15. Altay uludamar.pdf - Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, Derleme/ AYGÜN, Review KULAK ÖZKANTAM SERAMİK RESTORASYONLARIN SİMANTASYONUCEMENTATION OF FULL CERAMIC RESTORATIONSDr. Altay ULUDAMAR*Prof. Dr. Yasemin KULAK ÖZKAN***Dr. Şeyda AYGÜN**Makale Kodu/Article code: 465Makale Gönderilme tarihi: 04.01.2011Kabul Tarihi: 09.02.2011ÖZETMetal destekli porselen restorasyonlar klinikolarak uzun yıllardan beri başarıyla kullanılmalarınarağmen porselen ile kaplanmak zorunda olan metal altyapı özellikle marjinlerde gri renkte hoş olmayan birgörüntüye sebep olabilmektedir. Bu probleminçözümü için çok sayıda tam porselen sistemi metaldestekli porselenlere alternatif olarakgeliştirilmişlerdir. Tam seramik restorasyonların uzundönem ağız ortamında başarıyla hizmet verebilmeleriseramik, yapıştırma ajanı ve diş yapıları arasındakibağlanmanın başarısına bağlıdır. Zirkonyumrestorasyonların simantasyonu çinko fosfat yadamodifiye cam iyanomer simanlarla yapılabilir. Fakatmarjinal açıklıkları daha iyi kapatmaları,tutuculuklarının daha fazla olması ve restorasyonunkırılma direncini arttırmaları gibi avantajlarından dolayırezin yapıştırma simanlarının kullanımı tercihedilmektedir.Anahtar kelimeler: Tam seramik,simantasyonDiş hekiminin hastasına estetik ve fonksiyonelbeklentilerini geri kazandırmak için tatbik ettiği birrestorasyonun başarısı, başından sonuna kadar tümklinik ve laboratuar aşamalarında uygun teknik vemalzemelerin kullanılmasıyla doğrudan ilişkilidir. Dentalsektördeki birikim ve hızlı teknolojik gelişimin sonucuolarak metal desteksiz tam seramik restorasyonlaraolan talep ve uygulamalar olağan üstü bir hızla gelişimgöstermektedir. Hastaların artan estetik beklentilerinikarşılamak ve aynı zamanda fonksiyonel ve dayanıklırestorasyon alternatifleri sunma konusu hem dişhekimleri hem de diş teknisyenleri için gündemin enüst sıralarındaki yerini almıştır. Bu gelişimin hızlıABSTRACTAlthough metal reinforced porcelainrestorations have been clinically used successfully formany years, the metal substructure that has to becovered with porcelain may result in unpleasant grayappearance especially at the margins. Many fullporcelain systems have been developed as analternative to the metal reinforced porcelains to solvethis problem. The success of full ceramic restorationsin serving for a long time in the mouth depends on thesuccess of bonding between the ceramic, adhesiveagent and tooth structures. Cementation of zirconiumrestorations may be carried out using either zincphosphate or modified glass ionomer cements, but useof resin adhesion cements is often preferred as theycover marginal gaps better, their retentive capabilityis stronger and they increase the resistance ofrestorations to fracturesKey words: Full ceramic, cementationolmasına bağlı olarak, tam seramik restorasyonlarınyapım ve uygulaması konusunda bir takım eksikliklergöze çarpmaktadır. Bunların başında uygunsimantasyon tekniklerinin ve materyallerinin doğrukullanımı gelmektedir 1 .Simantasyon işlemine bağlı kuron retansiyonununkaybı sabit protetik restorasyonların başarısızlıknedenlerinin değerlendirildiği çalışmalarda en öndegelen sebeplerden birisi olarak belirtilmiştir 1 .Bu durumhem hekimler hemde diş teknisyenleri için oldukçacan sıkıcı bir durumdur. Klinik başarının belki de enönemli ayaklarından birisi olan tam seramikrestorasyonların simantasyonu konusunda daha fazlabilgiye ihtiyaç bulunmaktadır.* Medikodent Ağız ve Diş Sağığı Merkezi, ANKARA/ TÜRKİYE** Doktora ğrencisi, Marmara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tadavisi Anabilim Dalı , İstanbul*** Marmara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tadavisi Anabilim Dalı Başkanı , İstanbul150

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANYapıştırma simanları sabit restorasyonlarla dişarasında mikrobiyal sızıntıya engel olmalı, diş verestorasyon arasındaki yüzeyi mekanik, kimyasal veyabu ikisinin kombinasyonu bir mekanizma ile tamamenörtmelidir. İdeal bir yapıştırma simanı;1-İnce bir tabaka oluştururken, kesmekuvvetlerine karşı yüksek direnç göstermeli2-Farklı materyaller arasında kalıcı bir bağlantısağlamalı3-Gerekli sıkışma ve gerilme direncine sahipolmalı4-Yeterli kırılma direnci göstermeli5-Diş ve restorasyon yüzeyini ıslatabilmeli6-Uygun film tabakası ve viskoziteye sahipolmalı7-Ağız içinde çözülmemeli8-Doku uyumu olmalı9-Yeterli sertleşme ve çalışma süresi olmalıdır10-Çevresel faktörlerle yeterince dengeli biruyum içerisinde olmalı (yorgunluk direnci, erozyonvb.) 2Tam seramik restorasyonların yapıştırılmasındaseramik materyaline göre farklı simanlar kullanılmaktadır.Bir materyal için uygun olan siman diğer materyaliçin uygun olmayabilir. Örneğin In-ceram vezirkonyum oksit benzeri yüksek dayanıklılığa sahiprestorasyonların yapıştırılmasında geleneksel simanlardanyararlanılabilir. Fakat lityum disilikat esaslı tamseramik restorasyonlar olan IPS e-max sistemlerindesimantasyonda göz önünde bulundurulması gerekenen önemli konulardan biriside yapıştırma simanınınoptik özellikleridir. Özellikle anterior bölgede uygulanantam seramik restorasyonların yapıştırılmasındabu konu ön plana çıkar. Geleneksel simanların opakolmaları sebebiyle restorasyonun optik özellikleriniolumsuz etkileyecekleri göz önünde bulundurulmalıdır.Tam seramik restorasyonların yapımındaki temelsebeplerden birisi optimum estetik ve doğala en yakıngörünüm olduğuna göre doğal ışık geçişine imkanveren kompozit rezin esaslı yapıştırma simanlarınınkullanılmasıda kaçınılmaz olmaktadır 3 .Yüksek dayanıklılığa sahip restorasyonlarınyapıştırılmasında geleneksel simanlardan Camiyonomer simanlarla klinik olarak başarılı sonuçlaralınmıştır. Günümüzde kullanım kolaylığından ötürütercih edilen cam iyonomer simanların en önemliavantajları; bakteriostatik etkileri, dentine benzertermal ekspansiyon katsayıları, dentin üzerindeminimum büzülme gösterip mine ve dentine iyibağlanmaları, sıkıştırma kuvvetlerine yüksek dirençlerive iyi mikrosızıntı direnci şeklinde özetlenebilir. Camiyonomer simanların fiziksel özellikleri optimumtoz/likit oranına çok hassastır. Bu orandaki küçükdeğişiklikler dahi bu maddelerin klinik performansınıönemli derecede etkilemektedir. 4 En dikkat edilmesigereken dezavantajları ise sertleşme reaksiyonusırasında ortamdaki neme çok hassas olmaları ve suyuçekerek genişlemeleridir. 4,5 Bu nedenle dentintübüllerindeki sıvıyı çekme eğilimiyle hassasiyete, sualıp şişerek özellikle içerisinde mikro çatlak bulunanlityum disilikat tam seramik restorasyonlarınyapıştırma sonrasında kırılmasına sebep olabilir. 4Vivaglass Cem (Ivoclar Vivadent), Fuji (GC America,Inc.) ve Ketac Cem (3M ESPE) bu ürünlere örnekolarak verilebilir. Daha çok metal ve metal destekliseramik restorasyonların simantasyonunda tercihedilmelidirler.Çinko fosfat simanların kullanımındaki yaklaşımise, yüksek oranda mikrosızıntı göstermesi ve marjinlerdekirenklenmeler sebebiyle kullanılmaması yönündedir.Polikarboksilat simanların kullanımıda yetersizfiziksel özellikleri nedeniyle önerilmemektedir 3 .Poliasit modifiye kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanları (kompomerler), rezin ve cam iyonomersimanların üstün özelliklerini birleştirmek amacıylageliştirilmişlerdir. Ancak, kompomerlerin tamseramik restorasyonlarda kırıkların oluşmasında roloynadığı yönünde çalışmalar mevcuttur. Bu simanlardayüksek oranda hidroksietilmetakrilat (HEMA)bulunmaktadır ve HEMA su ile temas ettiğinde önemliölçüde genişlemektedir. Bu genişlemenin tam seramikrestorasyonlarda mikro çatlakların oluşmasına yolaçabileceği düşünülmektedir 6,7 . Kompomerlerin gelenekselsimanlara ve tamamen kompozit rezin esaslıyapıştırma simanlarına göre 5 kat daha fazla doğrusalgenişleme gösterdiği ve bu nedenlede tam seramikrestorasyonların yapıştırılmasında kullanılmamasıgerektiği belirtilmiştir 3,8 .Yapıştırma simanlarının tarihsel gelişimine bakılırsa,fosfat simanlardan karboksilat simanlara sonrasındacam iyonomer simanlar ve en son gelinen noktadakompozit rezin esaslı yapıştırma simanla- rındanbahsedilebilir. Geleneksel simanlar büyük orandamekanik retansiyon ile tutuculuk sağlarlar. Dişpreparasyonunun yaklaşım açılarının belli bir orandamekanik retansiyona izin vermesi ve yapıştırma151

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANyüzeyinin de mekanik tutuculuk bakımından pürüzlüolması tercih edilir. Rezin esaslı yapıştırma simanlarıise kimyasal ve fizyo-kimyasal bağlantı oluştururlar.Sertleşmiş bir yapıştırıcı simanın yapıştırıldığı yerdenayrılması pratikte yapıştırıcı ajanının yüzeye mikromekanikretansiyonu ve yapıştırıcı ajanının çekme,kesme benzeri kuvvetler altında enerji absorbe etmekapasitesine bağlanabilir. Tablo 1’de gelenekselyapıştırma simanları ile rezin yapıştırma simanlarıavantaj ve dezavantajları yönünden karşılaştırılmasıgösterilmektedir.Tam seramik restorasyonların klinik başarısıbüyük ölçüde kompozit resin yapıştırma simanına vesimantasyon işlemine bağlıdır. Tam seramikrestorasyonların kırılmaya direncini belirleyen faktörleruygun preparasyon ve restorasyonun uyumudur.Kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanlarıKompozit rezin esaslı yapıştırma simanlarıgenel olarak bağlanma ajanı sistemlerinin başarısı vegelişmesi sonucu ortaya çıkmışlardır. Kullanımalanlarına göre kimyasal, dual cure (kimyasal ve ışıkla)ve sadece ışıkla polimerize olan farklı renk ve viskozitealternatifleri sunan kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanları piyasada mevcuttur. Kompozit rezin esaslıyapıştırma simanlar, diş dokuları olan mine, dentin veporselen yüzeyi gibi farklı yapıdaki maddelere kuvvetlebağlanabilme özelliğine sahiptir. Bu yapıştırmasimanları yüksek dayanım, ağız ortamında düşükçözünürlük, renk uyumundaki üstünlük gibiözelliklerinden dolayı, inley, onley, lamina ve kronköprüuygulamaları gibi tam seramik sabit protetikrestorasyonlar ile indirekt rezin kompozitrestorasyonların simantasyonunda tercih edilirler.Başarıları çok aşamalı işlemler gerektirmelerindendolayı kullanım tekniğine doğrudan bağlıdır. 2Dişhekimliğinde kullanılan rezinler polimerlerdir vepolimerler küçük moleküllü monomerlerin oluşturduğuçok daha büyük bir molekül olarak tarif edilebilir.Dental polimerler kullanılan rezin tipine, içine katılandolduruculara ve sertleşme mekanizmasına görefarklılıklar gösterirler. 10 Rezinlerin polimerizasyonuesnasında kaçınılmaz olarak bir büzülme gözlenir. Bubüzülmeyi azaltmak için rezinlerin içerisine farklıinorganik doldurucular ve bir ön polimerizasyonişlemine tabi tutulup sonra toz haline getirilen polimertozları ilave edilir . 12 Tablo 1. Yapıştırma simanlarının sınıflandırılması ve avantaj /dezavantajlarıSiman Tipi Avantajları DezavantajlarıÇinko fosfat siman Uzun süreli klinik Adezyon yokÇözünürlükPolikarboksilat siman Diş yapılarına Çözünürlük(Durelon)adezyonHassasiyet yokUzun süreli klinikbaşarıOrtalamadayanıklılıkUygulamasıkolayDüşük maliyetCam iyonomer siman Diş yapılarına Post operatif hassasiyet(Fuji I, Ketac Cem,adezyongelişebilirVivaglass Cem)Flor salınımı çözünürlükUzun süreli klinikbaşarıOrtalamadayanıklılıkUygulamasıkolayDüşük maliyetHibrit cam iyonomer siman Diş yapılarına Cam seramiklerin-Rezin Modiifye camadezyonsimantasyonunda kullanılamaziyonomerFlor salınımı ( genleşme gösterir)-Poliasit modifiye kompozit Hassasiyet yok Yüksek maliyetrezinOrta ile yüksek(FujiCem)arası dayanıklılıkUygulamasıkolayÇok düşükmiktardaçözünürlük(Calibra, Nexus 2, Variolink estetikYüksek maliyetadezyonYüksekdayanıklılıkIşıkla veya dualcureTip II: Self-Etch Primer İyi estetikDişte nadiren hassasiyetadezyonhassasiyetYüksekdayanıklılıkIşıkla veya dualcureDüşükpostoperatifhassasiyetTip III: Self-Adeziv İyi estetikYüksek maliyet(Breeze, Embrace WetBond, Çözünürlük yok TipI ve Tip II’ye göre düşükG-Cem, MaxCem, Multilink Diş yapılarına bağlanma değerikolayYüksekdayanıklılıkUygulamasıkolayDişte hasasiyetyok(Fleck’s)REZİN SİMANLARII)(Multilink Automix, PanaviaSprint, RelyX Unicem)başarıÇözünürlük yokÇözünürlük yokadezyonPost operatif hassasiyetTeknik hassasiyetYüksek maliyetUzun dönem araştırmayaTipI: Total-Etch2.0)Düşük maliyetMükemmelDiş yapılarınaDiş yapılarınaTemizlemesigelişebilirDişte hassasiyetTip III’e göre bir miktar teknikgereksinim152

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANKompozit kimyasal olarak en azından iki farklımateryalin; monomer ve inorganik doldurucununkombinasyonudur ve yapıyı oluşturan materyallerintek başlarına göstermedikleri özelliklere sahiptir.Monomer ve doldurucu arasındaki kimyasal bağlantıγ-metakriloksipropil trimetoksisilan denilen organiksilanize edici bir ajan tarafından sağlanır 13 . Kompozitrezin esaslı yapıştırma simanları, büyük ölçüdedoldurucu içeren BIS-GMA rezin ve bu rezinin içineilave edilen ve karışımın pasta veya likit şeklindekullanımını sağlayan diğer metakrilatların (TEDGMA,UDMA) varyasyonları şeklinde bulunurlar 14 . Kompozitrezin esaslı yapıştırma simanlarında dahil olmak üzeretüm kompozitlerin mekanik özellikleri kullanılan bumaddelerle doğrudan ilişkilidir. Polimerizasyonreaksiyonu temelde 3 aşamadan oluşur; başlangıç,ilerleme ve bitim. Reaksiyon; Isı, UV ışık ve peroksitlerile hızlandırılabilir. Her durumda reaksiyon; ısı,kimyasal veya fotokimyasal reaksiyonlarlaoluşturulabilen serbest radikallerin açığa çıkarılması ilebaşlar. Serbest radikaller monomer molekülündekidoymamış çift bağı açarak molekülü aktive eder diğermonomerlerle birleşerek polimer zincirleri oluşturur.Bu işlem ortamda serbest radikal kalmayana kadardevam eder 11 .Sertleşme mekanizmalarına görekompozit rezin esaslı yapıştırma simanları• Kimyasal sertleşen kompozit rezin esaslıyapıştırma simanları• Işıkla sertleşen kompozit rezin esaslıyapıştırma simanları• Hem ışık hem kimyasal sertleşen (dual cure)kompozit rezin esaslı yapıştırma simanları 15Kimyasal aktivasyonla sertleşenler(Otopolimerizan)Genellikle, karıştırılmaya hazır iki pat halindebulunurlar. Kimyasal polimerizasyon reaksiyonubenzol peroksit benzeri bir peroksitin reaksiyonhızlandırıcı (akseleratör) olan tersiyer amin ilereaksiyonu sonucu ortaya çıkan serbest radikallerinetkisiyle başlar. Polimerizasyonun başlama hızı büyükölçüde aktivatör ve akseleratör oranına bağlıdır 11 . Buyapıştırma simanlarının içerisindeki amin grubu zamaniçerisinde renklenmeye sebep olabilmektedir.Otopolimerizan kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanlarının belirli bir sertleşme süresi vardır. Metal,metal-seramik veya opak yüksek dirençli tam seramikrestorasyonların yapıştırılmasında kullanılırlar 14Işıkla sertleşenlerMonomerler direkt olarak halojen, plazma ark,lazer veya LED (Light Emitting Diod) ışık kaynakları ileaktive edilerek polimerize olabilirler. Bu reaksiyondaışığa duyarlı reaksiyon başlatıcı kamforkinon veyaluserin gibi reaksiyon başlatıcıların yapısının bozulupserbest radikaller oluşturulması prensibiyle polimerizasyonreaksiyonu başlar 11,16 . Işıkla sertleşen kompozitrezin esaslı yapıştırma simanlarından farklı kıvamve renk seçenekleri sunması, uzun çalışma süresi verenk stabilitesi dolayısıyla özellikle tam seramikrestorasyonların simantasyonunda büyük ölçüdeyararlanılmaktadır 17 . Bu materyallerin dezavantajıaradaki restorasyonun kalınlığının fazla olduğudurumlarda polimerizasyon derinliğinin yetersizolmasıdır 18,19Dual sertleşenlerIşıkla polimerize olan yapıştırma simanlarında,restorasyonun altında tam polimerizasyon sağlanamamaolasılığı nedeniyle geliştirilmiş olan yapıştırmasimanlarıdır. Baz ve katalizör olmak üzere iki kısımdanoluşurlar. Baz yapının içerisinde ışıkla sertleşme reaksiyonunubaşlatan kamforokinon, katalizörün içerisindeise amin/peroksit vardır. Baz tek başına ışıklasertleştirilerek kullanılabileceği gibi katalizör ilekarıştırılarak da kullanılabilir. Işık derinliğinin yadageçirgenliğinin yetersiz olduğu durumlarda, tam polimerizeolamayan yapının kimyasal olarak polimerizasyonununtamamlanmasına olanak tanır ve bununiçin geçen süre yaklaşık 24 saattir. Hem kimyasalhemde ışıkla polimerize olan kompozit rezin esaslıyapıştırma simanlarının çoğu sertleşme reaksiyonu içinhala büyük ölçüde ışığa bağımlıdırlar ve ışıkkullanılmadığı durumlarda mekanik özelliklerindedüşme gözlenir 14,15İki dental materyalin fizikokimyasal olarakyapışmasını ifade eden adezyon kavramı dişhekimliğindebüyük önem taşır. Esas olarak adezyon,birbiriyle sıkı temasa getirilen iki cismin yapışmasınaneden olan kuvvettir. Bir maddenin molekülleridiğerinin moleküllerine doğru çekilir ve yapışır. Buçekim kuvveti farklı moleküller arasında ise adezyonaynı tür moleküller arasında ise kohezyon olaraktanımlanır. Dental uygulamalarda adezyon 2 kısımdaincelenebilir. Bunlardan ilki mine dentin veya sementgibi dental dokulara adezyon diğeri ise restoratifmateryalleredir 20-25 .153

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKAN1955 yılında Bounocore ilk kez mineye %85’likortofosforik asit uygulayarak akrilik rezinin mineüzerinde tutuculuğu artırıcı etkisi olduğunu bulmuşturve yeni bir devir açılmıştır 26 .1962 yılında geliştirilenBisGMA bağlantı ajanlarının esasını oluşturmaktadır.Mine yüzeyinin %37’lik fosforik asit ile pürüzlendirmesifikri kısa zamanda yaygınlaşmıştır. Fakatbütün preperasyonlar mine yüzeyi ile sınırlanmadığındandentine bağlanmanın sağlanması ihtiyacıortaya çıkmıştır. Bu alandaki, en önemli gelişmeler1979 yılında Fusuyama’nın dentine ve mineye aynıanda %40’lık fosforik asit uyguladığı “ Tüm asitleme”tekniğini geliştirmesi ile gerçekleşmiştir. Bu teknik ilesmear tabakası tamamen ortadan kalkmakta vedentine bağlantı sağlanmaktadır. Kollejen ve rezinyapılarının iç içe geçtiği bu tabaka, 1985 yılındaNakabayashi tarafından “hibrid tabakası” olaraktanımlamıştır. Hibrid tabakası, mine ve dentin asitlendiktensonra resin siman monemerlerinin bu sertdokulara infiltre olması sonucu oluşan tabakadır 27Geçen bu zaman içinde, gelişen materyallerve teknikler ile adeziv işlemlerin uygulama alanlarıgelişmiş, klinik hayatımızda yeni bir yer edinmiştir.Böylece diş dokularına daha iyi ve kalıcı bağlantıkurulabilmektedir. Bu şekilde yapılan diş hekimliğiuygulamaları günümüzde adeziv diş hekimliğikavramını ortaya çıkarmıştır. Adeziv sistemlerinbaşarısı için uygulanacak olan diş yüzeyininözelliklerini bilmek gerekir:MİNEİnsan vücudunun en sert dokusudur. %86-95oranında inorganik yapı, % 1 organik yapı ve % 3sudan oluşur. Asit ile pürüzlendirme sonucu mineyüzeyi düzensiz bir yüzeye dönüşür ve böyleceserbest yüzey enerjisi artmış olur. Rezin bazlımateryal pürüzlendirilmiş yüzeye uygulandığında,kapiller hareket yardımı ile rezin yüzeye penetre olur.Materyal içindeki monomerler polimerize olur vemateryal mine yüzeyine kilitli hale gelir. Mineyüzeyinde rezin mikro uzantıların oluşumu mineadezyonun ana mekanizmadır.DENTİNDentin mineden farklı olarak daha düşükoranda inorganik yapı %45-50 ,%30 organik yapı(kollojen) ve % 20 kadar da sudan oluşur. Dentinmerkezden perifere doğru uzanan tübüler yapıyasahip bir dokudur. Ancak dentin tübüllerininyoğunluğu her yerde aynı değildir ve merkezdenuzaklaştıkça bu oran düşer. Derin dentinde tübülsayısı mm 2 de 45.000 iken, yüzeyel dentinde ise25.000 dir. Derin dentinde yüzeyel dentinden dahageniş tübüller vardır. Dolayısıyla derin dentin yüzeyeldentinden daha nemli bir yapıya sahiptir. Dentintübülleri arasında peritübüler dentin ve bunun içindeintertübüller dentin, dentin sıvısı ve odontoblastuzantıları bulunur. Dentin tübüller aracılığı iledoğrudan pulpa ile bağlantılıdır. Asidik solüsyonlar ilesmear tabakasının uzaklaştırılması, açığa çıkan dentinyüzeyinde sıvı akışını arttırır. Bu sıvı adezyonuengelleyebilir, çünkü dentin tübüllerinde rezinuzantılar oluşsa bile hidrofobik rezin hidroflik yüzeyeyapışmaz. Ayrıca bu bölgelerden sızan dentin sıvısıbaskı ve termal değişiklikler nedeni ile hassasiyete veağrıya sebep olabilir. Bu yüzden dentine bağlantımineye göre çok daha farklı ve karmaşıktır. 28Kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanları ile beraber kullanılan adezivsistemlerin sınıflandırılması• Total Etch Kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanları (Çok aşamalı)• Self Etch Primer Kompozit rezin esaslıyapıştırma simanları (Çok aşamalı)• Self Adeziv Kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanları (Tek aşamalı) (Şekil 1) 29Şekil 1:Rezinlerin sınıflandırılmasıSelf Adeziv kompozit rezin esaslıyapıştırma simanlarıYapıştırma simanlarının en yeni sınıfı olmalarınarağmen geçen son 9 yılda, üretiminden bu yanayoğun laboratuar ve klinik çalışmalarının konusuolmuşlardır. Geleneksel simanların özellikle çözünürlük154

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANve adezyon gibi eksikliklerini gidermek için geliştirilenkompozit rezin esaslı yapıştırma simanlarında asitlepürüzlendirme, primer ve adeziv gibi uygulamalarınzorunluluğu teknik hassasiyet, zaman alıcılık vemaliyet gibi dezavantajları beraberinde getirmiştir. Busebeple kompozit rezin esaslı yapıştırma simanlarınınüstün mekanik özelliklerinin, estetik kalitelerinin;geleneksel simanların uygulanım kolaylığı ilebirleştirilmesi ile self adeziv rezin simanlarıngeliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu sınıf materyaller ilkdefa 2002’de ortaya çıkmıştır ve günümüzde oldukçayaygın olarak kullanılmaktadır (Speed CEM, RelyXUnicem, Maxcem Elite, G-Cem)Kompozisyonları:Self adeziv rezin simanların kompozisyonundabulunan fosforlanmış dimetakrilat monomerleri mineve dentini demineralize etmekte ve aynı zamanda dişeinfiltre olmaktadır. Fosforik asit grupları ayrıca dişapatitleri ile reaksiyona girerler. Bu nötralizasyonsürecinde açığa çıkan suyun yapıştırma simanınınbaşlangıç hidrofilitesine katkıda bulanarak nemtoleransınıda artırdığı iddia edilmektedir. Başlangıçtaasidik olan sistemin uzun dönem stabilizasyonunundevamlılığı için pH nötral seviyeye getirilmelidir.Nötralizasyon cam iyonomer teknolojisi benimsenerekfloro alumino silikat cam ile sağlanır. Asidikfonksiyonellerin bazik doldurucu moleküller ilereaksiyonu arzu edilen pH yükselmesine ve florüriyonu salınımına yol açar. Bazı self adeziv rezinsimanların kompozisyonlarında bulunan kalsiyumhidroksit ise polimerizasyon süresince asidikmonomerleri nötralize eder. Böylece uzun dönemstabilizasyon sağlanmış olur. Self adeziv rezinsimanlarda serleşme reaksiyonu çoğunlukla dualcure’dur. Baz ve katalizör karıştırılır. Polimerizasyonışık ile başlatılır. Işıkla polimerizasyondan sonrakimyasal reaksiyon devam eder. Dual-cure kompozitrezin esaslı yapıştırma simanları , ışığın ulaşamadığıkalın restorasyonlarda etkili bir polimerizasyonsağlar.Metakrilat monomerlerinin geniş çapraz bağlarıyoğun bir hidrofobik ağ yaratır .Silan uygulanarakgüçlendirilen doldurucular materyale yüksek mekanikdayanıklılık , minimal çözünürlük ve düşük suabsorbsiyonu sağlarlar. 30Endikasyonları:Self adeziv rezin simanların kullanımı tümindirekt restorasyonlarda (seramik, kompozit, metalinley, onley, kron, köprü, postlar) endikedir.Özeliklefiber postlar ve dentine bağlanan restorasyonlardakullanımı önerilmektedir. Adezyonunu minedensağlayan rezin bağlı köprüler (maryland), laminateveneerler gibi restorasyonlarda kullanımı tavsiyeedilmemektedir. Self adeziv rezinin ancak mineninpürüzlendirilmesi ile uygulanması tavsiye edilmektedirResim 1-6 IPS e.max Press 3 üyeli köprünün selfadeziv rezin siman ile yapıştırılmasını göstermektedir.Resim 1: 3 üyeli of IPS e.max Press KöprüResım2: Restorasyonun hidroflorik asit ile pürüzlendirilmesiResim 3: Monobond plus uygulanması155

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANResim 4: Diş yüzeylerinin temizlenmesiResim 5: Kendinden adeziv rezin simanın (self adeziv rezin)restorasyona uygulanmasıResim 6: Restorasyonun yerine oturtulmasıAvantajları:1. Self adeziv rezin simanlarda asitle pürüzlendirmeişlemi uygulanmadığı için yapşırma simanınıniçerisindeki fosforik asit molekülleri dentintübüllerini ne kadar demineralize ederse o kadarpenetrasyon gerçekleşir. Buna bağlı olaraknanosızıntı olmaması beklenir.2. Asitleme işlemi uygulanmadığı için smear tabakasıkaldırılmaz, dentin tübülleri tamamıyle açılmaz.Böylece düşük moleküler ağırlıktaki asitlerin dentintübüllerinden sızması engellenmiş olur ve postoperatif hassasiyet ihtimali azalır.3. Tek aşamalıdır.4. Uygulanması çabuk ve kolaydır.Yapılan çalışmalarda her üç tip rezinsimantasyon için postopertif hassasiyet oluşturmasıklıkları karşılaştırıldığında, total etch sistemlerde pekçok kullanıcıda post operatif hassasiyet oluşturduğu,self etch primerlerin uygulandığı sistemlerde postoperatif hassasiyetin neredeyse elimine edildiği ve selfadeziv rezin simanlarda ise neredeyse hiç postoperatif hassasiyetin olmadığı yönünde raporedilmiştir.Self Etch ve Self Adeziv Rezin SimanKullanımında Dikkat Edilecek Noktalar:• Adezivin uygulanacağı kavitenin aşırı ıslakolmaması gerekmektedir.• Asitle-yıka sistemlerde olduğu gibi ideal dentinnemliliği sağlanmalıdır.• Kullanılan self etch sistem su bazlı ise suyun havaspreyi ile kurutulduğundan mutlaka eminolunmalıdır.• Öjenol içerikli geçici siman kullanımındankaçınılmalıdır.• Ağartma sonrasında diş dokularında serbest oksijenmiktarı yüksektir. Oksijen, bağlanma ajanlarınınpolimerizasyonunu engeller. Bleaching işlemiyapılan dişlerde en az 1 hafta beklenilmelidir. 31• Mine adezyonunun araştırıldığı total-etch sistemrezinlerle self adeziv rezinlerin karşılaştırıldığıçalışmalarda bağlantı kuvvetleri self adeziv rezinsimanlarda oldukça düşük bulunmuştur. Bu yüzdensadece cam iyonomer simanlara alternatifolarak kullanılabilecekleri söylenmektedir. Minedokusunun çok az kaldığı veya minenin hiçbulunmadığı durumlarda seramik kronların simantasyonundakullanımının tercih edilebileceği fakatciddi miktarda minenin bulunduğu dişlerdeonleylerin, parsiyel kronların simantasyonundaideal olmadığı bildirilmektedir. 31-35• Dentin adezyonunda ise, self adeziv rezinlerin enetkili bağlantısı; seçerek mineye asit uygulanması(selective enamel etching) ile sağlanmaktadır. Asituygulaması self adeziv rezinlerin mineye olanadezyonunu artırıcı etki oluştururken dentine olan156

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANadezyonunu azaltıcı etki oluşturmaktadır. Dentinintabakalarına göre de bağlantı kuvvetlerideğişmektedir. Yüzeyel dentin için en yüksekbağlantı değerleri bulunurken derin ve servikaldentin için ise daha düşük bağlantı kuvvetlerigözlenmektedir 31,35Tam seramik sistemlerde materyalleregöre uygulanan yapıştırma simanı sistemleriGeliştirildiği günden bu yana estetik avantajlarındandolayı yaygın olarak kullanılan IPS Empress IIve IPS e.max benzeri yüksek dayanıklılıktaki lityumdisilikat-seramikler (cam seramikler) ve Procera,Cercon, Cerec, Lava benzeri yüksek dayanıklılıktakiCAD/CAM ile yapılan zirkonyum oksit veya alüminyumoksitseramiklerin yapıştırılmasında farklı simanlarkullanılmaktadır.Zirkon restorasyonlarda simantasyon içinrestorasyonun ve dental sert dokularınhazırlanmasıZirkonyum oksit tam seramik restorasyonlarınyapıştırılmasında geleneksel simanların kullanılabileceğiifade edilse de, yeni sistemlerin geliştirilmiş ışıkgeçirme özelliklerinden dolayı mat ve donuk birgörüntüye sebebiyet vermemeleri ve olası mikro sızıntıriskleri nedeniyle geleneksel simanların yerine kompozitrezin esaslı yapıştırma simanlarının kullanımı hergeçen gün daha çok tercih edilmektedir (Resim 9-19).Resim 9: Üç üniteli zirkon köprüResim 10: Uyum ve okluzyon kontrolüResim 7: Servikal bölgelere gliserin jel (Liquid Strip)uygulanımıResim.11: Yıkama işlemiResim 8: Yapıştırılan restorasyonun ağızda görünümüResim 12: Kurutma işlemi157

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANResim 13: Zirkonya primeri uygulamasıResim 17: Restorasyonun ağza yerleştirilmesiResim 14: Primerin 1:1 oranında karıştırılmasıResim 18Resim 15: Dişe uygulanmasıResim 18 ve 19: Fazlalıkların uzaklaştırılması ve opsiyonalpolimerizasyonResim 16: Kompozit rezin esaslı yapıştırma simanınınrestorasyona konulmasıZirkonyum oksit restorasyonlar için restorasyonuniç yüzeyin pürüzlendirilmesinde 0.25-1 barbasınç altında 50-100 µm aluminyum oksit kumkullanılabilir. Restorasyon ultrasonik temizleyicide 1dakika temizlenir ve su spreyi ile yıkanıp kurutulur.Kullanılacak kompozit rezin esaslı yapıştırma simanagöre, rezinin zirkonyum yüzeyine bağlanmasınıgüçlendiren bir zirkonya primeri üreticinin talimatlarıdoğrultusunda uygulanıp sürenin sonunda kurutulmalıdır.Zirkonyum oksit restorasyonların yapıştırılması158

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANiçin piyasada Multilink Automix benzeri özellikle buamaç için üretilmiş bir kompozit rezin esaslı yapıştırmasimanı kullanılıyorsa restorasyonun yapıştırmayüzeyine özel zirkonyum primeri sürülür ve 180saniye beklenir ve hava ile kurutulur. IPS e.max Pressbenzeri bir cam seramik kullanılmışsa restorasyonun içyüzeyine silan (Monobond-S) sürülmeli ve 60 saniyebeklenip, kurutulmalıdır.Restorasyonun ağızda kontrolü ve izolasyonaşamalarını takiben, hekim destek dişlere fırça ile 15saniye süreyle primer uygular ve kurutur. Bu aşamadaherhangi bir ışık kaynağının kullanımına gerek yoktur.Özel ucu sayesinde eşit oranda kendiliğinden karışankompozit rezin esaslı yapıştırma simanı restorasyonuniçine doğrudan sıkılarak ağız içine yerleştirilir. MultilinkAutomix opsiyonel olarak hem ışık hemde kimyasalyolla sertleşebildiği için zirkonyum oksit ve benzeri ışıkgeçirgenliği sınırlı olan restorasyonların yapıştırılmasındadaha güvenlidir. Fazlalıklar restorasyonun dışınabirkaç saniye ışık tutularak veya ışık kullanmadanderhal temizleme işlemine başlanarak kolaycauzaklaştırılabilir. Çalışma süresi içerisinde olmaküzere, kimyasal olarak 5 dakikada sertleştiği içinözellikle ara yüzler ve diş eti marjinlerindeki fazlalıklaren kısa sürede temizlenmelidir.Restorasyonun yapıştırılacağı destek ayaklarimplant ise restorasyonun ağızda kontrolü veizolasyon aşamalarını takiben, vida deliği Systempinley benzeri ışıkla sertleşen esnek bir kompozit ilekapatılmalıdır. İmplant destek ayaklarına primersürülmesine gerek yoktur. Diğer yapıştırma aşamalarıbenzer şekilde yapılmalıdır. Piyasada Rely X Unicemve Panavia F 2.0 gibi bu amaçla kullanılabilecek asituygulamasını gerektirmeyen ürünlerde mevcuttur.Cam seramiklerde simantasyon içinrestorasyonun ve dental sert dokularınhazırlanmasıIPS Empress II veya IPS e.max benzeriyüksek dayanıklılıktaki lityum disilikat bir restorasyonunsimantasyonu öncesinde restorasyon vedental sert dokular uygun şekilde hazırlanmalıdır(Resim 20-25)Resim 20a,b: Cam seramik lamina yapıştırma işlemindenönce renk alınması (yapıştırma simanı rengi)Resim 21: Asitle pürüzlendirme işlemibaResim.22: Bağlanma ajanı uygulanması159

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANResim 23: Yapıştırma simanının yerleştirilmesiResim 24: Restorasyonun ağza yerleştirilmesiResim 25: Restorasyonun bitmiş haliSimantasyon öncesinde restorasyon ağızdarenk uyumu ve okluzyon açısından kontrol edilmelidir.Kırılgan seramik materyallerin simantasyonöncesinde okluzal kontrolünde seramikte çatlakoluşma riskine karşı dikkatli olunmalıdır. Gereklidurumlarda düzeltmeler orta hızda elmas frezlerle vehafif basınç uygulayarak yapılabilir. Dışarıda kırılganolan IPS Empress benzeri tam seramik birrestorasyonun yapıştırılmasında adeziv simantasyonunşart olduğu ve seramik restorasyona asıl direnciniveren faktörün doğru uygulanan bir adezivsimantasyon olduğu unutulmamalıdır. Cam seramikindirekt restorasyonlar öncelikle temizlenir verestorasyonun dişe yapıştırılacak yüzeyi, seramikasitleme jeli (hidroflorik asit) ile pürüzlendirilir ve bolsu ile yıkanır. Hidroflorik asitle pürüzlendirme işlemi,IPS e.max press için 20 saniye IPS empress estetikingotlar için 60 saniye olmalı ve belirtilen süreleraşılmamalıdır. Cam seramiklerde rezin yapıştırıcınınseramik restorasyona daha iyi bağlanması içinMonobond- S veya benzeri bir silan 60 saniye süreyleuygulanıp kurutulmalıdır. Yapıştırma öncesindeağızda her zaman uygun bir tükrük izolasyonusağlamak üzere Optragate benzeri yanak dudakekartörleri, pamuk rulolar ve tükrük emicilerin mutlakakullanılması gereklidir. Prepare edilen dişlerinyüzeyleri temizlenir ve 37% lik fosforik asit ile(dentin için 5-10 saniye, mine için 25-30 saniye)pürüzlendirme işlemi yapılır. Yüzeyler bol su ile asituygulama süresi kadar yıkanıp kurulanır. Variolink IIbenzeri adeziv simantasyonda en güvenilir yöntemkabul edilen çoklu bir adeziv sistem kullanılıyorsa önceSyntac Primer uygulanır 15 saniye beklenir vekurutulur. Bunu takiben Syntac Adhesive 10 saniyeuygulanıp kurutulur ve sonrasında Heliobonduygulanır ama ışıkla polimerize edilmeden kompozitrezin esaslı yapıştırma simanı (Variolink II veya laminayapılıyorsa Variolink Veneer) restorasyonun yapışacakyüzüne konulup prepare edilmiş dişin üzerineyerleştirilir. Fazlalıklar fırça peletler, diş ipi, sond veyakretuar yardımıyla uzaklaştırılır. Işıkla polimerizasyonişlemi ışık cihazının gücüne bağlı olarak değişebilmeklebirlikte restorasyonun her yönünden ortalama40 saniye olacak şekilde yapılmalıdır. Marjinal bölgelerışıkla polimerizasyonu takiben silikon lastikler ilecilalanabilir. Özellikle IPS Empress benzeri kırılgancam seramik restorasyonların geçici olarak yapıştırılmamasıgerektiği hatırlanmalıdır. Adeziv simantasyonöncesinde dental sert dokulara bağlanmayıolumsuz etkileyebilecek ağız gargaraları ile hastanınağzının çalkalatılmasından da kaçınılmalıdır.Restoratiftedavilerde gerçek anlamda başarının yakalanmasınınbir ekip işi olduğu göz önüne alınarak, diş hekimi vediş teknisyenlerinin uygulamalar ve kullanılanmalzemeler konusunda bilgi sahibi olması bu başarınındaimi olması açısından kaçınılmazdır.160

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKANAdeziv tekniklerdeki gelişmeler sayesindesimanın dişe bağlanması konusundaki problemler enaza indirgenmiştir. Ancak çeşitli restoratif materyallerve rezinler arasındaki adezyonu arttırmaya yönelikçabalara rağmen yapışmama veya kırıklarda halenadeziv ve/veya koheziv başarısızlıklar görülmektedir19,20. Bu konuda araştırmalar hızla devam etmektedir.KAYNAKLAR1-Walton JN, Gardner FM, Agar JR. A survey ofcrown and fixed partial denture failures: length ofservice and reasons for replacement, J ProsthetDent 1986; 56:416-421.2-Diaz-Arnold AM,Vargas MA, Haselton DR Currentstatus of luting agents for fixed prosthodontics, JProsthet Dent. 1999; 81: 135-141.3-McLaren EA. All-Ceramic Alternatives toConventional Metal Ceramic Restorations,Compend Contin Educ Dent 1998 ;19:307-326.4-Mount GJ . Glass-ionomer cements: past, presentand future. Oper Dent 1994; 19: 82-90.5- Türkoğlu P, Butlan Ö, Öngül D. Tam SeramikRestorsyonlarda Dayanıklılığı Etkileyen Faktörler İ.Ü. Dişhek Fak Derg 2010 : 44; 45-53.6-Blatz M. Long-term clinical success of all-ceramicposterior restorations, Quintessence Int. 2002 33:415-426.7-Öztürk AN. Farklı seramik inleylerin direkt, indirektve geleneksel tekniklerle dentine bağlanmadayanımlarının karşılaştırılması, 2001,Doktora tezi,Konya.8-Rosenstiel SF, Land MF, Crispin BJ Dental lutingagents: A review of the current literature, JProsthet Dent 1998; 80: 280-3019-Li ZC , White SS. Mechanical properties of dentalluting cements, J Prosthet Dent 1999; 81: 597-609.10-Kumbuloğlu O, Lassila LVJ, User A, Toksavul S,Vallittu PK . Shear bond strength of compositeresin cements to lithium disilicate ceramics. J OralRehab 2005; 32: 128-133.11-Roulet JF . Degradation of Dental Polymers, 1987:Karger Publications, Basel; New York.12-Phillips RW. Skinner’s Science of Dental Materials,1991,W.B. Saunders Company, 9th Edition,Philadelphia.13-Magne P , Belser U. Bonded porcelain restorationsin the anterior dentition: a biomimetic approach,2002,Quintessence Publishing Co. Inc.14-Blatz MB, Sadan A, Kern M .Resin-ceramicbonding: a review of literature, J Prosthet Dent2003 ;89: 268-274.15-Öztürk Ö, Uludağ B. Kompozit rezin esaslıyapıştırma simanları ve adeziv simantasyontekniği, TDB dergisi 2002; 66: 33-3916-Davidson CL. Operatif dişhekimliğinde gelişmeler:geleceğe meydan okumak, Quintessenceyayıncılık, 2006; 2: 161-172.17-Ferrari M, Vichi A, Feilzer A. Operatifdişhekimliğinde gelişmeler: güncel pratikuygulamalar, Quintessence yayıncılık. 2006; 1: 95-107.18-Allen EP, Bayne SC, Becker IM, Donovan TE,Hume WR, Kois JC .Annual review of selecteddental literature: report of committee on scientificinvestigation of the American Academy ofrestorative dentistry, J Prosthet Dent 1999 ;82:27-66.19-Üşümez A, Aykent F. Bond strengths of porcelainlaminate veneers to tooth surfaces prepared withacid and Er,Cr:YSGG laser etching, J ProsthetDent. 2003;90:24-27.20-Nakabayashi N, Pashley D. Hybridization of DentalHard Tissues, Quintessence Publishing Co, Ltd,Chapter 1,:4-521- Hikita K, Van Meerbeek B, De Munck J, Ikeda T,Van Landuyt K, Miada T, Lambrechts P, PeumansM. Bonding effectiveness of adhesive luting agentsto enamel and dentin. Dent Mater 2006 ;23: 71–8022-Van Meerbeek B, Vargas M, Inoue S, Yoshida Y,Peumans M, Lambrechts P, et al. Adhesives andcements to promote preservation dentistry. OperDent 2001;6:119–44.23- VanMeerbeek B, De Munck J, Yoshida Y, Inoue S,Vargas M, Vijay P, et al. Buonocore memoriallecture. Adhesion to enamel and dentin: currentstatus and future challenges. Oper Dent2003;28:215–35.24- Nakabayashi N, Kojima K, Masuhara E. Thepromotion of adhesion by the infiltration ofmonomers into tooth substrates. J Biomed MaterRes 1982;16:265–73.161

Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg.J Dent Fac Atatürk UniCilt:21, Sayı: 2, Yıl: 2011, Sayfa: 150-162ULUDAMAR, AYGÜN, KULAK ÖZKAN25- Van Meerbeek B, Perdigao J, Lambrechts P,Vanherle G. The clinical performance of adhesives.J Dent 1998;26:1–2026- Buonocore. M.G.: A sımple method of increasingthe adhesion of acrylic filling materials to enamelsurfaces. J Dent Res 1955; 34:849-53.27- Van Meerbeek, B.,Perdigao, J. Gladys, S,Lamtırechts P, Vanherle G.. Enamel and dentinadhesıves. in: Fundamentals of operativedentistry. Quintessence Pub Co Inc IllınoisUSA 1996:141-86.28-Erıckson, RL . Surface ınteraclions of dentinadhesive materials Oper Dent,1992; 5:81-94,29-Latta, MA. Barkmeier,WW. Dental adhesıves incontemporary restorative dentistry. Dert ClinNorth Am, 1998; 42:567-77.30- Scientific Documentation SpeedCEM , 2010 ;Ivoclar Vivadent, Product Information .31-CRA Foundation Newsletter Clinicians’ Guide ToDental Products&Techniques 2007; 31:733-Duarte S, Carolina Botta A, Meire M, Sadan A.Microtensile bond strengths and scanning electronmicroscopic evaluation of self-adhesive and selfetchresin cements to intact and etched enamel. JProsthet Dent 2008 ;100:203-1033- Ritter A , Ghaname E, Pimenta L.. Dentin andenamel bond strengths of dual-cure compositeluting agents used with dual-cure dentaladhesives. J Dent, 2009;37: 59-6434-De Munck J, Vargas M, Van Landuyt K, Hikita K,Lambrechts P, Van Meerbeek B. Bonding of anauto-adhesive luting material to enamel anddentin. Dent Mater. 2004;20:963-7135-Yang B, Ludwig K, Adelung R, Kern M. Microtensilebond strength of three luting resins tohuman regional dentin. Dent Mater 2006;22:45-56Yazışma AdresiDr. Altay ULUDAMARFilistin cad. Kader sok. No: 6Kat: 1, D: 1Gaziosmanpaşa/ Ankara/ TURKİYEE-mail: a.uludamar@superonline162