şah ısmaıl hatainin şiirlerindeki atasözü ve deyimler üzerine
şah ısmaıl hatainin şiirlerindeki atasözü ve deyimler üzerine
şah ısmaıl hatainin şiirlerindeki atasözü ve deyimler üzerine
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ŞAH İSMAİL HATAİNİN ŞIİRLERİNDEKİ ATASÖZÜ.. 105demek suretiyle sabır <strong>ve</strong> kararın gidip gelmesini bir mısraya sığdırarak"tezat" lı bir söyleyiş elde eden şair, aynı söyleyişi şu beyitle "kulolmak" ile "azad olmak" <strong>deyimler</strong>iyle kurar:"Ey peri şirin lebin ışkında Ferhad olmişemТа sana kul olmişem alemde azad olmişem"Dil kelimesinin gönül <strong>ve</strong> dil olarak iki ayrı anlamıyla birliktekullanıldığı şu beyit ise şairin <strong>deyimler</strong>i tevriye sanatıyla da beraberkullandığını göstermektedir:Bu Hatayi 1nin dilinde ışkınız pinhan ikenCümle-i alem dilinde dastan oldım yineŞalr <strong>deyimler</strong>e sağlamaya çalıştığı ifadenin çekiciliğini bir katdaha artırmak için leff ü neşr sanatını da kullanmıştır:"Gicem ilen gündüzim fark edebilmen ey sanemRüy ile zülfün olıbdur subh ilen şamım menim"Şah Ismail Hatayi 1nin bir deyimin birden fazla anlama gelebilenifade zenginliğini de keşfetmiş olduğunu görüyoruz. Bir ülküyebağlanmak, bir yola girmek anlamına gelen "eteğini dutmak" deyimiaynı zamanda peşini bırakmamak, keremine sığınmak, yakasınayapışmak anlamlarına da gelir. Şair bu deyimi sırasıyla her ikianlamıyla da farklı yerlerde şöyle kullanmıştır:"Vahşet eteğini dutdı gönlimÖz haletini unutdı gönlim" (Dehname, s. 176)"Rüz-ı mahşerde dutıb dameni sana diremBu dahi ey güzelim dünya vü gaddar değil" (s. 75, n. 91)Öte yandan şair, aynı anlama gelen birden fazla deyimi dekullanarak, hem tekrara düşmekten kurtulmuş, hem de Türkçenin bukaynağını sonuna kadar işlemek konusunda ne kadar cömertdavrandığını göstermiştir. Bu <strong>deyimler</strong>in bir kısmını şöylesıralayabiliriz:
Change language