bingöl depreminde meydana gelen yapısal hasarların irdelenmesi

Betonarme Taşıyıcı Sistemli Binalar
Genel Çerçeve
Ülkemizdeki tüm kentsel yerleşmelerde tanık olunan hızlı ve düzensiz yapılaşma olgusu son 10 yılda Bingöl’de de
kendini göstermiş bulunmaktadır. Kat yüksekliği fazla olmayan ancak hemen tümü betonarme kolon-kirişli taşıyıcı
sisteme sahip olan yüzlerce bina bloğu inşa edilmiştir. 1 Mayıs 2003 depreminin bu binaların bir kısmında yapısal hasar
gösterdiği gözlenmiş olmakla birlikte büyük kesiminde de yapı davranışı düzgün olmuş ve deprem hasarsız atlatılmıştır.
Öte yandan, 1971 Bingöl Depremi’nden sonra o dönemlerdeki sınırlı teknik koşullarda epeyce bir betonarme taşıyıcı
sistemli afet konutu inşa edilmiş olduğu hatırlanmalıdır. Bu konutların küçük bir kısmında çeşitli hasarlar gözlenmiş
olmakla birlikte Şekil 7’da görüldüğü gibi bunların çoğunun yapısal davranışı da yeterli olmuştur.
Şekil 7. 1971 Bingöl Depremi Sonrası İnşa Edilmiş Bir Afet Konutu
Kent merkezindeki ve çevredeki toplam betonarme taşıyıcı sistemli binaların büyük bir çoğunluğun bu depremi hasarsız
atlattığı memnuniyetle izlenmiştir. Ancak, ağır hasara uğrayan ve can kaybına yol açan binalarda rastlanmış olan
hasarlar ülkemizdeki betonarme projelendirme yapım düzensizliğinin tipik örneklerini acıklı biçimde yeniden
sergilemiştir. Ağır hasarlı bu binaların bir bölümü de hem mühendislik hizmetleri almış olduğu ve hem de inşaat
işlerinin resmi yolla daha özenli yürütülmüş olduğu varsayılan kamu binalarıdır. Bu çeşit binalarda ortaya çıkan ve can
kaybına da yol açabilen ağır hasarla elbette çok daha düşündürücü nitelik taşımaktadır.
İl merkezindeki Betonarme Binalar
Bingöl merkezde meydana gelen betonarme yapı hasarları kamuya ait hastane ve okul binaları ile özel kesim binaları
olarak ele alınabilir. Her iki kesim binalarındaki hasarların büyük bir bölümü aşikar fiziksel tasarım hataları,
projelendirme kusurları ile yapım yetersizliğinden kaynaklanmıştır. Betonarmede rastlanabilecek yirmiyi aşkın kusura
karşın ancak sadece birkaç kusur ve hatanın mevcudiyeti tam yada kısmi göçmeye yol açmamaktadır (Karaesmen,
2003). Ancak bu depremde betonarme taşıyıcı sistemli özel binalarda bu çeşitlilik içerisinde meydana gelen ciddi
hasarların büyük bir bölümünü oluşturan ana kusur, hata ve yapım yetersizlikleri şöyle özetlenebilir (Karaşin, 2003).
393