Özet Kitabı - Spor Bilim

I. Egzersiz Fizyolojisi Sempozyumu, 25-26 Mayıs 2007, KONYAPANEL 1 EGZERSİZE AKUT UYUMSOLUNUM SİSTEMİNİN EGZERSİZE AKUT UYUMUProf.Dr.S.Sadi KurdakÇukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Spor Fizyolojisi Bilim Dalı, Adanasskurdak@cu.edu.trAkciğerlerin parankim ve hava yolları ile solunum kasların işlevi atmosfer havasındaki oksijeninalveollere alınmasını sağlamaktır. Solunum sisteminin nöral entegrasyonu ventilasyon hızını vücudungereksinimlerine göre düzenleyerek, alveol içi oksijen parsiyel basıncını kontrol eder. Öte yandan alveoliçindeki oksijenin difüzyonla pulmoner kapillerlere geçişi, arter kanının oksijenlenmesini sağlar. Solunumsisteminin bir diğer önemli işlevi de, aerobik metabolizmanın son ürünü olarak ortaya çıkankarbondioksitin atmosfere atılmasıdır. Karbondioksitin kan pH’sını azaltıcı etkisi nedeniyle, bu gazınortamdan uzaklaştırılması kan pH’sının kompanzasyonu açısından önemlidir. Alveollerde ventilasyonhavasının perfüzyonla dengeli olarak eşleştirilmesi, akciğerlerin sağlıklı çalışabilmesi için gereklidir. Bunedenle pulmoner dolaşım en az akciğer ventilasyonu kadar hassas kontrol edilmektedir.Bu bilgilerin ışığı altında solunum sisteminin egzersiz sırasında karşı karşıya kaldığı önemlisorunları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:• Maksimal egzersiz sırasında karışım venöz kanında normalin 1/5 seviyesinde azalmışoksijen içeriği ile 2 misli artmış karbondioksit içeriğini normale getirmek.• Egzersiz sırasında 5-6 misli artan kalp debisi akciğer yapı ve fonksiyonlarını tehdit edenönemli bir unsurdur. Kardiyak debide meydana gelen artış kanın alveoler kapillerden geçişsüresini kısaltarak oksijenlenmesini olumsuz yönde etkileyebilir. Pulmoner arter basıncındameydana gelen artış ise alveolokapiller membrandaki narin yapının bütünlüğünü zorlayanbir tehdit oluşturabilmektedir. Nitekim pulmoner arter basıncının artışı damar içindeki sıvınınekstravasküler bölgeye sızması için ortam hazırlamakta ve hatta bazı durumlarda alveol içihemorajilere neden olabilmektedir.• Sporcular maksimal egzersiz sırasında dakika ventilasyon hacmini istirahate oranla 20 misliartırabilmektedirler. Söz konusu hacim artışını, solunum kaslarının daha fazla çalışması ilemümkün olabilmektedir. Bu iş sırasında solunum kaslarının yorulmasındankaynaklanabilecek performans kaybının en aza indirilmesinin bir yolu da enerji gereksiniminien az seviyede tutmaktır. Solunum sisteminin çalışmasını kontrol eden sinir sistemi, solukhacmini düzenleyerek gereksiz efor harcamasının önüne geçer. Bu işlergenin daha da ilginçolan noktası, metabolik gereksinimleri bire bir oranında karşılayabilecek bir nöral geribesleme devresinin süreklilik gösteren kurgu ile çalışıyor olmasıdır.• Solunum kas grubunun artan aktivitesi, beraberinde solunum kaslarının metabolikgereksinimini de artırmaktadır. Dolaşımın sistemi bu gereksinimi karşılamak üzere inceayarlamaları yapabilme gücüne sahiptir.Akciğer işlev ve yapısında meydana gelebilecek herhangi bir bozukluk, sporcunun egzersizkapasitesini de doğrudan olumsuz olarak etkiler. Egzersiz sırasında akciğerin yeni koşullara uyumsağlama mekanizmasının aydınlatılması, akciğer fizyolojisinin esaslarını daha iyi anlamamıza olanaktanıyacaktır.14Genel Tıp Derg 2007;17 (ek)