Hipotiroidizm ve Hipertiroidizmde Kardiyovasküler ... - Yeni Tıp Dergisi

Yeni Tp Dergisi 2011;28: N. Barış ve 30-33 ark.bu olayn sonucunda da trombosit aktivasyonu,phtlaşma faktörlerinin modifikasyonu, trombüsformasyonu gibi koagulasyonu artrc etkiler meydanagetirmesi, biyolojik membranlarda oksidasyonyapmas, LDL oksidasyonu yaparak aterosklerozuartrc etkiler ortaya çkarmas saylabilmektedir3-5 .Çeşitli klinik çalşmalarda, kardiyovaskülermorbidite ve mortalite ile tiroid disfonksiyonu arasndailişkiler olduğu gösterilmiştir. Tiroid hormonlarlipid ve lipoprotein metabolizmasnda önemlirol oynar. Hipotiroidizm, genellikle düşük dansitelilipoprotein kolesterol (LDL-C)’ün artş ile karakterizedislipidemiye eşlik eder. Ayrca, aterosklerozriskinin artmasnda etkili olan LDL-C oksidasyonundaartşa neden olur. Hipertiroidizmli hastalardaokside LDL-C düzeylerinin arttğ rapor edilmiştir 6-8 .C-reaktif protein (CRP), bir inflamasyon markrdrve kardiyovasküler riskin güçlü bir göstergesi olarakrapor edilmiştir 9,10 . Kardiyovasküler riski değerlendirmedekullanlan CRP düzeylerinin ortaderecede yükselişi, gelecekteki kardiyovaskülerolaylar ile korelasyon gösterir 11 . Christ-Crain veark., progresif tiroid yetmezliğinde CRP düzeylerininarttğn ve hipotiroidili hastalarda koroner kalphastalğnn gelişmesinde ek bir risk oluşturduğunugöstermiş- lerdir 12 .Çalşmamzn amac, tiroid disfonksiyonu olanhastalarda tiroid hormonlar ile kardiyovaskülerrisk faktörleri arasndaki ilişkiyi araştrmaktr.MATERYAL VE METOTHastanemiz Endokrinoloji ve Diyabet Polikliniği’neOcak 2009-Aralk 2009 tarihleri arasnda başvurmuş102 hasta retrospektif olarak değerlendirildi.Hastalar tiroid fonksiyon testlerine göre 3çalşma grubuna ayrld. 1. Grup: Hipotiroidili hastalar,36 kişi (24 kadn ve 12 erkek, yaş ortalamas53,36±11,50); 2. Grup: Ötiroid hastalar, 35 kişi(22 kadn ve 13 erkek, yaş ortalamas 52,02±-11,70) ve 3. Grup: Hipertiroidili hastalar, 31 kişi(19 kadn ve 12 erkek, yaş ortalamas 49,52±13,43) idi. Hipotiroid grupta, 28 hasta Hashimototiroiditli ve 8 hasta total tiroidektomiliydi. Hipertiroidgrupta, 18 hasta Graves hastalğ ve 13 hastatoksik multinodüler guatr tanlarna sahipti.Diabetes mellitus, hepatik yetmezlik, renal yetmezlik,kronik inflamatuvar hastalğ olan ve ilaçkullanan hastalar çalşmaya dahil edilmedi. Totalkolesterol (T-C), yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol(HDL-C), düşük dansiteli lipoprotein kolesterol(LDL-C), trigliserid (TG), serbest T3 (FT3),serbest T4 (FT4), tiroid stimüle edici hormon (TSH),CRP ve homosistein düzeyleri tüm hastalardaölçüldü.Serum T-C, HDL-C ve TG düzeyleri Abbott-Aeroset otoanalizöründe orjinal kitler kullanlarakçalşld. LDL-C düzeyleri Friedewald formülü (LDL-C=TC-(HDL-C+TG/5) ile hesapland. FT3, FT4,TSH düzeyleri Advia Centaur System cihazndaSiemens ticari kitleri kullanlarak kemiluminesansyöntemle ölçüldü. CRP düzeyleri, Abbott-Aerosetotoanalizöründe immünotürbidimetrik yöntemleölçüldü. Homosistein düzeyleri, Immulite 2000cihaznda Siemens ticari kitleri kullanlarak kompetitifimmunassay yöntemiyle tespit edildi.İstatistiksel analiz:Tüm istatistiksel analizler SPSS/Version 15.0(SPSS Inc, Chicago, IL, USA) kullanlarak yapld.Veriler, ortalama±standart sapma (SD) olarak verildi.Gruplar arasndaki farkllklar, ANOVA, Kruskal–Wallis test ve Tukey HSD ile değerlendirildi. Değişkenlerarasndaki ilişkinin değerlendirilmesindePearson korelasyon testi ve Spearman nonparametrikkorelasyon testi kullanld. P0,05) (Tablo 2).Tablo 1. Gruplarn Ayrc ve Demografik Özellikleri1.Grup (Hipotiroid)n=362.Grup (Ötiroid)n=353.Grup (Hipertiroid)n=31Yaş 53,36±11,50 52,02±11,70 49,52±13,43Cinsiyet (Kadn/Erkek) 24/12 22/13 19/12Serbest triiyodotronin (pg/mL) 2,54±0,49 3,04±0,37 4,77±2,31Serbest tiroksin (ng/dL) 0,87±0,17 1,22±0,19 1,81±0,74Tiroid Sitümüle Hormon (µIU/mL) 10,59±6,84 1,47±0,92 0,28±0,21Değerler: ortalama±standart sapma231

N. Barış ve ark.Yeni Tp Dergisi 2011;28: 30-33Tablo 2. Gruplarn Metabolik Özellikleri1.Grup (Hipotiroid)n=362.Grup (Ötiroid)n=353.Grup (Hipertiroid)n=31T-C (mg/dL) 205,50±46,60 170,80±28,30 154,60±25,200,009*0,004**LDL-C (md/dL) 125,60±38,50 104,30±23,70 90,27±20,400,002*0,041**HDL-C (mg/dL) 49,60±15,50 50,60±10,20 46,70±10,20 >0,05TG (mg/dL) 120,90±63,80 99,40±58,20 100,30±34,40 0,003*CRP (mg/L) 4,49±3,20 3,99±1,01 4,85±2,93 >0,050,002*Homosistein17,60±10,20 13,10±10,70 10,70±2,500,003**(μmol/L)0,001***Değerler: ortalama±standart sapma* Grup 1-Grup 2, ** Grup 2-Grup 3, ***Grup 1-Grup 3, T-C: Total kolesterol,LDL-C: Düşük dansiteli lipoprotein kolesterol, HDL-C: Yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol,TG: TrigliseridPCRP düzeyleri açsndan gruplar arasndaanlaml bir fark saptanmad (p>0,05). Homosisteindüzeylerinin hipertiroid grupta, hipotiroid (p=0,001)ve ötiroid gruba (p=0,003) göre anlaml derecededüşük olduğu gözlemlendi. Ayrca homosisteindüzeyleri hipotiroid grupta, ötiroid grup ile kyaslandğndaanlaml olarak yüksekti (p=0,002) (Tablo 2).TARTIŞMATiroid hormonlar, kardiyovasküler sistem üzerindeçeşitli etkilere sahiptir. Kardiyak kontraktilite,kalp ritmi ve vasküler sistemdeki etkileri çokönemlidir 13,14 . Kardiyovasküler hastalklar gelişmişülkelerde en sk ölüme yol açan nedenler arasndadr12 . Ateroskleroz multifaktöriyel bir hastalkolup, ateroskleroz için kantlanmş risk faktörleri,yaş, cinsiyet, sigara kullanm, T-C, LDL-C, HDL-C,diyabet ve hipertansiyondur. Çeşitli çalşmalardahiperhomosisteineminin de vasküler hastalklarngelişmesi ve ilerlemesinde bağmsz bir risk faktörüolduğu gösterilmiştir 1 .Tiroid hormonlar, plazma lipoproteinlerinintransportunda ve LDL reseptör aktivitesinin stimülasyonundaetkilidir. Yaplan çalşmalarda hipotiroidizmlihastalarn plazmalarnda, kolesterol veLDL biriktiği görülmüştür 15,16 . Ayrca tiroid hormonlar,lipoprotein lipaz enzim sistemini ve TGyüklü lipoproteinlerin transportunu etkiler.Trigliserid ve fosfolipidleri hidrolize eden hepatiklipazn şiddetli tiroid yetersizliğinde azaldğ ve L-tiroksin tedavisinden sonra arttğ gösterilmiştir 15 .Çalşmamzda T-C ve LDL-C düzeylerinin, hipotiroidilihastalarda artmş, hipertiroidili hastalardaazalmş olduğu görüldü. TG düzeyleri de hipotiroidilihastalarda yüksek bulundu.Çeşitli retrospektif ve prospektif çalşmalardalml homosisteinemi ile kardiyovasküler hastalklararasnda kuvvetli bir ilişki olduğu gösterilmiştir 17 .Homosistein düzeyleri ve kardiyovasküler hastalklararasnda ilişkiyi açklayabilmek için çeşitlibiyolojik mekanizmalar tanmlanmştr. Trombositagregasyonu, koagulasyon artş veya trombolizinazalş, endotel disfonksiyonu, homosisteinin vaskülertoksisitesine katkda bulunan mekanizmalardr18,19 . Tiroid hormonlar çeşitli biyokimyasalyolaklarda önemli etkilere sahiptir. Homosisteinmetabolizmasnda da sekonder etkilere sahip olduğudüşünülmektedir. Tiroid hormonlar flavokinazenzimini stimüle ederek flavin mononükleotid(FMN) ve flavin adenindinükleotid (FAD) senteziniarttrmaktadr. FMN ve FAD, homosistein metabolizmasndagerekli olan vitamin B6, vitamin B12 vefolat vitaminlerinin metabolizmas ile ilişkili enzimleriçin kofaktör görevi görür 20,21 . Hipotiroidizmlihastalarda, homosisteinin metiyonine remetilasyonundaetkili flavoprotein metilen-tetrahidrofolatredüktaz (MTHFR) enzim aktivitesinin azaldğ,hipertiroidizmli hastalarda ise arttğ gösterilmiştir2,22,23 . Yaptğmz çalşmada homosistein düzeylerininhipertiroidili hastalarda düşük, hipotiroidilihastalarda yüksek olduğu görüldü.Çalşmamzda CRP düzeylerinin üç grupta dafarkl olmadğ görüldü. Çeşitli araştrmalardaaterosklerotik hastalklarda direkt rolü olduğugösterilen CRP’nin, özellikle hipotiroidili hastalardayükseldiği öne sürülmüştür 11 . Bunun aksine hipotiroidilive hipertiroidili hastalarda yaplan bazçalşmalarda, CRP düzeylerinin değişmediği gözlenmiştir24 .Sonuç olarak; homosistein, T-C ve LDL-Cdüzeyleri, hipotiroidizmde artmş bulunurken,hipertiroidizmde azalmş olarak saptand. Hipotiroidilihastalarda homosistein, T-C ve LDL-Cdüzeylerinin yüksek olmas, kardiyovasküler riskinde artmş olabileceğini gösterir. Açklanamayanhiperhomosisteinemisi ve yüksek kolesterol düzeyleriolan bireylerde, TSH düzeylerini araştrmakfaydal olabilir.3231

Yeni Tp Dergisi 2011;28: N. Barış ve 30-33 ark.REFERANSLAR1. Turhan S, Sezer S, Erden G, Guctekin A, Ucar F, Ginis Z, et al.Plasma homocysteine concentrations and serum lipid profile asatherosclerotic risk factors in subclinical hypothyroidism. Annals of SaudiMedicine 2008;28: 96-101.2. Diekman MJM, Vander Put NM, Blom HJ, Tijssen JGP, WiersingaWM. Determinants of changes in plasma homocysteine in hyperthyroidismand hypothyroidism. Clinical Endocrinology 2001;54: 197-204.3. Boushey CJ, Beresford SA, Omenn GS, Motulsky AG. A quantitativeassessment of plasma homocysteine as a risk factor for vascular disease.Probable benefits of increasing folic acid intakes. The Journal Of AmericanMedical Association 1995;274: 1049-57.4. Miner SE, Evrovski J, Cole DE. Clinical chemistry and moleculerbiology of homocysteine metabolism: an update. Clinical Biochemistry1997;30: 189-201.5. Brattstrom L, Israelsson B, Tengborn L, Hultberg B. Homocysteine,factor VII, and antithrombin III in subjects with different gene dosage forcystathionine β-synthase. Journal of Inherited Metabolic Disease 1989;12:475-82.6. Duntas LH. Thyroid disease and lipids. Thyroid 2002;12: 267–93.7. Diekman T, Demacker PN, Kastelein JJ, Stalenhoef AF, WiersingaWM. Increased oxidizability of low-density lipoproteins in hypothyroidism.Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism 1998;83: 1752–5.8. Sundaram V, Hanna AN, Koneru L, Newman H.A, Falko J.M. Bothhypothyroidism and hyperthyroidism enhance low density lipoproteinoxidation. Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism 1997;82: 3421–4.9. Danesh J, Whincup P, Walker M, Lennon L, Thomson A, Appleby P.Low grade inflammation and coronary heart disease: prospective study andupdated meta-analyses. British Medical Journal 2000;321: 199–204.10. Ridker P.M. Clinical application of C-reactive protein forcardiovascular disease detection and prevention. Circulation 2003;107:363–9.11. Tuzcu A, Bahceci M, Gokalp D, Tuzun Y, Gunes K. Subclinicalhypothyroidism may be associated with elevated high-sensitive c-reactiveprotein (low grade inflammation) and fasting hyperinsulinemia. EndocrineJournal 2005;52: 89-94.12. Christ-Crain M, Meier C, Guglielmetti M, Huber PR, Riesen W,Staub JJ, et al. Elevated C-reactive protein and homocysteine values:cardiovascular risk factors in hypothyroidism? A cross-sectional and adouble-blind, placebo-controlled trial. Atherosclerosis 2003;166: 379–86.13. Pantos C, Mourouzis I, Xinaris C, Cokkinos DV. Thyroid hormoneand myocardial ischaemia. The Journal of Steroid Biochemistry andMolecular Biology 2008;109: 314-22.14. Cini G, Carpi A, Mechanick J, Cini L, Camici M, Galetta F, et al.Thyroid hormones and the cardiovascular system: pathophysiology andinterventions. Biomedicine & Pharmacotherapy 2009;63: 742-53.15. Liu XQ, Rahman A, Bagdade JD, Alaupovic P, Kannan CR. Effect ofthyroid hormone on plasma apolipoproteins and apoA- and apoB-containinglipoprotein particles. European Journal of Clinical Investigation 1998;28:266-70.16. Salter AM, Hayashi R, al-Seeni M, Brown NF, Bruce J, Sorensen O,et al. Effects of hypothyroidism and high-fat feeding on mRNAconcentrations for the low-density-lipoprotein receptor and on acyl-CoA:cholesterol acyltransferase activities in rat liver. Biochemical Journal1991:276: 825-32.17. Stanger O, Herrmann W, Pietrzik K, Fowler B, Geisel J, Dierkes J,et al. DACH-LIGA homocystein (german, austrian and swiss homocysteinesociety): consensus paper on the rational clinical use of homocysteine, folicacid and B-vitamins in cardiovascular and thrombotic diseases: guidelinesand recommendations. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine2003;41: 1392-403.18. Eikelboom JW, Hankey GJ. Associations of homocysteine, C-reactive protein and cardiovascular disease in patients with renal disease.Current Opinion in Nephrology & Hypertension 2001;10(3):377-83.19. Young IS, Woodside JV. Folate and homocysteine. Current Opinionin Clinical Nutrition & Metabolic Care 2000;3: 427-32.20. Barbe F, Klein M, Chango A, Fremont S, Gerard P, Weryha G, et al.Homocysteine, folate, vitamin B12, and transcobalamins in patientsundergoing successive hypo-and euthyroid states. The Journal of ClinicalEndocrinology and Metabolism 2001;86: 1845-6.21. Cakal B, Cakal E, Demirbas B, Ozkaya M, Karaahmetoglu S, SerterR, et al. Homocysteine and Fibrinogen Changes with L-thyroxine inSubclinical Hypothyroid Patients. Journal of Korean Medical Science2007;22: 431-5.22. Morris MS, Bostom AG, Jacques PF, Selhub J, Rosenberg IH.Hyperhomocysteinemia and hypercholesterolemia associated withhypothyroidism in the third US National Health and Nutrition ExaminationSurvey. Atherosclerosis 2001;155: 195-200.23. Nair CP, Viswanathan G, Noronha JM. Folate-mediatedincorporation of ring-2-carbon of histidine into nucleic acids: influence ofthyroid hormone. Metabolism 1994;43: 1575-8.24. Altinova AE, Törüner FB, Aktürk M, Bukan N, Cakir N, Ayvaz G, etal. Adiponectin levels and cardiovascular risk factors in hypothyroidism andhyperthyroidism. Clinical Endocrinology 2006;65: 530-5.3233