Dr. Nihat ALPAY (X) - Düşünen Adam

owsky, 1980; Freedman, Kaplan, sadock, 1976).Organik tepkimelerin şiddeti tedavi say ısına ve zamanıklanna bağlıdır.En çok görülen psikopatolojik olay ise hastan ın tedavienduyduğu korkudur. İlk tedavi öncesi korku yaln ız " şokdavisi" deyimine ya da bu tür tedavi üzerine önceden duyuklarınabağlıdır. Bu korku tedavi s ıras ında hiç bir ratsızhkduyulmadığı görülünce yat ışır. Fakat birkaç tedavi-••en sonra yine de tedavi süresi bitene dek hastada korkulabilir. Hasta korkunun bilincindedir. Ama anlam ve nedeinibilemez.Yıllar sonra da olsa EKT yine gerekti ğinde korku yenienbaş gösterebilir. Bunun hastan ın konfüzyonu geçtiktenonra duydu ğu "ho ş olmayan" nerde ve kim olduğunu bileemesiolgusuna bağlanabilir. Kimli ğiriyitirilişi hasta taındankorkunun nedeni olarak söylenmese de tedaviler süsincebu durum gözlenmektedir.b) Nörofizyolojik ve Kimyasal De ğişiklikler :Elektro şokun beyin biyoelektri ğinde olu şturdu ğueğişiklikler eskiden beri ara ştınc ılara konu olmu ştur. EEG,KT'nin etkilerini incelemede geni ş bir biçimde kullammaktadır. Practon ve Goodwin (1954). EKT tedavisininavaş aktivite olu şturduğunu, yüksek düzeye ç ıktığın ı, buavaş dalga faaliyetinin, tedavinin kesiminden sonra 4-8afta içinde kayboldu ğunu bildirmişlerdir.Roth ve arkadaşları (1957), Finik ve Kohn (1957) çal ışalarmdaEG deki dalga aktivitesi miktar ının klinik düzeleile ilgili olduğunu bulmu şlardır. (Dornbush et al, 1971,olavka et al, 1972, Abrams et al, 1972). Delta aktivitesiinmiktarı ile ölçülen EEG yava şlamasmın EKT'nin anti-I presan etkisi ile oldu ğunu ileri sürmü şlerdir.Callaway'a (1950) göre elektro şoktan ileri gelen delta ak-ıvitesinin süresi ve miktar ı doğrudan doğruya Grand-Malonvülsiyonlann frekans ve mekteri ile ilgilidir. Fink, Mo-•owisch ve arkada şları (1974) artan voltajla birlikte beyiniyoelektrik faaliyetinde disritminin ortaya ç ıktığını bildirişlerdir.Pacella ve Barrera (1942) elektro şok tedavisiırasında beyin bioelektrik faaliyetinde de ğişimler olu ştuğuu,elektro şokun sayısı arttıkça değişikliğin arttığını tedaviinbitiminden bir kaç hafta sonra bu de ğişikliklerin kaybol-• u ğunu bildirmişlerdir. Klinik olarak EEG de görülenozukluk konfüzyon ve bellek bozukluklanyla ko şut gitez.Elektro şoktan sonra görülen yava ş dalga faaliyeti 2-3azen de 10-12 konvülsiyondan sonra ortaya ç ıkar. Bir kaçiçinde koybolur. Fakat bazen 6 ay sürdü ğü bildirilmek-EEG değişiklikleriyle klinik iyilik aras ında ilişki arayanaştınc ılara da rastlanmaktad ır. Levy ve Serata'ya (1942)öre, klinik iyilik EEG de ğişikliğine bağlı değildir.Turner, Lowinger ve huddleson'un (1945) yapt ıkları birştırmada EEG'si normal olanlar ın dörtte birinde iyilikörülmü ş, anormal EEG'si olan şizofrenler ise hastanedenıkabilecek denli iyile şmişlerdir. Moriarty ve Siemens1947) ise EEG'nin sonlan ım belirlenmesinde bir de ğeri oladığınıyazmışlardır.Özkan ve arkada şları (1978) "Elektro şokun beyin bioeektriğiüzerine etkisi" isimli çal ışmalarında elektro şukunyin bioelektrik faaliyetini de ğiştirdiğini bu değişikliktenpecyasonra olguların büyük kısmında, beynin bioelektrik faliyetininnormale dönü ştüğünü saptam ışlardır.Elektro şok uygulaması ile ortaya ç ıkan EEG bozukluklarıve hastalığın sonlan ım ı aras ında dikkati çekici bir ili şkibulunamam ıştır.Konvülsiyon s ıras ında ve konvülsiyondan kısa bir süresonra hiç bir refleks al ınmaz. Bir süre gev şeklikten sonrapramiral belirtiler görülebilir. Pupile reaksiyonlan bir süreal ınmaz. Retinal damarlar ın kas ılması sonucu geçikmi şreaksiyonlarDaha sonra retinal damarlarda geni şleme oluşmaktad ır.Post konvülsif dönemde afazi, agnozi ve di ğer kortikal fonksiyonlaraait bozukluk olu şabilir.EET s ırasında serebral kan alum ında dramatik bir artışgörülür. Art ış bazen iki veya üç kat olur. Bu art ışın serabralhipoksi veya laktoasidozis sonucu olu ştuğu düşünülmü ştür.(roy ve Sherrington, 1980). Fakat serabral hipoksi ve laktoasidozisinserebral kan ak ımını artt ırdığı konusundainandırıc ı belirti bulunamam ıştır.Brodersan ve arkada şları (1973) EKT'yi epileptik nöbetlerinbir modeli olarak kullanm ışlar, nöbetler s ıras ında kanakımı, oksijen ve glikoz alimm ının iki kat artt ığını bulmuşlardır.Yazarlar serebral kan ak ımın& ki artışın azalmışserebral kan ak ım ın ın otoregülasyonuna ve artm ış sistemikkan basıncına bağlı bir kombinasyon sonucu olu şabileceğiniileri sürmü şlerdir.Sirmai ve arkada şları (1975) taraf ından EKT sonras ıbeyin dokusunda post iktal dönemde glükoz metobolizmasmın anaerobik yönde hareket etti ğini ileri sürmüşlerdir.EET'nin terapötik etkisini serebral dola şım değişiklikleriyleaç ıklamak istemişlerdir. Nöbet s ırasında ve sonras ında anoksikbeyine dair herhangi bir belirti olmad ığı sonucuna varmışlardır.EKT'den hemen sonra al ınan EEG bulgulan ileEKT sonrası toparlama döneminde kan gaz ı değişiklikleriaras ında yakın bir ilişki bulmu şlardır.Aird ve arkada şları (1944. 1956) hayvan çal ışmalarındaEKT'nin kan beyin bariyerlerinin permeabilitesinde art ışyaptığını gözlemişlerdir.EKT yoğun sempatik sabrım provoke etmekte ve adrenahit,noradrenalinin plazma düzeyinin iki kat ına yükselmesineneden olmaktad ır. Seri çal ışmalar katekolaminlerin 10.EKT uygulamasına kadar daha çok yükseldi ğini sonra azaldığınıgöstermiştir. Noradrenalin ve adrenalinin periferik art ışdüzeyleri EKT'nin tedavi edici etkisi için gerekli görülmü ş-tür.Bazı araştıncilar EKT'nin plazma volümünde, kan konsantrasyonundave serum proteinlerinde art ış yaptığınıgöstermişlerdir. Kan dolaşımındaki lenfosit ve eozinofillerdeazalma yaptığı ve plazma lakik asit ve serum Ca++ düzeyinde,plazma yağ asitlerinde art ışa neden oldu ğıu gösterilmi ş-tir. Türkiye'de EKT'nin kan kimyas ına etkisi konusundaEngin ve arkada şlarının (1977) yaptığı araştırmalarda şizofrenilerdeEKT'nin serum serbest ya ğ asitleri ve diğer lipitfraksiyonlarana etkisini , ayr ıca 24 saatlik idrar volümünde17-keto stereoid balun ışlardır. Yağ asitleri ve 17 - keto stereoidlerinEKT'den sonra artt ığını saptamışlardır.Kan pıhtılaşma aktivitesi ve plazmajen yoğunluğu üzerineetkisi bulunamamıştır.Hilden ve Louritsen (1971) tek bir EKT'den sonra bile35

fibrinolitik sistem ve globülün aktivitesi üzerine etkili olduğunugöstermi şlerdir. Globilin lizis zaman ın ın ve kongazların ın EKT lie yükseldiği bulunmuştur.EKTden sonra 24 saat süren Na+ ve suyu tutma e ğilimigörülür. Bu EKT'nin terapötik etkisi ile ilgili de ğildir. (Pussel,1960).Coppen (1960) kandan MSS'ine Na + taşm ım ının depresyonlardaa şırı ölçüde yava ş oldu ğu ve EKT'nin butaşın ımı il ıziaadlırdığını bulmuştur. Ayrıca depressif belirtilerinkalkmas ı ile gözeler aras ı sıvı hacminin de arttığınıgözlemi ştir.Flach (1964) Ca ++ve Mg++ atılım ın ın azaldığın ı göstermiştir.Frizel ve arkada şları (1969) tedaviden sonra plazmaMg++ unda iyileşme ile birlikte giden bir art ışın olduğunugöstermi şlerdir.hali (1975) EKT'den hemen sonra plazma K+da de ğişikliklerirapor etmiştir. How (1972) birinci EKTden sonra K +düzeylerinde artma olduğunu, bunun tedavi say ısı arttıkça dafazlalaştığını ileri sürmü ştür.Uygulama Biçimleri :Tedaviye başlamadan önce hastan ın fizik ve nörolojki incelemeleri(Akci ğer ve omurga grafileri, EEG ve EKG gibi)yapılmalıd ır. Hastaya ve yak ınlarına tedavi hakkında bilgiverilmesi, aç ıklamalarda bulunulmas ı belirgin bir yan etkisininalmadığının söylenmesi tedavi ile ilgili korkular ın giderilmesigerikir.Uygulama genellikle sabahlar ı yapılmalıdır. Tedaviden 8saat önce hastaya hiç bir şey verilmemeli, sabah kahvalt ısıdayaptınlmamal ıdır. Salya sal ınım ın ı azaltmak için, hastayayarım saat önce deri alt ı 0.25 - 0.50 mg. atropin yap ı-lmalıdır. Atropin EKT'nin vagal uyanc ı etkisini önler, salgılamayı ve buluntıyı azalt—.Hasta tedaviye al ınmadan tuvalete gönderilmeli (idrara vedışkı için), takma di şler ç ıkarılmal ı, kravat çözülmeli,gözlük al ınmal ı, rahat giysiler giydirimelidir. E ğer bu olmazsadozaj en uygun bizimde ayarlanmalid ı •. Çünkü antihepitansif, antipsikotik, antidepresanlar solunum güçlü ğüyaratabilir (Freedman, Kaplan, Sadock, 1976).EKT, kliniklerde özel tedavi odas ında yapılmal ıdır. Buodalarda oksijen, ambu, kan içi enjeksiyonu için i ğne, a ğızaçıc ı, dil çekici, canland ırma ile ilgili araç ve gereçler bulundurulmalıdır.Tedavi bir muayene masas ında ya da yatakta yap ılabilir.Hasta sırt üstü ve rahat bir durumda yat ınlır. Kollann a şırıhareketini (bunun sonucu olu şacak ç ıkığı) önlemek için biryard ımc ı omuza yak ın iki yandan kollar ı tutar. Benzerbiçimde bacaklar da kalçaya yak ın bir yerden ba şka biryardımcı tarafından tutulur. Di şlerin aras ına kauçuk ya dagaz bezinden bir tompon (dilin ve yanaklann ısınlamasınıönlemek amac ıyla) yerle ştirilir. Elektrotlarm yerle ştirileceğiyer sabunlu su ile temizlenir. Elektrotlar ın uygulanaca ğıyerlere geçirgenli ği sa ğlamak için tuzlu suya batmlm ışgazh bez konur. Tampon yerle ştiren kişi avuç içten ile hastanınmaksiller çalunt ısı ve mandibula kollar ını iki yönlükavnyarak tutmal ıdır. Bununla tonik dönemde a ğız aral-36pecyaığımn çok aç ılarak mandibula ç ıkığınm ortaya ç ıkmas ı önlnir. EKT'de uygulanan ak ım 0.1-0.5 sn. için 70-130 yol200-1600 mili amperdir.EKT'nin Dönemleri :1- Elektrik spazm ı dönemi : Bu dönemde beynin genelektrik uyanm ına bağlı tüm kaslarda 1/2 sn.süren kasd ınlar olur. Vücuttaki tüm kaslar ın kas ılmas ına ek olargöğüs ve kar ın kaslann ın kas ılmas ı soncu h ızla dışarı atılakciğerlerdeki hava epileptik ba ğırma adı verilen bir çe şbağırmaya yol açar.Bundan sonra tonik faz ba şlar.2- Tonik Faz : Elektrik spazm ı dönemi bitiminin ar ondan tüm kaslarda 10-20 sn. süren tonik kas ılmalar olur.ve parmaklarda fleksiyon, kollarda yar ı fleksiyon, bac . 1larda ekstansiyon durumu görülür. Bu fazda kaslarda sürebir kas ılma söz konusudur.3- Kronik Faz : Tonik faz ı takiben 30-40 sn. süren kronik kas ılmalar başlar. Hastada k ısılma ppınma biçimindgörülür. Yani tüm kaslarda birden, çok k ısa aral ıklarla,üste, her biri bir sn. kadar süren kas ılma ve gev şemeleolur. Bu sürelerin gözlenmesi önemlidir. Kas gev şeticilekullan ılm ışsa herhangi bir hareket görmek güçtür. Bunun1birlikte ayaklar ın hafif bir planter pleksiyonu tonik faz ın bidelili olarak gözlenebilir. Yakla şık lOsn. sonra ayak baparmağı ve başka hereketler klonik faz ı gösterebilir (Adasal1976; Freedman, kaplan, sadock, 1976; kalinowsk, 1981; savaşır, 1981).Bir konvülsiyon için gerekli akım miktarı kişilere gördeğişiktir. Erkeklerde kad ınlara göre, gençlerde ya şhlara görbaşlangıç eşiği daha düşüktür.4- Bir kaç sn. süren k ısa solunum durmas ı dönem(apne): kas gevşetici kullandthysa apne daha da uzun süre ıHasta kendiliğinden solunuma kavu şana dek oksijen kullan ılmalıdır. Hastan ın plazma kolinesteraz ında kalıtsal bozukluklar varsa, antikolinesteraz tedavisi görüyorsa, ya da gkkom için baz ı ilaçlar kullan ıyorsa, modifiye tedvilerdkullan ılan suksinil kolinin felçedici etkisi apnenin uzamas ına neden olabilir.5- Apneden sonra koma dönemi :Bu dönemde hastada çe şitli düzensiz hareketler, ajitasyon, saldırganl ık, varsan ılar, panik durumları görülebilir.Böyle durumlarda konvülsiyonlardan sonra i.v. olaral10-20 mg. dizepam veya 50-100mg. chlorpromazine yap ılabilir. (Kalinowsk, 1980 ; savaşır, 1981).6- Uyanma Dönemi :Uyanma, gittikçe aç ılan konfüzyonel bir durum gibidi ıHastan ın yönelimi bozulur, bir şey de an ımsayamaz.Hastan ın bir kaç dk. sonra yönelimi düzelmeye ba şlaıFakat 15 - 30 dk. dalg ın bir durumda kalabilir. Hastay ı en abir saat kadar tedavi odas ında tutmak gerikir.EKT'nin Yıpılış biçimleri :1- İki yanlı (bilateral = standard)2-Tek yanlı (Unilateral)3- İki yanlı alın (ön - bifrontal)4-Modifiye 5Anestezi + kas gev şetici yap ılarak)İki Yanlı EKT (standard teknik) :Elektrotlar her iki şakağa uygulanmaktad ır. Yetersiveya bozuk (infra) konvülsiyon olunca zaman yitirmede ı

ltaj arttırılıp ikinci kez akım verilir. )Tek Yanlı EKT :Bir elektrot göz çukurunun d ış yan aç ısından dış kulakluna çizilen çizginin ortam ın ın 3 cm. yukarısına yerle ştiri-. Diğer elektrot şakağa konur. Dominant hemisfer iskeletlarmın gelişmeşine, sağ ve sol el kullan ımına göre belir-iki Yanh Al ın (On - bifrontal) EKT :Elektrotlar al ım iki yanına konarak ak ım verilir.Modifiye EKT :Elektrotlar standert tipdeki gibi konur fakat hastaya aneszive kas gev şetici ilaçlar verilerek yap ılır. Bunun içinsinil kolin kullan ılır. suksinil kolin Italya'da Benett taındanke şfedilmiştir. Psikiyatriye giri şi Isveçli HambergThesleff (1952) ve Avusturyal ı Arnold ve Boeckreissau(1951) tarafından sağlanmıştır.Suksinil kolin solunumu bast ırdığı için önce kısa etkilibütirat anestezisi de yap ılmalıdır. Diğer bir kullan ımçimi 5 lik dekstroz içine % 0.2 lik methohexital ve %lik dekstroz içine % 0.2 lik suksinil kolin kloride verilesidir.İki ilac ın birbiri ile karışık verilmesi önerilmez.11' Ana ve karliner (1974) damara h ızlı infüzyon biçiminverilmesiniönermi şlerdir. Suksinil kolinin ilk etkilerişitli kaslarda fasikülasyon, DTR (Derin tendon refleksleri)n azalmas ı veya yitimi ve son olarak paralizidir. Bu nenleanesteziden önce suksinil kolin verilmemelidir. Suksi-1 kolinin optimal dozu Kg. ba şına 0.5 mg. dir. Yeniğı, anevrizması ya da başka bir komplikasyonu olanlardag. başına 1 mg. verilebilir., Kesin endikasyon d ışında art ıkllamlmamaktad ır. (Kalinowsk,1980).Tedavi genellikle haftada üç kez yap ılır. Tedavi süresitan ın durumuna ve hastal ığın türüne bağlıdır. Gerekirseyı klinik gidişe göre arttml ır. Ağır eksitasyon, depresyonkatatoni durumlar ında günde iki kez EKT uygulanabilir.ünde 5 kez EKT yap ılıp iyi sonuçlar al ınmış olgular dayınlanmıştır. (Özgen, 1970).EKT'nin . Uygulandığı Hastalıklar :1- Depresyon : Konvülsif tedavi şizofreni için dü şünülüştür.tedaviye giri şinden dört y ıl sonra depresyonda daharı olduğu görülmüştür. hem yineleyen hem de ajite depsyonlardaüç veya dört EKT'den sonra düzelme görülmekdir.iyilik durumunun sürmesi için iki ya da üç ETK dahaapıln ıası önerilmektedir. Pek çok depresyon EKT'ye yan ıterir. Bu bipolar manik depressif hastalarda oldu ğu gibi,nipolar depresyonu olan hastalar için de geçerlidir. Ya şönümü affektif depresyonunda da 6-8 EKT ile iyi sonuçınır. Affektif psikozlara göre nörotik veya reaktif depreonlardaetki daha azd ır. Şizofrenik belirtilerin oldu ğu atiikdepresyonlar da EKTye yan ıt azdır.Depresyonda özk ıyım tehlikesi varsa EKT için kesin birndikasyondur. Tedavi zaman ı da EKT ile iyi sonuç al ınır.fektif psikozlara göre nörotik veya reaktif depresyonlardadaha azdır. şizofrenik belirtilerin oldu ğu atipik depresyondaEKT'ye yan ıt azdır.Depresyonda özk ıy ım tehlikesi varsa EKT için kesin birndikasyondur. Tedavi zaman ı da EKT lehine başka önemliir etmendir. Antidepressif ilaçlar yava ş etki ettiğinden ilkpecyagünler belirtiler sürer. Bu nedenle hastan ın öz kıy ım düşüncelerisürebilir. Hangi hastada öz k ıyım tehlikesi yüksek,hangisinde dü şük oldu ğunu da kestirmek güçtür. Ayr ıcahasta depresyonun verdi ği psikomotor yavaşlama nediniyleözkıyım girişimi için gerekli gücü kendisinde bulamaz. Antidepressifleröz k ıyım düşüncesini ve depresyonu düzeltmedenpsikomotor yavaşlamay ı kaldırdığından hasta öz k ıyımgirişiminde bulunabilir. EKT'nin bir üstünlü ğü de öz kıyımtehlikesini azaltmas ıdır (kalinowsky, 1980; Freedman, kaplan,saclock, 1976)EKT daha sonra depressif ataklar ı önlemez. Fakat pekçok olguda ayl ık koruyucu olarak yap ılan EKT, ataklarıönleyebilir. Bugün koruyucu EKT yerini lityuma b ırakmıştır.Son yıllarda hangi depressif hastalar ın EKT'den daha çokyararlanacaklann ı gösteren depresyon ölçüleri geli ştirilmiştir.Tedavi yönünden daha uygun yan ıtı verecek hastalar ıayırmadaki klinik ölçütler şunlardır.1-Oldukça sağlıklı bir hastal ık öncesi ki şiliği, depresyonayol açabilecek kışkırtıcı öğelerin azl ığı, çok zay ıflama.2-Piknik ya da endomorfik beden yap ısı, daha önce depressifdönemlerin bulundu ğu, sabahları erken uyanma türündeuyku bozuldu ğu.3-Paranoid ve hopokondriak sancliann varl ığı, suçlulukduygu ve dü şüncelerininin bulunu şudıır.EKT'nin en etkili oldu ğu belirtiler özk ıyım düşünceleri,gıda reddi, zapflama, umutsuzluk ve suçluluk duyguland ır(savaşır, 1981).İngiltere'de 1961 de antidepresanlar ve EKT etkilerini karşılaştınc ı çalışmalar yap ılmıştır. EKT etkisinin trisiklikantidepressif ve MAOI'den daha etkin oldu ğunu göstermi ş-lerdir. Uygun ilaca yan ıt vermeyen pek çok olgu EKT ile tedaviedilmesine kar şın, EKT'ye dirençli olgulann ilaçlardan(Antidephresanlar) da yarar görmedi ğini göstermi şlerdir (Kalinowsky,1980).Değişik ülkelerde EKT etkisinin antidepresanlardanüstün oldu ğunu gösteren çal ışmalar yapılmıştır. Psikotikdepresyonlarda EKT ile iyile şme % 80 ikven, trisiklik antidepressiflerile gerilemi ş depresyonlarda % 60 - 70, ajitedepresyonlarda % 40- 60 t ır.2- PMD (Psikoz manyak depressif)Manik hastalar ın da tedavisinde öncelikle lityum kullan ı-lmal ıdır. lityum yavaş etkili olduğundan tedavide etki e şiğineulaşana dek eksite manik hastalarda EKT yap ılabilir.Ancak depressif dönemdeki kadar etkili olmamaktad ır.Mc Cabe (1976) 56 manik hastan ın hastahane dosyalar ı-ndan haz ırladığı çalışmasında 28 hastan ın EKT ile 6.5 haftadatedavi oldu ğunu ve bunların % 69 unda tam iyilik sa ğ-landığını saptam ıştır. Diğer 28 hastaya EKT uygulanmam ışve ortalama 15.3 hafta hastahanede kalm ış bunların % 44ünde evlerine dönecek düzeyde iyilik sa ğlanmış, kalanlannise sürekli bak ım gerektiren kal ıcı bir duruma dönüştüğünügörmü ştür.3- Şizofreni :EKT akut şizofrenik durumlarda etkili olmaktad ır. Kronikolgularda pek etkili olamamaktad ır. 3-4 EKT tedavisianik olgularda pek etkili olamamaktad ır. 3- 4 EKT tedavisiakut şizofreni bulgulann ı azaltır. Şizofrenide depresyonuntersine ilk bulgular bir hafta sonra yineleyebilir. EKT'ye en37

1iyi yanıtı katotonik şizofreni verir. Katatonik hastalardakiağır ajitasyonlar 24 saat içinde 2 veya 3 EKT ile düzelebilir,EKT hayat kurtar ıc ı olabilir.Genç hastalarda akut poranoid şizofreni EKT'ye iyi yan ıtverebilir. Basit ve hebefrenik şizofrenilerde sonuç genellikleolumsuzdur. Kronik şizofreni EKT'ye iyi yan ıt verebilir.Basit ve hebefrenik şizofrenilerde sonuç genellikle olumsuzdur.Kronik şizofrenide EKT yerine farmakote ırapiye bırakmıştır.Fakat ilaç almayan ve ilaç almas ı uygun olmayan kronikşizofrenilerde EKT endikedir. Akut ba şlayan vehastal ığın süresi bir y ıldan az olan şizofrenilerde EKT'ninetkisi daha fazlad ır (Kalinowsky, 1980 ; Freedman, Kaplan,Sadocck, 1976 ; Sava şır, 1981).4- Nevrozlar •Nevrotilderde EKT endikasyonu pek yoktur. tek ayr ı-cal ık depressif semptomlu nevrotiklerle, akut antsiete vepanik içindekilere bir veya iki EKT tedavisi semptomitikiyilik sağlayabilir.Ağır reğressif belirtilerle giden hesterik psikozlar ve inatçı konversiyon reaksiyonlara 4-5 EKT ile düzelebilir (Savaşır,1981).Diğer yandan nevrotilder EKT'nin yan etkilerini göstermeyedaha çğilimlidirler. Bellek bozuklu ğu ve bazı bedenselyakınmalar abart ılabilir. Ayrıca histerik gösteriler biçiminedönüşebilir.Obsessiu-kompülsif reaksiyonlar özellikle belirgin birperiyodisite gösteriyorsa ve dalgal ı mizaç üzerinde yerle ş-mişse iyi sonuç al ınabilir (Göksel, Uğurlu, çağlayan, 1980)5- Diğer Bozukluklar :Epileptikler ve geri zekâhlar psikotik duruma girdi ğindebir kaç EKT'ye yan ıt verebilirler. Senil psikozlarda hastayemek yemiyorsa, ajite ise ve nöroleptik ilaçlara yan ıt vermiyorsaaz say ıda EKT yararl ı olabilir.Psikisomatik hastal ıklarda da aras ıra EKT ile iyile şmegözlenmiştir. Ayn ı şey anoreksia nevroza içinde geçerlidir.Trigeminal nevraliji ve ağnlı fantom durumlar ında iyi sonuçlaral ınmıştır. Yine de bunlar ı genilleştirmemek gerikir.Kişilik bozukluklannda EKT etkisi pek iç aç ıc ı değilsede kimi kişilere kullan ıldığı olmuştur. EKT ayr ıca post portumpsikozlann tedavisinde çok fayd ılı olmaktadır.(Kalinowsky,1980).Parkinsonlu hastalarda EKT'den sonra belirtilerin iyile ş-tiği gözlenmi ştir. (Dysken ve arkada şları. 1965).KontrendikasyonlanKafa içi bas ınc ını arttıran yer kaplayan olu şumlar, epilepsi,ilerleyici beyin atrofileri kesin kontrendikasyondur.En büyük tehlike kafa içi bas ınc ının tedavi esnas ında artişidir.Bu da beyinde fıtık olu şmas ına ve yapısal zedelenmelereyol açabilir. Beyin tümörlerinin yol açt ığı baz ı depresyonlaraEKT uygulan ışı ölüm ya da ciddi nörolojikbelirtilere neden olabilir. (Gregarj, Smeltzer, 1980 ; Kalinowsky1980; sava şır, 1981).EKT'nin diğer kontrendikasyonlan görecelidir. Anevrizmalar,kalb yetmezlikleri, yeni geçirilmi ş infarktüsler,beyin kanamas ı eğilimi, yeni geçirilmi ş ameliyatlar, kayna-pecyamam ış kemik k ırıklan, dekalsifikasyonlu kemik hastalklan, ankilozlar, hemartrozlar, ç ıkıklar göreceli kontrensyonlardır. Ağır kalb damar hastalar ı EKT'den zarar görelir. Fakat hastada ajitasyon varsa (ajitasyonun tedaedilmesi daha önemli olduğu için) EKT denenebilir (GöksUğurlu, Çağlayan, 1980; Sava şır, 1981).Yeni yokart infarktüslerinde akut EKG de ğişikliklerienzimleri yülcsekse, EKG ve enzimleri düzelene dek EKyap ılamaz.Yaş bir kontrendikasyon say ılmaz. Yaşlı ve sakat haslarda tehlike olas ılığını önlemek ve kırık çıkık gibi komplkasyonları kaldırmak için nöromüsküler plakta asetil kolnin etkisini ihnibe edici ilaçlar kullan ılmal ıdu(Kalinowsky, 1980).Gebeli ğin son ay ı haricinde EKT yap ılabilir. Diab

veya 1 saat sonra gözlenmi ştir. EKT ile tedavi edilenlerilaçlatedavi edilenlerden daha dü şük ölüm hızı bulmuşırve Winokur , 1976)KAYNAKLAR1-Adasal, R.(1976) : Ruh hastahldan, Ankara Üniversi-Basımevi, Ankara.2- Alpay, N. Eritrosit Na+- K+/Mg ++ATP Az, Ca++• Az ve Mg++ATP az Aktivitesi üzerine EKT'nin etkisimantık Tezi, 1982 ADANA)3- DİNÇMEN, K. (1969): deskriptiv ve Dinamik Psiatri,Atlas Kitabevi, İstanbul.4- Eker, E. ve ark. (1977): Şizofreni vakalar ında Elektokunserum yağ asitleri ve diğer lipit fraksiyonlan, idrar- Ketosteroidleri üzerine tesiri, XIII. Ulusal Psikiyatria (1978).5- Freedman, A.M. Kaplan, H.I. , Sadock, B.J. (1976):dem synopsis of comprenhensive text bool of Psiychiat-(kitap bölümü) Second Edition, Williams and Wilkinsmpany , Baltimore.6- Göksel, F., Uğurlu,A., Çağlayan, H. (1980): Elektoktedavisi, yeni symposium, Cerrahpa şa Tıp Fakültesiyınları, İstanbul.7- Göksel, F. , U ğurlu, A., Ça ğlayan. H. (1980) :ktro şok tedavisinin biolojik etkisi ve konvülsiyonşumunun tart ışılması, yeni symposiurn, Cerrahpa şa, tıpltesi Yay ınları, İstanbul.8- Kaplan, H.I. , Freedman, A.M., Sadoch, B.J. (1980):mprihensive text boot of Psiychiatry (kitap bölümü) Conight1980 Williams and Wilkins Company 428 E, PresstreetBaltimore, Marland, 21202, USA Volum. 1.9- Kaplan, H.I., Freedman, A.M.,Sadoch, B.J. (1980):mprihensive text boot of Psiychiatry (kitap bölümü)ind editikon, Copynnight 1980 Williams and Wilkins•mpany 428 E, Preston Street Baltimore, Marlandlum.3.10- Morrisey, j.P.., S teadman, H.J., Burton. N.M.981): A Profile of ECT Repipient in New York, State dug1972 and 1977.11- Nossi, G., Adam, E.Bayer, T. (1969): Un ılateralktroşok, Nöro- Psikiyatri Ar şivi, cilt:7 Say ı: 1, Bozokatbaas ı, 1970 İstanbul.12-Özgen, T. (1970): hücüm tedavi metoduyla kronikmişve çoğu terkedilmi ş 14 ruh Hastas ının tedavi edilmesonucuelde edilen neticeler, VI. Milli Nöro-Psikiyatri•ngresi, İstanbul.13- Uygur N. (1984) ECT: Dü şünen AdamDergisi:yı: 2-3pecya