Fatih Sultan Mehmed Dönemi Mûsikî Nazariyatçıları ve Eserleri
Fatih Sultan Mehmed Dönemi Mûsikî Nazariyatçıları ve Eserleri
Fatih Sultan Mehmed Dönemi Mûsikî Nazariyatçıları ve Eserleri
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Arif DEMİRFATİH SULTAN MEHMED DÖNEMİ MÛSİKÎ NAZARİYATÇILARI VE ESERLERİadamlarına özel önem <strong>ve</strong>rmişler <strong>ve</strong> onlara çeşitli iltifatlardabulunmuşlardır. Osmanlı sarayları bu dönemdeadeta mûsikî faaliyetlerinin merkezleriolmuştur. Sarayların bu konumunun yanında tekkeler,zaviyeler özellikle de mevlevihaneler mûsikîninhimaye edildiği, yaşatılıp geliştirildiğiyerlerin başında gelmektedir.Mûsikî ile alakalı yapılan çalışmalarda; Osmanlıtoplumunda yetişmiş 223 müelliften <strong>ve</strong> bunlaraait 440 eserden bahsedilmektedir. Toplam 713eserin kaleme alındığı Osmanlı döneminde neyazık ki 273 eserin müellifi ise bilinmemektedir. 1Mûsikî sahasındaki bu eserlerden önemli bir kısmınazarî <strong>ve</strong> amelî mûsikîden bahsetmektedir. Eserlerdegenel olarak makamlardan, mûsikî tarihinden,de<strong>ve</strong>rân–ı sûfiyye <strong>ve</strong> semâ’nın caiz olupolmadığından, mûsikînin tesirinden <strong>ve</strong> mûsikî iletedavi gibi konulardan bahsedilmektedir.Osmanlı döneminde yazıldığı tesbit edileneserlerden 26’sı XV. asırda yazılmış olup bunlardanbüyük bir kısmı ise <strong>Fatih</strong> dönemine aittir. <strong>Fatih</strong>döneminde, mûsikî faaliyetlerin merkezi geneldeİstanbul olup mûsikî konusunda yapılan çalışmalarınçoğu burada gerçekleşmiştir. Bu dönemde <strong>Fatih</strong>’e,mûsikî nazariyatı alanında yazılmış 3 adeteser ithaf edilip sunulmuştur.FATİH SULTAN MEHMED (1432-1481)29 Mart 1432 yılında Edirne’de dünyaya gelen II.<strong>Mehmed</strong> (<strong>Fatih</strong> <strong>Sultan</strong> <strong>Mehmed</strong>) 7. Osmanlı padişahıdır.<strong>Sultan</strong> II. Murad <strong>ve</strong> Hüma Hatun’un oğluolarak dünyaya gelen II. <strong>Mehmed</strong>, İstanbul’u fethindensonra “<strong>Fatih</strong>” <strong>ve</strong> “Çağ açan hükümdar”namıyla anılmaya başlamıştır.Sanatkar, şair <strong>ve</strong> alimler ile sohbet etmeyise<strong>ve</strong>n <strong>Fatih</strong>, zamanının en büyük ulemalarındanbirisidir. Sanat <strong>ve</strong> ilim adamlarına çok önem <strong>ve</strong>ren<strong>Fatih</strong>, din <strong>ve</strong>ya mezheb gözetmeksizin tüm bilginlerikorumuş <strong>ve</strong> sahasında ünlü pek çok alimi İstanbul’agetirtmiştir. Astronomi bilgini Ali Kuşçu,Ünlü Ressam Bellini bunlardan bazılarıdır. Aklî <strong>ve</strong>naklî ilimlerde söz sâhibi olan âlimlerin yetişmesiiçin medreseler kurmuş <strong>ve</strong> bu sayede yetişen büyükâlim <strong>ve</strong> sanatkârlar mühim eserler <strong>ve</strong>rmişlerdir.1Ekmeleddin İhsanoğlu, Ramazan Şeşen, Gülcan Gündüz, M.Serdar Bekar, OsmanlıMûsikî Literatürü Tarihi, IRCICA Yayınları, İstanbul 2003, s. IX.Fıkıh ilminde Molla Hüsrev, tefsirde Molla Gürânî,Molla Yegân, Hızır Çelebi, matematikte Ali Kusçu,kelâmda Hocazâde zamanının büyük âlimlerindendir.1481 yılına kadar hükümdarlık yapan<strong>Fatih</strong> <strong>Sultan</strong> Mehmet bizzat 25 sefere katılıp yeteneği<strong>ve</strong> zekasıyla pek çok zaferler elde etmiştir. OsmanliDevletinin bütün temel müessese <strong>ve</strong> teşkilâti,Fâtih devrinde en mükemmel hâle gelmiştir. EnderûnMektebini kurarak memleket için gerekli devletadamı yetiştirilmesini de yine <strong>Fatih</strong> sağlamıştır.İyi bir komutan <strong>ve</strong> devlet reisi olmasınınyanında Fâtih, aynı zamanda önemli bir ilim <strong>ve</strong>sanat adamıdır. Kelâm <strong>ve</strong> matematik ilminde de devrininen büyük otoritelerinden olan <strong>Fatih</strong>; Latince,Rumca, Arapça, Farsça <strong>ve</strong> Türkçeye bütün incelikleriylevâkıftır Bunda şüphesiz <strong>Fatih</strong>’in şehzadelikyıllarında devrin çok önemli ilim adamlarındanaldığı eğitimin çok önemli payı vardır. “Avnî” mahlasıylayazdığı şiirlerleriyle de çok beğenilen <strong>Fatih</strong>,aynı zamanda divanı olan ilk padişahtır. Yazmışolduğu şiirlerle <strong>Fatih</strong>, şiir otoriterlerince de devrinüstatları arasında gösterilmektedir.FATİH DÖNEMİ İLİM, KÜLTÜR,DÜŞÜNCE HAREKETLİLİĞİFâtih dönemi; ilim, kültür <strong>ve</strong> düşünce bakımındanen önemli dönemlerden biridir. Özellikle budönem ilim <strong>ve</strong> düşünce adamlarının önceki devirleregöre yükseliş gösterdiği bir dönemdir. Bu dönemdeözellikle Felsefe, Kelam <strong>ve</strong> Tasavvufalanlarında yetişen önemli ilim adamları <strong>ve</strong> onlarınvücûda getirdiği çok sayıda eser bulunmatadır.Daha çok Tıp <strong>ve</strong> Matematik alanında ilerlemeleringözlemlendiği bu dönemde ilim <strong>ve</strong> kültür alanındaciddi anlamda bir canlılık göze çarpmaktadır.Bu dönemde ilmî alandaki önemli gelişmelerdeşüphesiz <strong>Fatih</strong>’in çok büyük etkisi vardır.Çünkü askeri, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik alanda çokönemli başarılar elde eden <strong>Fatih</strong>, ilim <strong>ve</strong> düşüncedünyasına çok önem <strong>ve</strong>rmiştir. O bu dönemdeSahn medreselerini açtırmış, yetişmiş pek çok ilimadamını sarayına da<strong>ve</strong>t etmiş, yabancı kaynak <strong>ve</strong>kültürlerden yararlanmış, ünlü ilmî eserlerininyazımını teşvik etmiş <strong>ve</strong> çeşitli organizelerle ilim<strong>ve</strong> düşünce hayatının gelişmesini olumlu yönde etkilemiştir.Şehzadelik yıllarında devrin ünlü alim-2Journal of Islamic Research 2012;23(1)
Change language