Çıkmış Sorular - Pegem A Yayıncılık

SUNUDeğerli Memur Adayları,Kamu Kurum ve Kuruluş Sınavları’na hazırlık sektöründe, yayıncılık ve eğitim kalitesi açısından tümadayların beğenisini kazanan, Kamu Kurumlarına binlerce öğrenciyi yerleştiren Pegem AkademiAilesi olarak, Lise-Önlisans mezunlarına yönelik nitelikli bir KPSS yayını daha sunmaktan gururduyuyoruz.KPSS kapsam ve içeriği esas alınarak titizlikle hazırlanmış Konu Anlatım kitabınız, başka bir konuanlatım kaynağına gerek kalmadan sınava kadar size eşlik edecek yeterlilikte hazırlanmıştır.Kitapta yer alan konular, ilgili alanın gerekli-gereksiz tüm ayrıntılarından ziyade, KPSS’ye yönelik filtreedilmiş alanlardan oluşmaktadır. Böylece öğrencinin sınav kapsamına uzak ve oyalayıcı bilgilerledeğil, direkt sınava yönelik içerikle buluşmasına özen gösterilmiştir. Konu anlatımlarında öğrenmeninkalitesini artırma amacıyla gerekli yerlere tablo ve kavram haritaları konmuştur.Her ünitenin sonunda ilgili konuları tarayan ve öğrencinin kendisini sınamasını sağlayan testlere veilgili konularda ÖSYM’nin sorduğu sorulara yer verilmiştir. Ayrıca tüm konuları tamamladıktan sonra,öğrencinin eriştiği seviyeyi ölçecek 3 deneme sınavı da kitabın sonuna eklenmiştir.Düzenli, planlı bir çalışma ve nitelikli yayınlarla başarının kaçınılmaz olduğunu bir kez daha hatırlatmakistiyor, Pegem Akademi Ailesi olarak tüm geleceğin memurlarına başarılar diliyoruz.Pegem Akademi Yayıncılık

İÇİNDEKİLERİslamiyet Öncesi Türk TarihiOrta Asya’da Kurulan Türk Devletleri ...............................................3Büyük Hun İmparatorluğu (Mö 3.Yy. - Ms 3.Yy.) ...........................3Göktürk Devleti (552-630) .........................................................4II. Göktürk (Kutluk) Devleti (682-745) ........................................5Uygur Devleti (745-840) ............................................................5Orta Asya’da Kurulan Diğer Türk Devletleri.......................................5İskitler (Sakalar) ......................................................................5Kırgızlar ..................................................................................5Sabirler ...................................................................................5Akhunlar (Eftalitler) .................................................................5Hazarlar ..................................................................................6Türgişler ..................................................................................6Karluklar .................................................................................6Avarlar ....................................................................................6Bulgarlar .................................................................................6Macarlar ..................................................................................6Peçenekler ..............................................................................6Kıpçaklar (Kumanlar) ...............................................................6Oğuzlar (Uzlar) .........................................................................6İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet .................7Devlet Yönetimi .......................................................................7Ordu ........................................................................................7Din ve İnanış ............................................................................8Hukuk .....................................................................................8Sosyal ve Ekonomik Hayat.........................................................8Yazı, Dil ve Edebiyat .................................................................9Bilim ve Sanat .........................................................................10Müzik ......................................................................................10Önemli Kavramlar ..........................................................................11Çıkmış Sorular ...............................................................................12Cevaplı Test ...................................................................................14İlk Türk - İslam DevletleriTalas Savaşı (751) .....................................................................18Karahanlılar (840-1212) ...........................................................19Gazneliler (963-1187) ...............................................................19Tolunoğulları (868-905) ............................................................20Akşitler (Ihşitler) (935-969) .......................................................20Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157) ..........................................20İlk Türk – İslam Devletlerinde Kültür ve Medeniyet ..........................21Devlet Yönetimi .......................................................................21Ordu ........................................................................................22Ekonomik Hayat .......................................................................23Sosyal Hayat ve Hukuk ..............................................................23Din ve İnanış ............................................................................23Eğitim, Bilim ve Kültür .............................................................24Dil ve Edebiyat .........................................................................24Sanat ......................................................................................25Türkiye Tarihi.................................................................................26Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beylikleri .......................................26Anadolu Selçuklu Devleti (1077-1308) .......................................27Anadolu Beylikleri (İkinci Türk Beylikleri)...................................27Orta Asya ve Yakındoğu’da Kurulan Diğer Devletler ..........................28Harzemşahlar (1157-1231) .......................................................28Eyyübiler (1171-1250) ..............................................................28Memlükler (1250-1517) ............................................................28Moğollar (1196-1227) ...............................................................28Timur İmparatorluğu (1368-1507) .............................................28Babür İmparatorluğu (1504-1858) .............................................28Karakoyunlular (1380-1469) .....................................................28Akkoyunlular (1350-1502) ........................................................28Anadolu Selçuklu Devleti ve Beylikler DönemindeKültür ve Medeniyet ......................................................................29Devlet Yönetimi .......................................................................29Toprak Yönetimi .......................................................................29Ordu .......................................................................................29Ekonomik Hayat .......................................................................30Sosyal Hayat ............................................................................30Hukuk, Din ve İnanış.................................................................30Fikir Hayatı ..............................................................................31Mimari ....................................................................................31Çıkmış Sorular ...............................................................................33Cevaplı Test ...................................................................................35Kuruluş Dönemi (1299-1453)Osman Bey Dönemi ..................................................................39Orhan Bey Dönemi ...................................................................39I. Murat Dönemi .......................................................................39Yıldırım Beyazid Dönemi ..........................................................39I. Mehmet (Çelebi) Dönemi .......................................................39II. Murat Dönemi ......................................................................39Yükselme Dönemi (1453 – 1579) .....................................................40Fatih Sultan Mehmet................................................................40II. Beyazid Dönemi ...................................................................40Yavuz Sultan Selim Dönemi .......................................................40Kanuni Sultan Süleyman Dönemi ..............................................40Sokullu Mehmet Paşa Dönemi ...................................................40Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti .............................................41Devlet Yönetimi .......................................................................41Memleket Yönetimi (Taşra Teşkilatı) .........................................43Toprak Yönetimi .......................................................................44Ordu ve Donanma ....................................................................45Ekonomik Hayat .......................................................................47Sosyal Hayat ............................................................................48Hukuk .....................................................................................49Eğitim ve Öğretim ....................................................................50Dil, Edebiyat ve Bilim ...............................................................51Basın ve Yayın ..........................................................................51Mimari ....................................................................................52Güzel Sanatlar .........................................................................53Çıkmış Sorular ...............................................................................54Cevaplı Test ...................................................................................56vİçindekiler

KPSS Genel KültürviDuraklama Dönemi (1579-1699)Duraklama Dönemi Siyasi Olayları...................................................60XVII. Yüzyıl Islahatları (Duraklama Dönemi) .....................................61I. Ahmet Dönemi Islahatları ................................................61Kuyucu Murat Paşa .............................................................61Genç Osman .......................................................................61IV. Murat ...........................................................................61Tarhuncu Ahmet Paşa .........................................................61Köprülü Mehmet Paşa ........................................................61Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ...................................................61Gerileme Dönemi (1699 - 1792) .......................................................62XVIII. Yüzyıl Islahatları (Gerileme Dönemi) .................................62Lale Devri (1718-1730) .............................................................63I. Mahmut Dönemi Islahatları (1730-1754) ................................63III. Mustafa Dönemi Islahatları (1757-1774)...............................64I. Abdülhamit Dönemi Islahatları (1774-1789) ...........................64III. Selim Dönemi Islahatları (1789-1807)...................................64Dağılma Dönemi (1792 - 1922) ........................................................65Dağılma Dönemi Siyasi Olayları .................................................65XIX. Yüzyıl Islahatları (Dağılma Dönemi) ....................................66Tanzimat Fermanı (1839)..........................................................67Islahat Fermanı (1856) .............................................................69Çıkmış Sorular ...............................................................................70Cevaplı Test ...................................................................................72Avrupa’da Yaşanan Gelişmeler ve Osmanlıya EtkileriYeni Çağda Avrupa .........................................................................76Coğrafi Keşifler ........................................................................76Rönesans .................................................................................77Reform ....................................................................................77Yakın Çağda Avrupa .......................................................................78Aydınlanma Çağı .....................................................................78ABD’nin Kurulması ...................................................................78Fransız İhtilali (1789) ...............................................................78Restorasyon Dönemi (1815 – 1830) ...........................................781830 İhtilalleri ........................................................................78Sanayi İnkılabı .........................................................................791848 İhtilalleri .........................................................................79Bilim Alanındaki Gelişmeler ......................................................79Çıkmış Sorular ...............................................................................80Cevaplı Test ...................................................................................81XX. Yüzyılda Osmanlı DevletiI. Meşrutiyet (1876)..................................................................84Kanun-i Esasinin Özellikleri .......................................................84II. Meşrutiyet (24 Temmuz 1908) ...............................................84Kanun-i Esasi’de 1909’da Yapılan Değişiklikler ............................8531 Mart Olayı ...........................................................................85II. Meşrutiyet Döneminde Kurulan Siyasi Partiler .......................85Meşrutiyet Dönemi Fikir Akımları ..............................................86Osmanlıcılık .......................................................................86İslâmcılık (Ümmetçilik).......................................................86Türkçülük ...........................................................................86Batıcılık .............................................................................86Adem-i Merkeziyetçilik .......................................................86Trablusgarp Savaşı (1911 – 1912) ..............................................86Uşi Antlaşması 1912 ...........................................................87Balkan Savaşları (1912 – 1913) .................................................87I. Balkan Savaşı ..................................................................87Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913) ......................................87II. Balkan Savaşı (1913).......................................................88Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913) ...................................88Osmanlı Devleti’nin Balkan Devletleri ile İmzaladığı Antlaşmalar .....88İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913) ...........................................88Atina Antlaşması (14 Kasım 1913) .............................................88İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914) ...........................................88I. Dünya Savaşı ..............................................................................88Savaşın Nedenleri ....................................................................88Genel Nedenler ..................................................................89Özel Nedenler ....................................................................89Görünür Neden ..................................................................89I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti ..........................................89Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler............................................90Kafkas (Doğu) Cephesi ..............................................................90Kanal Cephesi (Mısır-Süveyş).....................................................90Suriye – Filistin Cephesi ............................................................90Irak Cephesi .............................................................................90Çanakkale Cephesi ...................................................................90Hicaz – Yemen Cephesi .............................................................91Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri ...................................91Osmanlı Devleti’ni Paylaşma Tasarıları ve Gizli Antlaşmalar ..............911915 Boğazlar Antlaşması (İstanbul Ant.) ..................................911915 Londra Antlaşması ...........................................................911916 Sykes Picot Antlaşması .....................................................911916 Mac Mohan Antlaşması .....................................................911916 Petrograt Sözleşmesi .......................................................911917 Saint Jean de Maurienne Antlaşması .................................91ABD’nin Savaşa Katılması .........................................................91I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Ateşkes Antlaşmaları ..........................92Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918) .....................................................92Paris Barış Konferansı ..............................................................92Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918) ..............................93

Cemiyetler ...............................................................................94İzmir’in İşgali (15 Mayis 1919) ...................................................95Amiral Bristol Raporu (13 Ekim 1919) ........................................96Kuva-i Milliye Hareketi .............................................................96Çıkmış Sorular ...............................................................................97Cevaplı Test ...................................................................................99Kurtuluş Savaşı'nın Hazırlık DönemiMustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı..............................................103Havza Bildirgesi (28 Mayıs 1919) ...............................................103Amasya Genelgesi (Tamimi) (22 Haziran 1919) ...........................103Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos1919) ......................................................................................104Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919) ................................................105Bölgesel Kongreler ...................................................................105Amasya Görüşmeleri (Protokolü)(20-22 Ekim 1919) ....................................................................106Temsil Heyeti’nin Ankara’ya Gelişi(27 Aralık 1919)........................................................................106Son Osmanlı Mebusan Meclisinin Toplanması(12 Ocak 1920) .........................................................................106Misak-ı Milli Kararları (28 Ocak 1920) .........................................107İstanbul’un Resmen İşgali (16 Mart 1920) ..................................107TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)............................................107TBMM’ye Karşı Yapılan Ayaklanmalar ........................................108Doğrudan İstanbul Hükümeti TarafındanÇıkarılan Ayaklanmalar ......................................................109İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri’ninKışkırtmaları Sonucu Çıkan Ayaklanmalar ............................109Azınlık Ayaklanmaları .........................................................110Eski Kuva-i Milliye Şeflerinin Çıkardığıİsyanlar .............................................................................110Sevr Barış Antlaşması (10 Ağustos 1920) ....................................110Düzenli Ordunun Kurulması ......................................................112Çıkmış Sorular ...............................................................................113Cevaplı Test ...................................................................................115Kurtuluş Savaşında CephelerDoğu Cephesi (Ermeni Sorunu) ..................................................119Gümrü Antlaşması ..............................................................120Güney Cephesi (Fransa) ............................................................120Ankara Antlaşması .............................................................120Batı Cephesi (Yunanistan).........................................................120I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921) ..........................................121Londra Konferansı (21 Şubat-12 Mart 1921) .........................121Moskova Antlaşması (16 Mart 1921) ....................................121Türkiye-Afganistan Dostluk Antlaşması(1-3 Mart 1921) ..................................................................122II. İnönü Savaşı (23 Mart – 1 Nisan 1921) ..............................122Kütahya – Eskişehir Savaşları (10-24 Temmuz1921) .................................................................................122Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos-12 Eylül1921) .................................................................................123Büyük Taarruz ve Başkomutanlık MeydanSavaşı (26 Ağustos -18 Eylül 1922) .......................................124Mudanya Ateşkes Antlaşması (3-11 Ekim 1922) ................................124Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) ............................................125Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) .......................................125II. TBMM ........................................................................................126Çıkmış Sorular ...............................................................................127Cevaplı Test ...................................................................................129Cumhuriyet DönemiTürk İnkılabının Özellikleri ........................................................133Siyasal Alanda İnkılaplar ................................................................133Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) ......................................133Ankara’nın Başkent Oluşu (13 Ekim 1923) ..................................133Cumhuriyet’in İlanı (29 Ekim 1923) ............................................133Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) ........................................134Çok Partili Yaşama Geçiş Denemeleri .........................................134Anayasalar ..............................................................................136Hukuk Alanında İnkılaplar ..............................................................137Medeni Kanunun Kabulü (17 Şubat 1926) ..................................137Hukuk Alanında Yapılan Diğer Yenilikler ....................................137Eğitim Alanındaki İnkılaplar ...........................................................138Tevhid-İ Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) .....................................138Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun Çıkarılması .............................138Harf İnkılabı (1 Kasım 1928) ......................................................138Türk Tarih Kurumunun Kurulması (1931)....................................139Türk Dil Kurumunun Kurulması (1932) .......................................139Halk Evleri (1932).....................................................................139Sosyal Alanda Yapılan İnkılaplar .....................................................139Kılık – Kıyafet Kanunu (25 Kasım 1925) .....................................139Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması(30 Kasım 1925) .......................................................................140Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934) ..............................................140Takvim, Saat, Ölçü ve Hafta TatilininDeğiştirilmesi ..........................................................................140Ekonomik Alandaki Gelişmeler .......................................................141İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923) .......................................141Tarım Alanında Yapılan Yenilikler ..............................................141Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler ............................................141Sanayi ve Madencilik Alanında Yapılan Yenilikleri.......................141Bayındırlık Alanında Yapılan Yenilikler ......................................142Atatürk İlkeleri ..............................................................................143Cumhuriyetçilik .......................................................................143Milliyetçilik .............................................................................143Halkçılık ..................................................................................143Laiklik .....................................................................................144İçindekilervii

KPSS Genel KültürviiiDevletçilik ...............................................................................144İnkılapçılık ..............................................................................144Çıkmış Sorular ...............................................................................146Cevaplı Test ...................................................................................150Cumhuriyet Dönemi Türk Dış Politikası1923 - 1930 Yılları Arası ............................................................154Nüfus Mübadelesi (10 Haziran 1930) ....................................154Musul Sorunu (5 Haziran 1926) ............................................154Yabancı Okullar Sorunu .......................................................154Dış Borçlar .........................................................................1541930 - 1938 Yılları Arası ............................................................155Türkiye’nin Milletler Cemiyetine Üye Olması(8 Temmuz 1932) ................................................................155Balkan Antantı (9 Şubat 1934).............................................155Montrö Boğazlar Sözleşmesi(20 Temmuz 1936) ..............................................................155Sadabad Paktı (8 Temmuz 1937) ..........................................156Hatay Sorunu (1939)...........................................................1561939 - 1945 Yılları Arası ............................................................156II. Dünya Savaşı ..................................................................156II. Dünya Savaşı ve Türkiye ..................................................156II.Dünya Savaşı’ndan Sonra Kurulan Uluslararası Kuruluşlar ..157Atatürk Sonrası Yaşanan Gelişmeler ................................................157Çıkmış Sorular ...............................................................................158Cevaplı Test ...................................................................................160Türk İnkılabı Kronolojisi .................................................................162Deneme - 1 ....................................................................................163Deneme - 2 ....................................................................................167Deneme - 3 ....................................................................................171Deneme - 4 ....................................................................................175Deneme - 5 ....................................................................................179COĞRAFYACoğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi KonumuMatematik Konum .........................................................................186Paraleller ................................................................................186Meridyenler .............................................................................186Yerel Saat Hesaplamaları ..........................................................187Güneş Hesaplamaları ...............................................................187Bazı Özel Tarihlerde Türkiye ......................................................188Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları .............................189Özel Konum ...................................................................................191Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları .............................................191Özet ..............................................................................................192Çıkmış Sorular ...............................................................................193Cevaplı Test ...................................................................................195Türkiye’nin Yerşekilleri ve ÖzellikleriYerşekillerinin Genel Özellikleri .................................................200Fizikî Haritalar ...............................................................................200Türkiye’nin Dağları .........................................................................201Orojenez ..................................................................................202Volkanik Dağlar .......................................................................202Türkiye’de Depremler .....................................................................203Çökme Depremleri ...................................................................203Tektonik Depremler .................................................................203Türkiye’nin Ovaları .........................................................................203Bulundukları Yere Göre Ovalar ..................................................203Türkiye’nin Platoları .................................................................204Türkiye Akarsularının Genel Özellikleri ............................................205Türkiye’nin Başlıca Akarsuları ...................................................205Türkiye’nin Başlıca Havzaları .....................................................205Akarsularımızın Rejimleri .........................................................205Türkiye’deki Akarsulardan Yararlanma .......................................206Türkiye’de Göller ............................................................................207Oluşumlarına Göre Göller ..........................................................207Doğal Göller .......................................................................207Yapay Göller (Baraj Gölleri) .................................................207Sularının Özelliklerine Göre Göller .............................................208Türkiye’de Rüzgârlar ve Rüzgârların Oluşturduğu Şekiller ...........208Türkiye’de Buzullar ve Buzulların Oluşturduğu Şekiller ...............209Türkiye’de Akarsuların Oluşturduğu Şekiller ...............................209Akarsu Biriktirme Şekilleri ........................................................210Türkiye’de Karstik Şekiller .........................................................210Kayaların Parçalanması ............................................................211Türkiye’de Toprak Tipleri .................................................................212Türkiye’de Erozyon ve Heyelan ..................................................212Kütle Hareketleri (Heyelan ve Toprak Kayması) ..........................213Türkiye’de Kıyı Şekillenmesi ......................................................213Dalga Biriktirme Şekilleri .........................................................213Türkiye’de Kıyı Tipleri ...............................................................214Özet ..............................................................................................215Çıkmış Sorular ...............................................................................218Cevaplı Test ...................................................................................220

KPSS Genel KültürTürkiye’de Ulaşım, Ticaret ve TurizmTürkiye’de Ulaşım ...........................................................................297Kara Yolu Ulaşımı .....................................................................297Demir Yolu Ulaşımı ...................................................................298Deniz Yolu Ulaşımı ....................................................................298Hava Yolu Ulaşımı .....................................................................299Türkiye’de Ticaret ...........................................................................299Türkiye’de Turizm ...........................................................................301Türkiye’nin Turistik Değerleri ....................................................301Türkiye Millî Parkları (1958 - 2009) ............................................302Türkiye’de Şehirler ve Özellikleri ................................................305Özet ..............................................................................................309Çıkmış Sorular ...............................................................................310Cevaplı Test ...................................................................................312Türkiye’nin Coğrafi BölgeleriTürkiye’nin Coğrafi Bölgeleri...........................................................317Doğal Özellikler .......................................................................317Beşeri ve Ekonomik Özellikler ...................................................317DOĞU ANADOLU BÖLGESİ .................................................................348Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................348Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler ...........................................349Bölümleri ................................................................................350Bölgenin Enleri ........................................................................352GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ .......................................................353Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................353Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler ...........................................354Bölümleri ................................................................................355Bölgenin Enleri ........................................................................355Güney Anadolu Projesi (GAP).....................................................355Bölgelerin Özelliklerinin Karşılaştırılması ........................................357Özet ..............................................................................................359Grafik; Tablo ve Harita Yorumlarken Dikkat Edilecek Özellikler ..........360Cevaplı Test ...................................................................................363Çıkmış Sorular ...............................................................................366Deneme Sınavı - 1 ..........................................................................370Deneme Sınavı - 2 ..........................................................................374Deneme Sınavı - 3 ..........................................................................378KARADENİZ BÖLGESİ .......................................................................318Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................318Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ..........................................319Bölümleri ................................................................................320Bölge’nin Enleri .......................................................................202MARMARA BÖLGESİ ........................................................................322Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................324Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ..........................................325Bölümleri ................................................................................327Bölgenin Enleri ........................................................................329Cevaplı Test ...................................................................................330EGE BÖLGESİ ..................................................................................333Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................333Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ..........................................334Bölümleri ................................................................................335Bölgenin Enleri ........................................................................336AKDENİZ BÖLGESİ ...........................................................................337Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................337Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler ...........................................338Bölümleri ................................................................................339Bölgenin Enleri ........................................................................340Cevaplı Test ...................................................................................341xİÇ ANADOLU BÖLGESİ ......................................................................344Fiziki (Doğal) Özellikleri ............................................................344Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ..........................................345Bölümleri ................................................................................346Bölgenin Enleri ........................................................................347

ANAYASA1982 Anayasası’nın Temel İlkeleriHukukun Temel KavramlarıHukukun Tanımı .......................................................................................386Hukukun Kaynakları ..........................................................................386Hukuk Kaynaklarıyla İlgili Kavramlar ...................................................386Yazısız Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku) ................................................387Yardımcı Kaynaklar .............................................................................387Hukuk Kurallarının Yaptırımları ...........................................................388Hukukun Sistematiği ..........................................................................391Kamu Hukuku Dalları ................................................................................3921. Anayasa Hukuku .............................................................................3922. İdare Hukuku ..................................................................................3923. Ceza Hukuku ...................................................................................3934. Vergi Hukuku ..................................................................................3945. Devletler Genel (Umumi) Hukuku .....................................................3946. Yargılama Hukuku ..........................................................................3957. İcra ve İflas Hukuku .........................................................................395Özel Hukuk Dalları ....................................................................................3951. Medeni Hukuk ................................................................................395Medeni Hukukta Hak Kavramı .............................................................396A) Kişiler Hukuku ................................................................................398B) Aile Hukuku ...................................................................................402C) Miras Hukuku .................................................................................402D) Eşya Hukuku ...................................................................................402E) Borçlar Hukuku ...............................................................................4032. Ticaret Hukuku ...............................................................................4063. Devletler Özel Hukuku .....................................................................406İş Hukuku ..........................................................................................406Çıkmış Sorular ..........................................................................................408Cevaplı Test ..............................................................................................411Devlet Biçimleri Demokrasi ve Kuvvetler AyrılılğıDevlet ......................................................................................................416Devlet Kavramı ..................................................................................416Devletin Unsurları ..............................................................................416Devlet Kavramına İlişkin Ayrımlar .......................................................416Cevaplı Test ..............................................................................................418Anayasa Hukukuna Giriş, Temel Kavramlar ve Türk Anayasa TarihiAnayasa .......................................................................................................... 422Anayasa Kavramına İlişkin Ayrımlar .......................................................... 422Anayasacılık Hareketleri ve Anayasanın Üstünlüğü Sorunu ........................ 422Türk Anayasa Tarihi ......................................................................................... 423Kanun-u Esasî (1876) ................................................................................ 4251921 Teşkilât-ı Esasiye Kanunu .................................................................. 4261924 Anayasası ........................................................................................ 4261961 Anayasası ........................................................................................ 4271982 Anayasası ........................................................................................ 428Cevaplı Test ..................................................................................................... 4301982 Anayasası’na Giriş ve Anayasanın Temel İlkeleri ..................................434Başlangıç Metni .................................................................................434I. Devletin şekli ..................................................................................434II. Cumhuriyetin nitelikleri ..................................................................434III. Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti ........434V. Değiştirilemeyecek hükümler ..........................................................4341982 Anayasasının Temel İlkeleri .........................................................434Çıkmış Sorular ..........................................................................................439Cevaplı Test ..............................................................................................441YasamaYasama Organı ..........................................................................................448Yasama Fonksiyonu ............................................................................448Yasama Fonksiyonunun Genelliği ve Asli (İlk-El) liği ..............................448Yasama İşlemleri ................................................................................448TBMM Kuruluş ve Seçimler ..................................................................451TBMM Üyelerinin Hukuki Statüsü ........................................................451TBMM Üyeliği’nin Düşürülmesi ...........................................................453TBMM İç Yapı ve Çalışma Düzeni ...........................................................453TBMM Görev ve Yetkileri ......................................................................455TBMM Bilgi Edinme ve Denetim Yolları .................................................455Çıkmış Sorular ..........................................................................................457Cevaplı Test ..............................................................................................459YürütmeYürütme ...................................................................................................466Yürütme Fonksiyonunun Niteliği .........................................................466Kanun Hükmünde Kararnameler .........................................................466Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ..........................................................467Tüzük ................................................................................................467Yönetmelik ........................................................................................467Cumhurbaşkanı ........................................................................................467Cumhurbaşkanı Seçimi .......................................................................467Cumhurbaşkanı’nın Tarafsızlığı ...........................................................468Cumhurbaşkanı’nın Sorumsuzluğu ......................................................468Cumhurbaşkanı’nın Görev veYetkileri ..................................................468Bakanlar Kurulu .......................................................................................469Bakanlar Kurulu’nun Yapısı .................................................................469Bakanların Sorumluluğu .....................................................................469Geçici Bakanlar Kurulu ........................................................................470Olağanüstü Yönetim Usulleri .....................................................................4701. Olağanüstü Hal ...............................................................................4702. Sıkıyönetim ....................................................................................470Çıkmış Sorular ..........................................................................................472Cevaplı Test ..............................................................................................474İçindekilerxi

KPSS Genel KültürYargıYargı Organı ..................................................................................................478Mahkemelerin Bağımsızlığı ....................................................................478Hakimlik Teminatı ..................................................................................478Devlet Güvenlik Mahkemeleri .................................................................478Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ................................................................478Yüksek Mahkemeler ......................................................................................479Anayasa Mahkemesi ...............................................................................479Anayasa Yargısı .......................................................................................480Anayasaya Uygunluk Denetimi ................................................................480Yargıtay .................................................................................................483Danıştay .................................................................................................483Askeri Yargıtay........................................................................................483Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ...............................................................483Uyuşmazlık Mahkemesi ..........................................................................483Sayıştay .................................................................................................483Çıkmış Sorular ...............................................................................................485Cevaplı Test ...................................................................................................48714. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) .........................50315. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü .......................................................50316. Devlet Personel Başkanlığı ................................................................50317. Diyanet İşleri Başkanlığı ....................................................................50318. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) .......................................50319. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteliği...............................................50420. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB)..................................................50421. Özelleştirme Yüksek Kurulu ...............................................................50422. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ...........................................................50423. Türkiye Bilimsel Ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)................50424. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK ) .................................................50425. Türkiye İstatistik Kurumu ..................................................................50426. Yüksek Ögretim Kurumu (YÖK) ...........................................................50427. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM).....................................504Özet ..............................................................................................................505Çıkmış Sorular ...............................................................................................507Cevaplı Test ...................................................................................................509Uluslararası Kuruluşlar ve Güncel OlaylarxiiTemel Hak ve HürriyetlerTemel Hakların Türleri ...................................................................................4921. Kişinin Hak ve Ödevleri (Negatif Statü Hakları) .....................................4922. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler (Pozitif Statü Hakları) .................4923. Siyasi Haklar ve Ödevler (Katılma Hakları) ............................................493Cevaplı Test ...................................................................................................494İdare Hukukuİdare Hukuku ................................................................................................498İdare (Kamu Yönetimi) ...................................................................................498A. Merkezden Yönetim İlkesi....................................................................498B. Yerinden Yönetim İlkesi .......................................................................499C. Türkiye’nin İdari Yapısı .........................................................................500D. Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı ...........................................................500Kamu Kuruluşları ..........................................................................................5021. Radyo Televizyon Üst Kurulu ................................................................5022. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) .............................................................5023. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)............................................5024. Milli İstihbarat Teşkilatı .......................................................................5025. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ................................................5026. Hazine Müsteşarlığı.............................................................................5027. Rekabet Kurumu .................................................................................5028. Kamu İhale Kurumu (KİK) ....................................................................5029. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ...........................................................50310. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) .........................................50311. Danıştay ...........................................................................................50312. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu .........................................50313. Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) ........................................................503Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar .....................................................................514A. Milletler Cemiyeti ...............................................................................514B. Birleşmiş Milletler ...............................................................................514C. Uluslararası Af Örgütü .........................................................................515D. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ......................................515E. G-8 .....................................................................................................515F. D-8 ......................................................................................................515G. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) .........................................................515H. Avrupa Birliği .....................................................................................515K. Avrupa Konseyi ...................................................................................516L. Avrupa İşbirliği ve Güvenlik Teşkilatı (AGİT)...........................................517M. Batı Avrupa Birliği ..............................................................................517N. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) .............................................517O. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ...............................................517P. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesi (KEİB) ..........................................517R. İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) .............................................................517S. Bağımsız Devletler Topluluğu ..............................................................517T. Hem AB Hem De NATO Üyesi Olan Ülkeler ..............................................517U. Türkiye’nin Üye Olduğu Uluslararası Kuruluşlar .....................................517V. Türkiye’nin Kurucu Olduğu Uluslararası Kuruluşlar ................................518Kpss Güncel Bilgiler .......................................................................................518Vize Kalkan Ülkeler ................................................................................520Unesco’nun Dünya Mirası Listesindeki Doğal ve KültürelVarlıklarımız ........521Çıkmış Sorular ...............................................................................................523Cevaplı Test ...................................................................................................526Deneme-1 .....................................................................................................528Deneme-1 .....................................................................................................530Deneme-1 .....................................................................................................532Deneme-1 .....................................................................................................534Deneme-1 .....................................................................................................536

İslamiyet Öncesi Türk TarihiOrta Asya’da Kurulan Türk DevletleriBüyük Hun İmparatorluğuAvrupa HunlarıGöktürk DevletiII. Göktürk (Kutluk) DevletiUygur Devletiİslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve MedeniyetDevlet YönetimiOrduDin ve İnanışHukukSosyal ve Ekonomik HayatYazı, Dil ve EdebiyatBilim ve SanatMüzikÇıkmış SorularCevaplı TestDiğer Türk Devletleri→ İskitler→ Kırgızlar→ Sabirler→ Akhunlar→ Hazarlar→ Türgişler→ Karluklar→ Avarlar→ Bulgarlar→ Macarlar→ Peçenekler→ Kıpçaklar→ OğuzlarGeçmiş Yıllarda Çıkmış Sorular Analiz Tablosu2006 2008 2010Ortaöğretim 1 2 1Önlisans 2 1 1“... Ey Türk budunu (milleti), Çin’in tatlı sözüne,yumuşak ipeğine kanma; yok olursun.”Orhun Yazıtları

KPSS Tarih• İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİTürk kelimesinin anlamı hakkında yaygın iki görüşvardır.Birincisine göre; doğan, türeyen, çoğalan anlamındadır.İkincisine göre; güçlü kuvvetli, kudretli anlamındadır.Türk kelimesini siyasal ad olarak ilk defa kullanan Göktürklerolmuştur. Anadolu’nun “Türkiye” olarak adlandırılmasıise XII. yüzyıldan itibarendir. Türkiye SelçuklularıDöneminde Bizans tarafından “Turkia” adıyla anılmıştır.Türklerin anayurdu Orta Asya’dır. Türkler ilk olarakAltay-Sayan Dağları’nın kuzeybatısı, Tanrı Dağları’nınkuzeyi, Aral Gölü çevresi ve Hazar Denizi’nin doğusundayaşamışlardır.Orta Asya’nın Türklere ait en eski kültür merkezleri;Anav, Karasuk, Abakan, (Abakan bölgesinde ortayaçıkan bir diğer kültür Tagar kültürüdür) Andranova,Kelteminar ve Afonosyeva kültürleridir.Zamanla Türkler, Orta Asya’dan çeşitli nedenlerle göçetmişlerdir.Göçlerin Nedenleri:Ekonomik ve Sosyal Nedenler:• İklim koşullarının değişmesi,• Kuraklığa bağlı olarak otlak ve meraların azalması,• Hızlı nüfus artışı,• Salgın hastalıklar,Siyasi Nedenler:• Boylar arasında mücadeleler yaşanması• Dış güçlerin baskısı (Çin, Moğol, Tunguz)• Cihan hakimiyeti (yeni yerler fethetme) düşüncesi.İslamiyet Öncesi Türk DevletleriGöçlerin temel nedenlerinin ekonomik sıkıntılar veTürklerin bağımsızlık duygusu olduğu görülmektedir.Göçlerin Sonuçları:• Türkler göç ettikleri yerlerdeki, değişik kültürlerleetkileşime girmişlerdir.• Türk kültür ve medeniyeti geniş alanlara yayılmıştır.• Türkler göç ettikleri yerlerde büyük ve güçlü devletlerkurmuşlardır.• Türkler gittikleri yerlerde yaşayan toplumlara, tarımı,hayvancılığı ve maden işlemeyi öğretmişlerdir.• Türklerin, dünyanın çeşitli yerlerine yayılmaları veçok sayıda devlet kurmaları, Türk tarihinin araştırılmasınızorlaştırmıştır.• Bazı Türk Kavimleri zamanla özbenliklerini kaybetmişlerdir.• Asya’da kalan Türkler ise Aysa Hun Devletinikurmuşlardır.Türklerin Orta Asya'dan GöçleriORTA ASYAKarluklar(751)Asya Hunları(M.Ö. 220, M.S. 216)Kırgızlar(840-1207)Göktürkler(552-630)Hazarlar(VII yy.)Kutluklar(II. Göktürk)(682-744)Türgişler(630-766)Uygurlar(744-840)Sabirler(VI. yy.)AVRUPABulgarlar(583 - 1236)Macarlar(IX.yy.)Avarlar(562-805)Avrupa Hunları(Kavimler Göçü’ndensonra kurulmuştur)(375-469)Oğuzlar(X. yy.)Peçenekler(IX. yy.)Kıpçaklar(Kumanlar)(X. yy. - 1239)2

Çıkmış SorularKPSS Tarih1.İslamiyet’ten önce Türklerde devlet başkanları çeşitliunvanlar taşırdı.Aşağıdakilerden hangisi bu unvanlardan biridir?(Ortaöğretim 2010)A) ŞadB) KağanC) TiginD) TudunE) SubaşıAçıklama: İslamiyetten önce Türk devletlerinde Kağanhükümdar unvanı olarak kullanılmıştır.Şad, hükümdar ailesinden olan yönetici, validir.Tigin, hükümdar çocuğudur.Tudun, vali veya vergi işlerine bakan devlet görevlisidir.Subaşı, Türk-İslam devletlerinde güvenlikten sorumlu görevlidir.3.Aşağıdakilerden hangisinin Uygurların matbaalarınınolduğuna ve baskı yaptıklarına bir kanıtolduğu savunulabilir? (Ortaöğretim 2008)A) Tahtadan yapılmış harflerB) Çeviri eserlerC) 18 harften oluşan alfabeD) Taş üzerine yazılmış kitabelerE) Kâğıt üzerine yazılmış belgelerAçıklama: Tahtadan yapılmış harfler baskı yapıldığınıngöstergesidir. Uygurların tahta harflere sahip olması matbaayıbildikleri ve kullandıklarının bir kanıtıdır.4.I. BulgarlarII. MacarlarIII. GöktürklerYukarıdaki Türk kavimlerinden hangileri Hristiyanlığıkabul etmiştir? (Ortaöğretim 2008)A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III122.Çin kaynaklarına göre, Orta Asya’da kurulan AsyaHunları evlerini topraktan yapmış, Volga kıyılarıyla Kırımarasında kurulan Hazarların evleriyse hep ahşapolup yalnız hakan sarayı ve kale taştan yapılmıştır.Yukarıda verilen bu bilgilerle,I. Doğa şartları insanların yaşam biçimini etkilemiştir.II. Türklerde daha çok göçebe yaşantı vardır.III. Türkler mimaride Çinlilerden etkilenmiştir.yargılarından hangilerine ulaşılabilir? (Önlisans2010)A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve IIIAçıklama: Parçada verilen bilgilerde Orta Asya’da evlerintopraktan, Volga kıyılarında evlerin hep ahşaptan yapılmasıise doğa şartlarının insanların yaşam biçimini etkilediğinigösterir.Açıklama: Türk kavimlerinden Bulgarlar ve Macarlar Balkanlaragöç ederek orada Hıristiyanlığı kabul etmişlerdir.Göktürkler ise Orta Asya’da yaşamıştır.5.İslamiyet’ten önce kurulan Türk devletlerindegeniş toprakların idare edilmesinin zorluğu aşağıdakilerinhangisiyle giderilmeye çalışılmıştır?(Önlisans 2008)A) Ülkede inanç özgürlüğünün tanınmasıB) Yerleşik hayatın yaygınlaştırılmasıC) Ülkenin yönetim alanlarına ayrılmasıD) Evlilik yoluyla başka ülkelerle yakınlık kurulmasıE) Komşularla barışçıl ilişkilerin kurulmasına özengösterilmesiAçıklama: İslamiyet öncesi Türk Devletleri geniş topraklarasahip olmuştur. Bu topraklar yönetim alanlarına bölünerekyönetilmiştir.

Cevaplı TestKPSS Tarih1.Türk tarihinin ilk Türkçe yazılı belgeleri KutlukDevleti’ne ait Orhun Anıtları’dır.Aşağıdakilerden hangisi Orhun Anıtları ile ilgilideğildir?A) Göktürk alfabesi ile yazılmıştır.B) Uygurlar Dönemine aittir.C) Türk dili ve edebiyatının ilk yazılı örnekleridir.D) Bütün Türk boylarına seslenen siyasi bir belgeözelliği taşımaktadır.E) Kutluk Devleti’nin kuruluşu sırasında çekilensıkıntılardan bahsedilir, Türk halkına öğütlerverilir.4. Başka devletlerle yapılan mücadeleler neticesindeyenilen Türklerin çoğunluğu yerlerini terk ederekbaşka bölgelere göç etmişlerdir.Yenilgiye uğrayan Türklerin yer değiştirmeleriaşağıdakilerden en çok hangisiyle açıklanabilir?A) Göçebe bir yaşama sahip olmalarıylaB) Boylar halinde yaşamalarıylaC) Savaşçı bir yapıya sahip olmalarıylaD) Hürriyetlerine düşkün olmalarıylaE) Teşkilatçı bir yapıya sahip olmalarıyla2. Orta Asya’daki Türk mezarlarında yapılan kazılarda,ölen kişiye ait at kemikleri ve birtakım günlük eşyakalıntıları bulunmuştur.Bu durum,I. Atın kutsallaştırıldığı,II. Türk mezarlarında hazineler bulunduğu,III. Ahiret inancının olduğudurumlarından hangilerine açık kanıt olabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III5. Göktürklere ait eserlerin çoğunluğu hayvan ve insanfigürlerini üzerinde taşıyan maşrapalardır.Uygurlara ait eserler saraylar, tapınaklar veşehirlerdir.Bu iki durum arasındaki söz konusu farkın nedeniaşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?A) Göktürkler göçebe iken Uygurların yerleşikolmalarıB) Türklerin değişik dinleri benimsemeleriC) Uygurlarla Göktürklerin farklı coğrafyadayaşamalarıD) Göktürklerin hayvancılıkla uğraşmasıE) Uygurlarla Göktürklerin farklı dinleri benimsemeleri3. Uygurların bazı özellikleri şunlardır:I. Uygur alfabesini kullanmışlardır.II. Töre’nin uygulanmasında titizlik göstermişlerdir.III. Ekonomide hayvancılığın yerini tarım almıştır.IV. Şehir mimarisine ait ilk Türk eserlerini yapmışlardır.Bu özelliklerden hangileri Uygurların yaşambiçiminin değiştiğini gösterir?A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IIID) II ve IV E) III ve IV6. Orta Asya’da Türk devletlerinde devlet yönetimindetam anlamıyla bir mutlakiyetten söz edilemez.Aşağıdakilerden hangisi bu durumun kanıtıdır?A) Devletin törelere göre yönetilmesiB) Ahiret inancının olmasıC) Hükümdar ailesinin yönetime katılmasıD) Hükümdarın yetkisini Tanrı’dan almasıE) Kurultay meclisinin olması14

Çıkmış SorularKPSS Tarih1.Türkiye, dünya barışının korunması amacıylaoluşturulan aşağıdaki girişim ve kuruluşlardanhangisine Atatürk Döneminde üye olmuştur?(Ortaöğretim 2010)A) Milletler Cemiyeti – Kuzey Atlantik PaktıB) Kellog Paktı – Milletler CemiyetiC) Kuzey Atlantik Paktı – Birleşmiş Milletler TeşkilatıD) Birleşmiş Milletler Teşkilatı – Kellog PaktıE) Kellog Paktı – Kuzey Atlantik PaktıAçıklama: Türkiye, Atatürk Döneminde dünya barışınakatkıda bulunmak ve dünya barışını korumak amacıylaKellogg Paktı ile Miletler Cemiyetine üye olmuştur. Türkiye,Kuzey Atlantik Paktı ile Birleşmiş Milletler Teşkilatına AtatürkDönemi sonrası üye olmuştur.4.I. Kabotaj KanunuII. Medeni KanunIII. Ceza KanunuYukarıdakilerden hangileri, Atatürk Dönemindekabul edilmiş ve uygulanmasına geçilmiştir? (Ortaöğretim2010)A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve IIIAçıklama: Her üç öncülde yer alan kanunlar Atatürk Dönemindekabul edilmiş ve uygulamaya konulmuştur.Kabotaj Yasası → 1 Temmuz 1926Medeni Kanun → 17 Şubat 1926Ceza Yasası → 19262.Aşağıdakilerden hangisi Atatürk Dönemi siyasigelişmeleri arasındadır? (Ortaöğretim 2010)A) Kıbrıs sorununun çıkmasıB) Türkiye’nin Kore Savaşı’na asker göndermesiC) Türk-Yunan dostluk antlaşmasının yapılmasıD) Türkiye’nin Kuzey Atlantik Paktına üye olmasıE) Hatay Türk Devleti Meclisinin anavatana katılmayıkabul etmesiAçıklama: Atatürk Dönemi siyasi gelişmeleri arasında Türk-Yunan Dostluk Antlaşması (1930) ve Balkan Antantı (1934) yeralır.Atatürk Dönemi sonrası,1954’te Kıbrıs Sorunu başlamıştır. Türkiye Kore Savaşı’naasker göndermiştir (1950). Türkiye Kuzey Atlantik Paktı’naüye olmuştur (1952). Hatay, anavatana katılma kararı almıştır(1939).5.Atatürk Döneminde Balkan Paktının kurulmasındaaşağıdakilerden hangisinin etkisi olmuştur?(Ortaöğretim 2010)A) Irak’ın bağımsızlığını kazanmasıB) Rusya’da rejim değişikliği olmasıC) Anlaşmaya taraf devletlerin güvenliklerinin tehlikeyegirmesiD) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulmasıE) Sadabad Paktının kurulmasıAçıklama: Balkan Antantının yapılmasında, İtalya veAlmanya’nın istilacı ve tehditkâr tutumu ve Balkan ülkelerininbölgede güvenliklerini sağlamak istemeleri gibi durumlaretkilidir.1583.I. Halkevlerinin açılmasıII. Nüfus sayımı yapılmasıIII. Köy Enstitülerinin kurulmasıYukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemindegerçekleşmiştir? (Ortaöğretim 2010)A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve IIIAçıklama: Atatürk Döneminde;1932 yılında Halkevleri açılmıştır.1927 yılında modern anlamda nüfus sayımı yapılmıştır.Köy Enstitüleri ise 1940 yılında Atatürk Dönemi sonrasındaaçılmıştır.6.Boğazlar Komisyonunun kaldırılması ve görevlerinintamamıyla Türk Devleti’ne verilmesiaşağıdakilerden hangisiyle sağlanmıştır? (Ortaöğretim2010)A) MontröB) MudanyaC) MoskovaD) LozanE) LondraAçıklama: Boğazlar Komisyonunun kaldırılması,Boğazların yönetim ve denetiminin Türkiye’ye bırakılması,Boğazların statüsünün değiştirilmesi Montrö Sözleşmesiile gerçekleştirilmiştir.

Deneme - 11. Orta Asya Türk devletleri Çin Devleti’yleyaptıkları mücadelelerde, dönem dönem üstünlüksağlamalarına rağmen Çin topraklarınayerleşmekten kaçınmışlardır.Yalnız bu bilgiyle Türk devletleriyle ilgili olarak,I. bulundukları coğrafyadaki birçok devletlemücadele içinde oldukları,II. ulusal benliklerini korumaya çalıştıkları,III. düzenli bir orduya sahip olmadıklarıyargılarından hangilerine ulaşılabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III5. Osmanlı Devleti’nde tımarlı sipahi, kendisine verilentoprağın tam mülkiyetine sahip olmadığı gibi,sistemin gereği olan askeri yükümlülüğünü yerinegetirmediğinde ve toprağını belli bir süre ekipbiçmediğinde tımar toprağı elinden alınırdı.Bu uygulama ile Osmanlı Devleti,I. tımar sahibinin feodal bir bey halini alması,II. merkezi idarenin zayıflaması,III. vergilerin ürün üzerinden toplanmasıdurumlarından hangilerine karşı önlem almıştır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve IIIDeneme Sınavları2. Türk süsleme sanatına,I. resim - heykel,II. hat - tezhip,III. maden işçiliğialanlarından hangileri İslamiyet’in kabulüylegirmiştir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III3. Türkiye Selçuklu Devleti’nde,I. atabeylik sistemi,II. ikta sistemi,III. gulam sistemiuygulamalarından hangileriyle hükümdar olacakkişiye yönetim tecrübesi kazandırılması amaçlanmıştır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III4. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde,I. yeni fetihlerde bulunarak sınırları genişletmedüşüncesi,II. mevcut askerlerin sayıca azlığı,III. Rumeli topraklarındaki hakimiyeti sağlamlaştırmaisteğidurumlarından hangileri Yeniçeri Ocağının kurulmasındaetkili olmuştur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III6. Osmanlı Devleti’nde,I. Yeniçeri Ocağı kaldırılarak Asakir-i Mansure-iMuhammediye Ordusunun kurulması,II. taşra teşkilatında muhtarlıkların kurulması,III. sosyal kurumların vakıflar tarafından yapılmasıdurumlarından hangileri merkezi otoriteyi güçlendirmeamacı taşımaktadır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III7. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda azınlıkların ayrılıkçıhareketlerini sürdürmeleri, devleti bu isyanlarıbastırma ve ülkede iç istikrarı yeniden sağlamayönünde birtakım önlemler almaya yöneltti.Alınan bu önlemler arasında,I. tüm halkın can, mal ve namusunun devletingüvencesi altına alınması,II. Müslüman olmayanlardan cizye vergisininalınması,III. Müslüman olmayanların devlet memurluklarınagirebilmelerine karar verilmesi,yukarıdakilerden hangileri yer almamaktadır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III163

Deneme - 21. Uygurlar Döneminde,I. çiniciliğin gelişmesi,II. Yenisey Yazıtları,III. hukukun yazılı hale gelmesigelişmelerinden hangilerinin ortaya çıktığısöylenemez?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III5. Osmanlı Devleti’nde halktan alınan,I. çiftbozan,II. cizye,III. haraçvergilerinden hangilerinde din farkı gözetilmemiştir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve IIIDeneme Sınavları2. Türk-İslam devletlerinde “Şer’î Hukuk” tan sorumluolan kişi aşağıdakilerden hangisidir?A) Emir-i DadB) MüstevfiC) Emir-i ArzD) KadıE) Müşrif3. Türk-İslam uygarlığı ile ilgili olarak,I. İslamiyet’in geniş alanlara yayılması,II. Arapçanın resmi dil olarak kullanılması,III. Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinin başlamasıgelişmelerinden hangileri Selçuklular Dönemindeortaya çıkmıştır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I ve III6. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde toplumdakültür çatışmalarının olmasında,I. şer’î mahkemelerin yanında konsolosluk mahkemelerininde olması,II. yeni eğitim kurumlarının yanında eskilerinin deeğitim vermesiIII. ayanlarla Senediittifak’ın imzalanmasıdurumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III4. Osmanlı Devleti’nde dirlik sahibinin görevlerindenbiri de “Reayanın toprağı işlemesini sağlamak,boşalan topraklara başkalarını yerleştirmek ve yenitoprakları üretime açmaktır.”Osmanlı Devleti’nin bu uygulama ile ulaşmak istediğiamaçlar arasında aşağıdakilerden hangisigösterilemez?A) Hazinenin giderlerini azaltmakB) Toprak gelirlerini artırmakC) Üretimde sürekliliği sağlamakD) Toprakların boş bırakılmasını engellemekE) Kapıkulu teşkilatının giderlerini karşılamak7. Osmanlı Devleti’nde,- Kabakçı Mustafa İsyanı ile III. Selim’in tahttanindirilmesi- Padişah Genç Osman’ın Yeniçeriler tarafındanöldürülmesigelişmeleri göz önüne alındığında,I. Halk ıslahat talebinde bulunmuştur.II. Yenilik hareketleri kesintiye uğramıştır.III. Ayaklanmalar rejimi değiştirmeye yöneliktir.yargılarından hangilerine ulaşılabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III167

COĞRAFYAEDİTÖR: Mesut ATALAY

Coğraf i Konum ve Türkiye’nin Coğraf i KonumuMatematik KonumParaleller (Enlemler)Meridyenler (Boylamlar)Yerel Saat HesaplamalarıBazı Özel Tarihlerde TürkiyeTürkiye’nin Matematik Konumu ve SonuçlarıÖzel KonumTürkiye’nin Özel Konumu ve SonuçlarıÖzetÇıkmış SorularCevaplı TestGeçmiş Yıllarda Çıkmış Sorular Analiz Tablosu2006 2008 2010Ortaöğretim 1 1 1Önlisans 1 1 1NERÝCoğrafi konum ünitesinin KPSS'de soru sayısı az olmasına karşın, matematik ve özel konumun sonuçlarınıniyi kavranması diğer konu başlıklarının daha kolay anlaşılmasını sağlayacaktır.Bu durumda; Türkiye'nin enleminin sonuçlarını Türkiye'nin boylamının sonuçlarını Özel tarihler ve Türkiye'dekietkileri Türkiye'nin özel konumununsonuçlarıiyi kavranmalıdır.Doğaya hoyratça davranan toplumlarda, insanlar arasındaki ilişkiler dehoyratça oluyor.(John Bennet)

KPSS CoğrafyaBir bölgenin Dünya üzerindeki yerine coğrafi konumdenir. İki şekilde ifade edilir:Coğrafi KonumMatematik KonumÖzel Konum• MATEMATİK KONUMDünya üzerindeki herhangi bir yerin başlangıç paraleliolan “Ekvatora” ve başlangıç meridyeni olan“Greenwich” uzaklığının ifadesine “MatematikKonum” denir.ParalellerEkvatora ve birbirine 1 o aralıklarla çizilen hayali çemberlereparalel denir. Paralel ile enlem birbirine benzeyen ifadelerdir. Enlembir noktanın Ekvator’a uzaklığının açı cinsindenifadesidir. Enlem, bir yerdeki sıcaklığı, bitki örtüsünü,nüfus ve yerleşmeyi etkiler.Enlem: Dünya üzerindeki herhangibir noktanın ekvatora olanuzaklığının açı cinsinden ifadesidir.MeridyenlerBir kutup noktasından diğer kutup noktasına 1 o aralıklarlaçizilen hayali yarım dairelere meridyen denir.Merdiyenlerin başlıca özellikleri şunlardır:Greenwichx o enlemiE0 o EkvatorParalellerin başlıca özellikleri şunlardır:K.Y.K.111 kmBatýMeridyenleriDoðuMeridyenleri0 oEkvatorG.Y.K. Ekvator’dan kutuplara doğru boyları kısalır. Kutuplardanokta şeklini alır.Sonuç Türkiye'den en uzun paralel dairesi 36 o K Hatay'dangeçer. Türkiye'de en kısa paralel dairesi 42 o K Sinop'tan geçer. Başlangıç paraleli ve en uzun paralel dairesiEkvator’dur. Ekvator, Dünya’nın tam ortasından geçen ve Dünya’yıiki yarım küreye ayıran en büyük paraleldir. Ekvator’un kuzeyinde yer alanlara Kuzey Paralelleri,güneyinde kalanlara Güney Paralelleri denir. 90 tane Kuzey Yarımküre'de, 90 tane GüneyYarımküre'de olmak üzere toplam 180 tanedir. Birerderece aralıklarla çizilmişlerdir. Aynı boylam üzerinde iki paralel arası kuş uçuşu uzaklıkdünyanın her yerinde 111 km dir.Sonuç Türkiye'nin en kuzeyi ile en güneyi arasında 666 km'likkuş uçuşu uzaklık bulunmaktadır.o o o o42 − 36 = 6 ⇒ 6 x 111=666 Başlangıç meridyeni, İngiltere’nin Greenwich kasabasındangeçen meridyen kabul edilmiştir. Boyları birbirine eşittir. Yarım dairedirler. Aralarındaki mesafe yalnızca Ekvator’da 111 km dir. Bumesafe kutuplara doğru gidildikçe daralır.Sonuç İki boylam arası mesafenin en dar olduğuil Sinop'tur. İki boylam arası mesafenin en geniş olduğuil Hatay'dır. Türkiye'de aynı boylam üzerinde yer alanfarklı iki merkezin başlangıç meridyenineuzaklıkları aynı değildir.OS kmA kmSinopA > SAdana Ardışık iki meridyen arası Dünya’nın her yerinde 4dakikadır. Başlangıç Meridyeni’nin doğusunda kalanlara DoğuMeridyenleri, batısında kalanlara Batı Meridyenleridenir. 180 tane Doğuda, 180 tane Batıda olmak üzere toplam360 tanedir. Birer derece aralıklarla çizilmişlerdir. Meridyen ile boylam birbirine benzeyen ifadelerdir.Boylam bir noktanın başlangıç meridyenine uzaklığınınaçı cinsinden ifadesidir.186

18:0045 o Doğu boylamında yer alan Iğdır’da yerelBoylam: Dünya üzerindeki herhangiy oo o o45 − 33 = 12 = (Boylam farkı)Yerel Saat Hesaplamaları26 o 29 o 30 o 31 o 32 o o12 x4' = 48' = (Yerel saat farkı) Verilen iki merkez arasındaki boylamfarkı bulunur.AxB15.50' − 48 = 15.02 Ankara’nın yerel saatiBoylamýsaat 15.50 iken, 33bir noktanın başlangıç meridyenineolan uzaklığının açı cinsindenAçık la ma:o Doğu boylamında yer alanAnkara’da yerel saat kaçtır?0ifadesidir.33 o D 45 o D Boylamların dünya üzerindeki tek etkisi yerel saatfarklılıklarının oluşmasıdır.Ankara IğdırYerel saat: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin güneşinufuk düzlemindeki konumuna göre belirlenensaatidir.? 15.50B - A = x Boylam farkı Verilen iki merkez arasında bulunan boylam farkı ikimeridyen arasındaki sabit zaman aralığı olan 4 dakikaile çarpılır ve iki merkez arasındaki yerel saat farkıbulunur.x .4 = Yerel saat farkı Dünya batıdan-doğuya doğru döndüğü için doğudagüneş erken doğup erken batar dolayısıyla doğununyerel saati daima ileridir. Yerel saati istenen merkez daha doğuda ise, verilensaate bulunan yerel saat farkı eklenir.B’nin yerel saati = A’nınyerel saati + (x .4)?Güneş Hesaplamaları Dünya batıdan doğuya doğru hareket ettiği için, doğudagüneş erken doğup erken batar, batıda geç doğupgeç batar. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde aynı meridyen üzerindebulunan tüm merkezlerde güneş aynı anda doğarve aynı anda batar.15:0012:009:007:00Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu Yerel saati istenen merkez daha batıda ise, verilensaatten bulunan yerel saat farkı çıkarılır.A’nın yerel saati = B’ninyerel saati - (x .4)?30 o Doğu Boylamında yer alan İzmit’te yerelsaat 11:30 iken aynı anda 36o Doğu Boylamındabulunan Şanlıurfa’da yerel saat kaçtır?Açık la ma:36 o D Aşağıda ekinoks tarihlerinde Türkiye'de bulunan dörtfarklı merkezin ufuk düzleminde güneşin konumunuinceleyelim.Sinop6:0030 o DŞanlıurfaİzmit11.30 ?ÝzmirVan36°− 30°= 6°=(Boylam farkı)6x4 ° = 24′= (Yerel saat farkı)11.30 + 24′= 11.54 Şanlıurfa’nın yerel saati.Ulusal (Ortak) Saat: Ulaşım, ticaret, haberleşme vesosyal hizmetlerin daha düzenli yapılabilmesi için ülkeiçerisinde ortak saat belirlenir ve tüm merkezlerinsaatleri bu zamana göre ayarlanır.187

Türkiye’nin Doğu-Batı genişliği fazla olmadığı için birtek ortak saat kullanılır.30 o D 45 o DKPSS Coğrafya Türkiye güneş ışığından daha fazla faydalanabilmekiçin yaz mevsiminde 45 o doğu (Iğdır) boylamının,kış mevsiminde 30 o doğu (İzmit) boylamının yerel saatiniulusal (ortak) saat olarak kullanılır.Kýþ MevsimindeÝzmit(Geri saat dilimi)Yaz MevsimindeIðdýr(Ýleri saat dilimi)BAZI ÖZEL TARİHLERDE TÜRKİYE21 Haziran21 Aralık21 Mart - 23 Eylül(Ekinoks)Kuzey Kutup DairesiKuzey Kutup DairesiKuzey Kutup DairesiYengeç DönencesiEkvatorOðlak DönencesiGüneþ IþýnlarýYengeç DönencesiEkvatorOðlak DönencesiGüneþ IþýnlarýYengeç DönencesiEkvatorOðlak DönencesiGüneþ IþýnlarýGüney Kutup DairesiAydýnlanmaÇemberiAydýnlanmaÇemberiGüney Kutup DairesiGüney Kutup DairesiAydýnlanma ÇemberiTürkiye için;Türkiye için;Türkiye için; Yaz başlangıcıdır. Güneş ışınları yıl içinde gelebileceğien büyük açıyla gelir. Gölgeler en kısa konumdadır. Bu tarihten sonra güneş ışınlarınındüşme açısı azalmaya,gölgeler uzamaya başlar. Yıl içindeki en uzun gündüz ve enkısa gece süresi yaşanır. Bu tarihten sonra gündüzler kısalmaya,geceler uzamaya başlar. Kuzeye doğru (Hatay’dan Sinop’a)gündüz süresi artıp, gece süresiazalır. En uzun gündüz Sinop’ta yaşanır. Kış başlangıcıdır. Güneş ışınları yıl içinde gelebileceğien küçük açıyla gelir. Gölgeler en uzun konumdadır. Bu tarihten sonra güneş ışınlarınındüşme açısı artmaya, gölgelerkısalmaya başlar. Yıl içindeki en uzun gece, en kısagündüz süresi yaşanır. Bu tarihten sonra gündüzler uzamaya,geceler kısalmaya başlar. Kuzeye doğru (Hatay’dan Sinop’a)gündüz süresi azalıp gece süresiartar. En uzun gece Sinop’ta yaşanır. Bahar başlangıcıdır. Her yerde gece gündüz süresieşittir. Her yerde güneş doğduktan 12saat sonra batar. Aynı boylam üzerindeki yerlerde(Rize ve Bingöl gibi) güneş aynıanda doğar ve aynı anda batar. 21 Mart’tan sonra gündüz süresigece süresinden, 23 Eylül’densonra gece süresi gündüz süresindenuzun olmaya başlar.188

Tropikal KuþakCoğrafi anlamda bir ülke ve bölge için dört özel tarihvardır. Şimdi bu özel tarihlerde Türkiye’de yaşanan özellikleriharitada verilen şehirlere bakarak inceleyelim.SinopZonguldakRizeIðdýrAnkaraBingölAntalyaMersinAntakyaÖrnek: Aşağıdaki haritada verilen şehirlerin enlem veboylam değerlerine bakarak şu özellikleri söyleyebiliriz:SinopRizeSamsunIðdýrAnkaraBingöl?Aşağıdaki haritada İzmit, Antalya ve Sinop’uncoğrafi koordinatları verilmiştir.44 o30 o Sinop42 oÝzmitAntalyaYalnızca haritadaki bilgilerden yararlanarakaşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?A) 21 aralıkta Antalya’da gündüz süresi Sinop’tanuzundur.B) 21 haziranda Sinop’ta İzmit’ten daha uzungündüz yaşanır.C) En uzun gündüzle en kısa gündüz arasındakifarkın en fazla olduğu yer Antalya’dır.D) Verilen kentlerin hepsinde 21 martta güneşdoğduktan 12 saat sonra batar.E) İzmit’in yerel saati Sinop’unkinden geridir.40 oCoğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi KonumuAntalyaAntakya40 o Doðu 21 Haziran’da en uzun gündüz Sinop’ta yaşanır. ÇünküTürkiye’nin en kuzeyindedir. 21 Aralık’ta en uzun gündüz Antakya’da yaşanır. ÇünküTürkiye’nin en güneyindedir. Bütün tarihlerde yerel saatin en ileri olduğu yerIğdır’dır. Çünkü Türkiye’nin en doğusundadır. Antalya ve Antakya'da yıl boyu gündüz süresi birbirineyakındır. Çünkü yaklaşık aynı enlemdedirler. Samsun’da gündüz süresi 21 Haziran’da Ankara, Bingölve Mersin’den daha uzundur. Çünkü Samsun dahakuzeydedir. Aynı boylam üzerindeki merkezlerin sadece, 21 Martve 23 Eylül (Ekinoks tarihlerinde) güneş aynı anda doğar,aynı anda batar.. Bingöl ve Rize'de sadece 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerindegüneş aynı anda doğar. Türkiye'nin güneyinden kuzeyine doğru gidildikçegece ile gündüz arasındaki fark artar.Açık la ma: Türkiye’de 21 aralıkta güneye, 21 hazirandakuzeye doğru gündüz süresi uzadığı için A ve B şıklarındaverilenler doğrudur. 21 martta gece – gündüz süresiher yerde eşit olduğu için D şıkkı da doğrudur. İzmit,Sinop’un batısında olduğu için yerel saati geridir. Eşıkkı da doğrudur. En uzun gündüz ile en kısa gündüzarasındaki fark Ekvator’dan kutuplara doğru arttığı içinTürkiye’nin kuzeyine doğru bu farkın artması gerekir. Bufark Antalya’da fazla değil, daha azdır. Doğru yanıt “C”seçeneğidir.Türkiye’nin Matematik Konumu ve SonuçlarıAşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Türkiye 36 o - 42 o KuzeyEnlemleri ile 26 o - 45 o Doğu Boylamları arasındadır.Kutup KuþakORTA KUÞAKYengeç DönencesiEkvatorOðlak DönencesiKYKKuzey kutupDairesi66 o 33’Ýngiltere 26 o 19 x 4 = 76 dk42 o6 x 111=666 kmTÜRKÝYE36 oBaþlangýç MeridyeniEkvator23 o 27’023 o 27’GYK189

KPSS CoğrafyaTürkiye’nin Matematik konumunu yukarıdaki şeklegöre dört başlık altında inceleyebiliriz:1) Türkiye Kuzey Yarım Küre’de ve yengeç dönencesininkuzeyinde yer alır ve buna bağlı olarak;Türkiye için, Kuzeyden esen rüzgârlarsoğuk ve güneyden esenrüzgârlar sıcak karakterlidir. Güneş ışınları hiçbir zamandik gelmez ve gölge boyusıfır olmaz. Haziran, Temmuz, Ağustos en sıcak aylardır. 21 Haziran’da en uzun gündüz yaşanır, güneş ışınlarıen büyük açıyla gelir ve gölge boyu en kısa konumdadır.21 Aralık’ta bu özelliklerin tersi yaşanır. Güneş ışınları öğlen vakti yıl boyu güneyden gelir, budurumun sonucunda gölge yönü daima kuzeye düşer. 21 Haziran’da kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresiartar. 21 Aralık’ta kuzeye doğru gidildikçe gece süresiartar, gündüz süresi azalır.gibi özellikler söylenebilir.2) Türkiye Orta Kuşakta yer alır buna bağlı olarak;66 o 33’Orta Kuşak23 o 27’0 o Ekvator23 o 27’66 o 33’Kutup KuşağıTropikal KuşakOrta KuşakKutup KuşağıKYKGYKTek mevsim(Kış)EkvatorTek mevsim(Kış)Dört mevsimTek mevsim(Yaz)Dört mevsim Yıl içinde dört mevsim yaşanır. Cephe yağışları görülür. Batı rüzgârları etkilidir. Türkiye 30 o - 40 o enlemleri arasında buna bağlı olarakAkdeniz iklimi, maki bitki örtüsü ve terra rossa topraklargörülür.0 o Güneş ışınlarının yere düşme açısı azalır.• Sıcaklık azalır. Buharlaşma azalır. Denizlerin tuzluluk oranı azalır. Kalıcı kar sınırı (Toktağan kar) deniz seviyesine yaklaşır. Orman üst sınırı deniz seviyesine yaklaşır. Tarım üst sınırı deniz seviyesine yaklaşır. Yerleşme üst sınırı deniz seviyesine yaklaşır.36 o KHatay• Gölge boyu uzar. Çizgisel hız azalır.• Grup ve tan vakitleri uzar. Meridyenler arasındaki mesafe azalır. Gece-gündüz arası zaman farkı artar.42 o KSinop4) Türkiye’de BOYLAMA bağlı olarak en doğu ile enbatı arasında 19 o x 4 dk = 76 dakikalık zaman farkıvardır. Türkiye 2. ve 3. saat dilimini kullanır. Ülkeler arası saat karışıklıklarının önlenmesi için uluslararasısaat dilimi sistemi geliştirilmiştir. İngiltere’denbaşlayarak dünya 24 saat dilimine ayrılmıştır. Saatdilimlerinin ortalarından geçen meridyenlerin saati ortaksaat olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle Türkiye’de30. ve 45. meridyenlerin saati ortak saat olarak kullanılır.Aynı enlem üzerindeki tüm merkezlerin; Güneş ışınlarının geliş açısı Gölge boyları3) Türkiye’de ENLEME bağlı olarak güneyden kuzeyedoğru gidildikçe;26 o 42 o42 o 45 o Çizgisel hızları Grup ve tan vakitleri Gece-gündüz süreleri ve farklarıeşittir. Buna rağmen sıcaklık değerleri ve tarım ürünlerininolgunlaşma süresi aynı değildir, çünkü bu kavramlarözel konumdan da etkilenir.36 o36 o190

• ÖZEL KONUMBir yerin önemli bölgelere ve yollara göre durumu,denize kıyısının olup olmaması yerşekilleri ve yükseltigibi özelliklerine özel konum denir.Örnek:AVRUPAÝstanbulAKDENÝZASYAKARADENÝZSuriyeYukarıda gösterildiği gibi İstanbul iki kıtanın bağlantınoktasında ayrıca Karadeniz’i Ege ve Akdeniz’e bağlayanboğaz üzerindedir. Bu nedenle tarihin eski dönemlerindenbu yana birçok medeniyetler görmüştür. Ayrıcaİstanbul’da ticaret, ulaşım, sanayi, turizm gibi çeşitliekonomik faaliyetler de buna bağlı olarak gelişmiştir.Deniz kıyısında olduğu için nem oranı fazladır.IrakTürkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları1) Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili ve yerşekilleriçeşitli bir ülkedir. Buna bağlı olarak; Aynı anda farklı iklim özellikleri görülür. Yani DoğuAnadolu (Erzurum) soğuk bir gün yaşarken aynı andaAkdeniz (Antalya) kıyılarında çok sıcak bir gün yaşanır. Kısa mesafede iklim değişiklikleri görülür.• Kısa mesafede farklı bitki örtüleri görülür.• Kısa mesafede tarım ürünleri çeşidi değişir. Mikroklima iklim bölgeleri oluşur.AFRÝKAAVRUPATÜRKÝYEASYAHAZARORTA DOÐU2) Yukarıdaki haritada görüldüğü gibi Türkiye, Asyaile Avrupa'yı bağlayan bir konumda ve boğazlarasahip bir ülkedir. Ayrıca, önemli petrol ülkelerineve havzalarına (Ortadoğu ve Hazar) yakındır. Bunabağlı olarak;Ýran Transit taşımacılık gelişmiş ve stratejik önemi artmıştır. Ortadoğu bağlantısındaki en önemli sınır kapısı Habur(Irak ile), Avrupa bağlantısındaki en önemli sınır kapısıKapıkule (Bulgaristan) dır. Enerji nakil hatları (boru hatları) Türkiye’den geçmektedir.ROMANYABULGARÝSTANAKDENÝZUKRAYNAMOLDOVAMISIRKARADENÝZTÜRKÝYEÜRDÜNCEYHUNSURÝYERUSYAFEDERASYONUIRAKSUUDÝARABÝSTANGÜRCÝSTANErmenistanHAZAR DENÝZÝAZERBAYCANKuveytKAZAKÝSTANTÜRKMENÝSTANÝRANÖZBEKÝSTANAFGANÝSTANPAKÝSTANBakü - Tiflis - Ceyhan boru hattı Azerbaycan’dan başlar,Türkiye’de son bulur.3) Türkiye 3. ve 4. jeolojik devirde oluşan genç, ortalamayükseltisi fazla olan bir ülkedir. Buna bağlıolarak; Maden çeşidi ve rezervi fazladır. Aktif fay hatlarına sahiptir. Jeotarmal enerji potansiyeli yüksektir. Yerşekillerinin oluşumunda volkanik faaliyetler etkiliolmuştur. Ortalama yükseltisi fazla olduğu için gerçek alan ileizdüşüm alan arasındaki fark fazladır. Akarsuların akış hızları fazla, debileri yüksektir.4) Türkiye'de dağlar genelde doğu-batı istikametindeuzanmaktadır. Buna bağlı olarak; Kuzey ve güney kıyılarımızda denizel etki iç kesimleresokulamaz. Kuzey-güney yönünde ulaşım zor ve yol yapım maliyetifazladır. Karayolları ve demiryolları doğu-batı istikametindegelişmiştir. En uzun kara sınırımız Suriye ile, En kısa kara sınırımız Nahcivan iledir. Gerçek kıyı uzunluğu en fazla olan Ege'dir. Kuş uçuşu kıyı uzunluğu en fazla olan Karadeniz ‘dir. Türkiye'nin demiryolu bağlantısı bulunmayan tekkomşusu Gürcistan'dır.Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu191

ÖZETKPSS CoğrafyaCOĞRAFİ KONUMMatematik KonumTürkiye’nin Güneyinden Kuzeyine Doğru GidildikçeÖzel KonumTürkiye’de EnleminSonuçları Sıcaklık Buharlaşma Meridyen aralıkları Çizgisel hız Kalıcı kar, orman, yerleşme ve tarım üstsınırı Deniz suyu sıcaklığı Deniz suyu tuzluluğu Güneşlenme süresiAZALIR. Yerçekimi Gece-gündüz süre farkı Gölge boyları Alacakaranlık süreleri Işınların tutulma oranıARTAR.Türkiye’ninBatısındanDoğusuna doğrugidildikçeTürkiye YengeçDönencesininKuzeyindeYer Aldığı içinTürkiye’ye Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla gelmez. Gölge boyları asla sıfır olmaz. Gölge yönleri daima kuzeyi gösterir. Bakı yönü daima güneydir. Kuzeyden esen rüzgârlar soğuk, güneydenesen rüzgârlar sıcak karakterlidir. Yükselti ortalamaları Karasallığın şiddeti Karlı ve donlu gün sayısı Akarsuların hızları Hidroelektirik enerji potansiyeli Gerçek alan ile izdüşüm arasındaki farkARTAR.Türkiye OrtaKuşakta Yer AldığıiçinTürkiye Akdenizİklim KuşağındaYer Aldığı içinTürkiye’ninBoylamınınSonuçlarıTürkiye’de Dört mevsim belirgin yaşanır. Batı rüzgârları etkilidir. Cephesel yağışlar görülür. Buzulların oluşturduğu kıyı tiplerine rastlanmaz.Türkiye’de Akdeniz iklimi görülür. Maki bitki örtüsü görülür. Terra rossa topraklar görülür.Türkiye’nin Yerel saati başlangıç meridyenine göre ileridir. En doğusu ile en batısı arasında 19 meridyenfark olup 76 dakika zaman farkı vardır. 2. ve 3. saat dilimlerinde yer alır. Tek ortak saat ayarı kullanılmaktadır. Sıcaklık ortalamaları Kış ılıklığı Nüfus miktarı Sanayileşme Tarımda makineleşme Tarım ürünü çeşitliliğiAZALIR.Türkiye’de yerşekilleri çeşitlilikgösterdiği için Aynı anda farklı mevsim özellikleri görülür. Kısa mesafede farklı iklim ve bitki örtüsüçeşitliliği görülür. Kısa mesafede ekonomik etkinlikler çeşitlilikgösterir. Kısa mesafede nüfuslanma ve yerleşmefarkları görülür.192

Çıkmış Sorular1.Türkiye’nin coğrafi konumuyla ilgili olarak aşağıdakibilgilerden hangisi yanlıştır? (Ortaöğretim2010)A) Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde yer alır.B) 21 haziranda gündüz süresi güneye gidildikçeuzar.C) En batısı ile en doğusu arasında bir saattenfazla yerel saat farkı vardır.D) Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının birbirine ençok yaklaştığı yerdedir.E) Kuzey Yarım Küre’de, Orta Kuşak’ta yer alır.Açıklama: Türkiye’nin coğrafi konumuyla ilgili olarak verilenbilgilerden, 21 haziranda gündüz süresi güneye gidildikçeuzar iradesi yanlıştır. Çünkü Türkiye’de 21 haziranda gündüzsüresi güneye gidildikçe kısalır.3.Türkiye’nin kara sınırlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerdenhangisi yanlıştır? (Ortaöğretim 2008)A) Kuzeybatıda Bulgaristan’la sınırı vardır.B) Yunanistan’la olan sınırının çoğunu Meriç Nehrioluşturur.C) Suriye’yle olan sınırının tamamında demir yoluvardır.D) İran dışındaki diğer sınırlar Millî Mücadelesırasında ya da sonrasında imzalanan antlaşmalarlabelirlenmiştir.E) En fazla ülkeyle doğu sınırında komşudur.Açıklama: Türkiye’nin kara sınırlarıyla ilgili A, B, D ve E seçeneklerindekibilgilere ulaşılabilirken, C seçeneğinde verilenbilgi yanlıştır. Çünkü Suriye sınırımızın ta-mamında demiryolu ağı bulunmamaktadır.Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu2.Aşağıdakilerden hangisi, sıcaklık dağılışındabakının etkisine örnek olarak gösterilebilir?(Önlisans 2010)A) Mersin’de yıllık sıcaklık ortalamasının Sinop’tanyüksek olmasıB) Antalya kıyılarında deniz suyu sıcaklığınınSamsun kıyılarındakinden yüksek olmasıC) Edirne’de karın yerde kalma süresininİstanbul’dan fazla olmasıD) Kışın İzmir’den Afyonkarahisar’a gidildikçeyağmurun yerini kar yağışının almasıE) Giresun’da dağların güney yamaçlarında karerimelerinin kuzeydekinden erken başlaması4.Türkiye’nin özel konumunun aşağıdakilerdenhangisi üzerinde etkili olduğu söylenemez?(Önlisans 2008)A) Yerel saatB) Deniz ulaşımıC) Turizm etkinlikleriD) İklim koşullarıE) Transit taşımacılıkAçıklama: Bakı, bir bölgedeki dağların Güneş ışınlarını alışyönü veya Güneş’e bakış kısmı olarak açıklanabilmektedir.Bakı enlem etkisi dolayısıyla matematik konum sonucundaoluşur. Türkiye’deki dağların bakısı sürekli güney yönlüdür.Bunun sebebi Türkiye’nin 36° — 42° kuzey enlemleri arasındaolması ve dolayısıyla Güneş ışınlarını daima güneydenalmasıdır. Bakının sıcaklık dağılışında bakının etkisine örnekolarak, Giresun’da dağların güney yamaçlarında kar erimelerininkuzeydekinden erken başlamasını söyleyebiliriz.Açıklama: Türkiye’de özel konumu B, C, D ve E seçeneklerindeverilen ekonomik etkinlikleri ve doğal şartları etkilerken;herhangi bir yerde yerel saat farklarının olması, o yerinboylam değerleri ile yani matematiksel konumu ile ilgilidir.193

Çıkmış SorularKPSS Coğrafya1.Aşağıdakilerden hangisinin artışı, Türkiye’dekihızlı nüfus artışıyla açıklanamaz? (Ortaöğretim2010)A) Gelir dağılımındaki dengesizliğinB) İşsizliğinC) Okul gereksinimininD) Alt yapı gereksinimininE) İl sayısınınAçıklama: Türkiye’deki hızlı nüfus artışıyla; gelirdağılımındaki dengesizliğin, işsizliğin, okul gereksiniminin vealt yapı gereksinimlerini açıklayabiliriz. Ancak İl sayısını nüfusartışıyla ilişkilendiremeyiz.4.Türkiye’de yaşanan sürekli iç göçlerle ilgili olarakaşağıdaki genellemelerden hangisi yapılamaz?(Önlisans 2010)A) En çok kırsal kesimden kentlere göç olmaktadır.B) Endüstrinin geliştiği yerler daha fazla göç almaktadır.C) Marmara Bölgesi kıyı kentlerine olan göçlerle Akdenizve Güney Ege kıyı kentlerine olan göçlerinnedeni farklıdır.D) Tarımsal etkinliklerin çeşitlenmesi kıyılardan içbölgelere olan göçü artırmıştır.E) Küçük kentlerden metropollere olan göçlerdetemel neden işsizliktir.2502. Aşağıdakilerden hangisinin, Türkiye’deki içgöçlerin azalmasında etkili olması beklenmez?(Ortaöğretim 2010)A) Öğrencisi az olan köylerdeki okulların kapatılaraktaşımalı eğitime geçilmesiB) Sınır kapılarındaki ticaretin artırılmasıC) Tarımda verim artırıcı yöntemlerin yaygınlaştırılmasıD) Ahır hayvancılığının geliştirilmesiE) Endüstri tesislerinin yurt genelinde yaygınlaştırılmasıAçıklama: Türkiye’deki iç göçlerin azalmasında; sınırkapılarındaki ticaretin artırılması, tarımda verim artırıcıyöntemlerin yaygınlaştırılması, ahır hayvancılığınıngeliştirilmesi, endüstri tesislerinin yurt genelindeyaygınlaştırılması iş imkanlarını arttıracağı için iç göçlerinazalmasında etkili olacaktır. Ancak öğrencisi az olan köylerdekiokulların kapatılarak taşımalı eğitime geçilmesi göçüazaltmaz aksine arttırır.3. Türkiye’deki bir yörede, geçim kaynakları sınırlı,enerji tüketimi az, tarımla uğraşan kişi sayısı fazla vedoğum oranı yüksektir.Buna göre, bu yöre için aşağıdakilerden hangisikesin olarak söylenebilir? (Önlisans 2010)A) Niteliksiz iş gücü fazladır.B) Ulaşım olanakları gelişmiştir.C) Ahır hayvancılığı yaygındır.D) Okullaşma oranı yüksektir.E) Nüfus yoğunluğu fazladır.Açıklama: Türkiye’deki bir yörede, geçim kaynakları sınırlı,enerji tüketimi az, tarımla uğraşan kişi sayısı fazla ve doğumoranı yüksektir. Buna göre, bu yöre için niteliksiz iş gücüfazladır. İfadesi kesin olarak söylenebilir.Açıklama: Türkiye’de yaşanan sürekli iç göçlerle ilgili olarakverilen genellemelerden, Tarımsal etkinliklerin çeşitlenmesikıyılardan iç bölgelere olan göçü artırmıştır. Genellemesiyapılamaz çünkü ülkemizde kıyıdan iç kesimlere doğru göçgerçekleşmez.5.Aşağıda, haritada beş kent gösterilmiş ve bu kentlerdendördünün gelişmesinde etkili olan etmenlerverilmiştir.BursaAfyonkarahisarKarabükSamsunÞanlýurfa• Geniş art bölgesi sayesinde gelişen liman kenti• Tarım ve turizm fonksiyonlarının etkisiyle gelişenkent• Kara yolu ve demir yolu ulaşımında önemli kavşaknoktası olan kent• Tarımsal endüstri ve otomotiv endüstrisiyle gelişenkentBuna göre, yukarıda hangi kentin gelişmesindeetkili olan etmen yoktur? (Önlisans 2010)A) Bursa B) Afyonkarahisar C) ŞanlıurfaD) Samsun E) KarabükAçıklama: Haritada beş kent gösterilmiş ve bu kentlerdendördünün gelişmesinde etkili olan etmenleri şöyleeşleştirelim; Samsun: Geniş art bölgesi sayesinde gelişenliman kentidir. Şanlıurfa: Tarım ve turizm fonksiyonlarınınetkisiyle gelişen kenttir. Afyonkarahisar: Kara yolu vedemir yolu ulaşımında önemli kavşak noktası olan kenttir.Bursa: Tarımsal endüstri ve otomotiv endüstrisiyle gelişenkenttir. Ancak Karabük’ün gelişmesinde etkili olan özellikverilmemiştir.

Cevaplı Test1. Aşağıdaki tabloda bölgelerimizin nüfus yoğunluklarıverilmiştir.Nüfus yoðurluðu (km/kiþi) 22502001501004.Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin en seyrek nüfuslubölgesidir. Bölgede nüfusun az olmasındaaşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?A) Yükseltinin fazla olmasıB) Kışların soğuk ve uzun geçmesiC) Tarım arazilerinin dar olmasıD) Yer altı kaynaklarının çeşitli olmasıE) Yerşekillerinin engebeli olmasıTürkiye’de Nüfus ve Yerleşme50Marmara Ege Akdeniz GüneydoðuAnadoluAkdenizÝçAnadoluDoðuAnadoluGrafikteki bilgilere göre aşağıdakilerden hangisisöylenemez?5.Karadeniz Bölgesi’nde halkın en önemli geçim kaynağıtarım ve hayvancılıktır.A) Nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgeMarmara’dır.B) Ege ve Akdeniz’in nüfus yoğunlukları birbirineyakındır.C) Nüfus yoğunluğu 50’nin altında olan tek bölgeDoğu Anadolu’dur.D) İç Anadolu’nun nüfusu Ege’den azdır.E) Marmara’nın nüfus yoğunluğu Akdeniz’in ikikatından fazladır.Bölgede aşağıda verilen şehirlerden hangisininekonomisinde tarım ve hayvancılığın payı dahaazdır?A) Karabük B) RizeC) Trabzon D) ArtvinE) Kastamonu6.Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de nüfus dağılışıve nüfus özellikleri ile ilgili yanlış bir bilgidir?A) Doğum oranı fazladır2.Aşağıda verilen şehirlerin hangisinin gelişimimadenciliğe bağlıdır?A) Samsun B) KırıkkaleC) Eskişehir D) ZonguldakE) ErzurumB) Bağımlı nüfus oranı yüksektirC) Nüfus bölgeler arasında dengeli dağılmıştırD) Yaşlı nüfus oranı azdırE) Nüfus artış hızı son yıllarda azalmıştır3.Türkiye’nin nüfus yapısını Avrupa ülkelerininnüfus yapısından ayıran en önemli özellik aşağıdakilerdenhangisidir?A) Nüfus yoğunluğunun fazla olmasıB) Genç nüfus oranının fazla olmasıC) Okur-yazar oranının az olmasıD) Kadın nüfus oranının fazla olmasıE) Yaşlı nüfus oranının fazla olması7.Türkiye’de nüfusu kent merkezine göç etmeyeyönelten çekici etmenler vardır.Aşağıdakilerden hangisi kentlerin çekici etmenlerindendeğildir?A) Alt yapı hizmetlerinin yeterli olmasıB) Nüfus yoğunluğunun fazla olmasıC) Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yeterli olmasıD) İş imkanlarının fazla olmasıE) Yaşam standartlarının iyi olması253

Çıkmış SorularKPSS Coğrafya3101.Aşağıdaki ürünlerden hangisinin Türkiye’nin dışsatımındaki payı diğerlerinden daha fazladır?(Ortaöğretim 2010)A) Elma B) Şeker pancarı C) FındıkD) Mısır E) PirinçAçıklama: Verilen ürünlerden Türkiye Fındık üretimi ve dışsatımında payı diğerlerinden daha fazladır.2.IIIIIIYukarıdaki haritada numaralarla gösterilen vekuş uçumu uzaklıkları aynı olan yerlerin doğalkoşulları göz önüne alındığında, hangilerindedemir yolu yapım maliyetinin daha yüksekolması beklenir? (Ortaöğretim 2010)A) I ve II B) I ve IV C) II ve IIID) II ve IV E) III ve IVAçıklama: Haritada numaralarla gösterilen ve kuş uçumuuzaklıkları aynı olan yerlerin doğal koşulları göz önünealındığında, I de Boğazı geçmek durumunda IV te ise yerşekilleri engebeli olduğu için demir yolu yapım maliyetinindaha yüksek olması beklenir.3.Aşağıdaki tabloda, Türkiye’de 2008 yılına ait iç vedış hatlardaki uçuş sayısı ve bu uçuşlarda taşınanyolcu sayısı gösterilmiştir.Uçuş SayısıTaşınan Yolcu Sayısıİç Hat Dış Hat İç Hat Dış Hat385.764 356.001 35.832.776 43.605.513Bu tabloya göre,I. Uçak başına düşen dış hat yolcu sayısı iç hattakindenfazladır.II. İç hat seferlerinden bazıları dış hat bağlantılıdır.III. İç hat uçuşlarından elde edilen gelir, dış hattakindenfazladır.yargılarından hangileri doğrudur? (Ortaöğretim2010)A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve IIIAçıklama: Tabloda, Türkiye’de 2008 yılına ait iç ve dışhatlardaki uçuş sayısı ve bu uçuşlarda taşınan yolcusayısı gösterilmiştir. Tablodaki sayısal veriler dikkatliceincelendiğinde uçak başına düşen dış hat yolcu sayısı iç hattakindenfazladır. Bilgisine ulaşılır.IV4.Aşağıdaki ürünlerden hangisi Türkiye için hemdış alım hem de dış satımda diğerlerinden dahaönemli bir yer tutar? (Önlisans 2010)A) Petrol B) Doğal gaz C) KahveD) Üzüm E) Beyaz eşyaAçıklama: Türkiye, Petrol, Doğal gaz ve Kahve gibi ürünlerinithal eder. Üzümü ihraç eder. Ancak Beyaz eşyayı ülkemizhem ihraç eder hem de ithal etmektedir.5.Aşağıdaki limanlardan hangisinin gelişmesinde,• hem kara yolu hem de demir yoluyla ulaşımınmümkün olması,• çevresinde önemli endüstri kuruluşlarının bulunması,• serbest ticaret bölgesinin bulunmasıözelliklerinin üçü de etkili olmuştur? (Önlisans2010)A) Mersin B) Tekirdağ C) TrabzonD) Antalya E) ÇanakkaleAçıklama: Mersin Limanı coğrafi konumu itibariyle, hemkara yolu hem de demir yoluyla ulaşımın mümkün olması,çevresinde önemli endüstri kuruluşlarının bulunması, serbestticaret bölgesinin bulunması Mersin Limanının gelişmesindeetkili olmuştur.6.Aşağıdaki grafikte, 2004-2008 yılları arasındaTürkiye’ye gelen turist sayısı ve bu yıllarda eldeedilen turizm gelirleri gösterilmiştir.Turist sayısı(milyon kişi)2927252321191715Turist sayısıTurizm geliri2004 2005 2006Yıl2007 2008Turizm geliri(milyon kişi)2221201918171615Bu grafikten aşağıdaki sonuçlardan hangisi çıkarılabilir?(Önlisans 2010)A) 2008 yılında elde edilen turizm geliri 25 milyondoların üzerindedir.B) 2005 ve 2007 yıllarında turist başına elde edilengelir birbirine eşittir.C) 2004 ve 2006 yıllarında elde edilen toplam turizmgeliri 2008’dekinden fazladır.D) 2004-2008 yılları arasında gelen turist sayısı düzenliolarak artmıştır.E) Turistik tesis sayısının artmasıyla gelen turist sayısıda artmıştır.

Cevaplı TestKPSS Coğrafya1.Türkiye fiziki haritasında yeşil rengin en fazla olduğubölge Marmara’dır.Bu durum aşağıdakilerden hangisine sebepolmamıştır?A) Yağış miktarının az olmasınaB) Hidroelektrik potansiyelin düşük olmasınaC) Gerçek ile indirgenmiş sıcaklık arasındaki farkınaz olmasınaD) Ulaşımın gelişmiş olmasınaE) Turizmin gelişmiş olmasına5.Marmara Bölgesi’nde ekili ve dikili toprakların oranıöteki bölgelerdekinden fazladır. Buna rağmen MarmaraBölgesi, öteki bölgelerden tarım ürünleri alır.Bu durumun ana nedeni aşağıdakilerden hangisiolabilir?A) Ürünlerde çeşit azlığıB) Nüfusun fazla oluşuC) Toprakların verimsizliğiD) İklimin elverişsizliğiE) Sulanabilen alanların azlığı2.Marmara Bölgesi’nde yetiştirilen başlıca ürünler,aşağıdakilerin hangisinde bir araya getirilmiştir?3.A) Buğday, fındık, çayB) İncir, üzüm, zeytinC) Ayçiçeği, pirinç, ketenD) Buğday, arpa, pamukE) Pamuk, pirinç, muzGenelde Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimleri ile içkesimleri arasında iklim özellikleri büyük farklılıklargösterir. Ancak Orta Karadeniz Bölümü’nde bufarklılık azdır.6.Batı Karadeniz bölümünün, Türkiye ekonomisineen önemli katkısı hangi alandadır?A) Endüstri bitkileri üretimiB) HayvancılıkC) Tahıl üretimiD) Maden çıkarma ve işlemeE) Meyve sebzecilikBu duruma neden olan temel etken aşağıdakilerdenhangisidir?A) Kıyı akıntılarıB) YerşekilleriC) Denizden uzaklıkD) Kıyı şekliE) Bitki örtüsü7.Trabzon’un liman kenti olarak, Giresun ve Rize’yeoranla daha çok gelişmiş olması aşağıdakilerdenhangisine bağlanabilir?A) Nüfusun fazla olmasınaB) Tarımsal üretimin çok fazla olmasınaC) Kıyıların elverişli olmasınaD) Balıkçılığın çok gelişmiş olmasınaE) İç bölgelere ulaşımın kolay olmasına4.Doğu Karadeniz Bölümü’nde dağların kıyıyaparalel uzanmasının aşağıdakilerden hangisiüzerinde etkili olduğu söylenemez?A) Kuzeyden esen rüzgârların soğuk olmasıB) İç kesimlerde deniz etkisinin görülmemesiC) Kıyı kesiminde bol yağış isteyen endüstri bitkilerininyetişmesiD) Kıyı kesimiyle iç kesimler arasında ulaşımın güçolmasıE) Kuzey yamaçlardaki orman örtüsünün güneyyamaçlarındakinden fazla olması.8.Aşağıdakilerden hangisi, Doğu Karadeniz ileYıldız Dağları bölümlerinin ortak özelliklerindenbiridir?A) Ulaşım ağının gelişmiş olmasıB) Şehirde yaşayan nüfusun fazla olmasıC) Sanayi kuruluşlarının yoğun olmasıD) Bitki örtüsünün orman olmasıE) Düzlüklerin çok yer tutması330

ANAYASAEDİTÖR: Erdem CÖMERT

Hukukun Temel KavramlarıHukukun TanımıHukuk Kaynaklarıyla İlgili KavramlarYazısız Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku)Hukuk Kurallarının YaptırımlarıYardımcı KaynaklarHukuk Kurallarının YaptırımlarıHukukun SistematiğiKamu Hukuku Dalları1. Anayasa Hukuku2. İdare Hukuku3. Ceza Hukuku4. Vergi Hukuku5. Devletler Genel (Umumi) Hukuku6. Yargılama Hukuku7. İcra ve İflas HukukuÖzel Hukuk Dalları1.Medeni HukukMedeni Hukukta Hak KavramıA) Kişiler HukukuB) Aile HukukuC) Miras HukukuD) Eşya HukukuE) Borçlar Hukuku2. Ticaret Hukuku3. Devletler Özel Hukukuİş HukukuÇıkmış SorularCevaplı TestGeçmiş Yıllarda Çıkmış Sorular Analiz Tablosu2006 2008 2010Ortaöğretim 1 3 3Önlisans 2 3 3"Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir."Sokrates

• HUKUKUN TANIMIKPSS AnayasaSosyal hayatı düzenleyen, uyulmadığı takdirde maddi müeyyideylekarşılaşacağımız kamu gücüyle desteklenmişkurallar bütünüdür. Tarihte devlet kavramının oluşmasıylaberaber hukuk kuralları da ortaya çıkmıştır. Binlerce yıllıkinsanlık tarihinde toplumların oluşturdukları örf - adet,din, ahlak ve görgü gibi toplumsal kuralların bazılarınauyulmasının zorunlu hale getirilmesi ve uyulmaması durumundadevlet tarafından yaptırımlar uygulanması ilkhukuk kurallarını oluşturmuştur. Bir başka deyişle hukukkurallarının kökenini toplumsal hayatı oluşturan diğer kurallaroluşturur. Örneğin yolda karşılaştığımız birine selamvermek bir görgü kuralıyken asker kişilerin birbirlerini selamlamalarıhukuk kuralıdır. Askerlikte astın üstüne selamvermemesinin cezai yaptırımı vardır.Hukukun KaynaklarıHukuk kuralları genel, objektif, soyut, sürekli,maddi yaptırımlı kurallardır.Hakimler ve karar vericiler bir uyuşmazlığı çözümlerkenya da bir dava görüşülürken önem derecesine göre yukarıdakikaynaklardan yararlanırlar. Önce yazılı kaynaklarabakılmalıdır. Yazılı kaynaklarda olaya uygulanacak birnorm bulunamazsa - buna kanun boşluğu denir - yazısızkaynaklara bakılması zorunludur. Yazısız kaynaklarda dauygulanacak bir norm bulunamaması durumunda - bunada hukuk boşluğu denir - istenirse yardımcı kaynaklarabakılabilir. Ancak yardımcı kaynaklardan yararlanılmasızorunlu değildir. Hakim yardımcı kaynaklara bakmadanönce ya da baktıktan sonra hala davada uygulanacak birnorm bulamıyorsa re’sen (kendiliğinden) karar verir. Yanihakim, kanun koyucu olsaydı nasıl davranacağını düşünürve hukuk yaratır.Yazılı HukukKuralları• Anayasa• Kanun• Kanun hükmündekararname• Tüzük• YönetmelikHakim başvurmakzorundamevzuhukuk↓kanunboşluğuYazısız HukukKuralları• Örf- AdetHakim eğeristersemüsbet hukuk↓hukuk boşluğuSosyal Hayatı Düzenleyen KurallarYardımcıKaynaklar• İçtihat (Okonuylailgili dahaönce alınmışhukuksalkararlar(emsal dava))• Bilimsel görüş(Doktrin-Öğreti)Yazılı kurallarda hüküm bulunmaması kanunboşluğu, yazılı ve yazısız kurallarda hüküm bulunmamasıhukuk boşluğudur.Suç ve Ceza kanuna dayanmak zorundadır. Cezaiçin sadece yazılı hukuk kurallarına, Mevzu Hukuk’abakılır. Örf - Adetten faydalanılamaz.Hukuk Kaynaklarıyla İlgili Kavramlar• Kanun Boşluğu: Hakimin bir uyuşmazlığın çözümündeuygulayabileceği yazılı hukuk kuralının bulunmayışıdır.DİNKURALLARITanrı tarafından konulan birtakım emir ve yasaklardır.Din kurallarını içeriği itibariyleiki türlü incelemek mümkündür.Hukuk, dünyevi kurallarla dahaçok ilgilidir.UhreviAllah ile kul arasındakiilişkiyi düzenler.Örn: Namaz Kılmak,Oruç TutmakDünyeviİnsanların birbirleriyleolan ilişkilerini düzenler.Örn: Zekat Vermek,Zina YapmamakYaptırımı↓Günahkar Olma↓YAPTIRIMIMANEVİDİRAHLAKKURALLARIKişilerin birbirleriyle ya da kendivicdanlarıyla olan ilişkilerinidüzenler.Ahlak kuralları uyulması gerekenduruma göre ikiye ayrılır.SubjektifAhlak KurallarıKişinin kendi vicdanınakarşı nasıl davranmasıgerektiğini düzenler.Örn: Dürüst Olmak,Yalan SöylememekObjektifAhlak KurallarıKişilerin başkalarına nasıldavranmaları gerektiğinidüzenler.Örn: Yoksullara yardımetmekYaptırımı↓Ayıplanma↓YAPTIRIMIMANEVİDİRÖRF-ADETKURALLARIUzun yıllardan beri sürekli yapılagelentoplumsal davranışkalıplarıdır.Bir davranışın örf - adet kuralı olarak kabul edilebilmesiiçin uzun zamandan beri tekrar edilmesi,sürekli olması ve geniş bir bölgede uygulanıyorolması gerekir.Örn: Nikah öncesi sözlenmekYaptırımı↓Dışlanma↓YAPTIRIMIMANEVİDİRGÖRGÜKURALLARIBir kişinin hangi durumda nasıldavranması gerektiğini düzenleyenkurallarıdır.Görgü kuralları diğer sosyal kurallara göre müeyyidesien az olan ve hukuk kurallarını en az etkileyenkurallardır. Ama diplomatik teamüllerin kökeni görgükurallarıdır.Örn: Bir davete temiz kıyafetlerle katılmak vb.Yaptırımı↓Küçümsenme↓YAPTIRIMIMANEVİDİR386HUKUKKURALLARIKişilerin birbirleriyle kurduklarıya da kişiyle toplum arasındakiilişkileri düzenleyen kurallarbütünüdür.Sosyal hayatı düzenleyen diğer kurallarla birebirilgilidir. Özellikle ahlak kurallarının uygun bulmadığıbir konuyu hukuk kuralları uygun bulmaz. Diğer kurallardanen temel farkı maddi yaptırımlı olmasıdır.Örn: Hırsızlık yapmamakYaptırımı↓Ceza, Cebri İcra,Tazminat, Hükümsüzlük,İptal↓YAPTIRIMIMADDİDİR

• Hukuk Boşluğu: Hakimin bir uyuşmazlığın çözümündeuygulayabileceği yazılı ya da yazısız hukuk kuralınınbulunmayışıdır.• Re’sen: Hakimin kendiliğinden karar vermesi• Pozitif Hukuk: Müspet hukuk ya da yürürlükteki hukukolarak da adlandırılır. Belli bir ülkede, belli bir dönemdeyürürlükte bulunan yazılı-yazısız hukuk kurallarının bütününedenir.• Mevzu Hukuk: Mevzuat olarak da adlandırılır. Bir ülkedeyetkili makamlar tarafından konulan ve halen yürürlüktebulunan yazılı hukuk kurallarının tümüne denir.• Tabii Hukuk: İdeal hukuk ya da doğal hukuk olarakda adlandırılan “olması istenen” hukuktur. Akıl yoluylaulaşılabilecek mutlak adalet düşüncesinin bir ürünüdür.İnsanın sadece insan olmaktan kaynaklanan doğalhakları olduğu anlayışına dayanır.• Tarihi Hukuk: Şu an yürürlükte bulunmayan hukukadenir.Örneğin:Kanunname-i Ali OsmanHakim yardımcı kaynaklardan yararlanmak zorundadeğildir.Anayasa içtihatları; kanun hükmündedir. Yargıtayve Danıştay’ın içtihatı birleştirme kararları da hakiminbaşvurmak zorunda olduğu kaynaklar arasındayer alır.• Bilimsel Görüş (Doktrin): Hakkında net hüküm bulunmayantartışmalı konularda hukuk bilim adamlarının yada önemli hukuksal akımların görüşlerine başvurulmasıve buradan hüküm çıkarılmasını sağlar.• Normlar Hiyerarşisi: Yazılı hukuk kuralları arasındakiönem sıralamasıdır. Tüm yazılı normlar anayasayauygun olmak zorundadır. Tüzük ve yönetmelikler dekanunlara uygun olmak zorundadır.Hukukun Temel KavramlarıYazısız Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku)Herhangi bir makam tarafından konulmayan, kendiliğindenoluşan yazısız hukuk kurallarıdır. Bir ört adetin hukukunkaynağı olabilmesi için 3 unsur aranır:1. Maddi unsur: Devamlılık ve tekrarlamadır.2. Manevi unsur: Toplumdaki genel inanıştır.3. Hukuki unsur: Maddi yaptırımdır.Memleketin her yerinde bilinen ve uygulanan kurallar “genelörf ve adet hukukunu” oluşturur. Yarıcılık (tarımlailgili) ve ortakçılık (hayvancılıkla ilgili) kurallar tüm ülkedebilinen genel örf ve adet kurallarıdır.Normlar HiyerarşisiAnayasaYasalarTüzüklerYönetmeliklerDiğer DüzenleyiciİşlemlerBelli bir yörede uygulanan ya da sadece belli bir meslekgrubunda geçerli örf ve adetler “özel örf ve adet” hukukunuoluşturur.Yardımcı KaynaklarÖrf-Adet Hukuku hakimin başvurmak zorundaolduğu kaynaklar arasında yer alır.• İçtihatlar: O konuyla ilgili daha önce verilmiş yargıkararlarıdır. Türk hukukunda hakimler içtihatlardan yararlanmakzorunda değildir. Ancak hukuk boşluğu oluşmasıdurumunda isteğe bağlı olarak örnek oluşturacakdaha önceki kararlardan faydalanabilirler.387

Çıkmış SorularKPSS Anayasa1.Aşağıdakilerden hangisi bir sosyal düzen kuralıniteliği taşımaz? (Ortaöğretim 2010)A) Din kurallarıB) Ahlak kurallarıC) Manevi kurallarD) Görgü kurallarıE) Hukuk kurallarıAçıklama: Sosyal hayatı düzenleyen kurallar sırasıyla; Hukukkuralları, Ahlak Kuralları, Din Kuralları ve Görgü kurallarıdır.Hukuk kuralları maddi yaptırımlı diğerleri manevi yaptırımlıkurallardır. Sosyal hayatı düzenleyen manevi yaptırımlı kurallarvardır ancak manevi kurallar yoktur.2.Hukukta bir olayın veya olgunun varlığını veyayokluğunu ispata yarayan araçlara ne ad verilir?(Ortaöğretim 2010)A) Fiil B) Ehliyet C) MarkaD) Delil E) İspat yüküAçıklama: Delil; mahkeme önüne gelen bir olayın (cinayet,kiranın ödenmemesi, satılan malın bozuk çıkması, bir trafikkazası gibi akla gelebilecek hemen her şey), kanunda oolayla ilgili olarak gösterilen duruma (adam öldürme suçu,kiracının kirayı zamanında ödememesi, satım sözleşmesindeayıpla ilgili hükümler, haksız fiil ve tazminat hükümleri) uyupuymadığını belirlemek için kullanılır. Hukuka aykırı olgununvarlığının ya da yokluğunun ispatlanmasına yarayan her türlüaraçtır.4. Kazanç paylaşma amacı gütmeyen ve en az yedikişinin bir araya gelmesiyle kurulabilen tüzel kişilikaşağıdakilerden hangisidir? (Önlisans 2010)A) VakıfB) Kolektif şirketC) KooperatifD) Komandit şirketE) DernekAçıklama: Özel Hukuk Tüzel Kişileri bireyler tarafından özelhukuk esasına göre kurulan kişiliklerdir. Kazanç paylaşımıaçısından kendi içerisinde iki gruba ayrılır.Kar Amacı Güdenler: Anonim, Limited, Komandit vb. karamacına yönelik ticari tüzel kişiliklerdir.Kar Amacı Gütmeyenler:1. Dernekler:- Kişi topluluğudur- En az yedi kişiden oluşur- En çok üye sayısı sınırlaması yoktur2. Vakıflar:- Mal topluluğudurKişilerden oluşmadığı için kendine özgü organları vardır.4083.Kişinin doğumundan ölümüne kadar geçen süreiçinde özel hukuk ilişkilerinin düzenlendiği temelkanun aşağıdakilerden hangisidir? (Ortaöğretim2010)A) T.C. AnayasasıB) Türk Ceza KanunuC) Borçlar KanunuD) Türk Ticaret KanunuE) Türk Medeni KanunuAçıklama: Anayasalarda özel hukuk ilişkileri değil devletinorganları, özellikleri ve kamusal haklar yer alır, Ceza kanunusadece konusu suç teşkil eden davranışlarla ilgilidir, Borçlarve Ticaret kanunları ise özel ya da tüzel kişilerin aralarındakialım-satış vb sözleşmeleri incelerler. Kişinin doğumundanitibaren ergin olma, evlenme, boşanma, miras, eşya ve malsahipliği (mülkiyet) ve diğer tüm ilişkileri inceleyen hukukdalı Medeni Hukuk’tur.5.Kardeşler arasındaki hısımlığa ne ad verilir?(Önlisans 2010)A) Kayın hısımlığıB) Alt soy hısımlığıC) Üst soy hısımlığıD) Yan soy kan hısımlığıE) Evlat edinmeden doğan hısımlıkAçıklama: HISIMLIK: İki kişi arasındaki hukuksal ilişki demektir.3 türü vardır.1. Kan Hısımlığı: Birbirinin soyundan ya da ortak bir soydangelenler arasındaki ilişkidir.a) Alt Soy-Üst Soy Hısımlığı: Birbirinden doğan ya datüreyenler içindir.b) Yan Soy Kan Hısımlığı: Ortak bir soydan gelenler arasındakihısımlıktır. Kardeşler, kuzenler…2. Evlenme Hısımlığı (Kayın hısımlığı): Evlenen kişinin eşininkan hısımları ile hısımlığıdır.3. Sözleşme Hısımlığı: Evlat edinme ile oluşan hısımlıktır.

İdare Hukukuİdare Hukukuİdare (Kamu Yönetimi)A. Merkezden Yönetim İlkesiB. Yerinden Yönetim İlkesiC. Türkiye’nin İdari YapısıD. Merkezi İdarenin Taşra TeşkilatıKamu KuruluşlarıÖzetÇıkmış SorularCevaplı TestGeçmiş Yıllarda Çıkmış Sorular Analiz Tablosu2006 2008 2010Ortaöğretim 1 3 1Önlisans 2 1 2“Devlet büyüdükçe, özgürlük de o oranda küçülür.”Jean Jacques Rousseau

• İDARE HUKUKUKPSS AnayasaYASAMA(TBMM)TÜRKİYE CUMHURİYETİDEVLET TEŞKİLATIYÜRÜTMECUMHURBAŞKANIKABİNE / HÜKÜMETYARGI(Bağımsız Mah.)MERKEZDENYÖNETİMCUMHURBAŞKANIBAKANLAR KURULUNOT: YERİNDEN YÖNETİMLER EVRENSEL AÇIDAN İDARİ YERİNDEN YÖNETİM veSİYASİ YERİNDEN YÖNETİM OLARAK İKİYE AYRILIR.TÜRKİYE'DE SİYASİ YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI BULUNMADIĞINDANÇİZİM İDARİ YERİNDEN YÖNETİM TEŞKİLATI ÜZERİNDEN YAPILMIŞTIR.Yer Yönünden Yerinden Yönetim(YEREL YÖNETİM / MAHALLİ İDARE)YERİNDENYÖNETİMHizmet Yönünden Yerinden Yönetim(FONKSİYONEL YERİNDEN YÖNETİM)BAKANLIKLARTAŞRA TEŞKİLATIBÖLGE(Bölge Valiliği)İL GENEL YÖNETİMİ(Vali)İLÇE GENEL YÖNETİMİ(KAYMAKAM)İL ÖZEL İDARESİVALİİL ENCÜMENİİL MECLİSİBELEDİYE5393 A TABİBELEDİYELERBÜYÜKŞEHİRBELEDİYELERİKÖYMUHTARİHTİYAR HEYETİKÖY DERNEĞİYerel Yönetimler BirliğiBİRLİKMECLİSİBİRLİKENCÜMENİBİRLİK BAŞKANI(İdari Teknik)Bilimsel, Sosyal,İktisadi KurumlarÜniversitelerTRTKİT'lerMeslek kuruluşlarıBELEDİYE MECLİSİBELEDİYE ENCÜMENİBELEDİYE BAŞKANI498• İDARE (KAMU YÖNETİMİ)Devletin idari fonksiyonu, yasama, yürütme ve yargı organlarınınyanı sıra günlük yaşamın toplumsal gereksinimlerinigidermek için yürütülen kamusal faliyetlerdir.Toplumun günlük ve ortak ihtiyaçlarını karşılamak ve böylecekamu yararını gerçekleştirmek için yürütülen faliyetleri;• Milli güvenliğin korunması,• Kolluk faliyetleri,• Kamu hizmetleri,• Özendirme ve destekleme faliyetleri,• İç düzen faliyetleri,• Planlama faliyetleridir.A. Merkezden Yönetim İlkesi1. Merkezden Yönetimin İlkeleri• Hizmetler bir merkezde toplanmıştır.Karar alma vealınan kararları uygulama yetkisi merkezdedir.• Merkez yönetiminin üstlendiği hizmetler hem merkezdehem taşrada, merkeze ait görevliler tarafındanyürütülür.• Hizmetlerin yürütülmesi için gerekli gelir ve giderlerde merkezileştirilmiştir.2. Merkezden Yönetimin Yararları• Merkezden yönetim ilkesi, devlet yönetiminde birligisağlanmıştır.• Kamu hizmetlerinin verimli bir şekilde yürütülmesiiçin gereken uzmanlık ve parasal imkanlar, merkezdenyönetim ile daha kolay elde edilmektedir.• Hizmetlerin eşit bir düzeyde ülkeye yayılması sağlanmaktadır.• Hizmetlerin maliyeti azaltılmaktadır.• Kamu görevlileri yerel etkilerden kurtulmaktadır.

Uluslararası Kuruluşlar ve Güncel OlaylarUluslararası Kuruluşlar ve Güncel OlaylarUluslararası Örgüt ve KuruluşlarA. Milletler CemiyetiB. Birleşmiş MilletlerC. Uluslararası Af ÖrgütüD. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma ÖrgütüE. G-8F. D-8G. Ekonomik İşbirliği TeşkilatıH. Avrupa BirliğiK. Avrupa KonseyiL. Avrupa İşbirliği ve Güvenlik TeşkilatıM. Batı Avrupa BirliğiN. Kuzey Atlantik Antlaşması ÖrgütO. Petrol İhraç Eden Ülkeler ÖrgütüP. Karadeniz Ekonomik İşbirliği BölgesiR. İslam Konferansı ÖrgütüS. Bağımsız Devletler TopluluğuT. Hem AB Hem de Nato Üyesi Olan ÜlkelerU. Türkiye’nin Üye Olduğu Uluslararası KuruluşlarV. Türkiye’nin Kurucu Olduğu Uluslararası KuruluşlarKpss Güncel BilgilerVize Kalkan ÜlkelerUnesco’nun Dünya Mirası Listesindeki Doğal ve Kültürel VarlıklarımızÇıkmış SorularCevaplı TestGeçmiş Yıllarda Çıkmış Sorular Analiz Tablosu2006 2008 2010Ortaöğretim 4 4 3Önlisans 3 4 2“İki günü bir olan bizden değildir.”Hz. Muhammed

KPSS Anayasa• ULUSLARARASI ÖRGÜTve KURULUŞLARA. Milletler CemiyetiMisak hükümlerini yerine gertirebilecek yetkili organlarınbulunması ve katılım yetersizliği, Almanya, İtalya, Japonyave Sovyetler Birliğinin örgütten ayrılmaları ve 2. DünyaSavaşı’na engel olunmaması örgütün varlığının sona ermesinesepep oldu.Türkiye 1932 yılında örgüte üye olmuştur.B. Birleşmiş Milletler1 Ocak 1942 yılında, Amerikan, İngiliz ve Sovyetl temsilcileriBirleşmiş Milletler Bildirisini imzalamışlardır. BirleşmişMilletler Antlaşması, 24 Ekim 1945 tarihinde resmen yürürlüğegirmiştir.Örgütün, kurulduğu yılarda 51 olan ülkesayısı şuan itibariyle 192’ye ulaşmıştır (Türkiye kurucuülkeler arasında yer alır).Örgüt yapısal olarak idari bölümlere ayrılmıştır; Genel Kurul,Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, GenelSekterterlik ve Uluslararası Adalet Divanı. Örgütün engöz önündeki merci Genel Sekreterdir ve 1 Ocak 2007 debu görevi Kofi Annan’dan devralan Ban Kİ-moon (GüneyKore) sürdürmektedir.1. Yapısıa. Genel KurulÜye devletlerden oluşur. Her üyenin Genel Kurulundakitemsilcileri beş kişiden çok olamaz.b. Güvenlik KonseyiSiyasal alanda bir yürütme organıdır ve 15 üyesi vardır.BM Güvenlik Konseyinde veto hakkına sahipbeş daimi üye bulunur. ABD, Rusya, İngiltere,Fransa ve Çin Halk Cumhuriyeti.c. Ekonomik ve Sosyal KonseyGenel Kurulca secilen 54 üyeden oluşur.d. Uluslararası Adalet DivanıGenel Kurul ve Güvenlik Konseyi tarafından mutlak çoğunlukesasına göre seçilen 15 yargıçtan oluşur.e. Genel SekreterlikBM’in diğer organların çalışması için gerekli ortam vekoşulları sağlar. Ortaya konan program ve politikalarıuygular. Uluslararası barışı bozucu olaylar konusundarapor hazırlar ve Güvenlik Konseyine sunar.f. Vesayet KonseyiMilletler cemiyetindeki manda rejimi yerine BirleşmişMilletler bünyesinde Vesayet konseyi olusturmaktadır.Yönetimi denetlemek amacıyla kurulmuştur. Her üyeninbir temsilcisi bulunmaktadır. Yönetici otoriteler tarafındanhazırlanan raporları incelemek, Kabul edilendilekçeleri, yönetici otoritelerle birlikte incelemek belliltarihlerde, Vesayet bölgelerine ziyarette bulunma imkanıtanımak ve tüm bu eylemleri vesayet antlaşmalarınauygun bir şekilde yürütmektedir.2. BM ile İlişkilendirilmiş Uluslararası Örgütler ve BağlıUzman Kuruluşlara. Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)FAO nun temel amacı, tarım, ormancılık, balıkçılıkalanlarında araştırma - geliştirme yapmak, az gelişmişülkelerin tarımsal gelişme alanlarına yardım sağlamakve dünya gıda sorunu ile ilgilenecek mali ve teknik olanaklararaştırmaktır. Örgüt merkezi İtalyanın başkentiRoma’dadır.b. Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO)Birleşmiş milletlerin çalışma konularından sorumluolup merkezi Cenevre’dedir. Her üye ülke ILO’da ikihükümet temsilcisi ile birer işçi ve işveren tarafındantemsil olunur.c. Uluslararası Para Fonu1944’de Bretton Woods Konferanslarında kararlaştırılmışve uluslararası para sisteminin işleyişini sağlamaküzere kurulmuştur.IMF, uluslararası mali düzeni sağlamak, DünyaBankası ise uluslararası kalkınma konularına yönelikfaliyetlerde bulunmak üzere kurulmuşlardır.IMF’nin başlıca fonksiyonu, dış ödeme açığı olanülkelere kısa vadeli kredi açmaktır. O bakımdanuzun vadeli kalkınma kredileri veren DünyaBankası’ından farklıdır.514Yanlızca devletlerin Divan önünde taraf olabilmeyetkileri vardır. Bu açıdan bireysel başvuru yolu kapalıdır.Divan tarafından alınan bir kararın uyulmamasının herhangibir yaptırımı bulunmamaktadır. Divan kararınauyulmaması halinde izlenecek yol Güvenlik Konseyinebaşvurmaktır. UAD’nın bir başka yetkisi de uluslararasıuzmanlık kuruluşlarına “danışma görüşleri’’ vermektedir.Doğrudan UAD’nın önüne gelmeyen konularda, Divanıngörüşünü almak da mümkündür. UAD HollandaLahey’dedir.Türkiye 19.12.1947 tarih ve 5016 sayılı yasa ile IMF veDünya Bankasına resmen üye olmuştur.d. Dünya BankasıResmi adı Uluslararası İmar ve Kalkındırma Bankasıolan bu banka BM’ye bağlı çok yönlü uluslararası birfi nansal kuruluştur.Dünya Bankasından kredi alabilmek için once,Kabul edilir projeler hazırlamak gerekir. Bunlarülkelerin ekonomik ve mali politikalarıyla uyumluolmalıdır. Proje hazırlamasına bazen banka uzmanlarıda katılabilir.

Deneme-5KPSS Anayasa1.Hukuk Kurallarını diğer sosyal düzen kurallarındanayıran en önemli özellik aşağıdakilerdenhangisidir?A) Manevi yaptırımlı olmasıB) Devlet tarafından konmasıC) Yasama organı tarafından konmasıD) Maddi yaptırımlı olmasıE) Kişilerle kiler arasındaki ilişkileri düzenlemesi5. “ Kanunlar süreklidir yani yürürlüğe girdikleri tarihtenitibaren kapsamına giren kişi ve olaylara herzaman uygulanır.”Bu ilkenin istisnası aşağıdakilerden hangisidir?A) Medeni KanunB) Türk Ceza KanunuC) Bütçe KanunuD) Ceza Muhakemeleri Usul KanunuE) Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu2.On beş yaşındaki bir öğrencinin ana babasınınizni olmadan yapmış olduğu bir satışın sözleşmesiaşağıdaki yaptırımlardan hangisine tabidir?6.Aşağıdakilerden hangisi milletvekillerinin sahipoldukları yasama dokunulmazlığının bir sonucudur?A)B)C)D)E)YoklukButlanHükümsüzlükNisbi butlanTek taraflı bağlamazlıkA)B)C)D)E)Milletvekillerinin sahip oldukları mallarınadokunulamamasıMilletvekillerinin TBMM çalışmalarına katılmazorunluluğunun bulunmamasıMilletvekillerinin Meclis kararı olmaksızıntutuklanamamasıMilletvekillerine, milletvekilliği süresince konuttahsis edilmesiMilletvekillerinin görevleri ile bağdaşan meslekleriniyürütebilmesi3.Bir kimsenin hacizden mal kaçırmak amacıylaevini başkasına satmış gibi işlem yapması halindehangisi söz konusudur?A) İkrahB) HileC) MuvazaaD) HataE) İrade bozukluğu7.Cumhurbaşkanı,TBMM tarafından vatan ihanetlesuçlanması durumunda aşağıdakilerden hangisitarafından yargılanır?A) Devlet Güvenlik MahkemesiB) Yüce Divan sıfatıyla Anayasa MahkemesiC) Yargıtay Genel KuruluD) Ağır Ceza MahkemesiE) Askeri Yargıtay4.Anayasamıza göre aşağıdakilerden hangisiseçimlerin ilkelerinden biri değildir?8.1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden hangisiyüksek mahkemelerden biridir?A)B)C)D)E)Genel oy ilkesiGizlilik ilkesiSerbestlik ilkesiAçıksayım ilkesiÇift derecelilik ilkesiA)B)C)D)E)Bölge İdare MahkemesiYüksek Hakem KuruluDevlet Güvenlik MahkemesiHakimler ve Savcılar Yüksek KuruluUyuşmazlık Mahkemesi536