Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
samtim<br />
tıb<br />
bi tkiler<br />
Yaar BUDAK<br />
Ziraat Mühendisi<br />
Samsun Tarm l Müdürlüü<br />
Adaçayı<br />
(Salvia officinalis L.)<br />
Anavatan, Akdeniz ve Ege bölgeleridir.<br />
Dünyann lman iklimli her yerinde 100 den fazla<br />
çeidi yetiir.Türkiye'de "Ac elma otu" ad ile de<br />
bilinir. Yapraklarnn su buhar distilasyonu ile<br />
damtlmasndan elde edilen adaçay uçucu yana<br />
"Ac elma ya" da denilmektedir. 20-50 cm.<br />
yüksekliinde, çok yllk bir bitkidir. Adaçay<br />
türlerinin tümü güzel kokuludur. Arlarn çok sevdii<br />
ve bal özü almak için urad bitki türleridir. Tek<br />
gövde üzerinde sralanm çiçekleri,tüylü yapraklar<br />
ve parfümsü güzel kokusu olan adaçay türü "yayla<br />
çay" ad ile bilinir ve özellikle Çukurova Bölgesinde<br />
çok tüketilir. Dinlendirici ve gece uyku düzeni<br />
salayc özellii ile bilinir. Adaçay, akla gelen<br />
hemen her salk sorununda güvenle bavurulan<br />
doal ilaçlardan birisi olmutur. Yapraklar koku<br />
özelliini kaybetmeden, temmuz aynda toplanarak<br />
gölge ve havadar yerlerde serilip, sk sk kartrlarak<br />
üç gün kadar kurutulmal ve kuru nemsiz ortamlarda<br />
veya ambalajlarda saklanmaldr. Bitki özü elde<br />
etmek için yaplan damtma ileminde de yine<br />
kurutulmu adaçay yapraklar kullanlmaktadr.<br />
Binlerce yldan bu yana halk hekimliinde<br />
gözde bir ilaç olarak kullanlan adaçay, kimya<br />
sanayiinin ve laboratuar ortamlarnn domasndan<br />
sonra, milyonlarca çeit bitki gibi analizlere tabi<br />
tutularak bileimindeki aktif maddeleri tespit<br />
edilmitir. Bu aktif maddeler, ilaç, kozmetik, gda<br />
gibi çeitli sanayi dallarnda kullanlmaktadr. Pek<br />
çok ilacn terkibinde adaçay ekstreleri bulunur.<br />
Ancak, halk hekimliinde adaçay yapraklar çay<br />
olarak,damtk aromatik suyu ve uçucu ya da daha<br />
etken bitki özleri olarak kullanlr. Bileimindeki<br />
uçucu ya çok iyi bir antiseptiktir.<br />
Tüm ruh ve sinir hastalklarnn tedavisinde<br />
sakinletirici, spazm çözücü, hormonal bozukluklar<br />
düzene sokucu, beyin klcal damarlarn açc<br />
özellikleri saptanmtr. Bu sorunlarn tedavisinde<br />
adaçayndan elde edilmi bitki özleri (aromatik suyu<br />
veya uçucu ya) bir uzman tavsiyesine göre<br />
kullanlrsa daha etkili olur. Saf bitki özleri temin<br />
edilemez ise adaçay yapraklarnn emaye kapta çay<br />
gibi (kaynatmadan) demlenerek yine çay gibi ancak<br />
iki ay süre ile günde 4-5 su barda içilmesi gerekir.<br />
Sindirim sistemi hastalklarnda, karacier<br />
yalanmalarnda, beyin ve kalp damarlar<br />
tkanklklar, damar sertliklerinde ve daralmalarnda,<br />
felçlerde, epilepside, hipertansiyonda, kadnlardaki<br />
hormonal bozukluklar, sivilce, sedef, vitiligo gibi cilt<br />
rahatszlklarnda, baklk sistemi hastalklarnda<br />
ve hipertiroid sorununda düzenli kullanldnda<br />
olumlu etkisi görülmektedir.<br />
Kymetli güzellik kremlerinin ve deerli<br />
parfümlerin terkibinde adaçay özü de vardr. Cildi<br />
yeniler, derideki mikro dolam hzlandrarak cilt<br />
hücrelerinin kanla dolup yenilenmesini ve<br />
canlanmasn salar. laç olan her madde gibi, ancak<br />
konunun uzmanlarnca verilen tariflere göre<br />
kullanldnda ifa verir.<br />
35<br />
Ocak-ubat 2004
Change language