Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3. Eğitimde Edebiyat Semineri, Aralık 2011<br />
Dil duyarlığı ve öykünme<br />
Prof. Dr. Sedat Sever<br />
Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve<br />
Araştırma Merkezi (ÇOGEM) Başkanı Prof. Dr. Sedat Sever,<br />
çocuğun birey olma yolundaki duyarlılık eğitiminde<br />
edebiyatın önemine değiniyor.<br />
Duyu algılarını uyarmadan, düşünceyi<br />
beslemeden birey yetişmez. Çağdaş toplumun<br />
etkin düşünen duyarlı insanı yetişmez.<br />
Yetişmezse ne olur Duyarlık güdükleşir.<br />
Duyarlık güdükleşirse ne olur <br />
Düşünce tortulanırsa, düşünce damarları<br />
gittikçe yosun tutmaya başlarsa ne<br />
olur O toplum, çağdaş demokratik toplumun<br />
gereksinim duyduğu nitelikli, düşünen,<br />
duyarlı insanı yetiştiremediği için,<br />
toplumsal yaşamda iletişimle çözülmesi<br />
gereken sorunların yerini, hoyratça ilişkiler<br />
almaya başlar.<br />
Sevgi yeter mi<br />
Hep Cahit Külebi’nin şu dizeleri gelir, belleğime<br />
düşer: “Bir nazlı kuşa benzer<br />
çocuk dediğin. / Ev ister, ekmek ister,<br />
öpülüp okşanmak ister.” Çocuğun temel<br />
gereksinmesi, sevgidir. Ben de diyorum<br />
ki, sevgi yetmez ! Sevgi, temel<br />
bir gereksinme. Siz gelin, doğduğu andan<br />
başlayarak onun bir başka gereksinmesine<br />
öncelik tanıyın; uyaran olun.<br />
Çünkü sevgi, duyu algılarını uyarıyor.<br />
Çocuk, duyu algılarını uyaranlarla eğer<br />
erken dönemden başlayarak buluşamazsa,<br />
bu kez ortamı gittikçe çoraklaşıyor.<br />
Erken dönemde çocuğun görme<br />
duyusunun devindirilmesi, temel öncelik<br />
olarak karşımıza çıkıyor. Ona, duyularına<br />
dokunacak, harekete geçirecek<br />
yeni sözcükler verilmeli. Sözcük dağarcığının<br />
gelişmesi öğretimle değil, gerekirse<br />
çocukların yeni sözcüklerle buluşması<br />
sayesinde gerçekleşir. Çocuk,<br />
öykünür. Okulöncesi dönemde öykünme<br />
çok başat bir öğrenme yoludur. Yeter ki,<br />
siz onun yaşam alanına, öykünebileceği<br />
sanatçıların hazırladığı kitapları katın.<br />
Okurken yaratıcı olmayı deneyimlesin.<br />
Okurken, yanınıza alıp saçını okşarken,<br />
sevgi gereksinmesini yanıtladığınız çocuğa<br />
kitaptaki karakterleri canlandırın.<br />
Çocuğun ilgisini çekin.<br />
Türkçe, yapı ve anlatım olanaklarıyla özgün<br />
düşünceler oluşturma, özgün bağdaştırmalarla,<br />
derin ve etkili duygular<br />
uyandırma gücü olan bir dil. Türkçe bizim<br />
ses bayrağımız. Ama siz onu sürekli<br />
yüzüne tükürürseniz, dil sevgisi, dil duyarlılığı,<br />
dil bilinci bellekte, yürekte doğallıkla<br />
oluşmazsa, çocuk o zaman kendi<br />
dilinin olanaklarıyla kurgulanmış yapıtları<br />
okuma gereksinmesi de duymaz.<br />
Çocuğu, ona duyma ve düşünme sorumluluğu<br />
veren sanatçılar tarafından, yaşam<br />
ve insan gerçekliğini alımlaması için<br />
Türkçe’nin olanaklarıyla kurgulanmış metinlerle<br />
buluşturursanız, bilin ki, düşünen,<br />
duyarlı insan olmanın da artık çatısı örülmeye<br />
başlar. Siz çocuğa, özerkliğini tanıyabileceği,<br />
özerkliğini geliştirebileceği,<br />
özgüvenini örebileceği eğitim ortamları<br />
hazırladığınız oranda, çocuk da özerk<br />
benlik duygusu gelişmiş, düşünen, duyarlı<br />
bir insan olacaktır. :<br />
40
Change language