• • • • •

laştırılması aynı hataların tekrarlanmaması ve farkların açıkbir şekilde ortaya konulması açısından kanaatimizce dahaönemlidir. Bu makalede muhterem Fethullah Gülen’inümit ettiği gelecekteki İslâm Rönesans’ına ilişkin görüşleriBatı Rönesans’ı ile karşılaştırılarak ele alınacaktır.RönesansAntik Yunan, akıl ve felsefe ile Roma ise kuvvet ve zorbalıkile temayüz etmiştir. Her ikisinin ortak noktası iseinsanı, kuvveti, zevk ve sefahati merkeze almalarıdır. Onlarınruhu 1330 ile 1630 yüzyılları arasında Avrupa’da âdetayeniden canlanmış ve daha sonrakilerin Rönesans diyeadlandırdıkları bir hareket başlamıştır. Rönesans, yenidendoğuş anlamındadır. Kelimenin çağrıştırdığı mânâdan daanlaşılacağı üzere bu hareketle geçmişte yaşanmış parlakbir dönemin yeniden doğuşu ve yeni bir kültürün ortayaçıkarılması hedeflenmiştir.Modern Batı’nın temellerinin atıldığı Rönesans ile Avrupaorta çağı arasındaki en önemli fark, her iki dönemininsan telâkkilerindedir. Rönesans ile birlikte insan merkezcilikyani hümanist düşünce güçlenmiş; insanın ilâhîolanla bağı koparılarak yalnızca dünya hayatındaki mutluluğuön plâna çıkarılmıştır. Bunun neticesinde irade veaksiyon önem kazanmıştır. Modern Avrupa kültürününtemeli olan bu insan tipinin yeniden doğuşu, Rönesans’ınen karakteristik yanlarından birisidir. Hattâ bazı tarihçiler,Rönesans’ı bir dönem olarak değil bir zihniyet değişimive yeni bir insan ve toplumun doğuşu olarak değerlendirmişlerdir.Onlara göre Rönesans’la birlikte burjuva sınıfıortaya çıkmış, bir mânâda yeni bir insan ve toplum doğmuştur.Yine bu dönemin özelliklerinden birisi de Batı’da hesaplamaruhunun gelişmesi; kâinatı ölçme ve kontrol etmearzusunun güçlenmesidir. Bunun neticesinde, gözlem vedeneycilik ön plâna çıkmış, akılcılık ve eleştiri düşüncesigelişmiştir. Müslümanların kullanıp geliştirdiği sayı sistemive matematik alınmış, Müslüman ilim adamlarının deneyve gözleme dayalı araştırma metotları benimsenmiştir.Daha önceden Batı’ya intikal etmiş olan pusula, usturlâpve saat gibi mekanik âletlerin geliştirilmesi neticesinde astronomi,denizcilik ve mekanik alanında yeni keşiflerin önüaçılmıştır.Şehirlerin kalabalıklaşıp ticaretin büyümesi, hesaba duyulanihtiyacı artırmış; Müslümanlardan öğrenilen sayı sistemiile muhasebe kayıtlarının daha kolay tutulması ticaretikolaylaştırmıştır. Bütün bunların sonucunda sayma ve hesaplamaönem kazanmıştır. Halk için yazılmış matematikve hesap kitaplarının basılıp çoğaltılmasıyla birlikte de buyeni temayüller halkın düşünce biçimini değiştirmiştir.Allah Teâlâ, insanlara dünya ve ukbâ mutluluğunukazanmaları için peygamberler göndermiştir.Peygamberler (aleyhimüsselâm)ile birlikte dünya tarihinde hem maddîhem de mânevî alanda büyük değişimlerve yenilenmeler yaşanmıştır. İslâm’ın gelişiile birlikte insanlık tarihinde o âna kadargerçekleşen gelişme ikiye katlanmıştır.Rönesans döneminde bilgi önem kazanmış, matbaanınbulunması ile birlikte de bilginin geniş kitlelere yayılmasımümkün olmuştur. Bunlara bağlı olarak dil ve edebiyattafarklılıklar ortaya çıkmış; dil ile gerçeklik arasındaki ilişkisorgulanmaya başlanmıştır. Reform hareketleri sonucundaİncil Almancaya tercüme edilmiş, böylece mahallîdiller önem kazanmış, bilgi kilisenin ve din adamlarınıntekelinden çıkmıştır. Kâğıt ve matbaanın yaygınlaşması veLâtince dışındaki dillerin önem kazanması ile birlikte çeşitlidillerde eserler yayımlanmaya başlamış, okuma-yazmayaygınlaşmış ve bilgi halka mâl olmuştur.Rönesans düşüncesi, sanat eserlerinde yenilenme vebazı sanat eserlerinin taklitlerinin yapılması ve çoğaltılmasıile birlikte önce İtalya’daki şehir devletlerinde başlamış,daha sonra hızla bütün Avrupa’ya yayılmıştır. Rönesansdüşüncesinin başlangıçta resim, heykel ve mimarî gibisanat eserlerinde ortaya çıkması bu düşüncenin temeldemadde eksenli olduğunun bir göstergesidir. Maddî refahıntemini ve eşyaya şekil verme düşüncesine bağlı geliştiğiiçin Rönesans akımı, fizik âlemi, tabiatı, şehirleri ve insanıhep maddî yönleri itibarıyla ele almıştır. Rönesans’ı bilimalanında gerçekleşen büyük dönüşüm ve endüstri devrimiizlemiştir. Böylece Batı dünyasının temelleri hep maddeeksenli olarak gelişmiştir. Modern Batı’nın hayat felsefesinderefah ana gaye olmuş; iktisadî kalkınmayı temin içinher yol denenmiş; bu uğurda başka ülkeler sömürge hâlinegetirilmiştir. Zenginliğin artması ile birlikte ilim düşüncesiinkişaf etmiş, teknik ilerleme temin edilerek, modernizminhâkimiyeti perçinlenmiştir.İslâm’ın Altın ÇağlarıAllah Teâlâ, insanlara dünya ve ukbâ mutluluğunu kazanmalarıiçin peygamberler göndermiştir. Peygamberler(aleyhimüsselâm) ile birlikte dünya tarihinde hem maddîhem de mânevî alanda büyük değişimler ve yenilenmeleryaşanmıştır. İslâm’ın gelişi ile birlikte insanlık tarihinde o9