End Risk Dergisi, Sayı 7 - Allianz Emeklilik

Ahşap:
Dost mu, düşman mı?
Küresel Isınma
Dünyayı Tehdit Ediyor
Yangın Dedektörünüz
Riskleriniz için
Uygun mu?

İçindekiler
3
Küresel Isınma
Dünyayı Tehdit
Ediyor.
Dünya genelinde iklim
değişikliklerinden kaynaklanan
doğal afetlerin oranı 1950 yılında
%1,5 iken günümüzde %4,5
seviyelerine kadar çıkmıştır.
Oto Tampon
Sistemlerinde
Uyumsuzluk
Hasarı Artırıyor.
Uluslararası sigorta
sektörü, gelecekte, bir kaza
olduğunda, çarpışan
araçların oto tamponlarının
birbirine uyacak ve
çarpışma enerjisini emecek
şekilde dizayn edilmesini
istiyor.
8
Yangın Dedektörünüz
Riskleriniz İçin Uygun mu?
Yanma olayının zaman
veya mekân açısından
kontrolsüz bir biçimde
yayılması olarak
tanımlanan yangın,
alınabilecek doğru
önlemlerle, zararın
büyük ölçüde
azaltılabileceği bir
risktir.
5
11
Ahşap: Dost mu, düşman mı?
(Ahşap Yapılarda Yangın Riski)
Büyük çoğunluğu tarihi eser olan, yangın yükü
ve riski yüksek ahşap yapıların sonraki kuşaklara
güvenli bir şekilde aktarılabilmesi için gerekli
yangın önlemlerinin alınması konusuna özen
gösterilmelidir.
Araç Filolarında
Etkin Risk Yönetimi
Şirketlere ait araç filolarına
ilişkin risklerin efektif bir
şekilde yönetilmesi, bu filolara
teminat veren sigorta
şirketlerini olduğu kadar,
bunların mülkiyetini ellerinde
bulunduran firmaları da
yakından ilgilendirmektedir.
9
Koç Allianz Adına İmtiyaz Sahibi: Nurgül F. Akten
Genel Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Müdür: Melda Saya
Yapım: Bcom
Tasarım: Bcom
Baskı: Oluşur Matbaa
KOÇ ALLIANZ SİGORTA A.Ş.
endrisk@kocallianz.com.tr
Bağlarbaşı, Kısıklı Cad. No: 11 Altunizade, 34662 İstanbul
Tel: (216) 556 66 66 Faks: (216) 556 67 77
www.kocallianz.com.tr
Bu yayının tamamı ya da bir bölümü yayıncısının yazılı izni olmaksızın çoğaltılamaz ve yayımlanamaz. Aksi halde hukuki işlem uygulanacaktır.
1

Sevgili “End Risk” Okurları,
2007 yılının sonuna yaklaşırken, sizlere End Risk dergimiz aracılığıyla bir kez daha ulaşmanın mutluluğunu yaşıyorum. Bu sayıda;
küresel ısınma ve sigorta sektörü üzerindeki etkileri, ahşap binalarda yangın riskleri, çarpışma hasarlarının asgariye indirilmesinde araç
tamponlarının rolü, araç filolarına sahip işletmeler için risk yönetimi ve yangın algılama sistemleri gibi ilginç konular bulacaksınız.
Küresel ısınma, hepimizi ilgilendiren ve özellikle sigorta sektörü için büyük önem taşıyan bir konu. Değişen iklim koşullarına daha
yakından baktığımızda, sigorta sektörü için önemli risk işaretleri taşıdıklarını görüyoruz. Çevremizdeki koşulların değiştiği açıkça
sergileniyor, ki bu da hangi sektörde faaliyet gösteriyor olursak olalım, değişen koşullar ve sosyolojik zorluklara karşı bizim de hassasiyet
ve tepki göstermemiz gerektiği anlamına geliyor.
Sigorta sektörü, büyüme potansiyeli yüksek olan son derece rekabetçi bir pazar. Ancak , özellikle değişen iklim koşullarına bağlı olarak,
sigorta sektöründeki risk de artıyor. Son yıllarda meydana gelen hasarlardaki büyük artış özellikle hava koşullarına bağlı doğal felaketler
nedeniyle gerçekleşiyor. 1970'li yıllarda, sigortacıların doğal felaketlerden kaynaklanan hasar yükü yıllık bazda yaklaşık 2,9 milyar USD
iken, bu rakam 1980'li yıllarda 5,7 milyar ve 1990'lı yıllarda 18,2 milyar USD'ye ulaştı. 2000 yılından beri ise yıllık hasar ortalaması 30,4
milyar USD.
Hasarlarda görülen bu artış, özellikle riskli bölgelerde mülk değerlerinin giderek artma eğilimini yansıtıyor. Zaman geçtikçe zarar,
neredeyse tamamıyla insanoğlunun sebep olduğu küresel ısınmanın etkileri ile, daha da ciddi bir boyuta ulaşacaktır.
İklim değişikliği en üst seviyesine ulaştığında ise en fazla etkilenen sektörlerden biri kuşkusuz sigorta sektörü olacaktır. Yıllık 3,4 trilyon
USD'den fazla prim üretimi ve 1 trilyon USD yatırım geliri ile dünyanın en büyük sanayisi olan sigorta sektörü, iklim değişikliğinin sebep
olabileceği muhtemel finansal etkilerini ilk öngören sektör oldu.
Dünya genelinde sigorta şirketleri, küresel ısınmaya karşı yeni inovatif ürünler geliştirmeye başladı bile. Örneğin, hibrid araç kullanan
müşterilerinin kasko primlerinde %10 oranında indirim yapan Allianz Avusturya, böylelikle küresel ısınmaya sebep olan kirliliği azaltmaya
yardımcı olmaktadır.
Tüm bu değişikliklere karşı çözüm üretmenin anahtarı inovasyondur. Örneğin, müşterileri atmosfere yaydıkları sera gazı oranlarını
azaltmalarında teşvik eden ''kullandıkça öde'' gibi sigorta ürünleri, sigortacıların iklim değişikliği konusunda ne kadar proaktif
olabileceklerine örnek teşkil etmektedir.
Bir başka örnek ise, Allianz Avusturya'nın uyguladığı ''Eco Bonus'' araç sigortasıdır. Bu ürünü satın alan müşteriler, toplu taşıma araçlarını
kullanmak için yıllık bir abonman kartı edindiklerinde, yıllık kasko primlerinde %10 oranında indirim elde etmektedirler.
Sevgili End Risk okurları, saymış olduklarım, inovasyonun riskleri fırsata dönüştürmenin anahtarı olabileceğini gösteren sadece birkaç
örnektir.
Müşterilerimize uygun çözümler ve proaktif yaklaşımlarla yarattığımız farklılıkla, Koç Allianz olarak her zaman bir adım önde olacağız.
Sizlerin ve ailenizin yeni yılını en içten dileklerimle kutlarım.
George David Sartorel
Genel Müdür
2

Barış Erkent Koç Dışı Kurumsal Müşteriler Departmanı
Küresel Isınma Dünyayı
Tehdit Ediyor
Dünya genelinde, tüm afetler içinde iklim değişikliklerinden kaynaklanan doğal
afetlerin oranı, 195O’lerde %1,5 iken günümüzde %4,5 seviyelerine çıkmıştır.
Doğal afetlerin sıklığındaki artışın yanında, bu afetlerin ekonomik etkileri de
önemli bir artış göstermektedir.
3
Ş
ubat ve Kasım 2007 tarihlerinde
yayınlanan BM Hükümetlerarası İklim
Değişikliği Paneli Raporu (IPCC), küresel
ısınmanın son elli yılda %90 oranında insan
eliyle arttığına ve bu sürecin devam edeceğine
dikkat çekmiştir. Rapora göre, sera gazlarından
biri olan karbondioksitin küresel düzeydeki artışı
büyük ölçüde fosil yakıt (petrol ve türevleri,
doğalgaz ve kömür) kullanımından ve tarımsal
faaliyetlerden kaynaklanmaktadır.
Günümüzde artan sera gazlarının bir sonucu
olarak yaşanan küresel ısınma tehlikeli
boyutlara ulaşmıştır. Yapılan araştırmalar,
dünyanın atmosfere yakın yüzeyinin ortalama
sıcaklığının yılda 0,6 (± 0,2)°C arttığını
göstermektedir. Tarihsel açıdan bakıldığında,
son bin yıllık karbondioksit miktarı ile yine aynı
dönemdeki sıcaklık arasında büyük paralellik
bulunmaktadır. Yüzyılın başından bu yana
dünya sıcaklığındaki artışın 0,7°C olması her
ne kadar önemsiz gibi görünse de, buzul
çağından bugüne sıcaklık artışının sadece 6-7°C
olduğu göz önüne alınırsa ortada ciddi bir
problemin olduğu açıktır.
Diğer yandan, atmosferdeki ısı artışı aynı
zamanda buzul alanlarda önemli kayıplara yol
açmaktadır. İçme sularının %40’ının nehir ve
doğal kaynak sularından sağlandığı ve Ortadoğu
başta olmak üzere, iki milyar insanın su
kaynakları kıt bölgelerde yaşadığı
düşünüldüğünde, gelecek 40-50 yıl içinde ciddi
bir susuzluk tehlikesinin baş göstereceği
aşikârdır. Ayrıca dünya nüfusunun %25’inin
yaşadığı sahil kesimlerinde sel felaketlerinin
etkisi de diğer doğal afetlerin önüne geçecektir.
Bu gelişme doğrultusunda, gelecekteki olası
değişimler; daha sık ve yoğun yağışlar,
fırtınalara bağlı sel hasarları, deniz seviyesindeki
yükselme ve sahil erozyonu, artan kıtlık ve
kuraklık şeklinde kendisini gösterecektir.
Ekonomik Kayıplar ve Sigorta
Sektörüne Etkileri
Gittikçe artan iklim değişiklikleri etkilerini pek
çok şekilde göstermektedir. Artan sıcaklıklar sıra
dışı hava olaylarını beraberinde getirmiştir. Geniş
sıcak okyanus alanlarından beslenen kasırgalar,
sellere ve orman yangınlarına yol açmakta,
toprağın neminin buharlaşması kuraklıklara
sebebiyet vermektedir. İklim değişikliklerinin yol
açtığı başlıca sorunlar şunlardır:
•Sıcak hava dalgasına bağlı ölümler
• Sahil ve iç kesimlerdeki fırtına ve sel
hasarlarında artış
• Göl ve nehirlerin ısınması ile su miktarının
azalması
•Tarımsal ekim tarihlerinde değişimler, kuraklık
ve kıtlık
• Orman yangınları ve salgınlar
• Deniz seviyesinin yükselmesine bağlı
erozyonlar
1950 - 2005 yılları arasında yapılan pek çok
araştırma, iklim merkezli hasarların arttığını
gözler önüne sermektedir. 1994-2005 yılları
arasında, 1960’lı yılların neredeyse üç katı kadar
hasar yaşanmıştır. Dünya genelinde bu afetlerin
sayısı üçe katlanırken sigorta hasarları yaklaşık
olarak yedi kat artış göstermiştir. 2003 yılında,
Avrupa’daki sıcak dalgası 50.000’den fazla
insanın ölümüne yol açmıştır. Güney Atlantik’te
2004 yılı Mart ayında, ilk kez kasırga olmuştur.
2005 yazında ise Emily, Dennis ve Katrina
kasırgaları tarihe geçmiştir. Sadece Katrina
kasırgasının neden olduğu ekonomik kayıplar
125 milyar doları aşmış, rakamın 61 milyar
dolarını sigortalı kayıplar oluşturmuştur. Katrina
kasırgası, Dünya Ticaret Merkezi’ne yapılan
saldırının maliyetinin iki katından fazla hasara
yol açmış, kısacası ABD tarihindeki en maliyetli
doğal afet olmuştur.
1999 - 2007 yılları arasında yaşanan büyük
hasarlara göz atıldığında fırtına ve sel
hasarlarının ilk sıralarda yer aldığı
görülmektedir.
Yılı Hasar Şekli Bölge Toplam Zarar
(Milyon )
1999 Lothar Kas. Fransa, Almanya 11.500
1999 Martin Kas. Fransa, İspanya, İsviçre 4.100
1999 Anatol Kas. Danimarka 3.000
2002 Floyd Kas. Almanya, Avusturya, İtalya 17.000
2005 Erwin Kas. Kuzey Avrupa 4.500
2007 Kyrill Kas. İngiltere, Almanya 7.800
2007 Sel Bas. İngiltere 6.000
Avrupa’da 1980-2006 yılları arasında yaşanan
doğal afet zararlarının %89’u iklimsel
sebeplerden kaynaklanmıştır. Ortalamalar
incelendiğinde, Avrupa’nın yıllık ekonomik kaybı
12 Milyar Euro olarak hesaplanmakta olup,
bunun %28’i (geçmişe oranla artarak) sigorta
sektörü tarafından karşılanmaktadır.
Amerika’da, 1992 yılındaki Andrew
kasırgasından sonra, on beş sigorta şirketi
hasarları karşılayamaz hale gelmiştir. Sigorta
şirketleri, doğal afetler karşısında risk
ölçümlerinde bilimsel modellemeleri
kullanmakta, hasarların karşılanabilmesi için
risk transferlerine ve risk sermayesine büyük
önem vermektedirler. Şirketlerin hasarlar
karşısında ayakta kalabilmeleri ancak bu sayede
mümkün olmaktadır.
Küresel ısınmanın olası etkileri, sigorta
sektöründeki tüm birimleri etkilemektedir. Mal
varlıkları ve kâr kaybı hasarları, çevre kirliliği ve
sorumluluk hasarları, afetler sonucu tedarik
zincirinde yaşanan aksaklıklar ve nakliyat
hasarları, tarımsal ürün/hayvan hasarları ve
araç hasarları sigorta sektörü açısından büyük
sıkıntılar yaratmaktadır. Diğer yandan, küresel
ısınmanın sıcağa ve hava kirliliğine bağlı sağlık
problemlerini artırdığı bilinen bir gerçektir.
Şehirlerde yaşayan insanlar, kalp krizi, solunum
hastalıkları, akciğer problemleri gibi
rahatsızlıklara karşı gittikçe daha kırılgan hale
gelmektedir.

2003 yılının yazında sıcaktan dolayı sadece
Avrupa’da 50.000’e yakın ölüm yaşanmıştır. Bu
noktada sağlık ve hayat sigortalarının önemi
ortaya çıkmıştır.
Sigorta Sektörü Açısından
Geleceğe Bakış
1997 yılında imzalanan Kyoto Protokolü’ne
rağmen, yakın gelecekte sera gazı etkisini
azaltmak mümkün görünmemekte, yüzyılın
sonuna kadar sıcaklıkta 4-5 ˚C artış
beklenmektedir. Bu durumun, sıcak hava
dalgalarıyla daha sık karşılaşılmasına, kutup
buzullarının erimesine, pek çok kıyı ülkesinin
sular altında kalmasına, okyanuslarda su
seviyesinin yarım metreye kadar yükselmesine,
şiddetli fırtınalara, kuraklığa, susuzluğa ve kıtlığa
neden olacağı öngörülmektedir.
Tüm bu olumsuz gelişmeler paralelinde, artan
küresel ısınmanın, sigorta sektöründe tehdit
ve fırsatları beraberinde getirdiğini belirtmekte
yarar vardır. Risk fiyatlandırmasındaki
problemler, sigortalanamayan pazarlar ve
alanlar, sermaye/reasürans eksiklikleri, tehdit
unsurlarından sadece bir kaçıdır. Ayrıca sigorta
şirketlerinin içinde bulunduğu yoğun rekabet
ortamında, yasal düzenlemelerin ve politik
baskıların doğru risk fiyatlandırmasına engel
teşkil edeceği öne sürülebilir. Öte yandan; artan
sigorta talebi, doğal afet yönetiminde
uzmanlaşma, danışmanlık hizmetleri ve yeni
ürünler gibi pek çok fırsat alanı da doğmaktadır.
Beklenen Riskler ve Sektörel
Önlemler
Sigorta branşları bazında bakıldığında; su
kaynaklarının yakınında bulunan yapılar, iklim
değişikliklerinde büyük zarar gördüğünden,
düşük seviyeli alanlarda fırtına ve sel riski
yüksektir. Bundan dolayı fırtınaya ve sele açık
alanlarda riski yüksek bulan pek çok sigorta
şirketi riskli işlere ihtiyatla yaklaşmaktadır.
Benzer şekilde, araç sigortaları da fırtına, sel ve
dolu hasarlarından nasibini almaktadır. Diğer
yandan, küresel ısınma sonucu kutuplardaki
erime; binalarda, altyapılarda ve yollarda hasar
yaratacağından beraberinde atıklara bağlı
sorumluluk ve çevre kirliliği hasarlarında artış
meydana getirebilecektir.
İklim değişimleri, tarımsal açıdan ürün
bozulması ve kirlenmesi hasarlarına yol
açacağından, dağıtım sürecini geliştirme ve
etkin stoklama önem kazanmaktadır. Ayrıca,
içme suyu ile gelen ve taşıyıcılarla bulaşan
hastalıklar ve sıcaklık dalgalarının getirdiği
rahatsızlıklar artacağından, sağlık
sigortalarındaki hasar deneyimleri sigorta
şirketlerini yeni önlemler almaya itecektir.
Yukarıda bahsi geçen tüm beklentiler dahilinde,
sahil yerleşimlerinde yapı malzemelerinden
rüzgâr hızına kadar her şey dikkate alınmalıdır.
Bina yönetmeliklerinden planlı yapılaşmaya
kadar tüm politikalar eksiksiz ve doğru şekilde
uygulanmalıdır. Toplu taşımacılığa ağırlık
verilmeli, araç kullanımına alternatifler
yaratılmalıdır.
Sigorta tarafında ise geri dönüşümlü
teknolojilerin kullanımını teşvik eden sigorta
ürünleri geliştirilmeli, sera gazı üretimini
azaltan ve yenilenebilir enerji projelerine sahip
kurumlara prim indirimleri yapılabilmelidir.
Fiyat ve ürün politikaları yanında, gelişmiş
teknolojilerin kullanımı sigorta şirketleri için
büyük faydalar sağlayabilmektedir. Örneğin,
katastrofik simulasyon modelleri, değişen iklim
koşullarını tahmin etmede, riski ölçmek ve
yansıtmak açısından benzersiz yararlar
sağlamaktadır. Aynı şekilde, gelişmiş ülkelerdeki
bazı sigorta şirketlerinin, teminatlarını uydu
verileriyle desteklediği ve gelişmeleri izlediği
görülmektedir. Fırtına, sel, deprem, yanardağ
aktiviteleri ve tsunami oluşumlarının, yapı ve
alanların yatay-dikey hareketliliğinin milimetrik
izlenmesi sonucu yapıların, köprülerin,
barajların, altyapıların yıkılması ya da çökmesine
karşı erken uyarı mekanizmaları
çalıştırılmaktadır.
Allianz İklim Değişimi Stratejisi ve
Sonuç
Gelecek beş yıl için Allianz Grubu, iklim
değişiklikleri risklerini ve fırsatlarını vurgulayan
uzun vadeli bir iş haritası çizmiştir. Temelde
strateji, küresel ekonominin düşük karbon
kullanımlı teknolojilere dönüşümüne
odaklanmaktadır. Aksiyon planında yer alan
hususlar: 2012’ye kadar karbon emisyon
oranının %20 azaltılması, uygun ürün ve
hizmetlerin geliştirilmesi (Bu amaçla Mayıs
2007’de Allianz İklim Çözümleri Grubu
kurulmuştur), tüm iş kollarında politikaları ve
iç prosedürleri bütünleştirici risk yönetiminin
sergilenmesi, iklimsel araştırmaların ve
analizlerin yapılması, iklim değişiklikleri üzerine
iletişimin geliştirilmesi şeklindedir.
Küresel ısınma sonucunda ortaya çıkan sıra dışı
iklim olaylarının olumsuz etkilerinin
yönetilmesinde, kamuoyuna, bilim çevresine
büyük görevler düşmekle beraber, kamu
otoritesi ile sigorta şirketleri arasında sağlanacak
etkin bir iş birliği de gerekmektedir.
Bu noktada, sigorta şirketlerinin riskin
analizinde, sürdürülebilir finansal çözümler
geliştirilmesinde ve riskin azaltılmasının
teşvikinde sahip oldukları tecrübe, küresel
ısınmanın olumsuz etkilerinin azaltılmasında
önemli bir rol oynayacaktır
Kaynaklar
• “Global warming and insurance: Why climate
change could mean higher insurance
premiums”, The Economist Sep 30th 2004
• “Hurricanes - More intense, more frequent, more
expensive Insurance in a time of changing risks”
Münchener Rückversicherungs, 2006
• Peter Höppe, “Natural Hazards and Climate
change in Europe”, Munich Re Media Breakfast
Baden-Baden 22.10.2007.
• Innovative financing for sustainability, “Adaptation
and Vulnerability to Climate Change: The Role of
the Finance Sector”, UNEP, November 2006.
• Howard C. Kunreuther and Erwann O. Michel-
Kerjan, “Climate Change, Insurability of Largescale
Disasters and the Emerging Liability”
Challenge Risk Management and Decision
Processes Center The Wharton School, University
of Pennsylvania November 2006
• “A Changing Climate for Insurance A Summary
Report for Chief Executives and Policymakers”
ABI, June 2004
• Michael Wilford, “Law: sea-level rise and
insurance. (climate change and insurance risks)”,
Environment, 1993.
• David Crichton, “Insurance and Climate Change”,
Conference on Climate Change, Extreme Events,
and Coastal Cities: Houston & London, February
2005.
• Nick Silver, “Climate Change, SIDS and Insurance”
UNFCC Expert Meeting on Adaptation for SIDS
Kingston, Jamaica 5-7 February 2007
• “Climate Change and Insurance”, IFC, Casablanca,
November 2006.
• Nils Gilman, Doug Randall and Peter Schwartz,
“Impacts of Climate Change“, January 2007
4

Fatih Mehmet Yıldırım Endüstriyel Yangın Departmanı
Yangın Dedektörünüz
Riskleriniz İçin Uygun mu?
Yanma olayının zaman veya mekân açısından kontrolsüz bir biçimde yayılması
olarak tanımlanan yangın, alınabilecek doğru önlemlerle, zararın büyük ölçüde
azaltılabileceği bir risktir.
5
Dünyanın önde gelen reasürans
şirketlerinden Swiss Re ve Munich Re’nin
açıklamalarına göre, Katrina, Wilma ve
Rita kasırgaları 150 milyar USD, Güneydoğu
Asya’da meydana gelen tsunami ve deprem
felaketi ise yaklaşık 5 milyar USD’lik zararlarla
sigorta sektörüne darbe vurmuştur. Bu tür
doğal afetlerin yarattığı riskler öngörülebilir
ancak engellenemez, yangın riski ise
öngörülemez olmakla beraber engellenebilir.
“Çok güvenlik önlemi az prim, az güvenlik
önlemi çok prim” mantığının risk yönetimini
etkin uygulayabilen her sigorta şirketinde kabul
gördüğünü bilmekteyiz. Ancak bu konuda asıl
önemli olan sigorta poliçelerindeki
fiyatlandırma değil, yıllarca süren emeklerin
yangın sonucu boşa gitmemesi, olası hasarların
minimize edilmesi ve dolayısıyla milli servetin
korunmasıdır. İşte bu noktada, yangın algılama
sistemleri yangın riskinin en aza
indirgenmesinde çok önemli bir rol
üstlenmektedir.
Yangın algılama ve uyarı sistemleri, yangının
etkin bir şekilde kontrol altına alınması gereken
ilk dakikalarında algılanmasını sağlayıp ilk
müdahale aşamasını hızlandırarak can ve mal
kaybını önlemek için kurulur.
Yangının Aşamaları
Yangının başlangıç aşamasıyla genel parlama
noktası (flashover veya backdraft) arasında
geçen son derece kısa zamanda gereken

müdahale yapılamadığı takdirde, ortamdaki
canlılarda bulunan proteinlerin pıhtılaştığını ve
hayati organlarında iç kanamaların başladığını
düşünürsek, yangının ilk aşamasının ne kadar
önemli olduğu açıkça görülmektedir. İnsan
vücudu, 65 ˚C’lik bir sıcaklığa sınırlı bir süre,
120 ˚C’ye 15 dakika, 143 ˚C’ye 5 dakika ve 177 ˚C’ye
ise sadece 1 dakika dayanabilmektedir. Yangının
400-500 º C’lik sıcaklıklara yaklaşık 5 dakika
içinde varabilmesi nedeniyle yangın algılama
sistemlerinin gerekliliği tüm dünyada kabul
görmüş ve faaliyet konularına göre işletmelerde
bazı standartlar konulmuştur. Bunlara örnek
olarak, 26 Temmuz 2002’de 24827 sayılı resmi
gazetede yayınlanan “Binaların Yangından
Korunması İçin Yönetmelik” ve mimarların
anayasası olarak kabul edilen Neufert, National
Fire Protection Association standartları
gösterilebilir.
Yangın sistemleri, erken uyarı ve müdahale
aşamalarından oluşur. Erken uyarı sistemleri,
yangını başlangıç aşamasında algılar ve
müdahaleyi kolaylaştırır. Genel olarak erken
uyarı sistemleri, yangının üç karakteristik özelliği
olan duman, ısı ve alevden birini veya ikisini
algılayarak çalışır. Duman, ısı ve alev risklerini
algılamak için üretilmiş değişik dedektör tipleri
mevcuttur ancak bunlar tek başlarına yeterli
değildir ve bir arada kullanılmaları gerekir.
Yangın ihbar sistemleri, dedektörlerinden aldığı
yangın alarmı bilgisini yorumlayarak çıkışlarını
(söndürme sistemi, siren, telefon hattı vs.) aktif
hale getiren sistemlerdir.
Sistemin üç temel işlevi vardır:
• Bilgilendirme
• Yetkili mercilere yönlendirme
• Söndürme sistemini aktif duruma getirme
Dedektör Tipleri:
İyonizasyon Duman Dedektörü : İçine giren
duman tarafından iyonizasyon akımının
değişime uğraması prensibine dayanan
dedektördür. Küçük partiküllü siyah dumana
ve yanma gazlarına özellikle duyarlıdır. En geniş
çapta kullanılan duman dedektörü tipidir.
Genellikle otel odaları, koridorları, ofislerde
kullanılır.
Optik Duman Dedektörü : Algılama
hücresindeki ışık kaynağına giren duman
partiküllerinin ışığı emmesi veya dağıtması
prensibine dayanan dedektördür. Büyük
partiküllü beyaz dumana daha duyarlıdır ve
PVC yalıtım malzemesi gibi özellikle bu tip
duman çıkaran maddelerin bulunduğu, elektrik
odaları, kablo şaftları, jeneratör odaları gibi
yerlerde kullanılır.
Işın Tipi Duman Dedektörü : Modüle edilmiş
infrared ışın yayınlayan bir verici ve bunu
algılayacak şekilde ayarlanan bir alıcıdan oluşur.
Işına giren duman, alıcıya giden infrared ışık
miktarının azalmasına neden olur ve cihaz
alarm durumuna geçer. Tavan seviyesinin
hemen altına monte edilir ve menzili 100
metreye kadar ulaşabilir. Işın tipi duman
dedektörü, montaj ve bakımın çok zor olduğu,
depolar, hangarlar, saraylar, tarihi yapılar, büyük
fuarlar, sinema ve tiyatro salonları gibi geniş
hacimli, yüksek tavanlı alanlar için uygundur.
Optik Kanal Tipi Dedektörler : Havalandırma
kanalına monte edilir ve kanala giren dumanın
algılanmasını sağlar. Havalandırma nedeniyle
noktasal tip dedektörlerin iyi performans
göstermeyeceği tesislerde mutlaka gereklidir.
Örneğin, 2001 yılında Tayvan’da, çok katlı bir
binada meydana gelen ve 40 saat boyunca
söndürülemeyen yangının yayılmasındaki en
büyük faktör havalandırma kanallarıdır. Üçüncü
katta başlayan yangın, dördüncü kata ulaşmış,
dördüncü katta kontrol altına alınmasına karşın
havalandırma kanalları yoluyla on dokuzuncu
kata ulaştığı çok geç fark edilmiştir. Bu ve buna
benzer birçok hasar, özellikle yüksek katlı
binalarda optik kanal tipi dedektörlerin hayati
önem taşıdığını gözler önüne sermiştir.
6

7
Alev Dedektörü
Sabit Sıcaklık Dedektörü : Çevresindeki hava
sıcaklığı belli bir değere ulaştığında alarm verir.
Bu sabit değer genellikle 60 ˚C veya 90 ˚C’dir.
Çoğunlukla kazan daireleri, mutfaklar, ütü
odaları gibi yerlerde kullanılır.
Sıcaklık Artış Hızı Dedektörü : Çevresindeki
hava sıcaklığının belirli bir zaman aralığındaki
artışını ölçerek, bu artışın normalin üzerinde
olması durumunda alarm verir. Kapalı
otoparklar, yemek salonları, çamaşırhaneler
için uygundur.
Alev Dedektörü : Ultraviyole ve/veya infrared
ışınımını algılar. Doğrudan yangını görür.
Infrared ışınımını algılayarak çalışan
dedektörlerin, güneş gibi diğer infrared ışınım
kaynaklarından etkilenmemesi için kırpışmayı
algılama özelliğini içermeleri gerekir. Yanıcı sıvı
ve patlayıcı madde depoları, uçak hangarları,
akaryakıt dolum tesisleri, boya fabrikaları, petrokimya
tesisleri, cephaneliklerde kullanılır.
Belirli bir uygulamada hangi tip dedektörün
daha etkili olacağı niteliğine bağlıdır. Örneğin,
yavaş yavaş tüterek başlayan bir mukavva
yangınında, duman dedektörleri en hızlı cevap
veren dedektör tipi olacaktır. Bu faaliyet konusu,
yangın açısından yüksek riskli grupta yer
almaktadır. 2007 tarihinde bir ambalaj
fabrikasında meydana gelen ve 16.000.000
Euro hasara yol açan yangın bu tür risklere
örnek oluşturmaktadır. Fazla duman
çıkarmadan hızlı bir sıcaklık yükselmesine
neden olan bir yangında sıcaklık dedektörleri,
duman dedektörlerinden daha önce alarm
verebilir. Bir yanıcı sıvı yangınında ise alev
dedektörü ilk çalışan tip dedektör olacaktır.
Genel olarak duman dedektörleri, ısı
dedektörlerinden daha hızlı cevap verirler ancak
yalancı alarm verme olasılıkları da daha fazladır.
Duman dedektörleri prensip olarak:
• Fazla miktarda toz bulunan yerlerde
• Rutubetli yerlerde
Işın Dedektörü
•Soğuk hava depolarında
• Kazan dairelerinde, mutfaklarda
• Egzoz gazları çıkan veya endüstriyel bir
proses sonucu duman veya buhar oluşan
yerlerde kullanılmamalıdır.
Tütün dumanı tavana yükselirken daha büyük
partiküller oluşturur. Bu nedenle sigara
dumanında iyonizasyon dedektörlerinin yalancı
alarm verme olasılıkları optik dedektörlere
nazaran çok daha azdır.
Bu nedenle, uygun dedektör seçimi ve doğru
projelendirme çok önemlidir. Örneğin, duman
dedektörleri ortalama 175 m 2 , sıcaklık
dedektörleri 90 m 2 , ışın tipi duman dedektörleri
1500 m 2 , gaz dedektörleri ise 50 m 2 ’lik bir alanı
korurlar. Konumlandığı noktadan hayali bir
yarıçap ve alan hesabına dayanan bu ortalama
değerlerde, güvenlik marjının elde edilebilmesi
için bu görünmez halkaların üst üste
bindirilmesi önemlidir. Bu durum, ölü bölge
olarak tanımlanan, dedektörlerin optimum
seviyede çalışmadığı alanların oluşmasını
engelleyecektir.
Tavan yüksekliği, faaliyet konusu, yakında
bulunan malzemeler ve diğer tüm değerler
hesaba katılarak en uygun yangın algılama
sistemi kurulmalıdır.
Yanlış uygulama riski engellemez!
Hasar veya mali kayıp senaryolarına binlerce
örnek verilebilir. Örneğin, 25 metre tavan
yüksekliğine sahip dev bir depoda ışın tipi
duman dedektörü yerine, optik duman
dedektörü kullanılması doğrudan yangına
teslimiyettir. Fazla sigara içilen bir ortamda,
sıcaklık veya iyonizasyon duman dedektörü
yerine, başka bir dedektör kullanımı yalancı
alarmlarla karşı karşıya kalınacağı için mali kayıp
yaratır. Kazan dairesinde sık sık ani sıcaklık
artışları meydana gelebileceğini hesaba
katmadan, 90 º C sabit sıcaklık dedektörü yerine,
anlık sıcaklık artış hızı dedektörü kullanmak da
yine mali kayba sebep olur. Burada önemli olan,
bahsi geçen kayıpların yangın olmadığı halde
meydana gelmesidir. Yangın çıkması
durumunda, bu kayıplar geometrik olarak
artacaktır.
Doğru projelendirme, mali kayıpların
azaltılmasında, örneklerden anlaşıldığı üzere
çok önemli bir rol üstlenmektedir. Örneğin,
yangın algılama sistemlerine ek olarak, duman
ve sıcaklık dedektörlerinin her iki işlevini de
yerine getiren multisensörlerin bulunduğu
optimum bir ortamda alarmın ardından,
68 º C’de faal olan yangın söndürme sistemi
sprinkler tesisatının yangına müdahale etmesi
zararı olabildiğince minimize edecektir.
Konutlar için ise şöyle bir örnek verilebilir.
Ortamdaki oranı %18’in altında iken insanı
öldüren, %23’ün üzerinde ise patlama riski
bulunan iki ucu keskin oksijen gazı, bir konut
yangınında müdahale için 2-2.5 dakika kadar
bir zaman tanımaktadır. Konutlarda duman
dedektörünün olmadığını ve dolayısıyla
yangının en önemli evresi olan ilk dakikasında
algılanamadığını varsayarsak, konut içinde
bulunan bireylerde oksijen oranının %23’ün
altına düştüğü her saniye vücutta kasılmalar
ve irade bozukluğu artacak, baygınlık hali
başlayacak ve sonuçta bireyin ölümü
kaçınılmaz olacaktır.
Mustafa Kemal Atatürk’ün de belirttiği gibi,
“Felaket başa gelmeden önce gerekli önlemleri
düşünmek gerek, başa geldikten sonra
dövünmenin yararı yoktur. Unutulmamalıdır
ki büyük ve kuvvetli alevleri küçük kıvılcımlar
tevlit etmişlerdir.“ Bahse konu geçen bu küçük
kıvılcım ve tutuşmaların ilk aşamada
engellenmesi de yangın güvenlik önlemleri
açısından ilk sırada olanıdır
Kaynaklar:
• Munich Re, Schadenspiegel, Fire In High-Rise
Complex, Safety Deficits Hinder Fire Fighting
2/2002
• Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri, Ender
Akbulut, 2006
• Yangın Bir Felaket Savunması İse Bilgidir,
Yıldırım Gök, Mart 2003
• Warren Buffett Tarzı, Robert G. Hagstrom,
Scala Yayıncılık, 2.Baskı, Mart 2005
• IMKB Resmi Sitesi
(http://www.imkb.gov.tr/sirkethaberleri.htm)
• Dünya Gazetesi (2005 - 12 - 20)

Oto Tampon Sistemlerinde
Uyumsuzluk Hasarı Artırıyor
Otomobillerin ön ve arka tampon çarpışmalarının çoğu şehir içi trafiğinde ve
düşük hızla giderken gerçekleşmektedir. Bazen bu tür kazalar araca büyük
hasarlar verebilir.
S
igorta sektörü tarafından finanse edilen
uluslararası bir araştırma merkezi olan ve
dünya çapında 19 ülkede 26 şubesi
bulunan RCAR (Otomobil Onarım Araştırma
Konseyi, www.rcar.org) , Allianz Teknoloji
Merkezi (AZT) başkanlığında, bir oto tampon
testi düzenlemiştir. Test sonucu, oto tampon
sistemlerinin etkili olması halinde, hasar
maliyetlerinin kayda değer bir oranda
düşürülebileceğini göstermiştir.
AZT bu araştırmasıyla, arkadan çarpmalarda
hasarı artıran unsurun oto tampon
sistemlerindeki uyuşmazlık olduğunu ortaya
koymuştur.
Oto tampon bariyerleri, arkadan çarpma
sırasında oluşacak hasarı engellemek içindir.
Ancak dar, çok yüksek veya çok alçak tampon
kirişleri ile fazla sert darbe emiciler, çarpışma
esnasında oto tamponlarının otomobilin daha
yumuşak taraflarına kayarak, arabanın
gövdesine ve pahalı ısıtma, soğutma
sistemlerine büyük zararlar vermesine yol
açmaktadır. Bu durumda onarım maliyeti, oto
tamponları birbirine tam uyan araçlardakine
göre iki, üç kat daha fazla olmaktadır.
Çarpışan iki arabadan arkada olan aniden fren
yaptığında, aracın ön kısmı 50 mm.’ye kadar
alçalır. Ön tampon kirişinin yeterince derin
olmaması halinde, oto tamponu çarpışma
şokunu emme fonksiyonunu yitireceğinden
çarpışma etkisini bloke edemez.
AZT’nin araştırma raporu, yeni bir ön çarpışma
testine de yol göstericilik yapmıştır.
Yeni test, şu an yürürlükte olan testi
tamamlayıcı nitelikte olup 2010’da standart
hale gelecektir. Bu testi sadece, araç gövdesine
enerji emme elemanlarıyla tutturulmuş,
tampon bariyeri ile aynı yükseklikte tampon
kirişlerine sahip araçlar geçebilecektir.
RCAR, Alman ve Japon otomobil üreticisi ve
ithalatçı firmaları bu yeni test ve bulgular
hakkında bilgilendirmiştir. Diğer ülkelerdeki
üretici firmalara da bu bilgiler aktarılacaktır.
Uluslararası sigorta sektörü, gelecekte, bir kaza
olduğunda, çarpışan araçların oto
tamponlarının birbirine uyacak ve çarpışma
enerjisini emecek şekilde dizayn edilmesini
istemektedir. Bu durum otomobilleri, şoför ve
yolcular için daha güvenli kılacak ve sonuçta
hasar tazminat maliyetlerinin düşmesini
sağlayacaktır
Bu makale, Allianz Group Journal’ın 1/2007 no’lu sayısından alınmıştır.
8

Mustafa Baltalı Endüstriyel Kaza ve Sorumluluk Hasar Departmanı
Araç Filolarında Etkin
Risk Yönetimi
Şirketlere ait araç filolarına ilişkin risklerin efektif bir şekilde yönetilmesi, bu filolara
teminat veren sigorta şirketlerini olduğu kadar, bunların mülkiyetini ellerinde
bulunduran firmaları da yakından ilgilendirmektedir.
9
Filolara dahil araçlar yılda ortalama
35.000-40.000 km yapmakta olup, bu
araçların %70’e yakını büyük oranda
kullanıcı hatasından kaynaklanan kazalara
sebep olmaktadır. Bu kazaların sonucunda
büyük maddi kayıplar meydana gelmekte ve
yüzlerce insan hayatını kaybetmektedir.
Şirket adına kayıtlı olup ticari amaçlı kullanılan
araçlara ilişkin etkin risk yönetiminin şirketlere
sağlayacağı başlıca faydalar aşağıda
sıralanmaktadır.
• Hasar frekanslarının düşmesine paralel
olarak hasar maliyetlerinin azalması
• Azalan hasar maliyetlerinin sonucunda
sigorta maliyetlerinin düşmesi
• Araçların dikkatli kullanılması sonucu bakım,
onarım, akaryakıt vb. maliyetlerin düşmesi
• Sigorta ve diğer operasyonel giderlerinde
tasarruf sağlayan şirketlerin bu tasarruflarını
faaliyet gösterdiği iş koluna aktarmak
suretiyle ilave kaynak yaratması
• Kaza adetlerinin azalmasının sonucunda
firmanın ticari faaliyetlerinde oluşacak
kesintinin minimum düzeye indirgenmesi
Etkin risk yönetimi, finansal faydaların dışında
başka avantajlar da yaratmaktadır.
Şöyle ki:
• Yaralanma veya ölüm ile sonuçlanan
kazaların minimize edilmesi
• Azalan kazaların firma personelinin moraline
yapacağı katkı ve bunun sonucu olarak iş
verimliliğinin artması
• Araçların dikkatli kullanımının tüm
personelce benimsenmesinin şirket
kültürüne yapacağı pozitif katkı
Etkin risk yönetiminin esasları
Filolarda risk yönetimine esas teşkil eden
başlıca unsurlar; kullanıcı profili, aracın
durumu, kullanım şekli ve sıklığı, aracın
kullanıldığı süreler ve güzergâh faktörü olarak
sıralanmaktadır. Filo sahibi şirketlerin ve bu
filolardan sorumlu yöneticilerin aşağıdaki
hususlar üzerinde önemle durmaları
gerekmektedir.

• Aracı kullanacak olan personelin gerekli
yeterliliğe sahip olup olmadığı
aşağıdaki maddeler doğrultusunda
değerlendirilmelidir.
- Sürücü belgesinin belli bir süreyi aşmış
olması (minimum 3 yıl)
-Araç kullanımını olumsuz yönde etkileyecek
bir sağlık sorununun bulunmaması
- Daha önce bir trafik kazasına karışıp
karışmadığının tespit edilerek, karıştıysa
kazanın oluş şekli ve kullanıcının kusur veya
ihmalinin analizi
- Herhangi bir sebeple sürücü belgesine el
konulup konulmadığının tespiti
- Aracı kullanmak için yeterliliğe sahip olup
olmadığının yazılı ve uygulamalı testlerden
geçirilmek suretiyle tespit edilmesi
• Araçları kullanacak olan personele,
gerek kendi, gerekse üçüncü şahısların can
ve mal güvenliğini tehlikeye atmaması,
firmanın operasyonel giderlerini artırmaması
ve araç kullanırken çalıştığı firmayı temsil
ettiği konusunda billinçlenmesi için özel
eğitimler verilmelidir.
• Dikkatli kullanımı teşvik etmek için bir ceza
ve ödül yönetmeliği oluşturulmalıdır.
• Aracın periyodik bakımları aksatılmamalı,
bunun yanı sıra personelin de kullandığı araca
ilişkin aşağıdaki hususlara dikkat etmesi
sağlanmalıdır.
- Motor yağı ve hararet göstergeleri
- Fren yağı ve balatalar
- Far, sinyal lambaları
- Aynalar
- Lastikler ve basınç seviyeleri
- ABS ve airbag sistemi
- Cam silecekleri ve silecek suyu
• Çalınma riskine karşı tüm araçlarda alarm ve
immobilizer sistemleri bulunmalı, personele
de aşağıdaki hususlar hatırlatılmalıdır.
- Aracın üzerinde veya hırsızların kolayca
ulaşabileceği yerlerde asla anahtar
bırakılmaması
- Aracın içinde hırsızların dikkatini cezbedecek
herhangi bir eşya ve ekipman bırakılmaması
- Aracın otopark ve kapalı garajlarda muhafaza
edilmesi
•Yoğun iş temposu ve beraberinde yorgunluk,
dikkati negatif etkilediği için araç kullanan
personelin çalışma saatlerinin ve vardiya
sisteminin özenle programlanması
gerekmektedir.
• Kaza yapan araçların hasar maliyetlerini
düşürmek için aşağıdaki hususlara dikkat
edilmelidir.
- Personelin, olası bir trafik kazasına karışması
durumunda nasıl hareket etmesi gerektiği
konusunda bilgilendirilip, kaza zaptı vb.
tutanak tutturulması hususunun önemle
vurgulanması
- Personelin, kusurlu olmadığı durumlarda,
aracın şirket aracı olması, sigortası bulunması
vb. sebeplerle, asla suçu üzerine almaması,
zabıtlara geçen kaydın doğruluğunu kontrol
etmesi
- Kaza yapan araçların tamirinde anlaşmalı
servislerin kullanılması ve tüm personelin bu
konuda bilgilendirilmesi
• Araçların kaza istatistikleri aşağıda belirtilen
detaylar dahilinde takip edilerek personele
bu konuda düzenli geri bildirim yapılmalıdır.
- Plaka
- Kullanıcı ismi
- Hasar tarihi
- Hasar yeri ve saati
- Hasar ihbar tarihi
- Hasar nedeni
- Kusur durumu
- Hasar tutarı
- Hasarın hangi serviste onarıldığı
Koç Allianz, Selçuk Ecza’nın Risklerini Değerlendirdi
Koç Allianz Sigorta Riziko
Kontrol ve Yönetim
Departmanı, danışmanlık
hizmetleri kapsamında, Selçuk
Ecza Deposu’nun üst yönetimi ve
bölge müdürlerine risk analiz
sunumu gerçekleştirdi. Firma
yetkilileri, yapılan çalışmanın
kendi eksikliklerini görmek adına
son derece önemli olduğunu
ve tespit edilen riskler
konusundaki önerileri yerine
getirerek mevcut risklerini
azaltacaklarını belirttiler. Firmanın
Türkiye çapındaki 28 farklı
lokasyonu, risk analizi amacıyla
ziyaret edilmiş ve ziyaretlerin
sonucunda, sigortalıya
fotoğraflarla desteklenmiş risk
iyileştirici öneriler raporu
iletilmişti
10

Ceyhun EREN Riziko Kontrol ve Yönetim Departmanı
Ahşap: Dost mu, Düşman mı?
(Ahşap Yapılarda Yangın Riski)
Yangına sanıldığının aksine, epey uzunca bir süre dayanabilen ahşaba diğer yapı
malzemeleri arasında hakettiği saygınlığı kazandırmalıyız. Ancak bunu sağlarken
büyük çoğunluğu tarihi eser olan, yangın yükü ve riski yüksek ahşap yapıların
sonraki kuşaklara güvenli bir şekilde aktarılabilmesi için gerekli yangın önlemlerinin
alınması konusuna özen göstermeliyiz.
11
Bazı bilim adamları aksini iddia etse de,
ahşap en eski yapı malzemesidir. İşlenmesi
kolaydır, hafiftir, dayanıklıdır, aynı
zamanda mükemmel ses ve ısı yalıtımı sağlar.
Ancak bundan 60-70 yıl öncesine kadar
yapılarda sıkça kullanılan ahşap, günümüzde
adeta unutulmuştur. Bunun en önemli
nedenlerinin başında, özellikle 2. Dünya savaşı
sonrası ülkemize hızlı bir giriş yapan betonarme
teknolojisi ve tarih boyunca yaşanan yangınlar
gelir. Aslında ahşap yapıların, mimari açıdan
güzelliklerinin yanında diğer yapı türlerine
nazaran birçok üstün özelliği vardır:
• Ülkemizde yaşanan en önemli doğa
olaylarının başında gelen deprem riski
açısından oldukça güvenilirdir. Bir metreküp
ahşap, bir metreküp betona göre 5 kat, çeliğe
göre ise 13 kat daha hafiftir, ayrıca sahip
olduğu esnek yapı sayesinde büyük deprem
kuvvetlerine bile başarıyla karşı koyabilir. Fay
hattı yapısı bakımından, ülkemize
benzerliğiyle dikkat çeken deprem bölgesi
Kaliforniya’daki konutların büyük
çoğunluğunun ahşap oluşu bunun en
önemli kanıtıdır.
•Ahşabın, betona göre ısı izolasyon kat sayısı
16 kat daha fazladır. Bu sayede ahşap evler,
yazın soğuk, kışın sıcak kalır.
•Yapı malzemesi olarak ahşabın kullanılması
inşaat süresinin yaklaşık %20 oranında
kısalmasını sağlar.
•Ahşabın montajı insan gücü ile şantiyede
yapılabilir, kule vinçler ve ağır iş makinelerine
ihtiyaç duyulmaz. Ayrıca her türlü hava
şartlarında montaj avantajı vardır. Farklı iklim
koşullarına uyum gösterir. Ekvatorda veya
kutuplarda dahi kolaylıkla imal ve inşa edilir.
• Özellikle çatı taşıyıcı sistemlerinde ahşap
kirişler kullanılması, uzun açıklıkların
rahatlıkla geçilmesini sağlar.
•Ahşap, dünyadaki yegâne ‘‘dönüşümlü’’ yani
kendini yenileyebilen ve inşaası sırasında
en az atık veren yapı malzemesidir.
• İnsanla birlikte nefes alan yapısı sayesinde
ahşabın, insan sağlığına da olumlu etkileri
vardır. Nefes yolları ve romatizmal

ahatsızlıklarda olumlu etkisi kanıtlanmış olup,
henüz tıbben ölçülemese de psikolojik
faydalarına da rastlanmıştır.
• Ve belki de hep aksi düşünülse de, diğer yapı
malzemelerine kıyasla yangına daha uzun
süre dayanmaktadır.
Aslında ahşap ve yangın kelimeleri yanyana
geldiği andan itibaren çoğumuzun tüyleri diken
diken olur! Oysa yangına dayanıklı olsun diye
çelik kolonların ahşapla kaplandığını, spor
salonu gibi büyük kalabalıkların bulunduğu
yapıların çatılarında, yangın sırasında çökmesin
diye ahşap elemanlar kullanıldığını çoğumuz
bilmeyiz.
Kapalı bir mekânda yangın çıktıktan kısa bir
süre sonra sıcaklık, birkaç yüz dereceye ulaşır.
Metal, çok iyi bir ısı iletkeni olduğundan, yangın
sırasında sıcaklık 500-600 derecelere çıktığında,
bütün mekanik dayanım özelliğini kaybederek
çöker. Ancak ahşap, iyi bir iletken olmadığından
mekanik özelliklerini kaybetmeden yangına,
metallere göre çok daha uzun süre dayanır.
Alev ve ısı, yüzeyde bir karbon tabakası
oluşturarak alevin iç kısımlara yayılmasını azaltır.
Sanıldığının aksine, ahşap yapılar, yangına
dayanıklılık açısından çelik ve betonarme
yapılara göre çok daha güvenlidir. Ahşap, ısı
geçirmeme ve kömürleşme özelliği sayesinde
yangına 30 ile 90 dakika arasında dayanabilirken
çıplak çelik, genleşme katsayısının yüksekliği
nedeniyle, ancak 10 dakika dayanabilir ve sonra
çöker.
11 Eylül saldırılarında aşırı sıcaklık nedeniyle
çöken ikiz kulelerde de böyle olmuştur.
Betonarme yapılar ise yangına maruz
kaldıklarında, kolonlar ve kirişler içindeki
betonarme demirler (çelik) genleşir, betonla
bağlantıları (aderans) kesilir ve yapı taşıma
gücü ciddi ölçüde azalır. Ahşap yangınlarında,
taşıyıcı sistem yangından ötürü gücünü yitirene
kadar, içeride yaşayan insanlar rahatlıkla
kurtulabilmektedir. Bu nedenle, yangınlarda
insan ölümünün en az yaşandığı yapı tarzı
ahşaptır. Yalnızca bu bile ahşabın ne kadar
değerli bir malzeme olduğunu bize
göstermektedir.
Peki, neden yanan, yok olan ahşap yalıları,
köşkleri sıkça duyuyoruz, okuyoruz, görüyoruz?
Üstelik bu yapıların her biri geçmişin geleceğe
köprüleri olarak tanımlanan, eşi benzeri
olmayan sanat eserleriyle süslü tarihi yapılar
olmasına rağmen! Aslında cevap basit; yangın
dayanımı fazla olan ahşap yapıların, yangın
yükü ve de gerekli önlemler alınmadığı takdirde
yangın riski maalesef oldukça yüksektir.
Ülkemizde büyük bir kısmı İstanbul’da bulunan
tarihi ahşap yapıların sayıları, yangınlar
nedeniyle her geçen gün biraz daha
azalmaktadır. Son yirmi yıl içerisinde, yetmiş
beş tarihi yalı ve yüzlerce ahşap bina yangınlar
nedeniyle yok olmuştur. 1991 yılında,
belirlenemeyen bir nedenle çatı katında
başlayan yangınla yok olan, kapıları dantel
zarafeti ile işli, duvar ve tavanları altın yaldızlı
Ziverbey Köşkü, Büyükada Plaj Oteli, bir sabah
ısıtma sisteminden ötürü çıkan yangından
kurtarılamayan Halki Palas, Balaban Yalısı,
Kaptanpaşa Yalısı bunlardan yalnızca birkaçıdır.
Yine tarih boyunca yaşanan ve büyük
hasarlarla sonuçlanan yüzlerce önemli ahşap
yangınlarından bazıları; Tarihi Adliye Binası
Yangını, Bab-ı Ali Yangını, Kapalıçarşı Yangını,
binlerce evin kül olduğu Haliç Yangını, Aksaray
Yangını ve Tatavla Yangını’dır.
Diğer taraftan, ağır hasarlarla sonuçlanan bu
büyük yangınlardan ders çıkarılması, bundan
sonra yaşanması muhtemel ahşap
yangınlarının önlenebilmesi açısından çok
önemlidir. Ahşap yangınları araştırıldığında,
çıkış nedenlerinin genellikle ortak olduğu
görülür. Gelişigüzel bir şekilde eklenmiş
kablolar kullanılarak döşenmiş düzensiz
elektrik tesisatı, aydınlatma armatürleri,
bakımsız ısıtma sistemleri, ahşap bölüme
sıkıştırılan mutfaklar ve bu mutfaklarda
kullanılan LPG tüpleri, söndürülmesi unutulan
sobalar, şömineler, temizlenmemiş bacalar,
bazen de unutulan bir sigara... Başıboş
bırakılan, bakımsız durumdaki ahşap yapılara
nüfuz eden böcekler, kemirici fareler de
kabloları ısırarak kısa devre yaşanmasına ve
sonucunda yangın çıkmasına neden
olmaktadır.
Ayrıca tarih boyunca, doğal nedenler yerine
kundaklama sonucu yok olan birçok ahşap
yapıya rastlamak mümkündür.
Bu nedenle özellikle ülkemizdeki ahşap yapılar
önemli ölçüde yangın riski taşımaktadır. Riskin
azaltılması için aşağıda sıralanan önlemlerin
titizlikle alınması gerekir.
Ahşap Yapılarda Yangın Riskini Azaltmak için Alınması Gereken Önlemler
Yanmaz (metal) kablo kanalları
Ahşap yapılarda meydana
gelen yangınların çıkış
nedenleri arasında ilk
sırada gelen elektrik
tesisatının, periyodik olarak
bakımının yapılması ve
aşağıda sıralanan özelliklere
sahip olması son
derece önemlidir.
veya sigortanın kendi klemensleri kullanılarak yapılmalıdır.
• Tesisatta, “Kaçak akım rölesi’’ kullanılmalıdır.
• Elektrik sigortaları termik-manyetik (otomatik) olmalıdır.
• Önemli yangın kaynakları olan elektrik panoları, ahşap bölümler
yerine tam kagir (duvarları ve tavanları yanmaz malzemeden inşa
edilmiş) kısımlarda bulundurulmalıdır. Özellikle bu odaya da yangın
algılama sistemi kurulması önemlidir.
Otomatik
sigorta
Yanmaz
kablo
Porselen
klemens
Kaçak
akım
rölesi
• Elektrik kablolarının
yanmaz özelliğe sahip
olmasına dikkat edilmeli,
tüm kablolar metal borular
içinden geçirilmelidir.
• Mümkün olduğunca
eksiz kablolar kullanılmalı,
ek yapılması gerektiğinde
panoların arkasına
taşınmalı ve kesinlikle
porselen klemensler ile
Ahşap binada kazan dairesi
• Kazan/Kalorifer dairesi
ve mutfak gibi yangın riski
oluşturan bölümler ahşap
yerine tam kagir kısımlarda
bulundurulmalıdır. Isınma
için katı veya sıvı yakıt
kullanılması tavsiye edilir.
Ancak yakıt depolamasının
güvenli bir şekilde yapılmasına
ve yakıt olarak
doğalgaz kullanılması
12

durumunda gaz dedektörü bulundurulmasına dikkat edilmelidir. Baca
temizliğine de özen gösterilmeli, düzenli olarak bakımı yapılmalıdır.
Duman dedektörü
Şömine
•Isınma için şömine ve
soba benzeri açık alev
yayan ısıtıcılar kullanılmaması,
yalnızca dekoratif
amaçla bulundurulması
tavsiye edilir.
Kullanılması halinde,
söndürüldüklerinden
mutlaka emin olunmalıdır.
•Ahşap yapılarda başlayan
bir yangının ilk
evrelerinde algılanarak
müdahale edilmesi çok
önemlidir. Bu nedenle, yapı
geneline yangın algılama
sistemi (duman dedektörü,
ısı dedektörü, vb.) kurulmalıdır.
• Yangın başladığı anda
otomatik olarak devreye
giren sulu sprinkler sistemi
kurulması, yangının yayılmadan
söndürülmesini
Sulu sprinkler sistemi
sağlar.
Önemli Not: Bina içinde
tarihi eser, antika eşya ve
tablolar gibi hem maddi
hem de manevi yönden
değeri çok yüksek eşyalar
Gazlı tipte söndürme sistemi
bulunması halinde, sulu
tipteki söndürme sistemi
yangını söndürse dahi eşyalara telafisi mümkün olmayacak zararlar
verecektir. Bu nedenle değerli eşyaların bulunduğu ortamlarda, otomatik
gazlı (İnsan sağlığı açısından zararlı olmayan FM 200 vb. temiz gaz
kullanan) söndürme sistemi kurulması tavsiye edilir.
• Ahşap binalarda portatif
yangın söndürücüler ve
yangın dolabı bulundurulması
büyük önem
taşımaktadır. Portatif yangın
söndürücü sayısının
her katta ve her 200 m 2 ’de
en az 1 adet 6 kg.’lik olacak
ş ekilde ayarlanması
gerekir. Söndürücülerin
çoğunlukla kuru kimyevi
Yangın dolabı
tozlu, yoğun olarak değerli
eşya bulunan ortamlarda ise gazlı tipte olması tavsiye edilir. Tesis
edilecek yangın dolaplarının besleneceği su rezervi ve pompa sisteminin
de uygun standartlarda olması sağlanmalıdır.
Yangın geciktirici boya
Ahşap binadaki mutfak
•Ahşap yüzeyler, alevin
yayılma hızını ciddi ölçüde
yavaşlatan ”Yangın geciktirici
cilalar” ile boyanmalıdır.
Bu tip cilalar, ahşap
yüzeyler üzerinde bir film
tabakası oluşturur, belli
sıcaklığın üzerinde köpürüp
birkaç santimetreye
kadar kabarır ve yüzeyde
karbonlaşarak alevin ilerlemesini
geciktirir.
• Mutfakta yemek pişirmek
için LPG tüpü yerine
doğalgaz veya elektrik
kullanılması tavsiye edilir.
Doğalgaz ve LPG tüpü
kullanılması halinde boru
hatlarının geçeceği yerlerde
seramik vb. malzemeler
ile yanmazlık kazandırılmış
duvar/tavan
oluşturulmalıdır.
Acil çıkış
• Yangın sırasında, binanın
kısa sürede tahliye edilmesi
hayati önem taşımaktadır.
Ahşap yapılar, yangına uzun
süre dayanabildiklerinden
içinde yaşayanlara kaçmak
için zaman tanısalar da
uygun bir çıkış veya alternatif
kaçış yolları yoksa,
hayati tehlike yaşanabilir.
Ahşap binalarda, acil çıkış kapısı düzgün bir şekilde işaretlenmeli, önüne
çıkışı zorlaştıracak engeller konulmamalı, mümkünse üst katlar için de
alternatif kaçış noktaları yaratılmalıdır.
• Ahşap binaların başıboş,
bakımsız bir şekilde
savunmasız bırakılması
yangın riskini artırıcı bir
faktördür. Bu tip binalarda
sürekli bir bakıcının veya
güvenlik görevlisinin
bulundurulması önemli bir
diğer korunma önlemidir.
• Ayrıca, ahşap binaların
bar/taverna veya gece
kulübü olarak kullanılması
Başıboş bırakılmış ahşap bina
halinde özellikle yanıcılığı
fazla olan perde, strafor
gibi dekorasyon malzemelerinin yoğun olarak bulundurulması
önlenmeli, parafin lambaların, mumların ve alevli tabakların önemli
birer yangın kaynağı oldukları unutulmamalıdır.
13

Risk oluşturan tadilat çalışmaları
• Tadilat ve restorasyon
çalışmaları
sırasında en ufak bir
ihmal, ahşap binalarda
yangın çıkmasına
sebep o-
labilir. Dolayısıyla,
bu çalışmalar sırası
nda yangı n
güvenliğine azami
ölçüde özen gösterilmelidir.
Aradaki mesafenin yetersiz oluşundan
dolayı birinde başlayan yangının
diğerine sıçradığı ahşap binalar
8 m
•Komşu iki ahşap bina
arasındaki mesafenin,
birinde başlayan bir
yangının diğerine sıçramaması
için en azından
uzun olan binanın yüksekliğinden
veya 15 m’den
fazla olması gerekir. Arada
yeterli mesafe bulunmaması
halinde, binaların
birbirinden uygun standartlarda
inşa edilmiş bir
yangın duvarı ile ayrılması
gerekir.
Sonuç olarak, neredeyse tamamı tarihi eser statüsünde olan ahşap yapıların korunması, gelecek kuşaklara milli kültürümüzün önemli birer parçası
olarak güvenle aktarılması için yeterli yangın önlemlerinin alınmasına dikkat edilmelidir
Kaynaklar
• Erengezgin Çelik, Depreme karşı ''Ahşabın Gücü'' Forumu, Marka Yayınları Ahşap Dergisi Sayı: 10, 2002.
• Erengezgin Çelik, Ahşap Hakkında Bilmediklerimiz, www.evkultur.com
• Prof. Dr. Kılıç, Abdurrahman, Tarihi Yapılarda Yangın Güvenliği, www.floor.com.tr
• İnce Erkan, Sorular ve Cevaplar, www.ahsapev.com (www.erkanince.com)
• Senkron A.Ş. Teknik Bilgiler/ Neden Ahşap, Ahşabın Düşmanları, www.ahsap.com.tr
• Hemel A.Ş. Yangın Geciktirici Cilalar, www.hemel.com.tr
• Yangın geciktirici boya fotoğrafı, www.pegasusautoracing.com adresli siteden alınmıştır.
• Otomatik sigorta fotoğrafı, http://www.doganelektrik.com adresli siteden alınmıştır.
• Porselen klemens ve kaçak akım rölesi fotoğrafları, http://www.federal.com.tr adresli siteden alınmıştır.
• Şömine fotoğrafı, http://www.celepsomine.com adresli siteden alınmıştır.
• Yanmaz kablo fotoğrafı, http://www.etabirkablo.com adresli siteden alınmıştır.
• Yanan ahşap bina fotoğrafı, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi arşivinden alınmıştır.
14