şah ısmaıl hatainin şiirlerindeki atasözü ve deyimler üzerine
şah ısmaıl hatainin şiirlerindeki atasözü ve deyimler üzerine
şah ısmaıl hatainin şiirlerindeki atasözü ve deyimler üzerine
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ŞAH İSMAİL HATAİ'NİN ŞİİRLERİNDEKİ ATASÖZÜ.. 101olamamış, destanlar <strong>ve</strong> halk hikayeleri gibi edebi türlerle birlikteatasözleri <strong>ve</strong> <strong>deyimler</strong>de müşterek kullanım sahası bulmuşlardır.Şah Ismail Hatayi, şiirlerine serpiştirdiği atasözlerini, şiirinbünyesine <strong>ve</strong> iletmek istediği mesaja göre birbirinden farklı tekniklerle<strong>ve</strong>rir. Atasözünü <strong>ve</strong>zne uydurabilmek için, kelime ila<strong>ve</strong> eder, çıkarır,cümleyi devrik cümle <strong>ve</strong>ya soru cümlesi haline getirir.Bugün "Dikensiz gül olmaz 11şeklinde kullandığımız, "Güzel şeyielde etmek isteyen ya da elde eden kimse bunun gerektirdiği rahatsızedici şeyleri de hoş görmelidir" 5anlamına gelen <strong>atasözü</strong>müz, ŞahIsmail Hatayi'nin gazelinde şöyle ifade edilir :"Bu cihanın bağçesinde harsız gül mi olurTikeninden korkma isen yüri gülzar isteme"* (s.39,n.l6)Şair, Osmanlı Türkçesi 1nde "Altının kıymetini cevahirci bilir.","Altını sarrafa sor, cevahiri kuyumcuya" 6şekilleriyle tespit edilen,bugün de anlamından <strong>ve</strong> söylenişinden birşey kaybetmeyen bu<strong>atasözü</strong>nü de benzer bir teknikle beyte yerleştirmiştir :MSarraf olan bilür gevher bahasınMübah olmuş dürür pir ü civane 11 (s.39,n.l7)Şah Ismail Hatayi'nin kullandığı atasözlerine bir bütün olarakdikkatimizi yönelttiğimiz zaman bu sözlerin bir er kişiye bağlanarakHak'ka ulaşmak yolunda benliğini <strong>ve</strong> itibarını adım adım yükselten,amacına ulaşmasına mani olacak engelleri tabii karşılayarak onlarlabaş etme cesaretini kendinde bulan, dünya malına <strong>ve</strong> sevgisine değer<strong>ve</strong>rmeyen bir insanın kompozisyonunu çizdiğini görürüz.Şair, bugün, "Merdi<strong>ve</strong>n ayak ayak (basamak basamak) çıkarlar 117formülüyle karşıladığımız, hayatta olgunluğa <strong>ve</strong> başarıya insanlarınküçük fakat sağlam adımlarla <strong>ve</strong> sabırla çıkmaları gerektiğini ifadeeden <strong>atasözü</strong>nüde,"Ululuk ister isen kulluk eyleAyag bir bir basarlar nerdübane." (s.40,n.l7)* Çalışmamıza yeri geldikçe iktibas yaptıığımız, Şah İsmail Hatayi'ye ait Şiirleri İbrahimArslanoğlu'nun Şah İsmail Hatayi (Divan, Dehname, Nasihatname <strong>ve</strong> Anadolu Hatayileri,1st, 1992) adlı kitabından aldık. Şiirlerin, Arslanoğlu'nun tertibine göre önce sayfanumaraları ardındanda gazel numarası <strong>ve</strong>rilmiştir.
Change language