Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
20 / Moonculuk Hareketi Üzerine Sosyolojik Gözlemler<br />
rak azaltmaktadır. Sosyal sistemin rasyonelleşmesinin en açık tezahürlerinden<br />
biri, sosyal farklılaşma çerçevesinde sosyal ilişkilerin istikrarlı bir yapı<br />
manzarası içerisinde kalıplaşmasıdır.<br />
Din kurumu, sanayi öncesi dönemde, neredeyse sosyal hayatın tüm<br />
yönlerini düzenlemekteydi. Ancak daha sonra, toplumların çok fonksiyonlu<br />
rol yapısından daha uzmanlaşmış yapılara doğru evrilmesinin yol açtığı<br />
yapısal farklılaşma sonucu, gündelik hayatın büyük bir bölümü dini otoriteden<br />
ayrılarak diğer kurumlara devredilmeye başladı. Elbette bu süreç, dini<br />
kurumların sosyal ilişkilerdeki oldukça belirgin güçlerini zayıflatmış, uzun<br />
zamandır dinin gösterdiği bir çok açık ve gizli fonksiyonun kaybolmasına<br />
neden olmuştur.<br />
Din, yaşama anlam yükleme gibi asli fonksiyonları yanında, sanayi<br />
öncesi dönemde sosyal kontrol faktörü, dünya hakkındaki bilginin kaynağı,<br />
kişisel ve grupsal kimliğin temeli, duyguların düzenlenmesi ve ifadesi için<br />
ana birleştirici bir unsur olmuştur. 8 Günümüz sanayi toplumlarında, bu<br />
fonksiyonları ulusal hükümetler, rasyonel hukuk sistemleri, bilim, formel<br />
eğitim kurumları vs. yerine getirmektedir. Bu tür gelişmeler Tönnies,<br />
Durkheim, Weber ve bir çok sosyologun görüşleri doğrultusunda, topluluktan<br />
toplumsal sisteme geçişle özetlenen genel sosyal değişimi göstermektedir.<br />
Böylece tüm yaşamda dinin etkinliği azalırken, lokalliğin yerini ulusallık<br />
ve şahsiliğin (informel ilişkilerin) yerini gayr-ı şahsilik (formel ilişkiler)<br />
almaktadır. En genel anlamı içerisinde dinin toplumsal hayattaki öneminin<br />
azalması 9 demek olan sekülerizasyon sürecinin bir sonucu olarak meydana<br />
gelen gelişmeler, tüm toplumları etkilemiştir.<br />
Modernleşme ve bunun çok önemli parçasını oluşturan sekülerleşme<br />
sürecinin toplumlarda önemli değişmeleri beraberinde getirdiğini biraz<br />
8 K. Roberts, Religion in Sociological Perspective, Wadsworth Publishing Company,<br />
California, 1990, s. 51-58.<br />
9 R. Johnstone, Religion in Society, New Jersey, 1983, s. 269-73.
Change language