You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
“<strong>Araştırma</strong> <strong>Teknikleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Bilimsel</strong> <strong>İletişimin</strong> <strong>Temelleri</strong>” Ders Notları<br />
Prof. Dr. Mevlüt DOĞAN<br />
3.5. BİLİMSEL ARAŞTIRMADA ETİK DIŞI DAVRANIŞLARI ÖNLEMEK<br />
<strong>Araştırma</strong> <strong>ve</strong>rilerinin gü<strong>ve</strong>nilirliği (reliability) <strong>ve</strong> geçerliliği (validity) bilimsel<br />
yöntemlerle kontrol edilmelidir. Bu <strong>ve</strong>riler, bazı alanlarda istatistik yöntemlerle analiz<br />
edilmelidir. Sonuca ulaşma doğrultusunda istatistiğin bir amaç değil, bir araç olduğunu<br />
unutmamak gerekir. Araştırıcılar istatistiksel rakamlar içinde boğulmamalı, altta yatan özgün<br />
<strong>ve</strong>rileri yakalayabilmelidir. Veriler değerlendirilirken, ortaya çıkan sonuçlar yansız bir şekilde<br />
yorumlanmalıdır. Sonuçlara ulaşmada, <strong>ve</strong>riler üzerinde beklenen amaç <strong>ve</strong>ya hedef<br />
doğrultusunda değişiklik yapılmamalıdır. Aksi durumda, bir bilim etiği sorunu ortaya çıkar <strong>ve</strong><br />
konu etik dışı davranışa girer.<br />
Türkiye’de etik dışı olayların gittikçe artmasına rağmen maalesef hiçbir ciddi çalışma<br />
yapılmamaktadır. Üni<strong>ve</strong>rsitelerde “Bilimde Etik Dışı Davranışları” başlıklı konferansları<br />
<strong>ve</strong>rilmekten çekinmektedir [17].<br />
Bu tür davranışları engelleme konusunda bazı fikirler belirginleşmiştir [18]:<br />
1. Bilimde araştırma eğitimine <strong>ve</strong> öğretime önem <strong>ve</strong>rmek gerekir. Genç bilim insanı<br />
adaylarına araştırmanın nasıl yapılacağını öğretip, onlara danışmanlık hizmeti<br />
<strong>ve</strong>rilmelidir. <strong>Bilimsel</strong> araştırma danışma merkezleri kurulmalıdır. Bu kurumlarda<br />
rasgele bireyler değil, gerçekten bilimsel deneyimi olan dürüst, saygın bilim insanları<br />
bulunmalıdır.<br />
2. <strong>Araştırma</strong>da çok deneyim kazanılsa bile, etik kurallara her zaman önem <strong>ve</strong>rilmelidir.<br />
Deneylere ait tüm belgeler <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>riler en az beş yıl el altında bulundurulacak şekilde<br />
arşivlenmelidir.<br />
3. Genç araştırmacılar denetimi daha kolay <strong>ve</strong> daha basit olan araştırma projeleri ile işe<br />
başlamalı, böyle yönlendirilmelidir.<br />
4. Yayın sayısı ile birlikte yayın niteliğinin (örneğin atıf sayılarının) de önemli olduğu<br />
vurgulanmalıdır (Doğa <strong>ve</strong> sağlık bilimlerinde örneğin, arşiv taraması niteliği taşıyan<br />
makaleler değil de tasarım <strong>ve</strong> varsayımı olan makaleler teşvik edilmelidir. Uluslararası<br />
yayınlar gözden geçirilirken yayının uluslararası etkinlik <strong>ve</strong> ağırlık katsayısı yüksek<br />
dergilerde basılıp basılmadığına dikkat edilmelidir).<br />
5. <strong>Araştırma</strong>cıların üzerindeki mali <strong>ve</strong> idari baskıların kaldırılması hedeflenmelidir.<br />
Kendilerine iyi araştırma olanakları sunulmalıdır.<br />
6. Başta Türkiye Bilimler Akademisi olmak üzere, bilimsel yayınların <strong>ve</strong> bilimsel<br />
araştırmayı eleştiren yayınlar dahil olmak üzere sıkı bir denetimden geçirilmelidir.<br />
7. Genel olarak günlük hayatta uyulması gereken etik kuralların yanında, her mesleğin<br />
kendi özelliklerinden kaynaklanan kuralların belirlenmesi gerekmektedir. Bu konudaki<br />
oluşumlara en çok tıp alanında rastlanmaktadır. Ancak diğer mesleklere de<br />
yayılmalıdır.<br />
8. <strong>Bilimsel</strong> araştırmaların sayısı değil kalitesi yükseltilmelidir.<br />
9. Etik kurallara <strong>ve</strong> yaptırımlara yönetmenliklerde geniş bir yer ayrılmalıdır.<br />
3.6. BİLİMSEL YAZIM KURALLARI<br />
Özgün araştırma sonuçlarını içeren yazılmış <strong>ve</strong> basımı yapılmış yayınlara bilimsel<br />
makale denmektedir. Bu tanıma IMRAD formatı sorularına cevap <strong>ve</strong>rebilen <strong>ve</strong> gerekli<br />
ayrıntıları içeren <strong>ve</strong> gerekli yönlendirme referanslarını içeren yayınlar şeklinde açıklık<br />
27
Change language