perdersosyal sorumlulukSignal Türk Dişhekimleri Birliği’nidestekliyorSignal, Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) ile birlikte gerçekleştirdiği projelere biryenisini daha ekledi: “Sağlığı Geliştiren Okullar Projesi”Türk Dişhekimleri Birliği Toplum Ağız DişSağlığı Eğitimi Komisyonu BaşkanıAli Gürlek“Sağlığı Geliştiren Okullar” projesinin asılamacı çocuklara sağlıklı bir çevrede dahasağlıklı yaşam tarzına uygun bilgi vedavranışları kazandırmak ve onların ileridekendi sağlıklarıyla ilgili doğru kararverebilme yeteneklerini güçlendirmek.Türk Dişhekimleri Birliği Toplum Ağız DişSağlığı Eğitimi Komisyonu Başkanı veSağlığı Geliştiren Okullar Projesi KoordinatörüDişhekimi Ali Gürlek, projeyleilgili sorularımızı yanıtladı.“Sağlığı Geliştiren Okullar”projesi ne zaman ve hangiihtiyaçtan doğdu?Dünya Sağlık Örgütü’nün “21. Yüzyılda21 Hedef “ başlıklı çalışmalarında ağız dişsağlığı açısından koydukları hedeflerdenbiri olan 8’incihedef; 6 yaşın altındakiçocukların en az % 80’inde diş çürüğübulunmamalı, 12 yaşın altındaki çocuklardaortalama 1.5’ den fazla çekilmiş,çürük ya da dolgulu diş olmamalıdır.13’üncü hedef ise, Çocukların % 50’sisağlığı geliştiren anaokullarında ve %95’isağlığı geliştiren okullarda eğitilmefırsatına sahip olmalıdır. Bu iki hedef,projemizin hazırlanmasına neden olmuştur.Diş ve dişeti hastalıklarını önlenebilir42 Eylül-Ekimhastalıklardır. Dünya Sağlık Örgütü 2003yılında yayımladığı raporda, kronikdejeneratif hastalıklarla (diabet, kalphastalıkları, tansiyon vb.) ilgili koruyucubir program yapılacaksa ağız diş sağlığıkonusunun da bu programa ilave edilmesigerektiğini bildirmiştir. Ağız Diş SağlığıDurum Analizleri, ülkemizde; diş vedişeti sorunlarının çok yüksek olduğunugöstermektedir. Bu sorunları azaltmak vesorunların olmasını daha baştan engellemekiçin bu proje hazırlandı. Projeyi,Türk Dişhekimleri Birliği Toplum AğızDiş Sağlığı Komisyonu Danışmanı Prof.Dr.İnci Oktay hazırladı ve kullanılmaküzere TDB’ye verdi.Projenin amacı ve hedeflerinelerdir?Projenin genel amacı; ilköğretim öğrencilerinde,ağız diş sağlığı düzeyinin yükseltilmesiniamaçlayan bu program; sağlıkeğitimi ile kişisel hijyen, ağız diş sağlığıalanında diş fırçalama alışkanlığını kazandırmave fluoridlerin kullanımı ile dişçürüklerini azaltarak, ağız diş sağlığınınkorunması ve geliştirilmesini sağlamaktır.Projenin hedefleri ise; İlköğretimöğrencilerinde, diş fırçalama alışkanlığını% 75’e çıkarmak, 12 yaş grubunda düşükve orta çürük risk grubunda diş çürüklerive sonuçlarını 1’e düşürmek, 12 yaş grubundayüksek çürük risk grubunda dişçürükleri ve sonuçlarını 2.5’e düşürmekve Gingivitis’te % 80 iyileşme sağlamak.Proje kapsamında neler yapıldıve yapılacak?Önce projenin dökümanları hazırlandı.Konuyla ilgili muayeneleri yapacak TDBToplum Ağız Diş Sağlığı Eğitimi KomisyonuÜyesi meslektaşlarıma, Prof.Dr.İnciOktay ve ekibi tarafından kalibrasyoneğitimi verildi. Projede çalışacak gönüllüeğitmen dişhekimi meslektaşlarımaproje ile ilgi bilgi verdiğimiz toplantılaryapıldı. Proje 3 Ekim 2012 tarihindeRize (Çamlıhemşin) ’de başladı. Dahasonra 10 Ekim’de Ankara’da, 17 Ekim’deAntalya’da, 1 Kasım’da Adana’da, 2Kasım’da Hatay (İskenderun)’da okullardauygulamalar yapıldı. 7 Kasım’daEskişehir’de, 14 Kasım’da Gaziantep’te,21 Kasım’da Diyarbakır’da, 28 Kasım’daKonya’da, 5 Aralık’ta Tekirdağ’da, 12Aralık’ta İstanbul’da uygulamalar başlatılacak.Uygulamadan önce ilkokul 1.sınıf öğrencilerininailelerine Bilgilendirilmiş GönüllüOnam Formları gönderilerek onaylarıalında, onay vermeyen ailelerin çocuklarıproje kapsamında olmayacaklar. Uygulamada;1.sınıf öğrencilerinin muayenelerive flor vernik uygulamaları yapıldı. Fırçalamatakvimleri, fırçalama çıkartmaları,mikrop çıkartmaları dağıtıldı. Öğrencilerinvelilerine hitaben yazdığımız, projeyianlatan Sayın Veli başlıklı yazı dağıtıldı.Okul idaresine, okullara asılmak üzereafişler verildi.Bizler dişhekimleri olarak sağlık eğitimlerini,muayeneleri, flor vernik uygulamalarınıyapacağız, projenin gidişatını kontroledeceğiz ama davranış değişikliğininbugünden yarına olmadığını bildiğimizden1.sınıftan başlayarak 4 yıl boyuncaSİGNAL tarafından temin edilecek dişfırçası ve diş macunlarının, boyunlarınaastığımız torbalarda taşınarak tuvalettenbağımsız lavabolarda fırçalanmasıesasına dayanıyor. Öğrencilerin kendisağlıklarını koruma noktasına gelmeleridiğer bir deyişle günde 2 kez dişlerinifırçalamaları ancak ve ancak öğretmengözetiminde günde bir kez okulda dişlerinifırçalamalarıyla mümkün olacak.Projemizin davranış değişikliği kısmındaöğretmenlere önemli bir sorumlulukdüşüyor..Ayrıca, sağlıklı bir çevre oluşturmakamacıyla, okuldaki diğer öğrencilere,1.sınıf öğrencilerinin velilerine ve öğretmenlerede sağlık eğitimi verilecek ayrıcaokuldaki tüm öğrencilere, öğretmenlere,idarecilere ve personele de 4 yıl boyuncaSİGNAL tarafından sağlanacak diş fırçasıve diş macunları dağıtılacak. Bu da 11ildeki 28 okulda, yılda toplam 20.000
perdersosyal sorumluluköğrenci için çocuk diş fırçası ve dişmacunu,öğretmenler, idareciler ve personeliçin toplam 1000 büyük diş fırçası ve dişmacunu dağıtılması anlamına geliyor.Projenin belirli bir süresi var mı?Proje 4 yıl sürecektir ve SİGNAL sponsorluğundayapılacak.Tüm Türkiye’de mi yoksabelirli illerde mi proje hayatageçirilecek?Proje 11 ilde pilot proje olarak uygulanacaktır.Bu iller; Adana,Ankara,Antalya,Diyarbakır,Eskişehir,Gaziantep,Hatay,İstanbul,Konya,Tekirdağ ve Rize. Bu11 ilde; biri ekonomik durumu iyi olançocukların gittiği diğeri de ekonomikdurumu kötü olan çocukların gittiği 2’şerokulda uygulanacak. Bunun dışında Rize(Çamlıhemşin)’ de 5 ilkokulda, Hatay’da4 ilkokulda(2’si İskenderun’da,2’siAntakya’da), İstanbul (Kadıköy)’da 4ilkokulda olmak üzere toplam 29 ilkokulda,4500 ilkokul 1.sınıf öğrencisi ileçalışılacak.Uygulama bölgelerini seçerkennelere dikkat ediyorsunuz?Bu 11 il Pilot Proje için tüm Türkiye’denörneklem alınmış olmasına, ulaşımınınkolay olmasına, o ilde çalışacak gönüllüeğitmen dişhekimlerinin sayısı ve ilgisinebakarak seçildi.Proje ile ilgili geri dönüşlernasıl?Gittiğimiz her ilde, her okulda gerekokul idareleri, gerek sınıf öğretmenlerigerekse aileler tarafından büyük beğeniile karşılaşıyoruz. Çocuklar için karşılıksızve bedelsiz, yaşam boyu sağlıklarını korumalarınayardımcı olacak bir çalışmayı4 yıl boyunca sürdürecek olmamız onlarıpozitif yönde etkiliyor.Diş sağlığı konusunda ülkeolarak ne durumdayız?Ne yazık ki ülkemizde %80’lere varan dişve dişeti problemi mevcut. DSÖ’nün 21.Yüzyılda 21 Hedefi içerisindeki; 12 yaşınaltındaki çocuklarda 1.5’ten fazla eksik,dolgulu, çürük diş olmamalı ile ilgili şunusöyleyebilirim. Bu sayı ne yazık ki ülkemizde;düşük ve orta çürük risk grubunda2.5, yüksek çürük risk grubunda 8-9civarında.Yurt dışı ne durumda?Yurt dışında sosyal güvenlik sistemlerisayesinde ağız diş sağlığı hizmetlerineulaşım bizdekinden çok daha iyi olduğuiçin çürük sayısı çok daha az. Çürüyendişler de hemen doldurulabiliyor. Özellikleİskandinav ülkelerinde koruyucuhizmetler çok yaygın olduğu için yenidişhekimliği fakülteleri açmak yerinefakülteler kapatılıyor.Diş sağlığı ile temel bilgialma noktasında en alt yaşgrubu nedir? Kaç yaşındabaşlanmalı?Çocukların dişlerinin sürdüğü andanitibaren dişlerin korunması gerekiyor.Bunun için; anneler ıslak bir tülbent yada gazlı bezle 6 aylıktan itibaren çocuklarındişerini silmeliler. Çocuğun sütdişlerinin tamamlandığı 2.5 yaşındanitibaren de sadece su ve diş fırçasıyladişlerini fırçalaması fırçalama alışkanlığıiçin önemli. 4 yaşından itibaren çocukdiş macunuyla dişlerini fırçalayabilir.Diş sağlığı, fırçalama sıklığı,kontrol, ağız bakımı ile ilgilikonulardaki rakamsal verileripaylaşır mısınız?Ne yazık ki bu kadar eğitime, bu kadarreklama rağmen ülkemizde sabah-akşamdişlerini fırçalayanların oranı hala%15’tir. Yıllık diş macunu tüketimi kişibaşı 100 gramdır. İngiltere’de kişi başınadüşen yıllık diş macunu tüketimi 480gram, Almanya’da 589 gram, Avrupa’daen düşük miktara sahip olan İspanya’daise 340 gram. Hala kişi başı diş fırçasıkullanımında yılda bir diş fırçası kullanımınaulaşamadık. Bu sayı AB üyesiülkelerde ortalama 2.5.Eylül-Ekim 43