Subklinik Helicobacter pylori enfeksiyonunun mide duvarı

Diagn Interv Radiol 2008; 14: 138-142
Bu makale Diagnostic and Interventional Radiology’de yer alan İngilizce makalenin Türkçesi
olup kaynak gösterme ve dizinleme amacı ile kullanılamaz.
ABDOMEN RADYOLOJİSİ
ARAŞTIRMA YAZISI
Effect of subclinical Helicobacter pylori infection on gastric wall thickness: multislice CT
evaluation. S.Kul, B.Sert, A.Sarı, M.Arslan, P.Koşucu, A.Ahmetoğlu, H.Dinç
Subklinik Helicobacter pylori enfeksiyonunun
mide duvarı kalınlığı üzerine etkisi: çok kesitli bt
değerlendirmesi
Sibel Kul, Burak Sert, Ahmet Sarı, Mehmet Arslan, Polat Kosucu, Ali Ahmetoglu, Hasan Dinç
AMAÇ
Subklinik Helicobacter pylori enfeksiyonunun mide
duvarı kalınlığı üzerine etkisinin çok kesitli BT ile değerlendirmesi.
MATERYAL VE METOD
Mide hastalığı bulunmayan 99 deneğe su içirilip i.v.
kontrast madde verildikten sonra karın tomografileri
çekilmiştir. BT görüntüleri luminal distansiyonun
derecesi ve mide antrumu ile gövdesindeki duvar
kalınlığının değerlendirilmesi için incelenmiştir. Ayrıca
kıvrımlarda kalınlaşma varlığı, mukozal kontrastlanma,
submukozal hipodansite, fokal gastrik kitle
benzeri lezyon ve fokal duvar kalınlaşması gibi gastritin
diğer radyolojik bulguları da araştırılmıştır. Tüm
hastalar hızlı üreaz testi veya gaitada antijen incelemesi
yapılarak H. pylori pozitif veya negatif olarak
gruplanmıştır.
BULGULAR
Ortalama mide gövde ve antrum duvar kalınlığı
açısından H. pylori pozitif veya negatif olanlar arasında
istatistiksel anlamlı bir fark yoktu. Olguların %
68.5’inde H. pylori pozitifliğinden bağımsız olarak
ortalama antrum duvar kalınlıkları gövde duvar kalınlıklarından
fazlaydı; olguların % 50’den fazlasında
ise 5 mm düzeyinin üzerindeydi. Gruplar arasında
gastritin diğer bulguları açısından herhangi bir anlamlı
fark yoktu.
SONUÇ
Gastrik antrumda gövdeye göre duvar kalınlaşması
yaygın görülen bir BT bulgusudur ve antrumdaki kalınlık
genellikle 5 mm düzeyinin üzerindedir. Subklinik
H. pylori enfeksiyonunun mide duvarı kalınlığına
bir etkisi yoktur.
Anahtar sözcükler:
• helicobacter pylori • gastrit • mide duvarı
• çok dedektörlü BT
Karadeniz Teknik Üniversitesi Radyoloji Bölümü (S.K.*Sibel_
ozy@yahoo.com, B.S., A.S., P.K., A.A., H.D.) ve Gastroenteroloji
(M.A.), Trabzon, Türkiye.
Mide duvarı kalınlaşması gastrointestinal hastalıkların en önemli
bulgularından biridir. Bir çok çalışma tomografide normal mide
duvarı kalınlığının ≤5 mm olduğunu bildirmektedir. Ancak antrumdaki
kalınlık genellikle 5 mm’nin üzerindedir ve bu değer uygun bir
sınır olmayabilir.
Antrum dünya üzerindeki en yaygın insan patojenlerinden biri olan
Helicobacter pylori’nin en sık görüldüğü yerlerden biridir. Gelişmekte
olan ülkelerde toplumun % 90’ından fazlası, gelişmiş ülkelerde ise % 50’si
H. Pylori ile enfektedir. Bakteri midede çoğalır ve enfeksiyona neden olur.
Enfeksiyonun genellikle subklinik bir seyir izlediği ve histolojik açıdan
gastrit oluşturduğu bugün iyi bilinmektedir (1). Biz subklinik H. Pylori
enfeksiyonunun mide duvarı kalınlığı üzerine etkisini inceledik.
Gereç ve yöntem
Bu çalışma beş aylık bir süre boyunca abdominal bilgisayarlı tomografi
(BT) incelemesi için kurumumuz radyoloji bölümüne gönderilen hastalar
üzerinde yapıldı. Dispepsi ve ağrı yakınması olan, daha önce mide
operasyonu geçiren, abdominal malignensi varlığı veya şüphesi bulunan,
akut pankreatit veya inflamatuar bağırsak hastalığı varlığı veya şüphesi
bulunan, daha önce karın operasyonu geçiren veya karın bölgesine radyoterapi
uygulanan, daha önce H. pylori enfeksiyonu için tedavi alan
ve intravenöz iyotlu kontrast madde kullanımının kontrendike olduğu
hastalar çalışma dışında bırakıldı.
Çalışma grubu ortalama yaşı 51 olan (aralık: 18-82 yaş) 99 hastadan
(52 erkek ve 47 kadın) oluştu. Çok kesitli bilgisayarlı tomografiden
(ÇKBT) sonra hastalarda H. pylori varlığını araştırmak üzere endoskopik
biyopsi materyaline hızlı üreaz testi uygulandı veya dışkıda antijen arandı.
Endoskopiyi kabul eden 43 hastaya gastroenteroloji bölümünde üst
gastrointestinal sistem endoskopisi yapıldı ve biyopsi alındı. Endoskopide
vaskülarite artışı, ödem, rugal hipertrofi veya atrofi, eritem ve erozyon
görülmesi gastrit bulgusu olarak değerlendirildi. Biyopsi materyallerine
hızlı üreaz testi (CLO test, Delta Wst Ltd., Perth, Avustralya) uygulandı;
rengin kırmızıdan sarıya dönmesi H. pylori için pozitif olarak kabul edildi.
Endoskopi için onay vermeyen 56 hastanın gaytalarında mikrobiyoloji
laboratuarında antijen bakıldı (Hızlı HPSA testi, Linear Chemicals,
İspanya). Reaksiyon çubuğunda mavi kontrol çizgisinin yanında pembemavi
renk görülmesi pozitif sonuç olarak kabul edildi. Çalışma kurumsal
etik kurul tarafından onaylandı ve katılan tüm hastalardan bilgilendirilmiş
onay formu alındı.
Gelişi 11 Aralık 2007; revizyon isteği 21 Mart 2008; revizyon gelişi 4
Nisan Şubat 2008; kabülü 5 Mayıs 2008.
Türk Radyoloji Bülteni • A35

Şekil 1 a,b. BT kesitlerinde mide gövdesi (a) ve mide antrumu (b) küçük (1) ve büyük (2) kurvaturda duvar kalınlıklarını ölçme lokalizasyonları
görülmektedir.
ÇKBT tekniği
Karın bölgesinin çok kesitli BT ile
incelenmesi için Somatom Volume
Zoom Scanner (Siemens, Almanya)
kullanıldı. Standart tarama parametreleri
olarak 120 kVp, 165 mAs, 4x2.5
mm kolimasyon ve 0.5 saniye tüp rotasyonu
kullanıldı. Görüntüler rutin
inceleme için 5 mm kesitler halinde rekonstrükte
edildi. Hastalar taramadan
en az 6 saat öncesinden itibaren aç bırakıldı.
Hastalara incelemeden yaklaşık
15 dakika önce 750 mL, hemen önce
250 mL su içirildi. Daha sonra hastalara
otomatik bir enjektör aracılığı ile
(Medrad Vistron CT, Pittsburgh, PA,
USA) önkol veninden 120 mL iyonize
olmayan intravenöz kontrast madde
iohexol (Amersham Health, İrlanda)
veya iopromide (Schering, Almanya) 3
mL/saniye hızında uygulandı. Altmış
saniye sonra da portal venöz aşamada
görüntüler alındı. Tarama endikasyonuna
bağlı olarak bazı hastalarda iki
fazlı görüntüleme yapıldı, ancak arteryel
faz görüntüleri bu çalışma kapsamında
değerlendirmeye alınmadı.
Tarama hasta yatar pozisyondayken diyafram
kubbesinden üst abdomen için
ilyak kanat, tüm abdomen için simfizis
pubise kadar olan alanı içerdi.
BT görüntülerinin değerlendirilmesi
Elde edilen BT görüntüleri çalışma
istasyonuna (Virtuoso, Siemens,
Almanya) transfer edildi. H. pylori
sonuçlarından bilgisi olmayan iki radyolog
birlikte görüntüleri bilgisayarda
mide distansiyonu, duvar morfolojisi
ve kalınlığı açısından inceledi. Lümen
distansiyonu mide lümeninin çapına
göre skorlandı. Mide gövdesi için 5 cm
altındaki çap derece 0; 5-8 cm arasındaki
çap derece 1; 8 cm üzerindeki çap
derece 2 olarak yorumlandı. Mide antrumu
için 2.5 cm altındaki çap derece
0; 2.5-4 cm arasındaki çap derece 1; 4
cm üzerindeki çap derece 2 olarak yorumlandı.
Derece 0 “distansiyon yetersiz”,
derece 2 “distansiyon iyi” olarak
değerlendirildi.
Duvar kalınlığı aksiyal düzlemde
mide gövde ve antrumunda büyük ve
küçük kurvaturlar üzerinde elektronik
kaliper ile ölçüldü. Mide gövdesinde
küçük kurvatur için medyal, büyük
kurvatur için lateral duvar ölçüldü (Şekil
1a). Mide antrumunda küçük kurvatur
için ön, büyük kurvatur için arka
duvar ölçüldü (Şekil 1b). Mide gövdesi
için özofagogastrik bileşke ile insisura
angularis arasındaki orta kesit, antrum
içinse insisura angularis ile antropilorik
bileşke arasındaki orta kesit seçildi.
Ölçümler karın duvarına dik olarak yapıldı
ve katlantılar dikkate alınmadı.
Görüntüler gastritin bilinen BT kriterleri
açısından da değerlendirildi.
Mide duvarı kalınlığının 5 mm düzeyinden
fazla olması kalınlaşma olarak
kabul edildi. Kalınlaşan duvar simetri
(çevreleyen veya asimetrik) ve dağılım
(fokal veya yaygın) açısından değerlendirildi.
Gastrik katlantıların 5 mm
düzeyinin üzerinde olması kalınlaşma
olarak değerlendirildi; mukozadaki
artışın duvardakinden fazla olması
anlamlı olarak kabul edildi. tüm BT
taramalarında kalınlaşmış katlantılar,
mukozada artış, submukozal tabakada
düşük atenüasyonlu bant görülmesi ve
fokal mide kitlelerinde artış kaydedildi.
İstatistiksel analizler
Bu çalışmanın amacı doğrultusunda
hastalar test sonuçlarına göre H. pylori
pozitif ve negatif olmak üzere iki gruba
ayrıldı. Mide gövde ve antrumunda
büyük ve küçük kurvaturlardaki duvar
kalınlıkları % 95 güven aralığında ortalama
ve standart sapma olarak ifade
edildi. İstatistiksel analiz SPSS istatistik
paketi (spss Inc. Chicago, IL, ABD)
aracılığıyla yapıldı. H. pylori pozitif ve
negatif grupların kalınlıkları antrum
için Student t testi, mide gövdesi için
Mann-Whitney U testi ile değerlendirildi.
Luminal distansiyon ve yaş ile
duvar kalınlığı arasındaki bağlantılar
Pearson korelasyon testi ile araştırıldı.
Gastritin çepeçevre antral duvar kalınlığı,
kıvrım kalınlığı, mukoza artışı,
submukozal hipodens bant, fokal gastrik
kitle ve büyük kurvatur boyunca
posterior mide duvarındaki kalınlaşma
gibi diğer BT bulguları da her iki grupta
birden değerlendirildi ve sonuçlar kikare
testiyle incelendi. P < 0.05 istatistiksel
olarak anlamlı kabul edildi.
Bulgular
Mide gövdesi ve antrum tüm hastalarda
kolaylıkla tespit edildi. Hızlı üreaz
ve gaytada antijen testlerinin sonuçlarına
göre 99 hastanı 43’ü (% 43.4) H.
pylori pozitif, 56’sı (% 56.6) negatifti.
H. pylori pozitifliği hızlı üreaz testi yapılan
43 hastanın 20’sinde (% 46) ve
gaitada antijen testi yapılan 56 hastanın
23’ünde (% 54) saptandı.
Mide gövdesinde luminal distansiyon
13 hastada (% 13.1) derece 1, 86
hastada (% 86.9) derece 2; antrumda
luminal distansiyon 2 hastada (% 2)
derece 0, 38 hastada (% 38.4) derece 1
ve 59 hastada (% 59.6) derece 2 düze-
A36 • Eylül 2008

Şekil 2. Meme kanseri bulunan 41 yaşındaki kadın hastanın kontrastlı abdominal tomografisinde
mide gövdesi normalken derece 1 distansiyonlu antrumda belirgin çevresel duvar kalınlığı
görülmektedir. Hastanın gaytada antijen testi negatiftir.
yindeydi. Antrum düzeyinde yetersiz
distansiyon biri H. pylori pozitif, diğeri
negatif iki hastada görüldü; bu hastalardaki
ortalama antral duvar kalınlığı
sırası ile 6.3 mm ve 5.3 mm idi. H.
pylori pozitif ve negatif olan gruplar
arasında distansiyon skorlarının dağılımı
açısından istatistiksel anlamlı fark
yoktu. Mide gövdesi ve antrum için
değerlendirilen gastrik distansiyon ve
duvar kalınlığı arasında bir bağlantı
bulunamadı (sırasıyla P = 0.491 ve P =
0.578). Aynı zamanda, yaşla duvar kalınlığı
arasında da bir bağlantı yoktu (P
> 0.05).
H. pylori pozitif ve negatif olan
hastalarda büyük kurvaturdaki ortalama
antral duvar kalınlıkları (ortalama
± standart sapma) 4.80 ± 1.81 mm ve
5.45 ± 2.09 mm; küçük kurvaturdaki
ortalama antral duvar kalınlıkları 4.72
± 1.74 mm ve 4.96 ± 1.90 mm idi. Antral
duvar kalınlığı açısından H. pylori
pozitif ve negatif gruplar arasında anlamlı
fark yoktu (büyük kurvatur için P
= 0.099, küçük kurvatur için P = 0.523).
Ortalama antral duvar kalınlıkları H.
pylori pozitif ve negatif gruplarda sırasıyla
4.77 ± 1.72 mm ve 5.21 ± 1.88
mm idi.
H. pylori pozitif ve negatif olan hastalarda
büyük kurvaturdaki ortalama
mide gövdesi duvar kalınlıkları 3.80
± 1.28 mm ve 3.43 ± 0.70 mm; küçük
kurvaturdaki ortalama mide gövdesi
duvar kalınlıkları 4.38 ± 1.63 mm ve
3.83 ± 0.85 mm idi. Mide gövdesinde
büyük kuırvaturda duvar kalınlığı
açısından H. pylori pozitif ve negatif
gruplar arasında anlamlı fark yoktu (P
= 0.095); küçük kurvaturda ise anlamlılık
açısından sınırda bir fark vardı (P
= 0.047). Ortalama mide gövdesi duvar
kalınlıkları H. pylori pozitif ve negatif
gruplarda sırasıyla 4.09 ± 1.40 mm ve
3.63 ± 0.74 mm idi. Gruplar arasındaki
farklar istatistiksel açıdan anlamlı
değildi. Tablo 1’de H. pylori pozitif ve
negatif grupların ortalama duvar kalınlıkları
özetlenmektedir.
Çevreleyen antral duvar kalınlığı H.
pylori pozitif olan 43 hastanın 13’ünde
(% 30.2), negatif olan 56 hastanın
21’inde (% 37.5) görüldü (Şek. 2). İki
grup arasında istatistiksel anlamlı fark
yoktu (P = 0.588). Kalınlaşmış kıvrımlar
H. pylori pozitif olan 43 hastanın
6’sında (% 14), negatif olan 56 hastanın
10’unda (% 17.9) görüldü; iki grup
arasında istatistiksel anlamlı fark yoktu
(P = 0.579). Mukozal kontrastlanma H.
pylori pozitif olan 43 hastanın 9’unda
(% 20.9), negatif olan 56 hastanın
17’sinde (% 30.4) görüldü (Şek. 3). İki
grup arasında istatistiksel anlamlı fark
yoktu (P = 0.409).
Submukozal hipodens bantlar H.
pylori pozitif olan 43 hastanın 4’ünde
(% 9.3), negatif olan 56 hastanın
13’ünde (% 23.2) görüldü. İki grup arasında
istatistiksel anlamlı fark yoktu (P
= 0.121). Fokal gastrik kitle benzeri lezyon
H. pylori pozitif olan 43 hastanın
5’inde (% 11.6), negatif olan 56 hastanın
2’sinde (% 3.6) görüldü (Şekil 4).
Olguların sayısı istatistiksel karşılaştırma
yapmak için yeterli değildi. Posterior
mide duvarında fokal kalınlaşma H.
pylori pozitif olan 43 hastanın 8’inde
(% 18.6), negatif olan 56 hastanın
9’unda (% 16.1) görüldü; iki grup arasında
istatistiksel anlamlı fark yoktu (P
= 0.950).
Tartışma
Mide duvarı kalınlaşması gastrointestinal
hastalıkların en önemli bulgularından
biridir. Özellikle çok kesitli
teknolojiye sahip BT mide duvarının
kalınlığı ve kenarlarının değerlendirilmesi
için çok yetkin bir görüntüleme
yöntemidir. Midenin değerlendirilebilmesi
için yeterli distansiyonun bulunması
gereklidir. Mide distansiyonunu
sağlamak için genellikle kullanılan
kontrast madde sudur; iyi tolere edilir,
Tablo. H. pylori pozitif ve negatif gruplarda midenin küçük ve büyük kurvaturundaki
ortalama, minimum ve maksimum duvar kalınlıkları
H. pylori (+)
(n = 43)
H. pylori (−)
(n = 56)
Mide gövdesi
Antrum
Mide gövdesi
Antrum
BK: büyük kurvatur; KK: küçük kurvatur
BK
KK
BK
KK
BK
KK
BK
KK
Ortalama duvar
kalınlığı (mm)
3.80 ± 1.28
4.38 ± 1.63
4.80 ± 1.81
4.72 ± 1.74
3.43 ± 0.70
3.83 ± 0.85
5.45 ± 2.09
4.96 ± 1.90
Min.–maks.
değerler (mm)
2.4–7.5
2.4–10.2
2.4–8.4
2.0–8.9
2.2–5.9
2.1–6.2
3.0–10.2
2.0–8.5
Türk Radyoloji Bülteni • A37

Şekil 3. Gaytada antijen testi negatif olan 72 yaşındaki kadın hastanın kontrastlı abdominal BT
görüntüsünde midede belirgin mukozal artış görülmektedir.
Şekil 4. Karaciğerinde hidatik kist bulunan 33 yaşındaki kadın hastanın kontrastlı abdominal
BT görüntüsünde derece 1 distansiyonlu antrumun posterior duvarında 15-19 mm boyutunda
fokal kitle benzeri kontrast tutmayan lezyon ve antrumda mide gövdesine göre kalınlaşma
görülmektedir. Endoskopik incelemede kitle izlenmemiştir ve H. pylori testi negatiftir.
pahalı değildir ve hem iyi gastrik distansiyon
oluşmasını, hem de mide duvarının
yeterli derecede gösterilmesini
sağlar. Ayrıca mide duvarı kalınlığının
doğru olarak ölçülmesini sağlar. Midenin
neoplastik ve inflamatuar hastalıklarının
tam olarak değerlendirilebilmesi
için intravenöz kontrast maddeye de
ihtiyaç vardır (2).
Birçok kaynakta yeteri derecede distandü
olmuş bir midenin duvar kalınlığının
tomografide 5 mm ya da daha
az olması gerektiği bildirilmiştir (3-6).
Ancak antrum bölgesindeki duvar kalınlığı
genellikle midenin diğer bölümlerinden
daha fazladır. Pickhardt ve
Asher ÇKBT kullanarak mide hastalığı
bulunmayan 153 kişide antrumdaki
duvar kalınlığını değerlendirmiştir (7).
Sonuç olarak, midenin diğer bölümlerine
göre antrumda düz duvar kalınlaşmasının
normal bir bulgu olduğu kanısına
varmışlardır; antrumdaki duvar
kalınlığının 5 mm düzeyinin genellikle
üzerinde olduğunu, hatta herhangi bir
hastalık söz konusu olmaksızın 12 mm
düzeyine erişebildiğini bulmuşlardır.
Antral kalınlaşmanın en sık görülen
nedeni H. pylori varlığıdır ve genellikle
de subklinik bir seyir izler.
H. pylori midede çoğalıp enfeksiyon
oluşturma potansiyeline sahip
hareketli, gram negatif bir bakteridir.
Gerek mide gövdesinde, gerekse antrumda
enfeksiyon oluşturabilir, ancak
antrumdaki inflamasyonun derecesi
daha ileri olmak eğilimindedir. Kronik
gastrit, peptik ülser ve lenfoproliferatif
hastalıklara neden olur ve mide kanseri
için majör bir risk faktörüdür. Dünya
çapında erişkin popülasyonda en sık
görülen gastrit nedenidir ve endoskopik
inceleme yapılan semptomatik hastaların
yaklaşık % 50’sinde mevcuttur
(1, 8-11). Enfeksiyon asemptomatik
kişilerde de bulunabilir. Dolley ve arkadaşları
asemptomatik kişilerde H.
pylori enfeksiyonu prevalansını % 32
olarak bildirmiştir (1). Bizim çalışma
grubumuzda asemptomatik enfeksiyon
prevalansı literatürde bildirilenden
daha yüksek olup % 43.3 düzeyinde
bulunmuştur ve bu farkın bölgesel değişkenlikten
kaynaklandığı düşünülmüştür.
H. pylori enfeksiyonu tanısı histolojik
inceleme, üre nefes testi, bazı serum
testleri ve gaytada antijen testi gibi
invaziv olan ve olmayan yöntemlerle
konulabilir. Avrupa H. pylori Çalışma
Grubu’na göre, enfeksiyon tanısı üre
nefes testi veya gaytada antijen testi
konulmalıdır (12). Gaytada antijen testi
hem ekonomik, hem de güvenilir bir
yöntemdir. Endoskopi gastritin doğrudan
gözle görülmesini sağlar, hızlı
üreaz testinin de duyarlılığı yüksektir
(13).
H. pylori gastritinin en sık görülen
tomografi bulguları mide kıvrımları ve
duvarında kalınlaşmadır (14). Urban ve
arkadaşları H. pylori gastriti biyopsi ile
kanıtlanmış 61 hastanın tomografilerini
geriye dönük olarak incelemiş ve
hastaların % 31’inde anormallikler saptamıştır
(14). Bu anormalliklerin % 68’i
antrum duvarında çevresel kalınlaşma,
% 42’sinde büyük kurvatur boyunca
arka duvar kalınlaşması şeklindedir.
Daha ileri olgularda mide duvarında incelme
veya mukozada artış görülebilir.
Enfeksiyon bazen infiltratif karsinoma
veya fokal gastrik kitle ile karıştırılabilir
(14-17).
Bizim hasta grubumuzun mide şikayetleri
veya bilinen mide hastalıkları
yoktu. Mide gövdesi ve antrumundaki
ortalama duvar kalınlıkları H. pylori
pozitif ve negatif gruplar arasında istatistiksel
açıdan anlamlı fark göstermiyordu.
H. pylori pozitif olan hastaların
küçük kurvatur düzeyindeki duvar kalınlığı
kontrol grubundan biraz fazla
(4.39 mm), ancak genel olarak kalınlaşma
için kabul edilen eşik değer olan 5
mm.nin altındaydı. Literatürde küçük
kurvaturda duvar kalınlaşması ile H.
pylori enfeksiyonu arasında bildirilmiş
bir bağlantı yoktur. Dolayısıyla bu fark
tesadüfi olabilir.
Pickhardt ve Asher’in 153 olgunun
% 99 ‘unda distal antrumda mide göv-
A38 • Eylül 2008

desine göre düz duvar kalınlaşması olduğunu
bildirmesine rağmen (7), biz
aynı bulguyu H. pylori pozitif olan
43 olgunun 29’unda (% 67.4), negatif
olan 56 olgunun 39’unda (% 69.6)
saptadık. H. pylori pozitif olanların %
41.8’i ve negatif olanların % 57’sinde
antrumun en az bir duvarının kalınlığı
5 mm düzeyinin üzerindeydi (aralık,
5.1-9.3 mm). Bizim bulgularımız ÇKBT
kullanılarak duvar kalınlığının mide
antrumunda H. pylori pozitifliğinden
bağımsız olarak gövdeden daha fazla
olduğunu göstermektedir. Antrum seviyesindeki
duvar kalınlığı genellikle 5
mm’nin üzerinde olduğundan, bu düzeyin
eşik değer olarak kabul edilmek
için pek uygun olmadığı sonucuna vardık.
Kalınlaşmış gastrik katlantılar, mide
duvarında incelme, mukoza artışı ve
fokal ya da çevresel duvar kalınlaşması
gastritisin iyi bilinen tomografi bulgularıdır
(14-17). Biz bu bulguları hem H.
pylori pozitif, hem de H. pylori negatif
olan olgularda gösterdik; her iki grup
arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir
fark yoktu.
Endoskopik incelemeye tabi tutulan
43 olgudan 20’sinde gastrit gösterildi;
bu olguların tümü H. pylori pozitifti.
Gastrit iki olguda gövdede (% 10), yedi
olguda antrumda (% 35), 11 olguda ise
(% 55) hem gövde, hem de antrumdaydı.
Girişimsel bir işlem olması nedeniyle
bütün hastalarımızda endoskopik
korelasyonu sağlayamadık. Endoskopik
korelasyonun sağlanması H. pylori dışındaki
antral inflamasyon ve mide duvarı
kalınlaşması nedenlerinin ekarte
edilmesi açısından önemlidir. Bununla
birlikte, bütün çalışma popülasyonundan
elde edilen bulgular endoskopik
olarak değerlendirilen 43 hastanın sonuçları
ile uyumluydu.
Sonuç olarak, ÇKBT ile antrumdaki
duvar kalınlığının mide gövdesinden
daha fazla ölçülmesi sık rastlanan bir
bulgudur; antrumdaki kalınlık genellikle
5 mm düzeyinin üzerindedir. Ancak
subklinik H. pylori enfeksiyonu gerek
antrumda, gerekse mide gövdesinde
duvar kalınlığını etkilememektedir. H.
pylori pozitif olgularda küçük kurvaturdaki
duvar kalınlığının artması anlamlılık
açısından sınırdadır ve tesadüfi
bir bulgu olduğu düşünülmüştür. Mide
mukozasında kontrastlanma sık görülen
bir bulgudur, ancak gastritin daha
az görülen diğer tomografi bulguları
gibi, hem H. pylori enfeksiyonunda,
hem de normal midelerde görülebilir
ve ayırt edici bir özellik değildir.
EFFECT OF SUBCLINICAL HELICOBACTER
PYLORI INFECTION ON GASTRIC WALL
THICKNESS: MULTISLICE CT EVALUATION
PURPOSE
To evaluate the effect of subclinical Helicobacter
pylori infection on the gastric wall
thickness with multislice computed tomography
(MSCT).
MATERIALS AND METHODS
In 99 subjects without gastric disease, CT
scans of the abdomen obtained after water
ingestion and IV contrast administration.
At CT images, we evaluated the degree of
luminal distention, the gastric antrum and
body wall thicknesses. We also looked for
some other radiological signs of gastritis
such as the presence of fold thickening,
mucosal enhancement, submucosal hypodensity,
focal gastric mass like lesion and
focal wall thickening. All subjects were tested
with rapid urease test or stool antigen
test and grouped as H pylori positive or
negative according to the results.
RESULTS
The average gastric body and antrum wall
thicknesses did not showed statistically
significant difference between H. pylori
positive and negative groups. The average
antral wall thickness was greater than the
gastric body wall thickness in 68.5% of cases,
independent of H pylori positivity; and
antral wall thickness was more than 5 mm
in more than 50% of cases. There were no
significant differences between the groups
in terms of the other signs of gastritis.
CONCLUSION
Wall thickening of gastric antrum relative
to gastric body is a common finding in the
CT and antral thickness commonly exceeds
5 mm. However, subclinical H pylori infection
has no effect on gastric wall thickness.
Key words:
• helicobacter pylori • gastritis
• gastric wall • multidedector CT
Diagn Interv Radiol 2008; 14:138-142
Kaynaklar
1.
2.
3.
4.
5.
Dooley CP, Cohen H, Fitzgibbons PL, et
al. Prevalence of Helicobacter pylori infection
and histologic gastritis in asymptomatic
persons. N Engl J Med 1989;
321:1562–1566.
Horton MK, Fishman EK. Current role of
CT in imaging of stomach. RadioGraphics
2003; 23:75–87.
Lee JK, Sagel SS, Stanley RJ, Heiken JP.
Computed body tomography with MRI
correlation, vol 1. 3rd ed. New York: Lippincott;
1988:646–656
Balfe DM, Koehler RE, Karstaedt N, Stanley
RJ, Sagel SS. Computed tomography
of gastric neoplasms. Radiology 1981;
140:431–436.
Scatarige JC, DiSantis DJ. CT of the sto-
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
mach and duodenum. Radiol Clin North
Am 1989; 27:687–706.
Desai RK, Tagliabe JR, Wegryn SA, Einstein
DM. CT evaluation of wall thickening
in the alimentary tract. RadioGraphics
1991; 11:771–783.
Pickhardt PJ, Asher DB. Wall thickening
of the gastric antrum as a normal finding:
multidetector CT with cadaveric
comparison. AJR Am J Roentgenol 2003;
181:973–979.
Graham DY, Go MF. Helicobacter pylori:
current status. Gastroenterology 1993;
105:279–282
Gelfand DW, Ott DJ. Helicobacter pylo-
ri and gastroduodenal diseases: a minor
revolution for radiologists. AJR Am J Roentgenol
1997;168:1421–1422.
Pattison CP, Combs MJ, Marshall BJ. He-
licobacter pylori and peptic ulcer disease:
evolution to revolution to resolution. AJR
Am J Roentgenol 1997; 168:1415–1420.
Correa P, Houghton JM. Carcinogenesis
of Helicobacter pylori. Gastroenterology
2007; 133:659–672.
Malfertheiner P, Megraud F, O’Morain C,
et al; The European Helicobacter pylori
Study Group (EHPSG). Current concepts
in the management of Helicobacter
pylori infection-The Maastricht 2-2000
Consensus Report. Aliment Pharmacol
Ther 2002; 16:167–180.
Cirak MY, Akyon Y, Megraud F. Diagno-
sis of Helicobacter pylori. Helicobacter
2007;12(suppl 1):4-9
Urban BA, Fishman EK, Hruban RH.
Helicobacter pylori gastritis mimicking
gastric carcinoma at CT evaluation. Radiology
1991; 179:689–691.
Fishman EK, Urban BA, Hruban RH. CT
of the stomach: spectrum of disease. RadioGraphics
1996; 16:1035–1054.
Morrison S, Dahms BB, Hoffenberg E,
Czinn SJ. Enlarged gastric folds in association
with Campylobacter pylon gastritis.
Radiology 1989; 171:819–821
Hazell SL, Carrick J, Edwards P. Frommer
DL, Lee A. Acute infection with Campylobacter
pylori can mimic gastric cancer.
Gastroenterology 1988; 94:A178.
Türk Radyoloji Bülteni • A39