EĞİTİMDE YÖNETİM KALİTESİ - Journal of Qafqaz University

EĞİTİMDE YÖNETİM KALİTESİSevil İMANOVAQafqas ÜniversitesiMühendislik FakültesiBakü / AZERBAYCANsevilimanova@yahoo.comÖZETEğitimde kalite; doğru eğitimin, doğru zamanda, doğru kişilere, doğru mekanda, doğru eğiticilerle verilmesiylegerçekleşir. Eğitimde TKY uygulaması sonucunda esnek ve yaratıcı amaç olmakta ve sonuçta organizasyonkültürü değişmektedir.Eğitimde TKY ile birlikte öğrencilerde yüksek başarıya duyulan istek, sevgi ve saygı artmakta, eğitim konularısevilmekte, konular hakkında ayrıntılı bilgiler öğrenmeye karşı oluşan talep artmaktadır. Öğrenciler,problem çözme tekniklerini geliştirmek, iş ve benzeri ortamlardaki oluşan fırsatları değerlendirmek, değişik alanlardakibilgileri entegre edebilmek ve ekip olarak çalışabilmek, işletişim ve analiz yeteneklerini geliştirebilmekvb. konularda beceriler kazanmaktadır.Anahtar sözler: eğitim sistemi, talebe, muallim.MANAGEMENT QUALITY IN EDUCATIONABSTRACTQuality education is consisted of providing the right education, in proper time, by honest people, in suitableplace, and by a faithful instructor. The results of practice of TQM in education have a flexible and creative effectwhich also leads to the changing of the organizational culture.With TQM applied in education, students have a higher success and affection and their self‐esteemincreases; the subjects have been more attractive and the demand for deeper knowledge increases. Students gainabilities in problem‐solving, evaluating opportunities that arise in the work environment, digesting informationcoming from different sources, team‐work, and analysis, etc.Key words: educational system, student, lecturerGirişBütün örgütler, içinde bulundukları çevredenetkilenmektedir. Eğitim örgütleri deiçinde bulundukları çevreden etkilenmekteve çevresine tesir etmektedir.Eğitim örgütlerindeki bütün elemanlarınkarar verme sürecine aktif olarak katılmalarıpersonel arasındaki doyumu yükseltecektir.Bu yapının sürekli ve ahenkli biçimdesürdürülebilmesi eğitim örgütlerinde liderihtiyacını gündeme getirmektedir. Eğitimörgütlerindeki değişimin düzenli veplanlı olarak yapılması, sürekli gelişme felsefesiile paralellik arzetmesi liderlerinönemli fonksiyonları olarak görülürken, buçalışmaların çevre tarafından desteklenmeside gerekmektedir. Özellikle yönetiminde bütün çalışan personeli desteklemesi değişimicanlı tutacaktır. Eğer bu çalışmalarve değişimler desteklenmez ise çok fazlabir anlam ifade etmeyecektir.Bütün bu çalışmalarla beraber eğitimin yenidenyapılanmasını sağlayıp herbir ferdeayrı ayrı hitap eder bir hale dönüştürmekeğitimde toplam kalite yönetiminin uygulanmasıile mümkün olacaktır.180Journal of Qafqaz University

Eğitimde Yönetim KalitesiBazı eğitim organizasyonları elemanlarınıkalite yönetimi seminerleri ile yetiştirmeyeuğraşırken, bazılarının bu alanda yetişmişyöneticileri hararet ile aradıkları gözlenmektedir.Özellikle son yıllarda Amerikave Avrupanın birçok ülkesindeki eğitiminher kademesinde yapılan bu çalışmalardikkat çekmektedir. 1Yönetim, bütün etkinliklerin günün şartlarınauygun olarak birbiriyle iletişim içindede ortak bir amaç etrafında toplanarak bellihedefe yönlendirmedir. Burada personeliaynı amaçlar etrafında çalıştıracak destekçibir örgüt iklimi kurup bütün personeli destekleyip,personelin sürekli gelişmesini vegüclenmesini sağlayacak ve onların beklentilerive ihtiyaçları doğrulutusunda hareketedip onları doyuma ulaştırarak sürekli gelişmeyiorganizasyonda yerleştirecek olankişiler de organizasyon yöneticileridir.1. Yönetim KalitesiEğitim lideri akademik kaliteyi geliştirecekve sorumluluğu yüklenecek kişidir. Üzerinedüşen sorumluluk gereği sürekli gelişmeninsağlanabilmesi için bütün çalışmalarıyapabilmelidir. Okul lideri herkes ileçalışma imkanına sahip olan kişi olarak budurumu en iyi bir biçimde değerlendirmesigerekir. Bütün personelini yakından tanımalıdır.Sürekli hatalarla uğraşmak ve onlarıdüzeltme çalışmalarında bulunmak yerineartık toplam kalite örgüt liderleri hatayıbaştan itibaren önleme yoluna giderekzaman kavramının çalışma ortamlarında nekadar önemli olduğunun farkına varıp zamandantasarruf yolunu seçmelidir.Eğitim liderleri okulların öğrenciler için nekadar önem taşıdığının farkında olmak suretiyle,öğretmen, diğer personel ve öğrencilerinyönetim ile bütünleşmelerine yardımcıolmalıdırlar. Örgütün bütün üyeleri1Ekonomi Forumu: Yüksek Öğretimde Toplam KaliteYönetimi 21. Yüzyılın Başındaki Olanaklar,Fırsatlar ve Darboğazlar, İstanbul 2000, s.15ile birlikte oluşturulan ve burada personelinkendisini rahat ve huzurlu hissettiğiaçık çalışma grupları hem birey, hem detakım ihtiyaçlarının belirlenmesinde önemlirol oynayacaktır. Aynı zamanda kişilerinkendilerini takımlarına ve organizasyonlarınavesile olacaktır. Bu takımlarda üyelerörgüt amaçları için en ideal biçimde yönlendirilirken,bu arada yönetim süreci aksamdansürdürülecek ve öğrenciye sunulanhizmetlerdeki kalite de sürekli artacaktır.Eğitim liderleri eğer kurumlarında başarılıolmak istiyorlarsa önce: 2• Kurumun birinci derecedeki müşterisibelirlenmelidir.• Kalite temelli misyon geliştirmelidir.• Özel ve belirlenmiş alanlardaki kaliteve mükemmelik için iç ölçümler geliştirilmelive kurulmalıdır.• Seçilmiş standartlarla kimlerin uğraşacağıbelirlenmelidir.• Motivasyon ortamı oluşturulmalıdır.• Kalite gelişim takımları oluşturulmalıdır.• Başarı için ödüllendirme, tanıma, teşvikve rapor etme uygulanmalıdır.Eğitim kurumlarında ortaya çıkan herhangibir hatadan dolayı, istenilen sonucu eldeedilmediğinde bütün personeli ve öğretmenlerisuçlamadan önce, sürece bakıphatanın nereden kaynaklandığını incelenmesigerekir. Eğer süreç iyi kurulur ve işletilirsehata ve istenmeyen sonuçlar baştanitibaren ortadan kaldırılır.Eğitim örgütleri içeride ve dışarıda oluşanformel ve informel güçlerin etkisi altındadır.Eğitim liderlerinin bu güçleri dengelibir biçimde karşılaması ve eğitim örgütlerininmenfaati doğrultusunda yönlendirmesigerekmektedir.2Selami, Yilmazçoban: Eğitim Sektöründe Liderlik,http://egitim.hypermart.net/selami1.htmNumber 24, 2008 181

Sevil İmanovaEğitim liderlerinin önce okul içindeki kendipersonelini çalışma ortamında başarılı kılacakçeşitli çalışmalara rehberlik etmesi, öğretmenve destek personeline göstereceğisaygı ve yerleştireceği güven ortamı okuldakiilişkileri belirleyen özellikler olup,üyeler tarafından kabul edilebilir bir iklimoluşturacaktır.Okulların yarışmacı stratejilerinde ortayaçıkan değişmeler ve buna paralel olarakmüşteri istek ve beklentilerindeki değişmelerokulları etkilemektedir. Yeni teknolojilerineğitim sektöründe kullanılmayabaşlaması da okulları etkileyen önemli faktörlerarasındadır.Okul listeleri ortaya çıkmış ve çıkma ihtimaliyüksek olan bütün değişmeleri gözöünüde bulundurarak, sürekli gelişmeyiokul yapısını etkileyecek olan öğrenci potansiyelinitanıyarak sağlamalıdır.ÖğrenmeTeknolojisininGeliştrilmesiEğitim DestekçilerininGücüYönetim KurallarınınDeğişmesiOKUL1. Okulu Etkileyen FaktörlerNüfüsDeğişmeleriOkulda GideceklerinOluşturduğuGüçEğitim İçin YeniDestekçilerEdward Deming, amacı ve hedefi olmayanhiçbir sistemin olamayacağını belirtirken,Senge de bunu daha spesifik hale getiripbütün organizasyonlarda herbir ferdin paylaşacağıbir hedef ve amacın olmasının öneminivurgulamaktadır. Eğer organizasyonlarpaylaşılan vizyonu temel alarak bunuoluşturmaya önem verir ise sürekli olarakpersonelini kendi kişisel vizyonlarını geliştirmeleriiçin teşvik edecektir. 3Acaba toplam kalite okullarının amacı nasılolmalıdır? Bu sorunun cevabını şu başlıklararasında bulabilmek mümkün olacaktır.3Zuhal, Cafoğlu: Eğtimde Toplam Kalite Yönetimi,İstanbul 1996, s. 1181. Hayat boyu öğrenciler yaratmak,2. Öğrenmeden hoşlanan öğrenciler yetiştirmek,3. Toplum için üretici üyeler yetiştirmek,4. İstihdam edilebilir kişiler yetiştirmek,5. Diğerleri ile işbirliği yapmaya istekliinsanların teşvik etmek ve desteklemek,6. Sürekli gelişmeci düşünceye sahip öğrencileryetiştirmek,7. Toplumdaki herkes için yükselen karsağlamakEğitim liderlerinin, değişen teknolojik yapıiçerisinde okulların yüklendiği görevi yerinegetirebilmesi için sürekli olarak ihtiyaçbelirleme analizlerini yaptırıp, hareket noktasınınbelirlenmesinde de bu analiz sonuçlarınınkullanılması toplam kalite yönetimindebelirleyici özellikler arasındadır.Değişen toplumsal ve ekonomik yapı yenibir müşteri kitlesinin eğitim kurumlarınınkarşısına çıkarmaktadır. Eğitim liderlerininörgütün diğer üyeleri ile birlikte bu yapıyıiyi tahlil edip, tanıması ve sürekli takibigerekir. Kaliteli çıktı için okul bilgi sistemininmutlaka kurulması gerekir. Öğretmenlerinöğrencileri ve okul hakkında süreklibilgi sahibi olmaları ve bu bilgilerinverilecek önemli kararlar için ışık tutmasıbunun aciliyetini gündeme getirmektedir.Eğitim liderlerinin bu çalışmaları odaknoktası olarak almaları, toplumların eğitimkurumlarından beklentilerini, hangi becerileresahip öğrencileri yetiştirmelerini istediklerinive öğrenci mezuniyetinden sonrakiişleyişi sürekli olarak takip edebilmesiöğretmen performansı ve eğitim kurumlarınındeğişen toplumsal ve ekonomik yapınınihtiyaçların gidermesi açısından önemlidir.Tennesse üniversitesi TKY hareketindeöncül üniversitelerden birisi olarak işletmeprogramında TKY’ni uygulayıp bunun araçve yöntemlerinden faydalanmaktadır. Eği‐182Journal of Qafqaz University

Eğitimde Yönetim Kalitesitimleri sırasında da hiçbir zaman araştırmayapmayı ihmal etmemektedirler. İşletmeprogramında öğrencilerin hangi dersleriağırlıklı olarak görmek istedikleri konusuüzerinde yapacakları araştırma için 10 kişidenoluşan bir takım oluşturulur. Bu takımınyaptğı çalışmalar sonucunda şu konularınen fazla talep edildiği ortaya çıkmıştır.4• Çok fonksiyonluluğu vurgulanmış birleşikçerçeve,• Öğrenme deneyimi ve güncel konular,• Analitik yetenekler• Uluslararası perespektif,• Yönetim teknolojisi,• Sosyal sorumluluk,• Yönetimsel gerçekler• Kişiler arası ilişkiler ve ikna edici liderlik.Takımın yaptığı bu tespitlerden sonra,işletme programlarını hazırlamakla görevliyeni bir takım oluşturuluyor. Bu takımınyaptığı çalışmalar sonucunda hem öğrencilerin,hem de toplumun beklentisi yönündehareket edilerek müşterilerdeki doyum vemüşterilerin eğitim kurumlarından beklentilerindekigerçekleşme yükseltilmeye çalışılmaktadır.Fakat bunun yanında da başkaaraştırmacıların yaptıkları araştırmalar pekiç açıcı sonuçlar vermemektedir. Yapılanokul ziyaretleri sırasında okul yöneticilerininve öğretmenlerin okulları hakkındagerçek yapıları bilmedikleri israrla görüşülmüştür.Müşteriye TK’de iyi niyet, çeşitli sloganlarve etkileyici genellemelerle başarının sunulmasıyeterli olamamaktadır. Kalite hedeflerinintanımlanması, başarını ölçülmesiiçin kriterlerin geliştirilmesi ve şu andakinoktadan başarıya ulaşabilmek için nelerinyapılmasını gerektiği el birliği ile tespitedilmeli ve uygulanmalıdır.Kalite yönetimi ödül ve müşteri mutluluğuile asla durmayacaktır. Çünkü kalite gelişimive müşteri tatmininde de süreklilik vardır.Bundan dolayı daha iyi bir organizasyonve daha iyi hizmet anlayışı içindesürekli gelişecektir.Eğitim kurumları mutlaka değişme teorilerineyakın olmalıdırlar. Çünkü “Öğrenenorganizasyonlar” olarak okulların kendi içdinamizmlerinin temelinde değişme yatmaktadır.Bunu da aktif olarak formal veinformal yapıdaki etkileşimin okul başarısılehine çevrilmesinde de yönetimin ve okulyöneticisinin liderlik davranışları etkili olmaktadır.Senge de özellikle öğrenen organizasyonlardamodern lider anlayışı üzerinde dururkenliderlerin tasarımcı, idareci ve öğretmenlikrollerini vurgulamaktadır. 5 Özellikleeğitim kurumlarındaki karmaşık yapıyıanlayan, sürekli görüşlerini açıklayan vebunun için cesaretlendirilen, ortak düşüncelerindenyeni modeller geliştiren personeleihtiyaç vardır. Bu personeli en iyi birbiçimde dinleyip ona rehberlik edecek olanve personeli destekleyecek olan kişi de öğretmenlikrolünü yerine getirebilen liderlerolacaktır.Eğitim kurumlarındaki bütün personelinaynı amaca doğru yönlendiği organizasyonalkültür mutlaka gerçek ve geçerli hedeflereyöneltilmelidir. Bunun için yöneticilermutlaka; 61. Öğretmenlere ve diğer personele dikkatleriniokul ve öğrenci ihtiyaçları üzerineodaklamaları için yardım etmelidir.2. Uzun dönemli planların uygulanması vegeliştirilmesi için eğitim kurumlarındabütün personele, yeterli zaman, sorumlulukve yetki verilmelidir.4Zuhal, Cafoğlu: Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi,İstanbul 1996, s. 1225Ali, Balcı: Etkili Okul, Ankara 1993, s.766Köksal, HAYAL: Kalite Okulları, İstanbul 2000, s. 46Number 24, 2008 183

Sevil İmanova3. Eğitim kurumlarında çalışan herkesinsaygıya layık olduklarının hissedilip vehissettirilmesi gerektiğine inanılmalıdır.4. Bütün eğitim seviyeleri için ve bütünpersonel arasında istek ve çalışmaduygusu yaratılıp geliştirilmelidir.1.1 Hizmet İçi EğitimEğitim kurumlarında TKY’ni başarılı olarakuygulayabilmek ve dolayısıyla sürekligelişmeyi sağlayabilmek için yönetici kendiside dahil olmak üzere okuldaki bütünpersonele hizmet içi eğitim imkanının sağlanması,müşteri ihtiyaçlarının belirlenmesiortaya çıkacak problemleri gidermede vehızla gelişen ve değişen dünyaya uyumsağlamada önemli bir süreçtir.Öğrenme olayının bütün okullarda sevilenve istenen bir çalışma olarak kabul edilmesi,artık eğitim kurumlarının yeni yüzlerininifadesi olacaktır.Artık okullardaki gelişme göstergeleri kalitehareketleriyle ilgilidir. Bu da uluslararasımücadelenin yaşandığı günümüz toplumlarındaönemli göstergelerden sayılmaktadır.Eğitim kurumlarında yetiştirilen öğrencilere,iş dünyasının da istekleri dikkate alınarakköklü ve kaliteli bir eğitim verilmelidir.Öğrenciler olayların sebeplerini, nedenleriniayırabilecek kapasitede, bu becerileredonanmış olarak yetiştirilmelidir.Öğretmen eğitiminde de bu ayrıca önemarzetmektedir. Öğretmenlerin yetenek vebecerilerinin kaliteli eğitim için girdi olarakkabul edildiği bu yaklaşımda öğretmeneğitimi hassas konuları oluşturmaktadır.Öğretmenlerin kaliteli bir eğitim aldıktansonra hizmetçi eğitimlerle sürekli olarakokul bünyesinde güçlendirilmeleri gereklidir.Öğretmeni profesyonel olarak geliştirebilmekiçin; 77Zuhal, Cafoğlu: Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi,İstanbul 1996, s. 124• Yüksek dereceli programların sağlanması,• Öğretim programlarını geliştirme projelerininhazırlanması,• Okulu temel alan programları geliştirmeçalışmaları,• Öğretmenin uygulayıcı ve araştırmacıolarak görülüp, buna paralel çalışmaortamının sağlanması gerekir.Chaffe ve Ellen yetiştirme ile eğitim arasındakifarka dikkati çekerken, kaliteli eğitimiçin eğitilmiş insanlara olan ihtiyacı daşu ifadelerle açıklamaktadır. 8• İnsanlar yetiştirildiği zaman onlar birişin nasıl yapılacağını öğrenirler. Buadım gerekli fakat yeterli değildir.• İnsanlar eğitildiği zaman, birşeyin niçinyapıldığını öğrenirler. Eğitim kurumlarınıneğitilmiş insanlara ihtiyacı vardır,çünkü onlar süreç gelişmesinde eğitimekatkıda bulunacaklardır.Verilen kaliteli eğitim her zaman hizmetçieğitimi ile desteklenmelidir.Yöneticiler her zaman aşağıda belirlenenkonulardaki eğitimi ve çeşitli bilgileri öğretmenlerevermeyi ihmal etmemelidirler. 9• Okul çevresinin öğrencilerden neleri öğrenmeleriniistediklerinin bilgisi;• Okuldan mezun olduktan sonra bu mezunlarınnasıl değerlendirileceğinini bilgisi;• Okullarda o bölge için daha çok geçerliolabilecek öğretme srtatejileri için başarımodellerinin bilgisi,• En iyi öğretme stil ve stratejilerinin belirleyipbunların neler olduklarının bilgisi.Yöneticilerin bu bilgileri periyodik aralıklarlaöğretmenlere hizmetçi eğitim faaliyetleriylevermeleri öğretmenleri hem güclen‐8Zuhal, Cafoğlu: a.g.e. s. 1259Hayal, Köksal: Eğitimde Toplam Kalite YönetimineGiriş, İstanbul 2000, s. 81184Journal of Qafqaz University

Eğitimde Yönetim Kalitesidirecek hem de kendilerine güvenleriniartıracaktır. Bunun yanında temel psikolojikyaklaşımların ve alan bilgileriyle dedesteklenmesi sürekli gelişmede okullarıarzulanan ortamlar haline getirecektir.Okulların arzulanan ortamlar haline gelebilmeside ihtiyaçların karşılanabilmesi ilemümkün olup, bu ihtiyaçları engelleyensorunların ortadan kaldırılması da sürekliliğisağlayacaktır.1.2. Personel DestekliOrganizasyonel İklimEğitim yöneticisi örgüt üyelerini çok fazlaformal kurallara boğmaktan ziyade motiveederek, informal kuralların ağır bastığı isteklerininkarşılandığı bir ortam sunmalıdır.Öğretmenlerin ve yardımcı personelinhoşlanacağı bir çevre oluşturulmalıdır.Planlama ve karara katılmanın uygulandığıve kaliteli eğitim fırsatlarının sunulduğubir ortam, her zaman için bütün personeltarafından cazip ve istenen uygulamalararasında kabul edilmektedir.Diğer birimlerle iletişimin kolaylıkla kurulabildiği,organizasyonel değişmenin yüksekolduğu, statik değil dinamik ilişkilerinyerleştiği yönetim süreci hakim olmalıdır.Eğitim yöneticileri: 101. Her okulda personelin gelişimi ile ilgiliolarak okulun eğtimsel ve organizasyonelihtiyaçlarını belirlemelidirler.2. Gerekli bilgi ve becerileri öğrenciyesağlamak için yeterli yer ve koordinelieğitim programı ve dikkatli planlamayapmalıdırlar.3. Ferdilikten ziyade okul genişliğinde(herkesin kabul ettiği) değerlerin tanınıptakibini yapmalıdır.4. Personel arasında dengeyi sağlamalıdırlar.10Mithat, Çoruh: Yüksek Öğretimde Toplam KaliteYönetimi Prensiplerinin Uygulanması, Ankara1998, s. 19Genel olarak ifade etmek gerekir ki, eğitimyöneticilerinin iş arkadaşları arasında paylaşmayı,onları dinlemeyi, dürüstlük veamaca doğru çalışmayı yaygınlaştırmalı veörgüt felsefesi olarak uygulamalıdır.Reynolds ve Cuttence okulu güclendirmeve geliştirme basamaklarını sistematik birbiçimde inceleyip, okulların güclendirilmesindeönemli faktörlerden birisi olarak verimliokul iklimi ve kültür kavramını almışlardır.Çünkü organizasyon iklimi eğitimselçıktıyı etkileyen önemli göstergelerarasında alınmaktadır. 11Yapılan çalışmalar şu başlıklar altında sıralanabilir:1. Verimli okul iklimi ve kültür,• Düzenli çevre• Başarı üzerine odaklanmış paylaşılmışmisyon için personeldeki istek• Problem çözmeye istek• İşbirliği, anlaşma, iletişim• Olumlu performansın tanınması üzerineokul genişliğinde katılım2. Okullarda personelin pratiğinin geliştirilmesi,• Öğrenme için zamanın kullanımı vemaksimum uygunluk• Merkezi öğrenme becerilerinin uzmanlığıüzerinde uygunluk• Öğrenci ilerlemesinin izlenmesi3. Okullarda pratiğe dayalı personelingeliştirilmesi,4. Sıradışı liderlik,• Öğretmenlerin etkili bir şekilde seçimive değiştirilmesi• Personel tarafından okul faaliyetlerinindüzenli olarak izlenmesi• Okulu iyileştirme falliyetleri için dahafazla zaman ve enerji harcaması11Zuhal, Cafoğlu: Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi,İstanbul 1996, s. 127Number 24, 2008 185

Sevil İmanova• Öğretmenler için destek• Kaynakların tahmini5. Dikkate değer derecede veli katılımı,6. Etkili öğretimsel düzenlemeler ve uygulamalar,7. Öğrenciler için istek ve beklentilerinyüksek uygulanabilirliği,8. Diğer uygun bilgiler.1.3. Karar Verme Yetki ve SorumlulukToplam kalite yöneticileri mutlaka kararverme sürecine personeli dahil etmelidirler.Karar, kararı uygulayacak kişilerce alındığızaman başarılı olacaktır. Kararların yalnızcayöneticiler tarafından alınması uygulamadave yönetime olan güvende bazı problemlereyol açabilmektedir.Personel verilen kararın nedenlerini bildiğizaman ve karara katılma konusunda bazıhaklara sahip olduğu zaman sorumlulukalmada ve daha iyiyi yapmada engel tanımayacaktır.Çünkü sorumluluk kişileri rahatlatmakta,gerisindeki sağlam bir muhakemeyide geliştirmektedir.Okul yönetiminde kararların artık kararıdirekt olarak ilgilendiren okullara bırakmasıtoplam kalite eğitimi ve enformasyontoplumunun gerekleri açısından kaçınılmazolmaktadır. Wernet son birkaç yıl içerisindeAmerika’da birçok bölgedeki eğitimkurumlarında yönetim operasyonlarınınyapılarak ve ortak karar vermenin çeşitliformlarının uygulanıp okulların yenideninşa edilme çabalarının görüldüğünü ifadeederken, bunun başarılmasında okuldakieforun koordine edilmesinin önemini vurgulamaktadır.Özellikle okul geliştirme politikalarını hazırlama,geliştirme ve uygulamalarındaokullara yetki vermek bölge içindeki öneminiartıracaktır.Senge de bunu lokalleşme kavramı ile açıklarken,yeni organizasyonlarda artık otoriteve gücün maksimum düzeyde tepedenveya merkezden elden geldiği kadar uzaklaşacağınıda ifade etmektedir. Kararların,ilk bölümlerde de bahsedildiği gibi aşağıdanyukarıya doğru ilerlemesi insanlarıkendi alanları ile ilgili kararlarda özgürbırakıp, onların çıkan sonuçlardan da sorumluolmalarını sağlayacaktır. Eğitimkurumlarındaki personele kararlarda yetkivermek ve tanınma onların okul içindekigüçlerini pekiştirecek ve mesleğe bakışaçılarını değiştirecektir. 12Öğretmenlerin güçlendirilmesi, onlara kararlaranasıl katılabileceklerinin açıklanmasıve onların okul içerisinde desteklenmesiokulların başarısı için önemli ortamlarıhazırlayacaktır.Öğretmenlerin güçlendirilmesi ve desteklenmeside okul yöneticisinin gelişen sistemiçerisindeki rolleri arasındadır.1.4. Ödül ‐ TeşvikTKY’nde başarının takdiri ve teşviki gereklidavranışlar arasında yer almaktadır. Şimdiyekadar yapılan araştırmalarda organizasyonalbaşarının teknolojik destekli olduğusanılırken Quchı bunun tersine ilişkilerininönemine ve insanlar üzerinde bıraktığıetkiyi incelemeye çalışmıştır.Organizasyonlarda herkes eşit olarak kabuledilmektedir. Fakat organizasyona ve mesleğeyaptığı katkı kişinin farkını ortayaçıkarmaktadır. Bu katkının anlamlı ödüllerçerçevesinde değerlendirilmesi personelinbaşarısını hissedilir ölçüde etkilemektedir.Bunun için çalışan insanın performansınındeğerlendirilmesi gerekir. Motivasyon teorilerininbütün personel üzerinde yaygınlaştırılarakuygulanması gerekir.12Zuhal, Cafoğlu: Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi,İstanbul 1996, s. 128186Journal of Qafqaz University

Eğitimde Yönetim Kalitesi1.5. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi veYönetimiİnsan kaynakları yönetiminin iki temelhedefinden bahsedilebilir. Bunlar; 131. Personelin ihtiyaçlarının karşılanması vemesleki bakımdan gelişmelerinin sağlanması,2. İnsan kaynaklarının organizasyonununhedefi doğrultusunda en verimli biçimdekullanılmasının sağlanmasıdır. Bunu yapabilmekise insan kaynaklarınnın optimumkullanımı ile mümkün olabilecektir. İnsankaynaklarının yönetimnin bileşenleri olarak,insan kaynaklarının stratejik ve işlevselbakımdan planlanması –politika oluşturma‐eleman seçimi, işe alıştırılması –organizasyonun gelişmesi‐ etkileşim‐ güvenlikgibi hassas konular alınmaktadır.Bir eğitim organizasyonunun başarısı çalışanpersoneline bağlıdır. Personelin kalitesi,kullandığı teknikler ve yardımcı personelinbecerisi de başarıyı etkileyen faktörlerdendir.Seymour, eğitim organizasyonlardaki kaliteyiortaya çıkarabilmek için organizasyoniçerisindeki herkesin bilgisi, isteği veenerjisine ihtiyaç olduğunu bildirmektedir.Kalite takım çalışması ile ortaya çıkar. Oturarakseçilmiş personel ile değil bunlarınortak idealleri, inançları çerçevesinde kalitebaşarılabilir.Bunu yapabilmek için de kişilerin kendilerinegüvenleri çok önemlidir. İnsanların gelişmeihityaçları ve mesleki tanımlarının iyiyapılması gerekir. Bu da şu anki ihtiyaçlarıniyi tanımlanması ile ortaya çıkıp,geleceğin tanımlanması ile sürdürülebilecektir.Öğretmenler ne kadar çok okul içive okul çevresi ile işbirliğine yöneltilir vedesteklenir ise kendine güven duygusu okadar pekişecektir. Öğretmenleri yalnız13Zuhal, Cafoğlu: Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi,İstanbul 1996, s. 129çalışmaktan ziyade takımlar halinde çalışmayasevketmeli ve takım içindeki ilişkilerkuvvetlendirilmelidir.TK’nin temel felsefesi insanlığa hizmet olduğuiçin öğretmenlere duyulacak saygı vegüven öğretmenler için çok önemli destekgöstergelerindendir. 14Lewis öğretmenleri güçlendirmek için şuadımları önermektedir. Bunlar;1. Öğretmenlerdeki kişisel vizyonun gelişmesisağlanmalıdır,2. Yerine getirilebilir roller üzerine temellenenanlamlı misyon yapısı oluşturulmalıdır,3. Misyonun uygulanabilmesi için kişiselhedefler geliştirilmelidir,4. Hedefleri geliştirebilmek için özel projeleristenmelidir,5. Projeleri tamamlamak için özel görevlerintanımlanması ve listelenmesi gerekir,Eğitim kurumlarındaki öğretmenlerin başarılarınıntanımlanıp ve değerlendirilmesindeöğretmenlerin özelliklerinin bilinipbu özelliklerin geliştirilmeye çalışılmasıokulların yeni metot ve model bulmalarıiçin önemli fırsatlar oluşturabilir. Gelenekselyapıdaki ilişkiler bırakılıp performansdeğerlendirilmesi ve personel geliştirmeaktiviteleri arasındaki bağlantının kurulmasınaçalışılırken işbirliği, profesyonelikve güven kavramları her zaman göz önündebulundurulup bunlara işlerlik kazandırılmalıdır.Başarılı liderlerin çalışma ortamlarındakiyenileşmeyi sağlayabilmek için çalışanlarınrol, sorumluluk ve ilişkilerini belirleyip tanımlamalarısürekli gelişimin sürekliliğindeönemlidir.14İbrahim, Başaran: Eğitim Yönetimi, Ankara 1988, s.158Number 24, 2008 187

Sevil İmanova1.6. Aile Desteği ve KatılımıTK okullarında ailenin mutlaka desteğininsağlanması öğrenci başarısındaki artışı hızlandıracaktır.Bütün öğrenciler aileleri tarafındanher zaman desteklendikleri için,ailelerin planlı ve programlı çalışmalar ileokullara çağrılıp bilgilendirilmeleri, buöğelerden kaynaklanan problemleri azaltıp,ailelerin de katılımını artıracaktır. Zatenokullarda kabul edilebilir ve anlaşılabiliryaygın değerler sistemini kurmak için aileokul işbirliğine ihtiyaç vardır ki, bu işbirliğininde çeşitli program ve ferdi uygulamalarlasürekli olarak incelenmesi gerekmektedir.SonuçBelirli yeteneklere sahip kısaca nitelikli insanyeteştirme çabaları bütün eğitim kurumlarıiçin önemli problemler arasındadır.Özellikle bütün ülkelerin birbirlerine kapılarınınaralandığı şu günlerde eğitimdebelirli standartlara sahip olma önemli ayrılacaksağlamaktadır. Eğitimde standartlarısağlayabilmek için de sistem içerisindebelirli bir işlerliği oturtabilmek gerekmektedir.Bu işlerliği sağlayabilmek için de eğitimdeTK uygulanmasının bir an önceuygulamaya geçirilmesi gerekir. İşte bütünülkelerin bütünleşmeye ve ortak çalışmayabaşladığı günümüz dünyasında eğitim kurumlarındayetiştirilmeye çalışılan gençlikyarının sistemini kurmada önemli görevlerüstlenecektir. Gençliğin, değişen toplumlarınihtiyaçlarına cevap verebilecek bilgi vebecerilere yetiştirilmeleri eğitim örgütlerineönemli sorumluluklar yüklemektedir.Eğitim kurumlarındaki öğretmenler, yardımcıpersonel ve yönetici yardımcılarıkendi vizyonlarının teşvik edildiğini hissettiklerizaman daha katılımcı ve yaratıcı olmakiçin kendi amacını başarıya ulaştırmadave müşteri doyumu için temel adımlarıoluşturmaktadır.Bütün örgütlerdeki öğrenme değişim vegelişim içindir. Öğretme kültürü kavramıherhangi bir değişme düşüncesi için hayatiönem taşır. Örgüt lideri olarak yöneticininpersonelindeki sosyal becerileri geliştirmeve onları uygulamaya dönüştürme eğitimortamlarında özellikle de sınıf aktivitelerindeöğretmenlerin yapması gereken temelgörevler olarak verilmektedir.Eğitim yöneticisi her zaman öğretmenedestek olup onun bağımsız olarak kararvermesini destekleyen ve öğretmene rehberlikedebilecek ve yönlendirebilecekönemli tavsiyelerde bulunmalıdır.Personeline arkadaşça davranıp kritik konulardarahatlıkla tartışabilecekleri ortamlarhazırlamalıdır. Bilgi kişiler arası iletişimile gelişeceği için sürekli gelişme iklimiyaratılması çalışmaları, organizasyonlarıgeliştirme için araç olmalıdır.−−−−−−−−−−KAYNAKÇAATİLLA Andaç: Çağdaş Kalite Güvence SistemiStandartının Yorumu ve Uygulama Örnekleri,İstanbul 1996AYDIN, Mustafa: Eğitim Yönetimi. Kavramlar‐Kuramlar‐Süreçler. Ankara 1988BALCI, Ali: Etkili Okul. Erek Ofset Matbaası.Ankara 1993.BAŞARAN, İbrahim: Eğitim Yönetimi, Ankara1988BİRKAN, Tuncay: Toplam Kalite Yönetimi’ninDört Aşaması, Sistem Yayıncılık, İstanbul 1998BOUNDS, Greg ve Yourks LYLE, Beyond TotalQuality Management Toward the EmergingParadigm, 1998CAFOĞLU, Zuhal: Başarılı Okul YönetimindeLiderlik, Eğitim Dergisi 1992CAFOĞLU, Zuhal: Eğitimde Toplam KaliteYönetimi, Avni Akyol Ümit Kültür ve EğitimVakfı, İstanbul 1996ÇORUH, Mithat: Yüksek Öğretimde ToplamKalite Yönetimi Prensiplerinin Uygulanması,Haberal Eğitim Vakfı, Ankara 1998DİNÇER Ömer: Stratejik Yönetim ve İşletmePolitikası, Genişletilmiş ve Yenilenmiş 5 Baskı,İstanbul 1998188Journal of Qafqaz University

Eğitimde Yönetim Kalitesi−−Ekonomi Forumu, Yüksek Öğretimde ToplamKalite Yönetimi 21. Yüzyılın Başındaki Olanaklar,Fırsatlar ve Darboğazlar, İstanbul 2000İSHIKAWA, Kaoru, Toplam Kalite Kontrol,KalDer Yayınları, 1998− KAVRAKOĞLU, İbrahim, Toplam Kalite Yönetimi,KalDer Yayınları, 1997− KOBU Bülent: Üretim Yönetimi, İstanbul 1998−−−−−KONDO Yashi: İşletmlerde Bütünsel Kalite,Mess Yayın No:300, İstanbul 1999KÖKSAL, Hayal: Eğitimde Toplam Kalite YönetimineGiriş, Dünya Yayıncılık, İstanbul, 2000ŞİMŞEK, Muhittin, Kalite Yönetimi, Geliştirilmişİkinci Baskı, İstanbul 1998YAMAK, Oygur, Üretim Yönetimi Sistemler,ikeler, teknikler. İstanbul 1994WİLLBORN, Walter, Global Management ofQuality Assurance Systems, Mechanical EngineeringSeries, Singapore 1994Number 24, 2008 189