You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
“<strong>Araştırma</strong> <strong>Teknikleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Bilimsel</strong> <strong>İletişimin</strong> <strong>Temelleri</strong>” Ders Notları<br />
Prof. Dr. Mevlüt DOĞAN<br />
10. Bir araştırma sırasında bir katılımcı ile ilgili elde edilen bilgi, önceden kabul<br />
edilmiş olmadıkça gizlidir.<br />
3.4. BİLİMSEL ARAŞTIRMADA ETİK<br />
Günümüzde bilim <strong>ve</strong> teknoloji iç içe geçmiş <strong>ve</strong> gündelik yaşamı, sosyo-ekonomik<br />
gelişmeyi <strong>ve</strong> çevreyi doğrudan etkilemektedir. Bilim, teknoloji <strong>ve</strong> ekonomi ilişkilerinin<br />
yoğunluğu, insanlığı hazır olmadığı bazı yeni durumlarla, bilim adamını ise yeni<br />
sorumluluklarla karşı karşıya bırakmaktadır. Bilim adamının bu sorumluluklarını üstesinden<br />
gelebilmesinde başlıca dayanağı doğruluk, erdemlik gibi nitelikleri kapsayan bilim ettiğidir.<br />
Bilim Etiğinde Temel İlkeler Aşağıda <strong>ve</strong>rilmiştir.<br />
Yapılan bilimsel çalışmanın gerçeğe uygunluğu,<br />
Yapılan bilimsel araştırmanın zarar <strong>ve</strong>rmemesi,<br />
Yapılan bilimsel çalışmada sorumluluk <strong>ve</strong> temel haklara riayet edilmesi,<br />
Yapılan bilimsel çalışmada yazarların rolü,<br />
Yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda çıkan ürünlerde (tez, makale, …) kaynak<br />
gösterme <strong>ve</strong> alıntılara dikkat edilmesi,<br />
Yapılan bilimsel çalışmalarda, akademik etkinliklerde etik anlayışlardan ayrılmaması.<br />
3.5.1. Bilimde Etik Dışı Davranış<br />
<strong>Bilimsel</strong> araştırma sonuçları bilimin kendi doğasından gelen geçicilik, değişebilirlik <strong>ve</strong><br />
gelişebilirlik özelliklerini taşırlar. Bilim insanları biyolojik <strong>ve</strong>ya fiziksel dünyanın bazı<br />
yönlerini tam bir kesinlikle tanımlamış olduklarını kanıtlayamazlar. Bu açıdan bakılırsa, tüm<br />
bilimsel sonuçlar eleştiriye açıktır. Esasen bilim insanında bulunması gereken özelliklerden<br />
biri de sorgulamaktır. Sorgulamak diğer süreçlerle birlikte daha yeni <strong>ve</strong> özgün bilgilerin<br />
gelişmesine yol açar. Bilim insanında genellikle bulunan özellikler bilme arzusu <strong>ve</strong> merak,<br />
gerçekleri sezme <strong>ve</strong> algılama gücü <strong>ve</strong> yaratıcılıktır. Bu yetenekler bazı bilim adamlarında<br />
yeterince bulunmayabilir. Ancak, bilimde kuşkuculuğu elden bırakmamak hem yeni bilgilere<br />
açılımı sağlar; hem de başkaları tarafından yapılmış araştırmalardaki yanlışlıkları, ihmalleri <strong>ve</strong><br />
etik dışı davranışları görmeye yol açar.<br />
Bilim <strong>ve</strong> teknoloji geliştikçe bilimsel araştırmalardaki etik dışı davranışlar da<br />
artmaktadır. Bu problem Amerika gibi gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan tüm ülkelere kadar<br />
yaygınlaşmış <strong>ve</strong> endişe <strong>ve</strong>rici boyutlara ulaşmış bulunmaktadır. Resmi istatistiklere göre<br />
Amerika’da her yıl 450 civarında soruşturma <strong>ve</strong> dava açılmakta <strong>ve</strong> yine teknolojideki ahlak<br />
dışı davranışlardan ötürü bu ülke her ay iki milyar dolar zarara uğramaktadır 12 . İs<strong>ve</strong>ç’te<br />
kurulan kongrenin komisyon başkanı, “Bilimde yapılan ahlak dışı davranışlar halkın bilime<br />
olan inancını kaybetmesine sebep olur ki bu da ülke bilimi için bir felakettir” demiştir.<br />
Bu gibi etik dışı davranışlar başlıca üç başlık altında toplanmaktadır:<br />
12 Referans yenile<br />
24
Change language