büyük harfler d‹l ve yazım kuralları - Anadolu Üniversitesi

4 Yaz›m Kurallar›Ayr› Yaz›lan Birleflik SözcüklerHerhangi bir ses düflmesine veya türemesine u¤ramadan etmek, eylemek, olmak, k›lmak, olmakyard›mc› fiilleriyle kurulan birleflik fiilller ayr› yaz›l›r: arz etmek, bofl olmak, dans etmek, göçetmek, kabul etmek, not etmek, söz etmek.Birleflme s›ras›nda sözcüklerinden ikincisi veya hiçbiri anlam de¤iflikli¤ne u¤ramayan birlefliksözcükler ayr› yaz›l›r:Hayvan adlar›yla kurulan birleflik sözcükler: dil bal›¤›, kedi bal›¤›, k›l›ç bal›¤›, ton bal›¤›, çal› kuflu,muhabbet kuflu, tarla kuflu, a¤ustos böce¤i, ipek böce¤i, uçuç böce¤i, at sine¤i.Bitki adlar›yla kurulan birleflik sözcükler: çörek otu, e¤relti otu, ökse otu, küpe çiçe¤i, mum çiçe-¤i, y›ld›z çiçe¤i, mercan a¤ac›, tespih a¤ac›, meyan kökü, yumru kök, yer elmas›.Nesne, eflya ve alet adlar›yla kurulan birleflik sözcükler: alç› tafl›, kireç tafl›, lüle tafl›, arap sabunu,el sabunu, yel de¤irmeni, kol saati.Yol ve ulafl›mla ilgili birleflik sözcükler: çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu.Durum, olgu, olay bildiren sözlerle kurulan birleflik sözcükler: ana dili, ay tutulmas›, aç›k oturum,bafl a¤r›s›, bafl belas›, çözüm yolu, dil birli¤i, ifl birli¤i, madde bafl›, ses uyumu.Bilim, bilgi sözleriyle kurulan birleflik sözcükler: anlam bilimi, dil bilimi, halk bilimi.Yuvar ve küre sözleriyle kurulan birleflik sözcükler: göz yuvar›, hava yuvar›, ›s› yuvar›, ›fl›k yuvar›,renk yuvar›, hava küre, ›fl›k küre, tafl küre, yar› küre, yar›m küre.Yiyecek ve içecek adlar›yla kurulan birleflik sözcükler: su böre¤i, badem ya¤›, kuyruk ya¤›, madensuyu, meyve suyu, kaflar peyniri.Gök cisimlerinin adlar›: Çoban Y›ld›z›, Kutup Y›ld›z›, gök tafl›, meteor tafl›.Organ adlar›yla kurulan birleflik sözcükler: afl›k kemi¤i, elmac›k kemi¤i, serçe parmak, köpek difli,süt difli, kuyruk sokumu, safra kesesi, takma difl, kepçe surat, karga burun.Zamanla ilgili birleflik sözcükler: ba¤ bozumu, gece yar›s›, gün ortas›, hafta sonu.-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en s›fat fiil ekleriyle kurulan, s›fat tamlamas› yap›s›ndakibirleflik sözcükler ayr› yaz›l›r: çalar saat, döner sermaye, koflar ad›m, yeter say›, ç›kmaz sokak, tükenmezkalem, uçan daire.Renk sözü ve renklerden birinin ad›yla kurulmufl ad tamlamas› yap›s›ndaki renk adlar›; rengintonunu belirtmek üzere renkten önce kullan›lan s›fatlar ayr› yaz›l›r: bal rengi, duman rengi,gümüfl rengi, gece mavisi, limon sar›s›, aç›k yeflil, kirli sar›.Yer adlar›nda kullan›lan bat›, do¤u, güney, kuzey, güneybat›, güneydo¤u, afla¤›, orta, yukar›,iç, yak›n, uzak sözcükleri ayr› yaz›l›r: Do¤u Anadolu, Bat› Trakya, Güneybat› Anadolu, OrtaAsya, Uzak Do¤u, ‹ç Anadolu, Afla¤› Ayranc›.Kifli adlar›ndan oluflan mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy, vb. yer ve kurulufl adlar›ndasondaki unvanlar hariç, flah›s adlar› ayr› yaz›l›r: Yunus Emre Kampüsü, Gazi Mustafa Kemal Bulvar›,Fevzi Çakmak Soka¤›, Cemal Nadir Soka¤›.D›fl, iç, öte, s›ra sözleriyle oluflturulan birleflik sözcük ve terimler ayr› yaz›l›r: ça¤ d›fl›, kanund›fl›, ola¤an d›fl›, yasa d›fl›, hafta içi, yurt içi, fizik ötesi, s›n›r ötesi, k›z›l ötesi, akl› s›ra.Alt ve üst sözlerinden oluflmufl, somut olarak yer belirten birleflik sözcük ve terimler ayr› yaz›l›r:deri alt›, su alt›, toprak alt›, yer alt›, arka üstü, bafl üstü, böbrek üstü bezi.Alt, üst, ana, ön, arka, art, yan, karfl›, iç, d›fl, orta, büyük, küçük, sa¤, sol, peflin, bir iki, tek,çok, çift sözlerinin baflta bulundu¤u birleflik sözcük ve terimler ayr› yaz›l›r: alt yaz›, üst küme,ana bilim dal›, ana fikir, ön söz, arka teker, art damak, yan cümle, karfl› görüfl.