Gökyüzünün Altındaki En Güzel Yeryüzü

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
“Gökyüzünün Alt›ndaki
En Güzel Yeryüzü”
Ayd›n’›n Sahip Oldu¤u Tarihi ve
Kültürel Birikimi Yans›tan
Ören Yerleri
Ayd›n sahip oldu¤u gün yüzüne ç›kar›lm›fl antik
kentlerin say›s› ve buralardan ç›kar›lan antik
eserler bak›m›ndan ülkemizin en zengin kentlerinden
biridir. Alabanda, Alinda, Aphrodisias,
Didyma, Magnesia, Miletos, Nysa, Priene, Tralleis
önemli antik kentlerimizdendir. Bu antik
kentlerimizden k›saca bahsedecek olursak:
Didyma antik kenti Didim ilçesinde Miletos'un
18 km. güneyindedir. Biliciler (kahinler) kenti
olarak ünlenen Miletos'tan gelen, mermer döfleli,
iki yan›nda yatan aslan ve oturan adam
heykelleri bulunan kutsal yola ba¤lanan Didyma,
antik ça¤larda bir kehanet merkeziydi. Günümüzde
denize 4 km. uzakl›kta olan kentin,
büyük gemilerin bile yanaflabildi¤i 'Panormos'
adl› liman› bulunuyordu. "‹kizler" ya da "ikiz tepeler"
anlam›na gelen Didyma isminin, bölgede
tap›naklar› bulunan, iki kardefl Apolion ve Artemis'e
atfen söylendi¤i düflünülmektedir.
Alabanda, Çine’nin Do¤anyurt (Araphisar) köyünde,
Karya kentlerinden biridir. Kentin ismi
Karya dilinde Ala (at) ve banda (yar›fl) kelimelerinden
gelmektedir. Alabanda' da, iki mabet,
çift diazamal› tiyatro, bouleuterion (kent meclisi),
flehir kap›s› ve sur bulunmaktad›r. Helenistik
ve Roma dönemlerinden kalma kuleli sur,
tiyatro, senato, halk meclisi binas›, Apollon tap›na¤›,
agora ve an›t mezarlar görülebilecek
kal›nt›lardand›r. Ayr›ca güney yönündeki kemer
deresi üzerinde Roma yap›s› bir su kemeri uzan›r.
Kaz›larda bulunan tafl›nabilir eserler ‹stanbul
ve ‹zmir Arkeoloji müzelerindedir.
Aphrodisias, Karacasu ilçesinin Geyre Beldesi
yak›n›nda bulunmaktad›r. ‹lk yerleflmenin M.Ö.
4000 y›llar›nda Kalkolitik ça¤larda bafllad›¤›
tespit edilmifltir. Kesin bilgiler M.Ö. ll. yy.a aittir.
Kentin yak›n›nda Babada¤'›n eteklerinde
bulunan ocaklardan sa¤lad›klar› de¤erli

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
mermerlerden ola¤anüstü güzellikte heykeller
ve yap› elemanlar› üreten ve imparatorlu¤un
her yan›na ihraç eden Aphrodisiasl› ustalar,
"Aphrodisias stili" olarak bilinen "manierist"
sanat okulunu kurmufllard›r. Befl yüzy›l kadar
süren yo¤un iskan ve geleneksel Roma yaflant›s›
boyunca, göz kamaflt›ran güzellikte yap›larla
dolu bir kent ortaya ç›kt›. Bizans Dönemi'nde
dinsel ve siyasal nedenlerden olumsuz etkilenen
Aprodisias, giderek eski parlak dönemlerini
geride b›rakm›flt›r. Yang›nlar, yer sars›nt›lar›,
Sasani ve Arap ak›nlar›yla harap oldu ve zamanla
terk edildi.
Magnesia, Germencik ilçesi, Ortaklar beldesi
yak›n›nda bulunmaktad›r. Antik kaynaklara göre
Tesalya'dan gelen, "Magnetler" olarak adland›r›lan
bir kavim taraf›ndan kurulmufltur.
Salg›n hastal›klar ve Perslere karfl› daha emin
bir kent kurma zorunda kalmalar› nedeniyle
Magnetler, ‹.Ö.400 y›llar›nda kenti Gümüflçay'›n
yan›nda yeniden kurmufllard›r. Artemis Leukophryene
tap›na¤› Arkaik Dönem'e ait olan Artemis
tap›na¤›n›n kal›nt›lar› üzerine K›sa kenar›nda
8, uzun kenar›nda 15 sütunla ‹on düzeninde
bir yap›d›r.
Miletos, Didyma'ya 24 km.lik bir kutsal yolla
ba¤lanmaktad›r. Antik dönemde dört ayr› liman›yla
da ‹onya'n›n en önemli liman flehirlerinden
biriydi. M.Ö. 7. yy.dan itibaren Ege'nin önde
gelen ticaret, kültür, sanat ve bilim merkezi olmufltur.
Felsefe tarihinin büyük filozoflar› Thales,
Anaximandros, Anam›nenes, tarihçi Hekataios,
Ayasofya'n›n mimarlar›ndan ‹sidoros Miletos'
ta yetiflmifllerdir. Yerleflim, Türklerin
Anadolu'ya egemen oluflundan sonra Balata
yerleflmeleri ile 18. yy.a kadar devam etmifltir.
Balat liman›, Anadolu ve Asya'dan gelen mallar›n
ihraç edildi¤i önemli bir ticaret liman›yd›.
Nysa antik kenti, Su1tanhisar ilçesinin kuzeyindeki
Ayd›n da¤lar›n›n yamaçlar›nda yer al›r. M.Ö.
3. yy.›n ilk yar›s›nda kurulmufltur. Bir bo¤az›n iki
yakas›na kurulmufl iki flehir görünümündeki
kenti, üç köprü birbirine ba¤lamaktad›r.
‹darecinin Sesi - Temmuz-A¤ustos 2010 - Say›:140 103

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
fiehri ikiye bölen dere yata¤›n›n bat›s›nda
gymnasium ve stadium, kuzeyinde Bizans yap›
kal›nt›s› ve kütüphane, kuzeydo¤usunda ise
sahne binas›n›n kabartmal› podyum frizleri ile
ayr› bir öneme sahip olan yaklafl›k 10.000 kiflilik
tiyatro bulunmaktad›r. Sel yata¤›n›n do¤usunda
agora, meclis binas› ve Roma hamamlar›
yer al›r. fiehrin nekropolü bat›da antik kentin
kutsal alan› olan Akl›araka (Salavatl›) yolu üzerinde
bulunmaktad›r.
Priene, Söke-Güllübahçe kasabas›n›n yak›n›nda,
Samson Da¤› yamac›nda güneye bakan do-
¤al bir platform ve çevresine kurulmufl, antik
kentlerin en önemlilerinden biridir. Priene
kenti günümüzdeki yerinde, M.Ö. 350'de kurulmufl
olup, sa¤lam bir kent duvar› ile çevrilmifltir.
Günümüzde de surlar›n baz› kesimlerinde
rustik duvar iflçili¤inin güzelli¤i dikkat çekicidir.
Usta Mimar Miletoslu Hippodamos'un ›zgara
plan› ile yamaca oturtulan kent, yöreye ait
gri-mavi mermerden infla edilen yap›lar›yla,
dört set olarak infla edilmifltir. Menderes ›rma-
¤›n›n tafl›d›¤› mil birikimleri Priene'yi denizden
uzaklaflt›rm›fl ve Roma Dönemi'nin sonlar›na
do¤ru kent önemini yitirmifltir. Ancak, Bizans
Dönemi'nde önemli bir piskoposluk merkezi olmufltur.
13. yy.da tümüyle terk edilen kentin,
kale duvarlar›yla çevrelenmifl üç büyük girifl
kap›s› bulunmaktad›r.
Tralleis, Ayd›n il merkezine 1 km. uzakl›ktad›r.
Argoslular ve Tralleisliler'ce kurulmufltur.
M.Ö. 334'te ‹skender taraf›ndan al›nmas›ndan
sonra, Hellenistik krall›klar aras›nda s›k s›k el
de¤ifltirmifltir.
Bergama krall›k ça¤›nda ise yontuculukta zirveye
ulaflm›fl. Bergama Zeus suna¤›nda çal›flt›klar›
bilinen Apollonios ve Tauriskos isimli iki
büyük yontu ustas›n› yetifltirmifltir. Roma Dönemi'ne
ait bir hamam, agora, tiyatro, stadium
kentin di¤er yap›lar›ndand›r. Tralleis, ilkça¤da
üretti¤i deriler ve k›rm›z› renkli çanak çömlek
"terra sigillatalar" ile ünlüydü. Ayasofya'y› infla
eden mimar Anthemios Tralleislidir.
104 ‹darecinin Sesi - Temmuz-A¤ustos 2010 - Say›:140

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
Ayd›n Yöresine Yerleflen
Türklerin Ortaya Koyduklar›
Mimari Eserler
Ayd›n’da antik dönem ve Bizans Döneminden
kalan eserlerin yan› s›ra Türklerin Anadolu’ya
geliflinden sonrada birçok eser infla edilmifltir.
Bunlardan birisi Didim ilçesinde bulunan Miletos
kal›nt›lar› yan›ndaki ‹lyas Bey Külliyesi’dir.
(1403-1404) y›llar›nda Menteflo¤ullar›ndan ‹lyas
Bey taraf›ndan yapt›r›lm›flt›r. Mimari özellikleri,
süslemeleri ve zengin yap› gereçleriyle
orijinal olarak günümüze de¤in gelebilmifl ender
ve görkemli bir eserdir. Eyvan gibi büyük
bir kemerle çevrilmifl üç bölümlü süslemeli
portal, mermer flebekeler, renkli kakma tafllar
ve mermer kaplamalar, Beylikler Dönemi’nin
özelliklerini yans›t›r. K›ble duvar›ndaki geometrik
motiflerle süslü mermer mihrap, erken
dönem Türk tafl süsleme sanat›n›n güzel ve
an›tsal örne¤idir.
Ayd›n il merkezinde, Köprülü Mahallesi’ndeki
Üveys Pafla Camisi ise M›s›r Beylerbeyi Üveys
Pafla taraf›ndan 1568 y›l›nda yapt›r›lm›flt›r. Kare
planl› olan yap› yüksek kasnak üzerinde bir
kubbe ile örtülüdür. Mermer girifl kap›s› üzerinde
kitabesi bulunmaktad›r.
Ramazan Pafla Camisi Ayd›n il merkezinde, Ramazanpafla
Mahallesi’ndedir. Üveys Pafla'n›n
kardefli Ramazanpafla taraf›ndan 1595 y›l›nda
yapt›r›lm›flt›r. Kare planl›, tek kubbeli, kesme
tafltan yap›lm›flt›r. Yap›n›n ahflap girifl kap›s›
oyma iflleri ile bezenmifltir. Alç› kabartmalar,
renkli cam iflçili¤i ve a¤aç oymac›l›¤› bak›m›ndan
süslemeleri ilgi çekicidir.
Kufladas›'n›n en eski camisi olan Öküz Mehmet
Pafla (Kale) Camisi ve Kervansaray›, 1618 y›l›nda
Sadrazam Öküz Mehmet Pafla taraf›ndan,
kervansaray ve hamamla birlikte infla edilmifltir.
Osmanl› a¤aç iflçili¤i gelene¤inde ve geometrik
geçmelerle tasarlanm›flt›r. Bu geçmeler
gümüfl, sedef ve fildifli kakmalarla bezenmifl,
kubbesi ise kurflunla kaplanm›flt›r. Bugün
otel olarak kullan›lan kervansaray›n kale fleklindeki
yüksek d›fl duvarlar› korsan sald›r›lar›-
na karfl› koymak amac›yla top mazgallar›yla
donat›lm›flt›r.
Ayd›n il merkezinde ‹stasyon meydan›nda bulunan
Bey (Süleyman Çelebi) Camii, klasik Osmanl›
mimarl›¤›n›n özelliklerini yans›t›r. 1683
y›l›nda Süleyman Bey taraf›ndan, kare planl›
olarak kesme tafltan infla ettirilmifltir.
Nasuh Pafla Külliyesi, Ayd›n il merkezinde,
Köprülü Mahallesi’ndedir. "Osmana¤a" da denen
medrese, mescit, “Zincirli Han”da denen
han ve hamamdan oluflan külliye, 1708 y›l›nda
Ayd›nl› Nasuh Pafla taraf›ndan yapt›r›lm›flt›r.
‹darecinin Sesi - Temmuz-A¤ustos 2010 - Say›:140 105

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
Deniz ve Yat Turizmi
Aç›s›ndan Ayd›n’›n
Sahip Oldu¤u ‹mkanlar
sa¤lamaktad›r. Didim’in flirin bir tatil beldesi
olan Akbük, temiz havas› ve deniziyle, yaklafl›k
11 km’lik bir sahil fleridiyle her türlü deniz sporunun
yap›lmas›na da müsaittir. Didim’de 2009
y›l›nda aç›lan 1100 yat kapasitesine sahip olan
yat liman› ilçenin ekonomi ve turizm anlam›nda
geliflimini önemli ölçüde art›racakt›r. 70 bin
m2’lik alana yay›lan marinada güvenlik ve sosyal
imkanlar›n yan› s›ra teknelerin her türlü bak›m-onar›m›
yap›labilmektedir.
Sa¤l›k Turizmi Aç›s›ndan
Kapl›calar
Ayd›n ilinde iklimin uygunlu¤u ve uzun bir turizm
sezonuna imkan sa¤lamas› deniz turizmini
teflvik edici en önemli etkenlerden biridir.
Ayr›ca, May›s-Ekim aylar› aras›nda y›l›n yar›s›nda
deniz suyunun s›cakl›¤›, daIma, yelken, sörf,
su paraflütü ve su kaya¤› vb. su sporlanna uygundur.
Özellikle yak›n çevreden günübirlik veya
hafta sonu kaçamaklar› için ulafl›m rahatl›¤›
da, turistlerin halka aç›k plajlardan yararlanmalar›na
imkan sa¤lamaktad›r. En çok ra¤bet
edilen plajlar; Kufladas›'nda Tusan, Pigale, Kad›nlardenizi,
Güvercinada, Yavansu ve Aslanburnu,
Güzelçaml›, Milipark Plajlar›, Didim'de
Alt›nkum, Tavflanburnu, Gevrek ve Akbük plajlar›d›r.
Kufladas›, marinas› ve harikulade liman› sayesinde
yatlar ve tur gemileri için ideal bir konaklama
ve al›flverifli bölgesidir. Yaklafl›k 350 yat
kapasiteli yat liman› ile turizme kucak açan Kufladas›,
Türkiye'nin ikinci önemli deniz kap›s›-
d›r. Yunan adas› olan Sisam'a bahar ve yaz aylar›nda
yolcu seferleri yap›l›p, k›fl aylar›nda bu
seferler charter olarak devam etmektedir. Limanda
sürekli sefer yapan yolcu motorlar› bulunmaktad›r.
Ayr›ca, Mavi Tur yapan yat ve tekneler
de limanda sizleri masmavi ve serin sularla
buluflturmak için beklemektedir.
Didim’in do¤al güzellikleri aras›nda flüphesiz
Alt›nkum Plaj› bafl› çekiyor. Gerek plaj›, gerek
plaj boyunca uzanan cafeleri, ma¤azalar›, e¤lence
mekanlar›yla gece gündüz canl›l›¤›n hüküm
sürdü¤ü Alt›nkum eflsiz bir tatil imkan›
Germencik ilçesine 9 km uzakl›ktaki Alangüllü
kapl›cas›n›n kükürtlü suyu, romatizma, siyatik,
bel a¤r›lar› ve böbrek tafllar› hastal›klar›na iyi
gelmektedir. Kufladas› ilçesi, Davutlar beldesine
3 km. uzakl›kta bulunan Davutlar termal
kapl›cas›n›n su s›cakl›¤› 23,5 -26°C aras›ndad›r.
Romatizma, stres, damar sertli¤i, siyatik, artroz,
osteoporoji, spendiyaloz, vitiligo, egzama,
saç dökülmesi, cinsel iktidars›zl›k, k›s›rl›k ve
sa¤l›kl› zay›flama için kullan›lmaktad›r.
Dilek Yar›madas› Milli Park›
ve Büyük Menderes Deltas›
Milli Park›
Dilek Yar›madas›-Büyük Menderes Deltas› Milli
Park›, Kufladas› ve Söke ilçeleri s›n›rlan içerisinde
yer al›r. Kufladas› ¬Söke karayolu ile ulafl›lan
milli park Kufladas›'na 28 km., Söke'ye 34
km. uzakl›ktad›r. Samson Da¤›’n›n Ege denizine
do¤ru uzant›s›yla flekillenmifltir. Dilek Yar›-
madas› kumlu, killi, yat›k ve yüksek k›y› flekillerini
içeren plajlar›yla ilgi çekici k›y› özelliklerine
sahiptir. Dilek Yar›madas› Milli Park›’nda tepelere
kadar ç›kmay› düflünüyorsan›z bunu yö-
106 ‹darecinin Sesi - Temmuz-A¤ustos 2010 - Say›:140

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
Büyük Menderes Deltas› Milli Park›'nda ve Çine
vadisi boyunca do¤an›n eflsiz güzelli¤i içinde,
Aphrodisias'tan Baba Da¤›'na do¤ru tarihle iç
içe pek çok do¤al güzelli¤i keflfetmek mümkündür.
Karacasu'da Dandalas Irma¤› boyunca,
Pafla ve Madran yaylalar›nda da do¤a yürüyüflleri
yap›labilir.
Dilek Yar›madas› Milli Park›, Büyük Menderes
Deltas› Milli Park› ile Didim-Akbük aras›nda yap›labilecek
do¤a sporlar›ndan birisi de da¤ bisikletidir.
Bisikletçiler, do¤al stabilize ve az
e¤imli yollar› bulunan alternatifli parkurlar›
kullanabilirler.
reyi bilen bir rehber eflli¤inde denemelisiniz ya
da Kufladas›'ndan jeeplerle düzenlenen "safari
turlar›na" kat›lmal›s›n›z.
Büyük Menderes Deltas› Milli Park›’n›n kuzey
kesiminde Akdeniz bölgesinde ender görülen
bitki türlerine rastlan›lmaktad›r. Özellikle defne
ve kestane bitki kuflaklar› ile Akdeniz maki
floras›n›n bütün bitki türleri Dilek Yar›madas›
Milli Park›’nda en canl› ve sa¤l›kl› örnekleriyle
yer almaktad›r. Kuzey Anadolu ormanl›k yörelerine
özgü Anadolu kestanesi, ülkemizde birkaç
yerde bulunan kartopu bitkisi, Finike ard›-
c›, melez p›rnal meflesi, dall› servi gibi a¤aç
türlerine rastlanmaktad›r.
Ayd›n’da Do¤a Yürüyüflü,
Bisiklet Turizmi
Dilek Yar›madas›'ndan bafllay›p, Karina'da devam
ederek Büyük Menderes ›rma¤› ile Bafa
gölüne kadar uzanan bölgede, do¤a yürüyüflleri
s›ras›nda göl k›y›s›nda mola vererek çevrenin
güzelliklerini ayr› bir aç›dan keflfedebilirsiniz.
Sportif Amaçl› Yap›lan
Olta Bal›kç›l›¤›
Hafif tuzlu bir göl olan Bafa gölünün su bitkileri
aç›s›ndan çok zengin olmas› birçok bal›k türünün
gölde yaflamas›na imkan sa¤lamaktad›r.
Söke’ye 35 km. uzakl›kta Beflparmak da¤lar›
üzerinde, çevresi ormanlarla kapl› flirin bir
manzaras› olan Azap gölünde de sportif bal›k
avc›l›¤› yap›labilir. Samson da¤› etekleri ile
Menderes deltas›n›n ayr›m yerinde, s›cak ve
so¤uk su yataklar› bulunan ve mavinin her tonunu
içinde bar›nd›ran Karina, çok zengin bir
bal›k yata¤›d›r. K›y›larda dalarak, z›pk›nla veya
k›y›dan-tekneden olta ile bal›k avc›l›¤› da yap›lmaktad›r.
Yaban hayat› ve kufl
gözlemcili¤i aç›s›ndan Dilek
Yar›madas› Milli Park› ve
Bafa Gölü
Ayd›n ve çevresindeki ormanl›k alanlar›n çoklu¤u
yaban hayat› do¤rudan etkilemektedir. En
çok görülen kufl türleri; kerkenez, karaçaylak,
mezgeldek, toy, orman çullu¤u ve deniz kartal›d›r.
Su kufllar›ndan elmabafl, sakarmeke,
baklakaz› Ayd›n s›n›rlar› içerisinde en çok mevcut
olanlar›d›r. Vahfli hayvanlar olarak:; ay›,
‹darecinin Sesi - Temmuz-A¤ustos 2010 - Say›:140 107

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
yaban domuzu, çakal, vaflak, kurt, tilki, yaban
kedisi ve s›rtlan mevcuttur. Kemirgenlerden
gelincik, tavflan, su samuru, a¤aç sansar› ve ot
oburlardan yaban keçisi, alageyik ve karaca
yörenin yaban hayvanlar›n› oluflturmaktad›r.
Büyük Menderes Deltas› Milli Park›nda yaban
öküzü, yaban domuzu, vaflak, tilki, sansar, çakal,
kurt, yabanileflmifl at ve tavflan gibi memeliler
ile nesli azalan kartal, flahin, akbaba gibi
y›rt›c› kufl türleri bulunur. Milli park, art›k nesli
tükenmifl Anadolu Pars›n›n (panthera pardus
tulliana) bat›da yaflad›¤› son noktad›r. Korumaya
al›nan Akdeniz foku (monachus monachus)
ile deniz kaplumba¤alar› çok say›da
sürüngen, memeli hayvan, kufl ve bal›k türleri
milli park›n k›y›lar›nda yaflama ve üreme imkan›
bulmufltur.
Büyük Menderes deltas› zengin bir biyolojik çeflitlili¤i
bar›nd›r›r. Bu zengin ekosistemde 250
kufl türü yaflamakta, bunlardan 70 kadar› burada
üremektedir. Bölge, nesli tehdit alt›nda olan
tepeli pelikan ve cüce karabata¤›n en önemli
kuluçkalama alanlar›ndan biridir. K›fllar› say›-
lar› 30.000‘i aflan 5 tür ördek ve 6.000’nin üzerinde
flamingo, küçük akbal›kç›l, ak kuyruklu
kartal, y›lan kartal›, k›z›l flahin burada üreyen
önemli kufl türleri aras›ndad›r. Millipark ziyaretçi
ve tan›t›m merkezi etkinlikleri kapsam›nda;
kolay, zevkli, dinlendirici ve e¤itici kufl gözlem
turlar› düzenlenmektedir.
Bafa Gölü Tabiat Park›, Söke ilçesine 25 km.
uzakl›ktad›r. Çevresi da¤l›k oldu¤undan, k›y›lar›
oldukça girintili, ç›k›nt›l›d›r. Yüzölçümü 65
km2 olan gölün 26 km2'lik k›sm› Ayd›n, kalan›
ise Mu¤la s›n›rlar› içerisindedir. Maksimum derinli¤i
25 metreyi bulan göl, 1994 y›l›nda milli
park ilan edilerek, koruma alt›na al›nm›flt›r.
Çevresi bitki örtüsü, ›lg›nlar, zeytinlikler, cam
ormanlar›ndan oluflur. Bal›k ve kufllar›n beslenme
ve bar›nma alan› olmas› nedeniyle, çok
zengin kufl türlerine sahiptir. Bafa Gölü do¤al
alan›, batakl›k k›rlang›c› ve mahmuzlu k›z kuflunun
üreyen popülasyonlar› ile ÖKA (Önemli
Kufl Alan›) statüsü kazan›r. Bafa Gölü, say›lar›
300.000’in üzerinde bulunan de¤iflik türden,
k›fllayan su kufllar› aç›s›ndan büyük önem tafl›r.
Ayd›n’da Geleneksel
El Sanatlar›
Yörenin el dokumas› hal›, kilim ve heybeler
özellikle Türkmen, Yörük kilimleri ve heybeleri
kendisine özgü nak›fl ve renkleriyle ünlüdür.
Yörük çuvallar› da yöreye özgü özellikler tafl›r.
Ayd›n'da sürdürülmekte olan geleneksel bir
dokuma örne¤i de her türlü iklim koflullar›na
elveriflli olan k›l çad›r› yap›m›d›r. Ayd›n yöresinin;
cepken, flalvar, üçetek, örme kuflak gibi
geleneksek giysileri renkli ve göz al›c›d›r. El
dokumas› giysilerin vazgeçilmez parçalar› olan
nak›fllar, oyalar, sim ifllemeler de¤iflik
özellikler tafl›r. Efe giyimi yörenin simgesidir.
Ayd›n'da yayg›n bir el sanat› da a¤aç iflçili¤idir.
A¤›zl›ktan befli¤e, biblodan çocuk
oyunca¤›na kadar çok çeflitli a¤aç
iflleri yap›l›r. Türkmen ve Yörüklerin beflikleri,
yap›l›fl özellikleri ve güzel motifleri
ile dikkat çeker. Karacasu ilçesinde
topraktan imal edilen testi, çanak ve turistik
eflyalar da, koyu k›rm›z› renkleriyle
ve kendilerine özgü bezemeleriyle
dikkat çekmektedir.
108 ‹darecinin Sesi - Temmuz-A¤ustos 2010 - Say›:140

“Da¤lar›ndan Ya¤ Ovalar›ndan Bal Akan” fiehir / AYDIN
Ayd›n’›n Yemekleri
Ayd›n mutfa¤›, Türkiye'nin çok zengin, çeflidi
bol ve lezzetli mutfaklar› aras›ndad›r. Yöresel
yemeklere örnek olarak tarhana çorbas›, kulak
çorbas›, ac›l› güveç, patl›can biber k›zartma,
zeytinya¤l› k›rl› k›zartma, zeytinya¤l› taze ve
kuru börülce, patl›can kavurma, sarmafl›k ve
kedirgen kavurma, yaprak sarma, etli nohut
yahnisi, nohutlu kereviz, etli enginar, arapsaç›,
ci¤er sote, imambay›ld›, keflkek, tand›r kebap,
yuvarlama (s›kma), pafla böre¤i, pide çeflitleri,
cilav ( ayran böre¤i); salatalardan patl›can-biber
teretoru (turflusu), börülce teretoru, turp
otu salatas›, semizotu salatas›, çingene pilav›;
tatl›lardan ise irmik helvas›, zerde, muhallebi,
sütlaç, aflure, lokma, pelvize tatl›s› say›labilir.
Ayd›n’da ‹ncir, Zeytin, Kestane
‹klim ve co¤rafya koflullar›n›n uygunlu¤u ile
bir Akdeniz meyvesi olan incirin en lezzetlileri
Ayd›n yöresinde yetifltirilir. En yayg›n incir
türleri “sar›lop”, “bardac›k”, “göklop”, “morgül”,
“karayaprak” t›r.
Ayd›n, üretilen zeytinin kalitesi ve miktar› aç›-
s›ndan ülkemizin önemli zeytin üretim merkezlerindendir.
Ayd›n'da domat, kalamata,
eflek ve memecik diye tabir edilen zeytin türleri
yetiflmektedir. Ülkemiz kestane üretiminin
yaklafl›k % 37'si Ayd›n taraf›ndan gerçeklefltirilmektedir.
Ayd›n kestane a¤ac› varl›¤›
ve üretim miktar›yla Türkiye'de 1. s›rada yer
almaktad›r.
‹darecinin Sesi - Temmuz-A¤ustos 2010 - Say›:140 109