Ä°slam Hukuku ve Medeni Hukuk'ta Yetkisiz Temsil ... - Portal
Ä°slam Hukuku ve Medeni Hukuk'ta Yetkisiz Temsil ... - Portal
Ä°slam Hukuku ve Medeni Hukuk'ta Yetkisiz Temsil ... - Portal
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
288<br />
Dr. Erdoğan SARITEPE<br />
____________________________________________________________________________<br />
a. Satım Akdi<br />
Ġslâm <strong>Hukuku</strong> esas itibariyle sahibi tarafından <strong>ve</strong> kendisine yetki <strong>ve</strong>rilmeyen<br />
kiĢinin, bir baĢka kiĢiyi salâhiyetsiz olarak temsil etmesini borç<br />
kaynağı saymadığı gibi, 143 böyle bir tasarrufu da uygun görmez. 144 Buna<br />
rağmen bu Ģekilde ortaya çıkan tasarrufların (fuzûlînin tasarruflarının) hükmünün<br />
ne olacağı Ġslâm hukukçuları arasında tartıĢılmıĢtır. Ġki farklı Ģekilde<br />
tezahür eden bu görüĢleri iki Ģekilde özetlemek mümkündür:<br />
Birinci görüĢe göre yetkisiz temsil edenin tasarrufları, temsil edilenin<br />
icâzetine, daha hukukî bir ifade ile ilgili tarafından sonradan <strong>ve</strong>rilecek izne,<br />
gü<strong>ve</strong>nilerek yapılmaktadır. Hâlbuki temsil edilen icâzet <strong>ve</strong>rip <strong>ve</strong>rmemekte<br />
hürdür (muhayyer). Dilerse icâzet <strong>ve</strong>rir; yapılan tasarruf akdin yapıldığı<br />
andan itibaren geçerli olur <strong>ve</strong> hükümlerini doğurur. Dilerse reddeder (icâzet<br />
<strong>ve</strong>rmez), akit yine yapıldığı andan itibaren hükümsüz olur. Bu görüĢ, Hanefî,<br />
Mâlikî <strong>ve</strong> Zeydî hukukçuları tarafından benimsenmiĢtir. 145<br />
Ġkinci görüĢe göre ise, yetkisiz temsil edenin yapmıĢ olduğu tasarruflar<br />
esasen bâtıl olup baĢlangıçtan itibaren herhangi bir hüküm doğurmamaktadır.<br />
Bu görüĢü benimseyenler ise ġâfiî, Hanbelî <strong>ve</strong> Zâhirî ekolüne mensup<br />
olan hukukçulardır. 146<br />
b. Alım Akdi<br />
<strong>Yetkisiz</strong> temsil edenin satıĢında olduğu gibi satın almasında (Ģırâ) da<br />
fukaha arasında görüĢ birliği yoktur.<br />
Hanefî hukukçular eda ehliyetine sahip olması halinde fuzûlînin satı-<br />
Ģının mevkûf olduğunu kabul ederken, satın almasının, kendisi için satın<br />
alınanın icâzetine ihtiyaç olmaksızın doğrudan yetkisiz temsil eden adına<br />
geçerli olacağını kabul ederler. <strong>Yetkisiz</strong> temsil eden, bulunduğu mecliste<br />
aldığı Ģeyi baĢkası adına aldığını açıklar ise, kendisi için satın alınan Ģahsın<br />
icâzetine kadar mevkûf olur. Adına satın alınan icâzet <strong>ve</strong>rirse akit geçerli,<br />
<strong>ve</strong>rmezse geçersiz olur. Ancak, yetkisiz temsil eden ehliyetsiz (çocuk <strong>ve</strong>ya<br />
mahcûr vb) olursa yaptığı tasarruflar <strong>ve</strong>lisinin icâzetine bağlı olarak mevkûf<br />
olur. 147<br />
143 Joseph Schacht, İslâm <strong>Hukuku</strong>na Giriş, Ankara Üni<strong>ve</strong>rsitesi Basımevi, (Çev: Mehmet<br />
Dağ, Abdülkadir ġener), Ankara 1986, s. 165.<br />
144 Mecelle, m. 96.<br />
145 el-Kâsânî, V/135 vd.; el-Merğînânî, III/68; el-Mevsılî, 193; Bâbertî, V/309; Ġbnu’l-<br />
Humâm, V/309 vd.; Ġbn Abidin, IV/187; el-Ankaravî, I/259; Ebû Zehra, el-Mülkiyye, s.<br />
356-357; el-Meydânî, II/18; el-Hafîf, s. 290.<br />
146 eĢ-ġafiî, III/13; er-Rafiî, IX/121-122; en-Ne<strong>ve</strong>vî, IX/359; eĢ-ġirâzî, I/262; Köksal, s. 289.<br />
147 el- Kâsânî, V/150-151; Ġbnu’l-Humâm, V/312; es-Senhûrî, IV/189-190; el-Hakîm, s. 135-<br />
136; el-Mevsûatu’l-Fıkhıyye, IX121- XXXII/172.
Change language