Türkiye'de Yeraltı Edebiyatı ve Hakan Günday'ın Romanlarında ...

More documents

Recommendations

Info

Evren Karataş Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı ve Hakan Günday’ın Romanlarında Yeraltı Edebiyatının İzleri Underground Literature in Turkey and the Traces of Underground Literature in Hakan Günday’s Novels 94 kaybedenlerin dünyasıdır” (Türkeş, 2005: 16). Ayrıca Türkeş, 2004’e kadar yaptığı Türk edebiyatında Yeraltı Edebiyatı ürünleri sınıflamasına Hakan Günday’ın “Kinyas ve Kayra” (2000), “Zargana” (2002), “Piç” (2003) romanlarını da dahil etmiştir. Çakmakçı da tarihi süreç olarak Yeraltı Edebiyatı’nın kapitalizmle ilişkili olduğunu belirtir. Çakmakçı’ya göre Yeraltı Edebiyatı, 20. yüzyıl başlarında kapitalist dünya görüşüne karşı ortaya çıkmıştır. Çakmakçı da Yeraltı Edebiyatı’nın ülkemizde yeterince gelişemediği görüşündedir. Çakmakçı’ya göre ülkemizde kapitalizmin etkileri, 1980 sonrasında hissedildiği için ilk Yeraltı Edebiyatı verimleri de 1990’lı yıllardan sonra görülmeye başlanmıştır (Çakmakçı, 2004: 93). Akarsu ise konuya daha farklı bir şekilde yaklaşarak muhalif ve anarşist bir müzik türü olan rock müzik ile Yeraltı Edebiyatı’nın bağlantısına dikkat çeker. Akarsu’ya göre bu iki tür, benzer temalar üzerinden gelişen muhalif akımlar olduğu için ortak özellikler taşımaktadırlar (Akarsu, 2004: 58). Kendisinin de Yeraltı Edebiyatı türünde romanları bulunan Altay Öktem, Yeraltı Edebiyatı’nın genel edebiyat çizgisinin dışında daha anarşist bir çizgide geliştiğine ve edebiyatın moda akımlarının dışında olduğuna vurgu yapar: “Her şeyden önce Yeraltı Edebiyatı hangi ülkede, hangi çağda olursa olsun, “ana akım”ın dışında kalan edebiyatı işaret ediyor. Popüler edebiyatın dışında kalmayı tercih eden, popüler edebiyat jargonuyla konuşmayan ve hayatın ana damarlarından değil, alttan alta akan kılcal damarlarından beslenen bir edebiyat yeraltı edebiyatı” (Öktem, 2005: 3). Ancak Öktem, popüler edebiyat dışında kalan bu yeni akımın edebiyatın tıkandığı anda, bir kurtarıcı gibi algılandığını ve yeraltından yeryüzüne çıkarıldığını ve böylece de popülerleştirildiğini belirtir (Öktem, 2005: 3). Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı kavramı, Ayrıntı Yayınları’nın “Yeraltı Edebiyatı” adlı bir diziyle bu türün dünya edebiyatındaki belli başlı eserlerini dilimize kazandırmasıyla hız kazanmıştır. Bunun yanı sıra Stüdyo İmge Yayınları ile Çiviyazıları Yayınevi’nin de Irvine Welsh, Rushkoff ve Marquis de Sade’ın eserlerini dilimize kazandırmalarıyla ülkemizde Yeraltı Edebiyatı’na yönelik bir okur ilgisinin başladığı görülmüştür. Öktem, ülkemizde yazarların da bu alandaki boşluğu fark etmeleriyle ve eserler vermeleriyle bu alanın ortaya çıktığını belirtmiştir (Öktem, 2005: 3). Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı’nın henüz “oluşmakta” olan bir edebiyat olması, kavramın sınırlarının ve içeriğinin henüz net olarak belirlenmesine engel olmaktadır. Zaman geçtikçe kavramın belirgin nitelikleri ortaya çıkacak ve hangi eserlerin ve yazarların Yeraltı Edebiyatı kavramı altında değerlendirilmesi gerektiği belirginlik kazanacaktır (Öktem, 2005: 7). Ülkemizde Yeraltı Edebiyatı’nın etkisi öncelikle romanda değil, şiirde kendini hissettirmiştir. Bu açıdan Ece Ayhan’ın başlattığı “kara şiir” anlayışının Yeraltı Edebiyatı’nın ilk basamağı olduğu görülür. 1980 sonrasında Türkiye’nin içinde bulunduğu siyasal ve sosyal karmaşa nedeniyle Yeraltı Edebiyatı daha çok gelişme imkânı bulmuş ve ana dinamiklerini oluşturmuştur. Bu şiirin en temel özelliği, uzlaşmazlık ve ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)
ZfWT Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks muhalefettir. “İçinde yaşanılan toplumun hiçbir noktasıyla uyum ve uzlaşım söz konusu değildir. Değillemeden (negation) başlayan ve nihilizme uzanan bir reddediş ortamı egemendir. Marjinallik, bir değer olarak görülmenin öncesinde, bir gerçeklik olarak algılanmaktadır ve bu oluşumun tüm bedeli sisteme çıkarılmaktadır. Bununla birlikte o marjinallik önerisi bile özen gösterilmesi ve korunması gereken bir olgu olarak sunulmaktadır” (Kahraman, 2004: 177). Günümüzde Yeraltı Edebiyatı’nın daha çok fanzinler aracılığıyla gelişme gösterdiği bilinmektedir. Toplumsal dinamiklere karşı çıkışın sembolü durumunda olan fanzinler, çoğu kez isimsiz olarak yayınlanan ve fotokopi aracılığıyla el altından ilgilenenlere ulaştırılan yayınların genel adıdır. Türkiye’deki fanzin kültürü üzerine bir çalışma yapmış olan Altay Öktem, fanzinlerin popüler kültür karşıtı ürünler olduğunun altını çizer: “Kapitalizmin giderek yalnızlığa sürüklediği bireylerin seslerini duyurabilmek, daha önemlisi, bu sesleri paylaşabilmek için oluşturdukları başkaldırı yöntemi de diyebiliriz fanzin için. Kısacası popüler kültür ürünlerinin tam karşıtıdır fanzinler. Geleneksel aile yapısıyla, eğitim sistemiyle, apolitikleştirme çabalarıyla, devletin resmi ve gayri resmi güçleriyle dar bir alana sıkıştırılarak tüm çıkış noktaları kapatılan, bir anlamda da kendi içinde boğulmaya terk edilen gençler, fanzin çıkartarak hayata ve hayatını baskı altına alan kurumlara duyduğu tepkiyi öfkeye dönüştürüyor” (Öktem, 2006: 12). 2. Hakan Günday’ın Roman Kahramanlarında Yeraltı Edebiyatı’nın İzleri 2.1. Yaşamla Uyuşamama/Varlığını Anlamlandıramama Hakan Günday romanlarında, ana karakterlerin temel sorununun yaşam içerisinde kendilerini anlamlandıramama, yaşamla uyuşamama ve yaşam karşısında anarşist bir tavır alma olduğu görülmektedir. Kahramanların bu durumdan muzdarip oldukları, “normal, gündelik” birer insan olamadıkları için mutsuzluklarını benimsedikleri anlaşılır. Kahramanların bir çoğu kendini doğuştan “anormal” olarak tanımlar ve “sıradan” birer insan olmak için çabaladıklarını ancak bunu başaramadıklarını dile getirir. Yazarın ilk romanı olan ve 2000 yılında yayımlanan “Kinyas ve Kayra”, Latince bir deyiş olan “Omnes Vulnerant Ultima Necat” ile başlar. “Hepsi yaralar, sonuncusu öldürür” ya da “Her geçen dakika yaralar, sonuncusu öldürür” anlamına gelen bu söz, insanın yaşam boyunca her dakika yara aldığını, giderek artan yaralarıyla can çekişerek yaşamaya çalıştığını ve son dakika olan ölümle de hayatının sona erdiğini anlatmak için kullanılmaktadır. “Kinyas ve Kayra” romanı, Kinyas ve Kayra adlı takma adlarla yaşayan ve anarşist birer ruha sahip olan iki gencin yaşamlarından bir kesiti anlatır. Ölümü yüceltmiş olan bu iki kahraman, ölüm günleri gelene kadar günlerini tüketmek üzere dünyanın çeşitli kıtalarına yolculuk eden ve yasa dışı işlerle uğraşarak para kazanan iki arkadaştır. “Sıradan” bir insan için dünya üzerinde değerli olan olguların, kavramların, durumların onlar için anlamsız olduğu görülür. Her iki 95 ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)
Page 1 and 2: ZfWT Zeitschrift für die Welt der
Page 5: ZfWT Zeitschrift für die Welt der
Page 25: ZfWT Zeitschrift für die Welt der

Türkiye'de Yeraltı Edebiyatı ve Hakan Günday'ın Romanlarında ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?