Türkiye'de BaÄımsız Muhasebe Denetim Sistemi - Siyasal Bilgiler ...
Türkiye'de BaÄımsız Muhasebe Denetim Sistemi - Siyasal Bilgiler ...
Türkiye'de BaÄımsız Muhasebe Denetim Sistemi - Siyasal Bilgiler ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
22 SADıK BAKLAcıaCLV<br />
atfedilen denetim fonksiyonunu yukanda sayılan deyimler kapsamında düşünmek hususu<br />
tartışılabilir. .<br />
Ülkemizde denetim kavramının çok anlamda kullanılması yanında, denetim hizmeti<br />
görenlerin ünvanıarında ve görevalanlarında d" büyük bir çeşitlilik vardır. Bunlardan<br />
hemen akla gelenler şunlardır: Müfettiş, kontrolör, kontrol memuru, hesap uzmanı,<br />
bankalar yeminli murakıbı, denetçi, yoklama mı~muru, v.b.<strong>Denetim</strong> deyiminin geregi<br />
gibi açıklanabilmesi için bu deyimler üzerinde de kısaca durmakta yarar görmekteyim.<br />
Revizyon-revision- (kyimi Fransızca kök(~n1iolup, gözden geçirme, dogru olup<br />
olmadıgını, iyi işle~ip işlemedigini inceleme,koııtrol etme anlamına gelmektedir.<br />
Kontrol-controle-deyimi, Fransızca olup; İngilizce checking, supervision.<br />
inspection; Osmanlıca muralcabe sözcüklerine brşı gelmekte, bir işin dogru ve düzenli<br />
olarak yapılıp yapılmadıgını inceleme ve ara:itırma, bir şeyin gerçege veya aslına<br />
uygunıuguna bakma, gözden geçirme, yoklama, araştırma anlamlarını taşımaktadır.<br />
Murakabe sözcügü Osmanhca bir deyim olup kontrol etme, denetleme. bakıp<br />
gözetme, gözaltında bulundurma anlamına gelmektedir. İngilizce karşıtları, control,<br />
supervision, inspection; Fransızca karşılıkları ise sıırveillance, controle'dür. Deyim<br />
bugünkü dilimizdeki denetim sözcügü ile eşanlanılı olarak kabul edilebilir. .<br />
Teftiş deyimi, Latince "Inspecere" sözcü.~ürıden gelme, Fransızca ve İngilizce<br />
inspection sözcügünün Osmanlıcası olup işkı:in ilgililerce iyi ve dogru yiirütülüp<br />
yürütülmedigini inceleme, araştırma ve degerlendirme anlamına gelmektedir. Işletmelerde<br />
mal tesellümiinde yapılan kontroller de "insp'~.ction" deyimiyle ifade edilmektedir.<br />
Bugünkü dilimizde tefti~ deyimi esas olarakıesmi örgütlerin faaliyet ve hesapları<br />
üzerinde yapılan inceleme ve degerlendirmeleri kapsayan denetim işlemleri hakkında<br />
kullanılmaktadır. Türk Hukuk Lügatında "tefti:, ve mürakabe, gerek devlet daire ve<br />
teşkilatının ve gerek husıısi hukuk hükümlerinı~ göre kurulmuş müesseselerin amme<br />
menfaatı noktasından kanun, nizamname ve st3.tülerine göre-çalışıp çalışmadıklarının<br />
tetkik edilmesi" olarak tanımlanmıştır.<br />
Tahkikat, tahkik deyiminin çoguludur, tahkik sözcügü bir ifade, olay veya kaydın<br />
dogru olup olmadıgını araştırma ve meydana çıkınna anlamına gelmektedir. İngilizcede<br />
ascertaining, investigating, verifying; Fransızcada action d'enqueter, de verifier, de<br />
rechereher la veri te kelime ve deyimleriyle ifadı~ edilmektedir. Teftiş işlemlerinde<br />
gerektiginde tahkikat yoluna gidilir.<br />
Gözetim-nezaret-, bir teşebbüs, işletme ve kuruluşun faaliyetini dış gözlemlerle,<br />
alınan sistematik ve sistematik olmayan rapor Vı~bilgilerle izleyerek gözetilen birimin<br />
çalışmalarının izlenmesi faaliyetidir. Deyimin İngilizce ve Fransızca karşıtı<br />
"surveillance"ıır.<br />
Yoklama deyimi de denetim deyiminin bir alt türü olup Vergi Usul Kanununun.<br />
127'nci maddesine dayanılarak şu şekilde tanımlanabilir: "yoklama, araştırma konusuyla<br />
ilgili maddi olayları, kayıtlan ve mevzuları araştırmak ve tesbit etmektir".<br />
Vergi incelemesi de bir denetim türü olup Vergi UsuJ Kanunu'nun 134 ve 137 nci<br />
maddelerine dayanılarak şu şekilde tanımlanabilir. "Vergi incelemesi, ödenmesi gereken
Change language