Türkiye'de Bağımsız Muhasebe Denetim Sistemi - Siyasal Bilgiler ...

TÜRKİYE'DE BAÖIMSIZ MUHASEBE DENEnM SISlEMt 33
yönetirnde görüş aynlıklan ve zümre menfaatleri arasında çabşmalara yol açarak örgütün
hizmeti görmesini aksatabilir.
c. Ba~lmslZ muhasebe denetçileri arasında. yeminli-yeminsiz v.b. gibi bir aynma
gidilmemelidir. Muhasebe denetçisi muhasebe denetçisidir; bunlar arasında kıdem ve
yetene~e göre belirlenen yetki ve sorumluluk denecelemesine elbette gerek vardır; ancak
aynm meslek içinde kompartmanlar yaratmamalıdır. .
Mesle~e yeni girecekler için bir namzetlik-tecrübe- dönemi ve yetişme dönemi
zorunludur. Bu tür elemanlar henüz mesle~in tam anlamıyla elemanı olmadıklarından.
kendileri meslek mensubu olmaya aday görevliler olarak kabul edilmelidir.
d. Ba~ımsız muhasebe denetçili~i belli tahsil. sınav. staj ve teorik ve pratik
yardımcılık koşullarına ha~lanmalı. mesle~e tam giriş belli bir beceri ve ahlaki durum
deneyinden sonra tanınmalıdır.
e. Görevalanları, yetki ve sorumlulukları kuruluş statülerinde belirtilmeli, genel
düzenlemeler dışında. resmi makamlardan emir ya da direktif almamalı, mesleki dürüstlüJc
meslek kuruluşlarınca ve ayrıca da genel hükümlere göre yargı organlarıRea
denetlenmelidir .
f. Ba~ımsız muhasebe denetçisi. hile ve ihmalinden ve mesle~in gereklerini yerine
getirmemekten hukuki ve cezai sorumlulu~a tabi bulunmalıdır.
II. Türkiye'de Balımsız Dış Denetim Sistemi
A. Balımsız Denetimin Gelişmesi
ı. Sayıştay
Ülkemizde muhasebe denetiminin kamu idare ve müesseselerinde başladılı
söylenebilir. Devlet hesaplarını denetlernek üzere 1862 yılında Divanı Muhasehat.
Devlet örgütilnün denetlenmesi için 1879 yılında Heyet-i Teftişiye-i Maliye lO
kurul muştur.
Cumhuriyet kurulduktan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin Devlet gelir ve
giderlerinin denetimi esasları anayasalarla düzenlenmiş. bu denetime esas olacak
çalışmaları yapmak üzere kurulan Divanı Muhasebat sonradan Sayıştayadıyla anılmışbr.
Kuruluşun yapısı ve çalışma esasları halen 832 sayılı Kanun ile düzenlenmiş
bulunmaktadır.
Yukarıda Sayıştay'ın kamu hesapları üzerinde yaptl~1 denetimin bir ba~lmslZ
muhasebe denetimi sayılabilece~i belirtilmişti. Bu husus tartışılabilir; ancak Sayıştay'ın
kesin hesap raporunun bir muhasebe denetim raporu oldu~u kanısında bulundu~umu
9Hasan Baş, "Sayıştay Denetımının Etkinlik ve Verlmllll~I", Maliye ve Gümrük
Bakanhgı. a.g.e. sf.113.
10Cihat Çetinkaya, "Denetım Kavramları ve ıç-Dış Denetım Tanımı" Maliye ve
Gümrilk Bakanhgı, a.g.e., sf. 21