Untitled - Yeni Ümit

ekseriyet-i mutlaka ile makbuldür” diyerek, bu tür duâların
kabul edileceğini ifade etmiştir. Hatta ona göre, “Terakkiyât-ı
beşeriyenin kısm-ı âzamı ve keşfiyatları, bir nevi duâ
neticesidir. Havârık-ı medeniyet dedikleri şeyler ve keşfiyatlarına
medar-ı iftihar zannettikleri emirler, mânevî bir
duâ neticesidir. Hâlis bir lisan-ı istidatla istenilmiş, onlara
verilmiştir. Lisan-ı istidatla ve lisan-ı ihtiyac-ı fıtrî ile olan
duâlar dahi, bir mâni olmazsa ve şerâit dahilinde ise, daima
makbuldürler” (24. Mektup,1. Zeyl).
4. Şuurlu Varlıkların İradi Duâları: Maruf Duâ
Şuurlu varlıkların duâlarını Bediüzzaman, iki kısma ayırır.
Birinci kısım, fiil ve hal ile yapılan duâdır. İkinci
kısım ise kalp ve söz ile yapılan duâdır. Birinci kısım duâyı
yukarıda zikri geçen duâlarla birlikte değerlendirerek, bu
tür duâların genelde kabul edildiğini söyler. Zira sebeplerin
bir araya gelmesi ve hal ve fiille yapılan duâlar “Cevâd-ı
Mutlak’ın isim ve ünvanına müteveccih olduğundan,
kabule mazhariyeti ekseriyet-i mutlakadır” (23. Söz, Birinci
Mebhas) diyerek, bu tür duâların kabul edilmesinin gerçek
sebebinin, duânın Cenab-ı Hakk’ın belirli bir isim veya
isimlerine bakması olduğunu ifade eder.
a. Fiil ve hal ile yapılan duâ
Fiil ve hal ile yapılan duâlar makbuldür. Zira fiilî duâ,
işin gerçekleşmesi için bir arada bulunması gereken sebepleri
yerine getirmektir. Sebeplerin bir araya gelmesi yukarıda
istidat lisanıyla yapılan duâda olduğu gibi ekseriyet itibarıyla
makbul bir duâdır. Sebeplerin iradî olarak bir araya
getirilmesi için yapılan çalışmaları Bediüzzaman, “fiilî duâ”
diye nitelendirmektedir: “İman tevhidi, tevhid teslimi, teslim
tevekkülü, tevekkül saadet-i dâreyni iktiza eder. Fakat
yanlış anlama. Tevekkül, esbabı bütün bütün reddetmek
değildir. Belki, esbabı, dest-i kudretin perdesi bilip riayet
ederek; esbaba teşebbüs ise, bir nevi duâ-yı fiilî telâkki
ederek, müsebbebatı yalnız Cenâb-ı Haktan istemek ve
neticeleri Ondan bilmek ve Ona minnettar olmaktan ibarettir”
der (23. Söz, 3. Nokta; MN, s. 1396). Bediüzzaman’a
göre sebepler, Cenab-ı Hakk’ın kâinattaki isim ve sıfatlarının
tecellileri; sebeplerin tabi olduğu kanunlar da o isim ve
sıfatların ünvanlarıdırlar. Sebepleri yerine getirme Cenab-ı
Hakk’ın isim ve sıfatlarına müracaat etme anlamı taşıdığı
için makbuldür. Nitekim çift sürmenin rahmet hazinelerinin
kapısını çalmak anlamına geldiğini, “Çift sürmek fiilî
bir duâdır. Rızkı topraktan değil; belki toprak, hazine-i
rahmetin bir kapısıdır ki, rahmetin kapısı olan toprağı sabanla
çalar” (24. Mektup, 1. Zeyl) sözleriyle ifade eder.
Hal diliyle yapılan duâ da fiilî duânın bir nev’idir. İnsan
fiilî duâda olduğu gibi müşahhas bir işi yerine getirmemiş
de olsa hal dili çoğu zaman insanın iç dünyasını yansıtan
bir ayna; çaresizliğin davranışlara yansımasıdır. Mesela
hasta insanların hastalık esnasındaki çaresizlikleri hal diliyle
yapılmış bir duâdır. Hastalar Risalesi’nin 12. devasında
“Hem hastalık, insandaki aczini, zaafını ihsas eder. O aczin
lisanıyla ve zaafın diliyle, hâlen ve kâlen bir duâ ettirir” der
ve hastanın hal diliyle yaptığı duânın samimi olduğu için
makbul olacağını söyler. İhtiyaç lisanıyla yapılan duâlarla
hal diliyle yapılan duâlar birbirine benzer. Canlı varlıkların
ihtiyaç halini almamış, istekleri ve arzuları da hal diliyle
yapılmış bir duâdır. Mesela insanın midesi hal diliyle canlılığını
devam ettirmek ister, onu bu duâsına Cenab-ı Hakk,
lezzetli, harikulade yiyecekler yaratarak fiilen cevap verir
(11. Şua, 8. Mesele). Duâlar bazen âyet-i kerimeler ve hadis-i
şeriflerden alınan mübarek kudsi kelimelerle yapılabileceği
gibi bazen “O’nun kapısına yönelerek, ruh dünyamızı şerh
eder, içimizi O’na döker ve “huzurun edebi” diyerek ağzımızı
sımsıkı kapatarak sükût murakabesi” ile de gerçekleştirilebilir.
Bu tür duâ da hal diliyle yapılmış bir duânın
makbuliyetini içinde taşır. Hatta “bazılarınca böyle bir hâl
–ihlâs ve samimiyetin derecesi ölçüsünde– en belâgatlı sözlerden
daha beliğ ve en yüksek ifadeleri aşkın bir beyan ve
bir arzıhâl sayılır”. Allah, gizli-açık her hâlimizi bildiğine
göre, duâda sözden daha ziyade öz önemlidir. “Bu itibarla,
istek ve dileklerimizi huzur mülâhazasına bağlayarak, sessizlikle
seslendirmek, hususiyle de o seviyenin insanları için
ayn-ı edebdir. İster gayb telâkkisi, ister huzur mülâhazası,
bize bizden daha yakın olan Rabbimiz: “Siz bana duâ edin
ki, Ben de icabet edip karşılık vereyim” buyurarak, bizi duâya
teşvik etmekte ve duâ etmemeyi anlamsız bir istiğna ve
bir kopukluk saymaktadır” (Gülen, “Duâ”, s. 251, 52).
Allah’ın veli kullarının hal ve davranışlarının insanları
etkilemesi hal diliyle yapılmış duâlardandır. Zira gerçekte
hidayeti veren yalnızca Allah’tır:“Velîlerin himmetleri, imdatları,
mânevî fiilleriyle feyiz vermeleri hâlî veya fiilî bir
duâdır. Hâdî, Muğîs, Muîn, ancak Allah’tır” (MN, s. 1365).
O Allah dostunun hali insanları irşad için Cenab-ı Hakk’a
yapılmış bir duâdır. Hal ve fiille yapılan duâlar, fıtrî ve samimiyetle
yapıldıkları için daha makbul olduklarından sözlü
duâ sayılan sözlü tebliğ ve irşaddan daha etkilidirler.
Duâ yalnızca inanan insanlara mahsus değildir. Kâinattaki
bütün varlıklar duâ ettikleri gibi mümin kafir bütün
insanlar da iradî gayr-ı iradî duâ etmektedirler. Bu hususu
Bediüzzaman Hazretleri “İnsanda öyle bir lâtife, öyle bir
hâlet vardır ki, o lâtife lisanıyla her ne sual edilirse -velev
ki fâsık da olsun- Cenab-ı Hak o lâtifeye hürmeten o
matlubu yerine getirir. O lâtife pek uzaktan bana göründü
ise de, teşhis edemedim” sözleriyle ifade eder (MN, s. 1365,
66). Manevi keşifler duâ ile gerçekleştiği gibi maddi keşif
ve icatların altında da bir nevi duânın bulunduğunu söyler.
Mesela yüz binlerce harikaları ihtiva eden hava zerrelerin-
32