi<br />
bir işlem yapılmaksızın hazırlanan<br />
bileşendir.<br />
Bileşenin hematokrit değeri<br />
0.65- 0.75 arasındadır.<br />
61
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU<br />
Her bir ünite, işlem sonunda minimum<br />
45 gram hemoglobin içermelidir.<br />
Ünite orijinalindeki eritrositlerin<br />
tümünü içerir.<br />
Özel bir işlem uygulanmadıysa,<br />
lökositlerin büyük bir kısmı<br />
(yaklaşık 2.5-3.0 x 10 9 ) ve kullanılan<br />
santrifügasyon yöntemine bağlı olarak<br />
değişen miktarda trombosit üründe kalır.<br />
62
BUFFY COAT UZAKLAŞTIRILMIŞ<br />
ERİTROSİT SÜSPANSİYONLARI<br />
Eritrositlerden buffy coat tabakası ve<br />
plazmanın büyük kısmının ayrılması ile<br />
hazırlanan bileşendir.<br />
Bileşenin hematokrit değeri 0.65- 0.75 ‘dir.<br />
Ünite, 10-30 ml dışında, orijinalindeki<br />
eritrositlerin tümünü içerir. Her bir ünite,<br />
minimum 43 gram hemoglobin içermelidir.<br />
Lökosit içeriği ünitede 1.2x10 9 ’dan, ortalama<br />
trombosit içeriği ünitede 20x10 9 ’dan azdır.<br />
63
EK ÇÖZELTİLİ ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONLARI<br />
Bileşen, tam kanın santrifügasyonundan sonra<br />
plazmanın ayrılması ve eritrositlere uygun, besleyici<br />
bir çözeltinin ilave edilmesiyle hazırlanır.<br />
Bu bileşenin hematokriti, ek çözeltinin özelliğine,<br />
santrifügasyon yöntemine ve kalan plazmanın<br />
miktarına bağlıdır. Ancak 0.70’i geçmemelidir.<br />
Her bir ünite, minimum 45 gram hemoglobin<br />
içermelidir.<br />
64
EK ÇÖZELTİLİ ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONLARI<br />
Ünite orijinalindeki eritrositlerin tümünü içerir.<br />
Özel bir işlem uygulanmadıysa, lökositlerin büyük<br />
bir kısmı (yaklaşık 2.5-3.0 x 10 9 ) ve kullanılan<br />
santrifügasyon yöntemine bağlı olarak değişen<br />
miktarda trombosit üründe kalır.<br />
65
EK ÇÖZELTİLİ BUFFY COAT<br />
UZAKLAŞTIRILMIŞ ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONU<br />
Bileşen, tam kanın santrifügasyonundan sonra plazma<br />
ve buffy coat kısmının ayrılması ve eritrositlerin<br />
uygun besleyici bir çözelti ile yeniden süspanse<br />
edilmesiyle hazırlanır.<br />
Bu bileşenin hematokriti, ek çözeltinin özelliğine,<br />
santrifügasyon yöntemine ve kalan plazmanın<br />
miktarına bağlıdır. Ancak 0.70’I geçmemelidir.<br />
66
EK ÇÖZELTİLİ BUFFY COAT<br />
UZAKLAŞTIRILMIŞ ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONU<br />
Her bir ünite, işlem sonunda, minimum 43 gram<br />
hemoglobin içermelidir.<br />
Ünite, 10-30 ml dışında, orijinalindeki<br />
eritrositlerin tümünü içerir.<br />
Lökosit içeriği ünitede 1.2x10 9 ’dan, ortalama<br />
trombosit içeriği ünitede 20x10 9 ’dan azdır.<br />
67
YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU<br />
Bileşen, tam kandan santrifüjle plazmanın ayrılması<br />
ve ardından eritrositlerin izotonik bir çözelti ile<br />
yıkanmasıyla hazırlanır.<br />
Bu bileşen plazma, lökosit ve trombositlerin büyük<br />
çoğunluğunun uzaklaştırıldığı bir eritrosit<br />
süspansiyonudur.<br />
Kalan plazma miktarı yıkama yöntemine göre<br />
değişecektir.<br />
Hematokrit, klinik gereksinime göre ayarlanabilir.<br />
Her bir ünite, işlem sonunda, minimum 40 gram<br />
hemoglobin içermelidir.<br />
68
LÖKOSİTİ AZALTILMIŞ ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONU<br />
Eritrositlerden, lökositlerin buffy coat azaltılması<br />
ve filtrasyon gibi çeşitli teknikler kullanılarak<br />
uzaklaştırılması ile elde edilen bileşendir.<br />
Lökosit sayısının ünitede 1x10 6 dan az olması<br />
şarttır.<br />
Her bir ünite minimum 40 gram hemoglobin<br />
içermelidir.<br />
69
DONDURULMUŞ ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONLARI<br />
Alınışından en fazla 6 gün içinde eritrositler<br />
-65˚C ile -80˚C de dondurulur.<br />
Kriyoprotektif sıvı olarak gliserol kullanılır.<br />
Kullanılacağı zaman çözülür ve yıkanarak gliserol<br />
ortamdan uzaklaştırılır. (degliserilize edilir)<br />
Çözündükten sonra 24 saat içinde kullanılmalıdır.<br />
70
DONDURULMUŞ ERİTROSİT<br />
SÜSPANSİYONLARI<br />
Kullanılma süresi 10 yıldır.<br />
Pahalı ve zahmetli bir işlemdir.<br />
Eritrosit harabiyeti yüksektir.<br />
Modern transfüzyon uygulamalarında tercih edilen<br />
bir ürün değildir.<br />
Lökositten fakir ve plazmasızdır.<br />
71
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU :<br />
AFEREZ<br />
Otomatik hücre ayırıcı cihazlar kullanılarak tek bir<br />
bağışçıdan eritrosit aferezi ile elde edilen bileşendir. Bir<br />
eritrosit aferez işleminde aynı bağışçıdan 1 Ünite ya da 2<br />
Ünite eritrosit toplanabilir. Hazırlama yöntemi ve<br />
kullanılan cihaza bağlı olarak, bu teknoloji ile hazırlanan<br />
eritrositlerin önceden öngörülebilir, tekrarlanabilir ve<br />
standardize olması mümkündür.<br />
Her bir ünite, minimum 40 gram hemoglobin içermelidir.<br />
Hazırlama yöntemi ve kullanılan cihaza bağlı olarak,<br />
trombosit, lökosit ve plazma içeriği değişebilir.<br />
72
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU :<br />
TAM KANDAN<br />
Taze tam kandan hazırlanan, tam<br />
kanın trombosit içeriğini yüksek<br />
oranda ve etkin formda içeren<br />
bileşendir.<br />
Hazırlama yöntemine bağlı olarak<br />
bir ünitedeki trombosit içeriği<br />
50-60 ml süspansiyonda<br />
45-85 x10 9 (ortalama 70x10 9 )<br />
arasında değişecektir.<br />
73
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU:<br />
TAM KANDAN<br />
Ek bir işlem yapılmadığı sürece<br />
benzer şekilde bir ünitedeki<br />
lökosit içeriği 0.05-1x10 9 ,<br />
eritrositler ise 0,2-1x10 9<br />
arasında olacaktır.<br />
74
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU:<br />
AFEREZ<br />
Otomatik hücre ayırıcı cihazlar<br />
kullanılarak tek bir bağışçıdan<br />
trombosit aferez yöntemiyle elde<br />
edilen bileşendir.<br />
Hazırlama yöntemine ve<br />
kullanılan cihaza bağlı olarak her bir<br />
işlemin trombosit verimi<br />
2-8x10 11 arasında değişecektir.<br />
75
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU:<br />
AFEREZ<br />
Benzer olarak ürünün lökosit ve eritrosit<br />
kontaminasyonu işlem ve kullanılan cihazın tipine<br />
göre değişebilir.<br />
Yöntem, alloimmünize hastaların etkin tedavisi ve<br />
HLA alloimmünizasyon riskini azaltmak için seçilmiş<br />
bağışçılardan trombositlerin toplanmasını sağlar.<br />
Hastanın maruz kaldığı bağışçı sayısının azalmasıyla<br />
viral bulaş riski de azalabilir.<br />
76
TAZE DONMUŞ PLAZMA (TDP)<br />
Labil pıhtılaşma faktörlerinin<br />
fonksiyonlarının yeterince<br />
korunabileceği bir sürede ve<br />
uygun bir sıcaklıkta dondurularak,<br />
gerek tam kan gerekse aferezle<br />
toplanan plazmadan transfüzyon<br />
veya fraksinasyon amacıyla<br />
hazırlanan bileşendir.<br />
77
TAZE DONMUŞ PLAZMA (TDP)<br />
Bu bileşen stabil koagülasyon<br />
etkenleri, albümin ve immünoglobülinleri<br />
normal plazma düzeylerinde içerir.<br />
Orijinal Faktör VIII’ in en az %70’ ini ve<br />
diğer labil pıhtılaşma faktörleri ile doğal<br />
inhibitörlerin en azından benzer<br />
miktarlarını içerir.<br />
Taze donmuş plazma klinik önemi olan<br />
beklenmedik antikorları içermemelidir.<br />
78
KRİYOPRESİPİTAT<br />
TDP’nin yüksek devirde santrifügasyonu ve en çok<br />
40 ml.’ye kadar konsantre edilmesiyle hazırlanan,<br />
plazmanın kriyoglobulin fraksiyonunu içeren bir<br />
bileşendir.<br />
Taze alınmış ve ayrılmış plazmada varolan Faktör<br />
VIII, von Willebrand Faktör, fibrinojen, Faktör<br />
XIII’ün ve fibronektinin büyük bir bölümünü<br />
içerir.<br />
79
KRİYOPRESİPİTATI ALINMIŞ PLAZMA<br />
Belirgin şekilde azalmış labil Faktör V ve VIII düzeyleri<br />
hariç içerdiği albümin, immünglobulinler ve koagülasyon<br />
etkenleri taze donmuş plazmayla aynıdır.<br />
Fibrinojen konsantrasyonu da taze donmuş plazma ile<br />
karşılaştırıldığında azalmıştır.<br />
Kriyopresipitatı alınmış plazma klinik önemi olan<br />
beklenmedik antikorları içermemelidir.<br />
80
DONDURULMUŞ TROMBOSİTLER<br />
Dondurulmuş trombositler aferez trombositlerin alındıktan<br />
sonraki 24 saat içerisinde soğuktan koruyucu bir solüsyon<br />
kriyoprotektif olarak dimetilsülfoksit (DMSO) kullanılarak<br />
dondurulması ile hazırlanan ve -80ºC ya da altında saklanan<br />
bir komponenttir.<br />
Hızlı eritmeden sonra trombositlerin canlılık oranı % 50<br />
düşer. Pahalı olan ve etkinliği az olan bu nedenle de<br />
günümüzde yaygın olarak kullanılmayan bir üründür.<br />
Dondurulduktan sonra tekrar hazırlanan trombosit ünitesi<br />
eritrositler ve granülositlerden fakirdir. Yöntem özel<br />
seçilmiş donörlerden veya otolog trombositlerin<br />
saklanabilmelerini sağlar.<br />
81
GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU: AFEREZ<br />
Tek bağışçı afereziyle elde edilen, plazmada<br />
süspanse edilmiş granülositten yoğun bir bileşendir.<br />
Granülosit transfüzyonunun klinik etkinliği<br />
tartışılmaktadır.<br />
Granülosit bağışçılarının, bağıştan önce, ilaç<br />
kullanmaları gerekir. Yeterli miktarda granülosit<br />
toplamak için bağışçıya granülosit koloni stimüle edici<br />
faktör ( G-CSF) ve ya kortikosteroid uygulanması<br />
gerekir. Bu amaçla, ilaç kullanımına başlanmadan,<br />
bağışçının bilgilendirilmesi ve onayının alınması<br />
zorunludur.<br />
82
TEŞEKKÜRLER<br />
Referanslar:<br />
1.Ulusal <strong>Kan</strong> ve <strong>Kan</strong> Ürünleri Rehberi 2011<br />
2. PDQ Hematoloji, William F. Kern,<br />
Çeviri: Prof.Dr.Burhan Ferhanoğlu, 2005,İstanbul<br />
3. Prof. Dr.Teoman Soysal<br />
83