Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır - İstanbul Üniversitesi

1BİLİMSEL BİR MAKALE NASILYAZILIR?IKısa dersA. M. Celâl ŞengörİTÜ Avrasya Yerbilimleri EnstitüsüKısa Dersler Serisi I© İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü 2006

2Bir bilimsellmakale niçinyazılır?

3Bilimsel makale, yazarınınbildiğine inandığı ğ vebaşkalarının bilmediğinisandığı bilimsel bir haberi bilimdünyasına iletmek için yazılır.

4enilik ma akalelerinlemealeleri Yedu düzenmakaMevcudBilimsel makale ile bildirilmek istenen bilimselhaberler ne türdür?Fikir makaleleri-aVeri makaleleriYöntem makaleleriFikir makaleleri-bTartışma makaleleriDerleme makaleleri1. Bir süreci veya bir nesnenin niteliğiniaçıklayabilecek yeni bir varsayım2. Bir süreci veya bir nesnenin niteliğininaçıklanmasına yardımcı olabilecek yeni birgözlem3. Yeni bir yöntem4. Mevcut varsayımların,gözlemlerin, yöntemlerinveya bunların herhangi bir birleşiminin yeni birsentezi5. Başka bir bilimcinin verdiği bir haberde görülen vehaberin doğruluğunu naksedecek yanlış ve/veyaeksiklik6. Bilimsel bir konu hakkında ortalıkta dolaşan fikir vegözlemleri derleyerek bahis konusu konuyu dahakolay anlaşılır ve tartışılabilir hale getirmek

5Yukarıda belirtilen altı tür makalenin yanında bir de fen bilimlerindeartık pek yaygın kullanılmayan kitap tanıtma yazıları vardır. Bunlarsosyal bilimlerde bilimsel iletişim araçları olarak hâlâ önemlerinikorumaktadırlar. Kitap tanıtma yazıları da iki türe ayrılır:1. Kısa tanıtım yazıları (book review)2. Etraflı tanıtım ve tanıtım çevresinde kitabın ele aldığı konuda kitabıniçeriği ile karşılıklı tartışma içeren uzun tanıtım yazıları (essayreview)Bunlardan birinci tür özgün bilimsel katkıdan sayılmaz; değeripedagojiktir. İkinci tür ise kendi başına bir makale kabul edilir.Özellikle essay review türü uzun tanıtma yazılarının fen bilimlerindeartık pek kullanılmamasının nedeni, fen bilimlerinde ana iletişimaracının kitaptan (monografiler, ders kitapları vs), makaleye geçmişolmasıdır. Sosyal bilimlerde hâlâ ana iletişim aracı kitaptır.

6Bir book review (EOS’tan)Bir essay review’ın ilk sahifesi(American Journal of Science’tan)

7Artık pek azalmış olan nekrolojiler (İng.=memorials, İAlm. Nachrufe) debilimsel makaleden sayılmalıdır, zira her nekroloji aslında bilim tarihinebir katkıdır.İdeal olarak nekroloji, ölmüş bir bilim insanının yaşamını bilimselkatkılarını öne çıkararak anlatan bir biyografidir. Bir nekroloji yazılırkendikkat edilmesi i gereken hususlar, üç tanedir:1) Bilim insanının üzerinde etkiyen faktörler (niçin bilim insanı oldu,nerede, hangi ekolde, kimin yanında yetişti, nerede, kimlerle çalıştı,öğrencileri kimdi vb)2) Bilim insanının mesleğe ğ girdiği ğ zaman onun katkı yaptığı ğ bilimindünyadaki durumu neydi?3) Bilim insanı öldükten sonra, çalıştığı bilim dalında kendisinin katkılarısonucu ne değişiklikler iklikl oldu?

8Bir nekroloji örneğiProceedings of theGeological Society ofAmerica 1997

9Bir makalenin hazırlanma evreleri0Araştırma 0. (bu makale hazırlanma evresinin bir parçası değildir, ama makaleyazabilmek için birinci derecede öneme sahip bir süreçtir;araştırmayapmayan makale yazamaz ve yazmamalıdır).1. Makalenin hangi soruna çözüm sunacağının tesbiti2. Makalenin 1. Maddedeki seçime göre planlanması3. Literatürün toplanması4. (Varsa) Şekillerin çizilmesi5. Metnin yazılması6. Bibliyografyanın y hazırlanması7. Makalenin yayımlanacağı yere (dergi kitap vb) gönderilmesi (yayımlanacakyer seçimi genellikle 1. ve 2. evrelerde yapılır)8. Hakemlerin eleştirilerine cevap verilerek nihai takdimin yapılması

100. Araştırma (bu makale hazırlanma evresinin bir parçası değildir, amamakale yazabilmek için birinci derecede öneme sahip bir süreçtir;araştırmayapmayan makale yazamaz ve yazmamalıdır).Her araştırma bir «problemin» tesbitiyle başlar. Araştırıcı tesbit ettiğiproblemin tamamını veya bir kısmını çözmeye niyetlenir ve bu konudaçalışmaya başlar. Çözmeye niyetlendiği kısım çözülünce bilim dünyasınaduyurulacak bir «haberi» olmuş olur.İşte bu noktada araştırıcı haberi hangi araçla (sözlü tebliğ, poster, makale,kitap vb) duyuracağına ğ karar verir. Günümüz ü ü fen bilimlerinde l i bu genellikleöncelikle bir tebliğ özünün (=abstract) yazılıp tebliğin verilmesi ve bununlaeşzamanlı olarak veya hemen ardından bir makalenin (=paper) yazılmasıolarak tecellî eder.Seçilecek haber iletme aracı araştırmanın ve/veya sonuçların karakterineç ş y çbağlıdır.

11Ne tür sonuçların makaleyle bildirilmesi uygundur?Aslında her türlü sonuç bir makaleye konu olabilir. Ancak kalıcı gözlemraporlarını oluşturan uzun, bol şekilli tasvir gerektiren sonuçlarınmakale yerine bağımsız monografiler halinde yayımlanması daha uygundur.Örneğin bir bölgenin veya büyük boyutlu bir yapı veya yapı ailesininjeolojisinin anlatıldığı veya bol parçalı bir omurgalı fosilinin veya fosilgrubunun tanıtıldığı sonuçlar bilimsel bir makalenin çapını aşarlar. Bunlarmutlaka bağımsız monografiler olarak yayımlanmalıdır.Dü d b ğ fi l k l l k kt B lDünyada bağımsız monografi yayımlayan kuruluşlar pek çoktur. Bunlarınbazıları bazı konularda ihtisaslaşmışlardır da. Sonuçlarını monografi halindeyayımlamak isteyen bir araştırıcı bu tür yayınları yapan kuruluşları zatenbiliyordur. Bilmiyorsa, kendisine benzer konularda çalışan meslekdaşlarındanveya jeoloji konusunda mütehassıs kütüphanecilerden öğrenebilir.

12Genel jeoloji konusunda dünyada en geniş dağıtıma sahipmonografi serileri şu süreli yayınlardır:Geological Society of London, MemoirsSociété Géologique de France, MémoiresGeological Society of America, Special Papers (yumuşakkapaklı) ve Memoirs (sert kapaklı)Bunlar dışında da dağıtımları daha kısıtlı pek çok monografiyayımlayan süreli yayın vardır. Örneğin, paleontoloji için TheNatural History Museum (London; eski British Museum(Natural History)), Muséum National d’Histoire Naturelle(Paris), Senckenberg (Frankfurt-am-Main) gibi müzelerinsüreli yayınları sık sık tercih edilmektedir. Bu yayınlar ISC’deolmadıkları halde son derece saygındırlar.

13Bir makale yazılmaya karar verildikten sonra ise yapılacak iş,makalenin planlanmasıdır.Makalenizi planlarken şu altın kuralı asla unutmayınız:Makale başına tek bir fikir düşmelidir! Bu, makalenizin kısa, açık vekolay anlaşılır olmasını sağlar. Bu kural fikir makalelerinde olduğu kadarveri makalelerinde de geçerlidir.Bir veri makalesi tek bir fikri destekleyen veya nakseden veri veya verigrubunu içermelidir.Makalenizi seçtiğiniz fikirle ilgisiz malzemeyle asla doldurmayınız. Bu,okuyucunun dikkatini dağıtır, makaleyi gereksiz uzatır ve etkisini azaltır.Makalede ne kadar çok bildiğinizi değil bahis konusu problemi çözüpMakalede ne kadar çok bildiğinizi değil, bahis konusu problemi çözüpçözemediğinizi göstermektir amacınız. Gereksiz bilgiçlik, editörü,hakemleri ve okuyucuyu (haklı olarak) sinirlendirebilir.

143. Literatürün toplanmasıMakalenizi yazmaya başlamadan önce yapılacak ilk işmakalede kullanacağınızı sandığınız literatürü toplamaktır.Makaleyi yazarken kullanacağınız literatür elinizin altındaolmalıdır. Zaten araştırmanızı yaparken makalenizdekullanacağınız literatürün çoğunu toplamışsınızdır. Makaleyiyazmaya başlamadan gerisini de mutlaka tamamlayınız.Makalenizde kullanacağınız literatür iki kısımdan oluşur:1. Problemi vaz etmek için gerekli literatür:Bunun türü eldeki probleme göre yeni yayımlanmışp g y y y şmakalelerden, konunuzun tâ 19. hattâ 18. yüzyıldayayımlanmış olan klâsiklerine kadar değişebilir.

15Makalenize başlarken kullanacağınız bu tür literatürün ikifaydası vardır:a) Okuyucunuz genellikle sizin konunuza yakın bir araştırıcıolduğu için, konunun klâsikleşmiş literatürünü bilecektir.Buna atıf yapılması okuyucunun hızla makalenizin konusuolan problemin ne olduğunu ğ anlamasına yarayacaktır.yKlâsik literatüre atıf yapılması hem editöre, hemhakemlere, hem de okuyucunuza sizin konunuza derindenhâkim olduğunuzu göstererek onlara güven verecektir.

16Örnek:Yeni klâsiklere atıf:1. Hsü 19772. Hsü et al.1977

17Örnek:Eski klâsiklere atıf:1. Suess (1901)28. Von Humboldt(1848)

18b) Konunuzu işlerken gerekli olan literatür.Bu makalenin türüne göre çok çeşitli literatür türleri içerebilir.Meselâ, sizden önce aynı konuda yapılmış çalışmalar,kullandığınız verinin, yöntemlerin veya kontrol etmekteoduğunuz varsayımın kaynakları, yaptığınız benzetmeyedayanan yorumların kaynakları, kl heuristik bir modelöneriyorsanız bunun (varsa) referansları ve/veya ilhamkaynakları....Literatür kullanımında en dikkat edeceğiniz husus gerekliliteratürü vermektir. Ne az ne çok!Örneğin sizden önce aynı konuda çalışmış herkesin heryazdığına atıf yapmak zorunda değilsiniz. Öyle yaparsanız bu,konunuzun gelişimini anlamadığınızı gösterir.

19Muhteşembir kötüörnek!62 sahifelikliteratür listesi!

20İyi y örnek!Yanlızcaproblemin ortayaçıkışıyla ilgiliönceki literatür.

Literatüre egemen olmanın, muntazaman kendi konunuzdakiyenilikleri izlemenin yanında önemli bir yöntemi, meslekyaşamınızın başından itibaren kendinize, mesleğinizin seçtiğinizihtisas dalının klâsiklerinden ve ilgilendiğiniz konuların önemlimakale ve kitaplarından oluşan bir el kitaplığı (=Handbibliothek)oluşturmaktır.21El kitaplığınızda ğ kitaplar konu ve/veya bölgelere l göre, makalelerlde aynı şekilde, bu iş için hazırlanmış karton kutularagruplanarak dizilmeli ve bunlar çalıştığınız yerde her an elaltında bulunmalıdır. Günümüzde, makalelerin taranarakbilgisayarlarda depolanması da mümkün hale gelmiştir. Benimkişisel tecrübem her an göz önünde bulunan bir el kitaplığınınkişiye hem ilham vermede hem bazı noktaları hatırlatmada herzaman daha yararlı olduğudur.ğ d

22Makale planlamasının en kolay bir şekilde yürütülebileceği yöntem önceliklemakalenin şekil gerektirip gerektirmediğine karar vermektir.Jeolojide şekil gerektirmeyecek makale türleri yok denecek kadar az olduğuiçin, yazacağımız makalenin şekil gerektirdiğini farzederek işe başlayalım.Şekilli olacak bir makalenin planlanmasında ilk iş, gerekli şekilleri tespitetmektir.Tesbit işi bittikten sonra makale kabaca planlanmalı ve metinoluşturulmadan önce şekiller çizilip bitirilmelidir. Bunun iki temel yararıvardır:1. Şekiller hazır olduğu takdirde, makalenin yazılması şekillerin tasvirietrafında olacağı ğ için büyük ölçüde kolaylaşmış olur.2. John Dewey kuralı: Eğer çizemiyorsan, çizmeğe çalıştığın şeymümkün değildir («If you cannot draw it, it does not happen»).

23Şekillerin hazırlanmasında uyulması gereken kurallar:1. Şekiller yalnızca makale içerisinde anlatılan kavramları veyatasvir edilen nesneleri göstermeye yönelik minimalist biryapıya sahip olmalıdırlar. l l Bir diğer değişle gereksiz hiçbir şeyşekilde yer almamalıdır.2. Yalnızca makalenin özüne (yani abstract’ına), şekillerine vesonuçlarına bakan bir okuyucu makalenin konusu, esas iddiatemeli ve vardığı ğ netice hakkında sağlam ğ bir fikiredinebilmelidir.Unutmayınız, makalenizi genellikle yalnızca makaleninkonusunda çalışanlar okuyacak, diğer tüm okuyucular sadecegözden geçireceklerdir (=skimming). Makaleyi yalnızcagözden geçirecek okuyucuya şekilleriniz yardımcı olmalıdır.

243. Şekillerinizde yer alan her şey kolayca görülebilmelidir. Okunamayacakkadar küçük harfler, seçilemeyecek kadar karmaşık veya kötü basılmışsürşarjlar, şeklinizi tamamen yararsız hale getirir. Hiçbir kaliteli dergiyararsız unsur içeren bir şekli basmaz; hiçbir editör böyle şekiller içerenbir makaleyi kabul etmez. Güzel hazırlanmış, kolay okunabilen şekilleriniokuyucu (ve editörler ve hakemler) üzerinde olumlu psikolojik etkiyapacağını unutmayınız.4. Makalenizde geçen tüm coğrafi isimler mutlaka en az bir şeklinizde yeralmalıdır. Okuyucunun makalenizi okurken elinde makalenizden başkahiçbir başvuru kaynağı ğ olmayacağını ğ farz ederek şeklinizi i i hazırlayınız.5. Olabildiğince fotoğraf kullanmaktan kaçınınız. Mutlaka fotoğrafgerekliyse, bunu imkân nisbetinde çift bastırıp, bir nüsha üzerinde uygunrenkli (siyah, beyaz vb) çizgiler ve oklarla, hattâ harflerle vurgulamakistediğiniz şeyi kesin olarak belirtiniz. Aynı şey sismik kesitler ve benzeriimajlar için de geçerlidir.

256. Dergiler günümüzde katlanır haritalar ve/veya levhalar basmaktankaçınırlar. Bunun nedeni tamamen ekonomiktir, zira katlama işlemi hâlâdünyanın her yerinde elle yapılmaktadır. Katlanır haritalar ve/veya tablolarkullanmaktan kaçınınız.Pek çok dergi bu tür şekilleri ve büyük tabloları veri bankalarındadepolamayı teklif eder. Mümkün olduğunca bundan kaçınınız. Günümüzünçok gelişmiş elektronik teknolojisine rağmen, pek az okuyucu makaleniziokurken ayrıca elektronik olarak depolanmış veri bankalarına müracaatetmektedir. Bu tür «ekler» makalenizin okunurluğunu ve dolayısıyla etkisini(impact) azaltır.7. Şekillerinizi mutlaka seçmiş olduğunuz derginin formatına görehazırlayınız ve çizip bitirdikten sonra mutlaka basılacağını ğ sandığınız ğboyuta indirip en az bir kez gözden geçiriniz. Nihaî halinde, hiçbir çizgikopmamalıdır; hiçbir sürşarj bir diğeriyle karışmamalıdır; hiçbir harf 1,5mm’den ufak görülmemelidir.

26Sürşarjlar hakkında önemli notGünümüzün ileri bilgisayar teknolojisinerağmen, gri sürşarjların koyu tonları baskıesnasında sık sık ya siyah çıkmakta veyaaralarındaki farklılıklar görülemeyecek halegelmektedir. Bu da şeklinizin sizin kabahatinizolmadan yararsız bir halde basılmasına nedenolabilir. Bu nedenle gri sürşarjların birden fazlakoyu tonunun kullanılmasından sakınınız.

27Annual Review of Earthand Planetary Sciencesc. 24 1996Yin, A. and Harrison, M.,editörler, The TectonicEvolution of Asia, RubeyColloquium, CambridgeUniversity Press,Cambridge 1996

28Renkli şekiller hemen her zaman siyah-beyaz şekillerden daha okunaklıdırlar.Ekseri dergi pahalı bir ücret karşılığındarenkli resim basmaktadır.Örneğin Naturerenkli bir sahifeye £ 500, Elsevier dergileriiise $ 500 istemektedir.Her zaman, proje teklifinize mümkünserenkli şekil basımı için i ayrı bir mikdarkoydurtmaya çalışınız.

29Renkliresim herzamandahaokunaklıdır!

305. Metnin yazılmasıa) Metni yazmaya hazırlık: Metni yazmaya başlamadan önce,daha önceden hazırlamış olduğunuz şekilleri yer müsaitseönünüze ü birbiri i ardına diziniz i i ve gene daha önceden hazırlamışolduğunuz literatürü mümkünse yerinizden kalkmadanulaşabileceğiniz bir yere koyunuz. Elinizin altında bir sözlük ilebir koşut ve karşıt anlamlılar sözlüğü bulundurmanızda çokbüyük yarar vardır. Bugün bu gene bilgisayarlar nedeniyle çokkolay bir hale gelmiştir.Kendi dilinizde bile olsa imlâsından en küçük bir şüpheyedüştüğünüz her kelimeye mutlaka bakınız. Bir makaleyiokurken imlâsı sürekli bozuk yazılan kelimeler kadarokuyucunun canını sıkan ve dikkatini dağıtan pek az şeybulunur.

31Makalenizi İngilizce olarak yazıyorsanız, en iyi bildiğiniz imlâ ile(yani İngiliz veya Amerikan) yazınız. Genellikle dergiler, kendikullandıkları imlâya göre ya değişiklikleri kendileri yaparlar(örneğin Geological Society of America böyle yapmaktadır) yada yapmadan bırakırlar. Bazı dergiler imlâ tercihi belirtirler. Budurumlarda editörle konuşarak iyi bilmediğiniz bir imlâdayazmanın makale metninde tutarsızlıklara yol açabileceğini, bukonuda kendisinin ne düşündüğünü sorunuz.Tüm bilgisayar imlâ kontrollarına rağmen, imlâtutarsızlıklarından kaçmanın hemen hemen mümkünolmadığını ğ ben kendi tecrübemle biliyorum. Bu konudaeditörlerle konuştuktan sonra bugüne kadar hiçbir sorunlakarşılaşmadım.

32Makalenizi hangi imlâda yazıyorsanız y yazın,en yararlı sözlük, dünyanın en büyük sözlüğüolan Oxford English Dictionary’dir dir. Bumuhteşem sözlüğün ikinci baskısı 1989’dayapılmıştır ve tek ciltlik bir Compact nüshasımevcuttur. Ne yazık ki bu önemli sözlük sonderece pahalıdır (1990’da £ 1.500), ancak çokdaha ucuz ve daha güncel elektronikversiyonları çıkmıştır.

33Wikipedia’dan:Now that the text of the dictionary was digitized and online, it could also be published on CD-ROM. The text of the First Edition was made available in 1988. Afterward, three versions ofthe second edition were issued. Version 1 (1992) was identical in content to the printedSecond Edition, and the CD itself was not copy-protected. Version 2 (1999) had someadditions to the corpus, and updated software with improved searching features, but hadclumsy copy-protection that made it difficult to use and would even cause the program to denyuse to OUP staff in the middle of demonstrations of the product. Version 3 (2002) hasadditional words and software improvements, though its copy-protection is still as unforgivingas that of the earlier version, and it is available for Microsoft Windows only.Single-click access to Oxford dictionaries is also available with Babylon Translator, whichprovides access to Concise Oxford English Dictionary and Thesaurus with 240,000 definitionsand 365,000 synonyms and antonyms [1].Screenshot of OED OnlineIn March 2000, the Oxford English Dictionary Online (OED Online) became available tosubscribers. The online database contains the entire OED2 and is updated quarterly withrevisions that will be included in the OED3 . The online edition is the most up-to-date oneavailable.As the price for an individual to use this edition even after a reduction in 2004 is £195As the price for an individual to use this edition, even after a reduction in 2004, is £195or $295 US every year, most subscribers are large organizations such as universities.Some of them do not use the Oxford English Dictionary Online portal and have legallydownloaded the entire database into their organization's computers. Some public

34Macintosh OS 10 ile Oxford English Dictionary’nin OxfordAmerican Dictionary’si bedava olarak verilmektedir.Daha kolay ve ucuz Amerikan sözlükleri Webster’sInternational Dictionary (genellikle üç kuarto cilt; online’ııüyelikle mümkün) ile Houghton-Mifflin şirketi tarafındanyayımlanan American Heritage Dictionary’dir (Online:http://education.yahoo.com/reference/dictionary/).Avustralya İngilizcesi’nin g resmi sözlüğü ğ ise 25 yıldıryayımlanmakta olan Macquarie Dictionary’dir. (Onlineversiyon için şu siteye bakınız:http://www.macquariedictionary.com.au/anonymous@6F18608025/-/p/dict/index.html )İngilizce koşut ve karşıt anlamlı kelimeler için en uygunThesaurus, pek çok baskısı olan Roget’s Thesaurus’tur.Online yararlanmak için i şu siteye bakınız:http://thesaurus.reference.com/search?q=Gem&x=26&y=8

35Türkçe-İngilizce için şu sözlükleri tavsiye edebilirim:•Avery, C. R. ve diğerleri, 1983, Redhouse Çağdaş Türçe—İngilizce Sözlüğü/The Redhouse Contemporary Turkish—English Dictionary: Redhouse Yayınevi, istanbul, xxii+455 ss.•Alderson,, A. D. and İz, , F., 1984, The Oxford Turkish-EnglishDictionary by H. C. Honey and Fahir İz, 3 rd edition: OxfordUniversity Press, Oxford/İnkılâp Kitabevi, İstanbul, xvii+[i]+526ss.•Bezmez, S. and Brown, C. H., 1999, Türkçe-İngilizceRedhouse Sözlüğü/The Redhouse Turkish-English Dictionary:SEV Matbaacılık ve Yayıncılık A. Ş., İstanbul, xiv+1002 ss.

36Türkçe-İngilizce teknik bir sözlük için şundanyararlanabilirsiniz:Özbalkan, N., 1984, Türkçe-İngilizce Teknik Terimler Lûgatı[Dictionary of Turkish-English h Technical Terms], 2 nd enlargededition: Özbalkan Yayınları, İstanbul, 1152 pp.

37Makalenizi yazarken elinizin altında İngilizce-Türkçe g ç birsözlüğün bulunması da yararlıdır: Bunu kullanarakanlamından emin olmadığınız bir kelimeyi vakitkaybetmeden bulabilirsiniz. bili i i Şu İngilizce-Türkçe k sözlükleren güvenilir olanlardır:Avery, R., Bezmez, S., Edmonds, A. Ve Yaylalı, M., 1974,İngilizce-Türkçe Redhouse Sözlüğü Redhouse English-Turkish Dictionary: Redhouse Yayınevi, İstanbul, viii+1152ss.Aldeson, A. D. Ve İz, F., 1978, The Oxford English-TurkishhDictionary, second edition: Oxford UniversityPress/İnkılâpKitabevi, Oxford, xvi+619 ss.

38Teknik İngilizce-Türkçe g ç sözlüklerden benimbildiğim iki tane vardır:Taşpınar, AH A.H.,1980, Taşpınar’s TechnicalDictionary English-Turkish, üçüncü baskı: TaşpınarTkikY Teknik Yayınları, İstanbul, t b l 1073+6 ss.Özbalkan, N., 1992, İngilizce-Türkçe Teknik, , , g çTerimler Sözlüğü: Özbalkan Yayınları, İstanbul,960 ss.

39Makalenizi yazarken elinizin altında bulunması yararlı sözlüktürlerinden biri de bir jeolojik sözlüktür. Dünyada ne yazık kibenim bildiğim güvenilir bir jeolojik jik sözlük yoktur. İngilizcekonuşulan dünyada en sık kullanılan ve en kapsamlı olanıAmerican Geological Institute’un un hazırlamış olduğu veyakınlarda beşinci baskısı yapılmış olanGlossary of Geology ‘dir.Bunun elinizin altında bulunmasında yarar vardır, ama dikkatlikullanmanız gerekir. Gerçi bu sözlük nedeniyle yapacağınızbir hatâyı özellikle bir Amerikalı editörün veya hakeminyakalama şansı sıfıra yakındır. Yeter ki talihsizlik eseri JohnDewey veya Kevin Burke veya benim gibi bir hakemeçatmayın!

40Türkçe jeoloji ve diğer yerbilim sözlükleri isene yazık ki daha da az güvenilirliğe sahiptirler.Bunların hepsinin son derece büyük birdikkatle kullanılması l gerekir. Aşağıda ğ benTürkiye’de yayımlanmış yerbilimi sözlüklerininaşağı yukarı tam bir listesini veriyorum(yalnızca Arap harfleriyle yayımlanmışolanları listeye almadım). Bunlar arasında birnebze güvenilir olduklarını bildiklerimi birasterisk (*) ile işaretledim.

41Altınlı, İ. E., 1971, Karst Adlamas› Sözlüğü—ABD Ölçme İdaresi Su Bütünlemesi Bildirisi 1899-K ... çevirisi: Elektrik İşleriEtüt İdaresi Genel Direktörlüğü, yayın 71-13, Ankara, 34+12 ss.(Not: Bu sözlük Monroe, W. H., 1970, A Glossary of Karst Terminology: [United States] Geological SurveyWater-Supply Paper 1899-K, United Statest Government Pi Printing office, Washington [, D.C.], 26 ss. Ne öz(abstract) ne giriş (introduction) tercüme edilmiştir. Türkçe tercüme ise güvenilir değildir.)Altınlı, İ. E., 1973, Uluslararası Tektonik Sözlüğü, Türkçe Adlama: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayınlarından,Ankara, VIII+235 pp.(Not: Bu sözlük Dennis, J., 1967, International Tectonic Dictionary English Terminology: AAPG Memoir no.7’nin bir tercümesidir; ama türkçe tercüme o kadar kötüdür ki,Prof. İhsan ketin buna bir eleştiri yazmagereğini duymuştur: Ketin, İ., 1974, "Uluslararası Tektonik Sözlüğü Türkçe Adlama" üzerine bir eleştiri: MTADergisi, no. 82, ss. 147-149)Amstutz, G. C., 1973, Maden Jeolojisi Sözlüğü, çeviren Altan Gümüş: Karadeniz Teknik Üniversitesi Genel Yayın No: 50, YerBilimler Fakültesi yayın No:1,Çağlayan Basımevi, İstanbul, 112 ss. (son sekiz sahife numaralanmamış).Anonim, 1937, İlk ve Orta Öğretim Jeoloji Terimleri Türkçe-Osmanlıca, Osmanlıca-Türkçe, Fransızca-Türkçe: T.C.Kültür Bakanlığı, Devlet Basımevi, basım yeri belirtilmemiş, 25 ss.Anonim, 1939, İlk ve Orta Öğretim Jeoloji Terimleri iTürkçe-Osmanlıca, Osmanlıca-Türkçe, Fransızca-Türkçe: T. C.Maarif Vekilliği, İstanbul Maarif Matbaası, 37 ss.Anonim, 1951, T. D. K. İlk ve Orta Öğretim Jeoloji Terimleri—Fransızca-Osmanlıca-Türkçe: Türk Tarih KurumuBasımevi, Ankara, 12 ss.(Not:”İlk ve Orta Öğretim Jeoloji Terimlerinin yetkililerce gözden geçirilmesi için, Terim Kolu'nun yapacağıankette dağıtılmak üzere Türk Dil Kurumu yönünden bastırılmıştır.")Anonim, 1952, T. D. K. İlk ve Orta Öğretim Coğrafya Terimleri—Fransızca-Osmanlıca-Türkçe: Türk Tarih KurumuBasımevi, Ankara, 15 ss.

42Anonim, 1955, T. D. K. Terim Anketleri—Coğrafya: Türkiye Matbaacılık ve Gazetecilik A. O. Yeni Matbaa, Ankara, 27 ss.*Anonim, 1991, Energy Terminology / Terminologie de l'Energie / Energieterminologie / Enerji Terminolojisi—Türkçe,İngilizce, Fransızca, Almanca Teknik Sözlük : Febel, ‹stanbul, xi+523 ss.Anonim, 2001, Seyir Haritalar›nda Kullan›lan Semboller, Kısaltmalar ve Terimler /Symbols Abbreviations Terms UsedCharts: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Hidrografi Neşriyatı Harita No. 1/ INT 1, Çubuklu, İstanbul, 93 ss.onArdos, M., 1976, Açıklamalı Fransızca-Türkçe Jeomorfoloji Sözlüğü Dictionnaire Explicatif Franco-Turc de Géomorphologie:İ[stanbul] [ ] Ü[niversitsi] Edebiyat Fakültesi Yayını No. 2239—Coğrafyağ Enstitüsü Yayını No 89, VI+208 ss.Ardos, M. and Pekcan (Yalçıner) N., 1994, Jeomorfoloji Sözlüğü (Kısmen Yerbilimleri) 1994: İstanbul Üniversitesi EdebiyatFakültesi Yayınları no. 3397, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 264 ss.+bir doğru-yanlış cetveli.(Not: Bu sözlüğün IV. kısmı bir Osmanlıca-Türkçe jeomorfoloji sözlüğüdür; bu kısıma jeomorfolojik olmayanyerbilim terimleri de alınmıştır.)bazıArdos, M. and Pekcan (Yalç›ner) N., 1997, Jeomorfoloji Sözlüğü (Kısmen Diğer Yerbilimleri) Genişletilmiş II. Baskı: ÇantayKitabevi, istanbul, [IV]+326 ss.Bernard, F., Bienner, F., Etienne, J., Gariel, O., Glinzboeckel, C., Gubler,Y., Cottis, M., Luis, M., Reyre, D., and Tempere,1976, Tortul Kayaç Terimleri Sözlüğü ve Atlası, çeviren Salih Yüksel ve Selâhattin Pelin: Karadeniz TeknikÜniversitesi Yayın No. 76, Yerbilimleri Fakültesi Yayın No.7,Kutulmuş Matbaası [İstanbul], 115 ss.+iki teksahifelik ve dört katlanır tablo.C.,Candar, A. A., 1938, Anadolu Coğrafya Lûgatı Sınaçları I : Ankara Ceza Evi Matbaası, 96 ss.+1 harita.*Çepel, N., 1990, Ekoloji Terimleri Sözlüğü Almanca-İngilizce-Türkçe: [İstanbul] Üniversite Yayın No. 3048, [Orman] FakülteYayın no. 324, İstanbul, VII+356 ss.*Çepel, N., yayın tarihi verilmemiş [1995], Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü—Türkçe-Almanca-İngilizce: TürkiyeErozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Yayınları 6, Matbaa TeknisyenleriKollektif Şirketi, İstanbul, VI+[II]+231+[I] ss.Çiftçi, E., 2003, İngilizce-Türkçe Yer Bilimleri Teknik Terimler Sözlüğü: (ne basan ne de basıldığı yer belirtilmiş), IV+580 ss.(Not: Bu başlığında belirtildiği gibi bir İngilizce Türkçe sözlük değildir. Tüm maddeler Türkçe olup, İngilizceeşitleri, sık sık yanlış bir imlâ ile arkasından verilmiştir*Ediger, E., Dündar, T. ve Güyagüler, T., 1979, Madencilik Terimleri Kılavuzu: Türk Dil Kurumu Yayınları, no. 460, 212 ss.

43*Evinay, K., 1973, Haritacılık Terimleri Sözlüğü Türkçe, Almanca, Fransgzca, İngilizce: Harita Genel Müdürlüğü,[Ankara], 628+[3] ss.Güney, E., 1994, Jeoloji-Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü: T. C. Dicle Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Yayınları no. 6,Diyarbakır [I]+567+[5] ss.Güney, E., 1995, Jeomorfoloji Sözlüğü :EkoYayınları, Ankara, 158 ss. (ne yazık ki hiçbir Avrupa dilinde bir endeksiyok)Güney, E., 2003, Toprak-Bitki Coğrafyası Çevrebilim Sözlüğü: T. C. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim FakültesiYayınları [I]+427 ss.(Not: Pek çok terimin İngilizcesi verilmiş, ama her zaman doğru olarak değil; genelde pek güvenilir birsözlük değil).*İzbırak, R., 1964, Coğrafya Terimleri Sözlüğü :Doğuş Matbaacılık, Ankara, 461 pp. + 2 ss yanlış-doğru cetveli.(Not: İzbırak’ın coğrafi terminoloji hakkındaki fikirlerini merak edenler şu makaleye bakabilirler:İzbırak, R., 1949, Coğrafya Terimleri Üzerine Bazı Düşünceler: T[ürk]. D[il]. K[urumu]./B. II. 16, DoğuşMatbaası,Ankara, 36 ss.)*Parmentier, le Général, 1884, Vocabulaire Turk-Français des Principaux Termes de Géographie et des Mots quiEntrent le Plus Fréquemment dans la Composition des Noms de Lieu—présenté à la sectiondeGéographie de l'Association française pour l'Avancement des Sciences au Cogrè de Rouen le 20 Aôut1883: Au Secretériat de l'Association Association, Paris, 77 ss.Öcal, M., Güngör, G. and Gök, M. Ş., tarihsiz, Resimli Madencilik Terimleri Sözlüğü : Basan ve basılan yer belli değil,[V]+291 ss.*Okay, A. C., 1939, Mineralogi Ders Kitabı: İstanbul Üniversitesi Yayınlarından, no. 89, X+330.(Not: Bu Türkiye’de Lâtin Alfabesiyle basılan ilk mineraloji ders kitabıdır. On pp. 311-318 sahifelerarasında son derece yararlı Türkçe bir mineraller listesi ve bunların Almanca,İngilizce ve Fransızcakarşılıkları da verilmiştir.. Kitap 1953, 1957 and 1967, yıllarında yeni baskılar yapmış olup herbaskıda aynı tablonun variyasyonları vardır..)

44*Öngör, S., 1961, Coğrafya Sözlüğü : Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, III+[I]+943+1 yanlış-doğru sahifesi.(Not: 1959 and 1961yılları arasında bu sözlük altı fasikül hlinde yayımlanmıştır. Bu fasiküllerin künyeleri aşağıdadır:Öngör, S., 1959, Coğrafya Sözlüğü, fasikül: 1: Maarif Basımevi, İstanbul, III+[I]+160 ss.Öngör, S., 1960, Coğrafya Sözlüğü, fasikül: II: Maarif Basımevi, Istanbul, ss. 161-320.Öngör, S., 1961, Coğrafya Sözlüğü, fasikül: III: Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, ss. 321-480.Öngör, S., 1961, Coğrafyağ Sözlüğü, ğ fasikül: IV: Millî EğitimğBasımevi, İstanbul, ss. 481-640.Öngör, S., 1961, Coğrafya Sözlüğü, fasikül: V: Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, ss. 641-800.Öngör, S., 1961, Coğrafya Sözlüğü, fasikül: VI: Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, ss. 801-943.*Öngör, S., 1975, Coğrafya Terimleri Sözlüğü (Açıklamalı, Fransızca-Almanca-İngilizce-İtalyanca-İspanyolca Karşılıklarıyla:DevletKitapları, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, VII+349 ss.(Not: Önsözünde belirtildiği gibi, bu sözlüğün madde başları ve beş dilli karşılıklar aşağıdaki eserden alınmıştır:Quencez, G., in collaboration with Hall, P., Huizinga, G. B. W., Marchant, E. C., Ruocco, D., Schmitt, E., ve deAlvarez, M., 1967, Vocabularium Geographicum Français, Deutsch, Italiano, Nederlands, English, Español:Council for Cultural Cooperation of the Council of Europe, Fonds des Publications des Écoles Européennes,Service des Publications des Communautés Européennes, Luxembourg, 298 ss.+1 yanlış-doğru cetveli.Öngör maddelere açıklamaları eklemiştir.)Terán*Öngör, S., 1980, Coğrafya Terimleri Sözlüğü : Türk Dil Kurumu Yayınları, no. 467, Ankara, 173 ss.*Pamir, H. N. and Öztunalı, Ö., 1971, Yerbilim Terimleri Sözlüğü : Türk Dil Kurumu Yayınları, no. 320, Ankara, 191 ss.(Not: Bu sözlük basıldıktan sonra, Ord. Prof. Pamir, Türk Dil Kurumuna bir yazı yazarak, Öztunalı’nın kendihaberiolmadan sözlüğe soktuğu pek çok çevirinin yanlış olduğunu bildirip, doğrularınıgöndermiştir.Pamir’in bu yazısı, serbest bir yaprak halinde daha sonra sözlükler içine sokulmuştur. Bu sözlük Pamir’in düzeltmeleri yapılmadankullanılmamalıdır.)Sanır, F. [A.], 2000, Coğrafya Terimleri Sözlüğü : Gazi Kitapevi, Ankara, XIV+298 ss.Yalçın, O., 1957, Ansiklopedik Coğrafya Sözlüğü: Arkın Kitabevi, İstanbul, 376 ss.Yılmaz, I., 2000, İngilizce-Türkçe ve Türkçe İngilizce Mühendislik Jeolojisi Terimler Sözlüğü (Dictionary of EngineeringGeology): Teknik Yayınevi, Ankara, [III]+145 ss.

45Makale yazarken en çok dikkat etmeniz gereken konulardan biri destratigrafik terminolojidir. Tüm birimlerin adlarını birimin rütbesine (=rank)ve resmi olup olmadığına göre doğru bir şekilde yazmanız gerekir. Bukonuda izlemeniz tavsiye edilen kılavuz şu eserdir:Salvador, A., (editör), 1994, International StratigraphicGuide—A Guide to Stratigraphic Classification, Terminology,and Procedure. Second edition: The International Union ofGeological Sciences and The Geological Society of America,Inc., Boulder, xix+214 ss.

47Türkiye’de hangi birimlerin resmiyet kazanıp kazanmadığını en kolayşuralardan izleyebilirsiniz:Anonim, 1987, Türkiye Stratigrafi Komitesi Bülteni sayı :1, Maden Tetkikve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, 15 ss.Yılmaz, E. ve Duran, O., 1997, Güneydoğu Anadolu Bölgesi Otoktonve Allokton Birimler Stratigrafi Adlama Sözlüğü “Lexicon”: TürkiyePetrolleri A. O., Araştırma Merkezi Grubu Başkanlığı EğitimYayınları No: 31, Ankara, ix+460 ss.Tüysüz, O. ve diğerleri, ğ 2004, Batı Karadeniz Litostratigrafi Birimleri:Stratigrafi Komitesi, Litostratigrafi Birimleri Serisi-2, Maden Tetkik veArama Genel Müdürlüğü, Ankara, [VI]+92 ss.Anonim, 2006, Trakya Bölgesi Litostratigrafi Birimleri: StratigrafiKomitesi, Litostratigrafi Birimleri Serisi-2, Maden Tetkik ve AramaGenel Müdürlüğü, ğ Ankara, [VI]+83 ss.

48Makale yazarken çok titizlikle üzerinde durmanız gereken bir husus da,kronostratigrafik yaş değerlerini en güncel hallerinde vermenizdir. Bununiçin ideal olan tüm dünyada kronostratigrafik yayınları izlemektir. Bu pratikolarak mümkün olamayacağı ğ için, Uluslararası Stratigrafi Komisyonu(International Commission on Stratigraphy: www.stratigraphy.com) sıkaralıklarla uluslararası jeolojik zaman tablosunu yıl olarak yaş konaklarıylaberaber güncelleyerek duyurur. Makalenizi yazarken bu siteye girip, enson durumu not etmeniz ve kullandığınız stratigrafik terminoloji ve yılolarak yaşları buradan aldığınızı belirtmeniz hem editörü hem de hakemlerirahatlatır.Eğer Uluslararası Stratigrafi Komisyonu tarafından verilmiş olanyaşları ş kabul etmemek durumundaysanız, bunu ve nedenlerini,mümkünse yayınlara atıf yaparak belirtmeniz şarttır.

49Uluslararası jeolojik zamantablosunun kitap halindeyayımlanmış son şekli

50Hemen elinizin altında olabilecek çok yararlı bir araç: Mouse pad olarakHemen elinizin altında olabilecek çok yararlı bir araç: Mouse pad olarakuluslararası jeolojik zaman tablosu

51Kullandığınız stratigrafik birimlerin yıl olarak yaşlarını mutlakaveriniz. Bunun iki yararı vardır:1) Makalenizi jeologların dışında coğrafyacıların, jeokimyacıların,jeofizikçilerin, belki mühendislerin ve biyologların, tarımcıların vbokuyabileceğini düşününüz. Bu kişiler jeolojik zaman tablosunundetaylarını bilmeyebilirler.2) St ti fik bi i l i l l k l k i i d j l jik2) Stratigrafik birimlerin yıl olarak yaşlarını vermek sizin de jeolojikolayların hızları hakkında bir fikir edinmenize yararı olur. Yaptığınızyorumların gerçekçiliğini test eden ek bir kriter olarak yaşları da bazıhallerde kullanabilirsiniz.

52Makale veya herhangi bir jeolojik metin oluştururken önem vermenizgereken bir diğer konu da coğrafi isimlerin doğru yazılmasıdır. Yanlışyazılan coğrafi isimler politik olarak sorun çıkarabileceği gibi, editör,hakemler ve okuyucularınız üzerinde yazı yazdığınız ğ yeritanımıyormuşsunuz gibi fena bir intiba bırakabilir. Buna engel olmanınen kısa ve emin yolu coğrafi isimleri uluslarası kabul gören bir otoriteyedayanark yazmaktır. Edinburgh’dada Bartholomew and Sons şirketinin birasırdır çıkardığıThe Times Atlas of the Worldtüm dünyanın kullandığı bir otoritedir. Bu otoritenin en son baskısı 2000yılında çıkan Millenium Edition’dır.Türkiye içindeki 1/500.000 ölçek üzerinde gösterilebilecek tüm coğrafiisimler için ise otorite Harita Genel Komutanlığı tarafından 1977 yılındayayımlanan 1/500.000’likYeni Türkiye Atlası’dır.

53Türkiye için 1/500.000’den daha büyük ölçekli haritalarda ise ootrite geneHarita Genel Komutanlığının ğ yayımladığı y ğ Türkiye topoğrafya ğ haritasıpaftalarıdır.Yazdığınız makalede, kullandığınız yer isimlerini hangi otoriteyedayandırdığınızı belirtmekte büyük yarar vardır.

54Makaleniz fosil isimleri yazmanızı gerektiriyorsa, burada mutlaka uymakmecburiyetinde olduğunuz otorite Uluslararası Biyolojik Bilimler Birliği(International Union of Biological Sciences) Uluslararası ZoolojikTerminoloji Kodu Komisyonu’nun(International Commission onZoological l Nomenclature) yayımladığığInternational Code of Zoological Nomenclature’dur.Stratigrafik Kılavuzdan farklı olarak bu kodun emirlerine mutlak uymazarureti vardır. Kod’un benim bildiğim en son baskısı 1999’da yapılan 4.Baskıdır.Hele paleontologsanız ve yeni bir takson isimlendirmek zorundaysanız,bu kod elinizin altında olmadan bunu yapamazsınız. Bu koda şu sitedenulaşabilirsiniz: http://www.iczn.org/iczn/

55Uluslararası Zoolojik Terminoloji Kodu, dördüncü baskı

56Aynı şey, botanik terminolojisi için de geçerli olup, tüm bitki fosillerininyazılmasındaUluslararası Botanik Terminolojisi Kodu’nu (International Code ofBotanical Nomenclature))izlemek mecburiyetiniz vardır. Bu koda şu siteden ulaşabilirsiniz:http://www.bgbm.fuberlin.de/iapt/nomenclature/code/SaintLouis/0000St.Luistitle.htmHem zoolojik hem de botanik terminoloji koduna göre, birorganizmanın adı önce baş harfi büyük olmak üzere ve italik (yaniyatık harflerle) olarak cins, sonra ilk harfi küçük olmak şartıyla geneitalik olarak tür ve nihayet organizmayı sınıflandırıp isimlendirmiş olanyazarın soyadı (hepsi büyük harflerle) verilerek yazılır. Ör:Archaeopteryx lithographica von MEYERPlanorbis planorbis LAMARCK

57Bir makale yazarken kayaç isimlerinin de doğru kullanılması, artıkkullanımdan kalkmış kayaç isimlerinin kullanılmaması oldukça önemli birkonudur. En azından sıradan herkesin bildiği granit, bazalt, andezit,kumtaşı, kiltaşı vb isimlerin dışında ender kullanılan ve az bilinen kayaçisimlerini kimin sınıflamasına göre kullandığınızı belirtmekte yarar vardır.Katılaşım kayaçların isimlendirilmesi konusundaki en yaygın bilinensınıflama ve isimlendirme Le Maitre tarafından yayıma hazırlanmış olanUluslararası Jeolojik Bilimler Birliği’nin (International Union of GeologicalSciences) Katılaşım Kayaçlar Sistematiği Alt Komisyonunun(Subcommission on the Systematics of Igneous Rocks) sınıflamasıdır:Le Maitre, R.W., 1989, A Classification of Igneous Rocks and Glossary ofTerms—Recommendations of the International Union of GeologicalSciences Subcommission on the Systematics of Igneous Rocks: BlackwellScientific ifi Publications, i Oxford, xi+193 ss.+ 1büyük ük katlanır tablo

58Benzer bir çalışma metamorfikkayaçlar için de sürmektedir. 2004yılına kadar henüz bir sözlükneşredilmemişti.(Bu konuda bkz: Smulikowski,W.,2004, IUGS Subcommission on theSystematics ti of Metamorphic Rocks(SCMR) — Current state of activity:Mineralogical Society of Poland,Special Papers, c. 24, ss. 357-359)

59Metamorfik ve çökel kayaçları için kullanılabilecek sözlüklerin olmamasıkarşısında perakende çarelere baş vurmak kaçınılmazdır. Buradaöncelikle kireçtaşları konusunda Robert Folk’un sınıflaması veterminoloisine sahip olduğumuz ğ için çok şanslıyız. y Kireçtaşlarının tasvirve yorumunda Folk’un sınıflamasını kullanmanızı bilhassa öneririm:Folk, R. L., 1959, Practical petrographic classification of limestones:Bulletin of the American Association of Petroleum Geologists, c. 43, ss.1-38.Folk, R. L., 1962, Spectral subdivision of limestone types: AmericanAssociation of Petroleum Geologists Memoir 1, pp. 62-84.Folk, R. L., 1974, Petrology of Sedimentary Rocks: HemphillPublishing Co., Austin, ss. 160-182.

60Ben klastik kayaçların sınıflanması ve betimlenmesinde de Folk’untavsiyesine uyulması kanısındayım. Eğer elinizdeki veri Folk’unsınıflamasını kullanmanıza izin veriyorsa o sınıflamayı kullanabildiğinizdetayda kullanınız:Folk, R. L., 1974, Petrology of Sedimentary Rocks: Hemphill PublishingCo., Austin, ss. 151-159.

61b) Metnin yazımı:Metninizi yazmadan önce makalenizi şu üç çgenel bölümaayırmanızda büyük fayda vardır:1. Giriş2. Gelişme3. SonuçBunlara ilâveten hemen tüm dergiler bir de makale özü (abstract)yazmanızı beklerler. Nature ve Science gibi dergiler ise, diğerdergilerin i bir öz içerisine i i alınması gereken malzemeyi girişeisığdırmanızı şart koşarlar.Makalenizin neresinin ne içermesi gerektiği konusunda belki de engüzel sözü levha tektoniğinin mucidi J. Tuzo Wilson söylemiştir:«Bir makalede önce özü ve sonuçları okuyun, sonra da şekillere veyşekil altlıklarına bakın. Makalenin vermek istediği mesajı hâlâanlamadıysanız, o makale okunmaya değmez demektir.»

62Metnin yazımında uyulması gereken gramer, stil vb. kurallar makaleyi İngilizceveya Amerikanca yazmanıza göre değişir. Eğer İngilizce yazıyorsanız, mutlakaelinizin i i altında bulunması gereken iki eser şunlardır: l dFowler, H. W. ve Fowler, F. G., 1931, The King’s English—An Essential Guideto Written English: Oxford University Press, Oxford, 383 ss.Fowler, H.W., 1965, A Dictionary of Modern English Usage, second editionrevised by Sir Ernest Gowers: Oxford University Press, Oxford, xxii+725 ss.Bu iki eser o kadar çok kullanılmaktadır ki sürekli basılmaktadırlar (örneğinBu iki eser o kadar çok kullanılmaktadır ki, sürekli basılmaktadırlar (örneğinbenim kütüphanemdeki baskıları seksenli yıllardandır). Dolayısıyla ucuz birerbaskılarını herkes kolaylıkla edinebilir (ikinci el fiyatlar 14-20 YTL arasındadır).

63Eğer Amerikanca yazıyorsanız, kullanabileceğiniz en yararlı ve en popülereser meşhur The Chicago Manual of Style’dırdır.Anonim, 1993, The Chicago Manual of Style, fourteenth edition: i TheUniversity of Chicago Press, Chicago and London, ix+921 ss.Bu eser de sık sık basıldığından elde edilmesi çok kolaydır. Bu baskısınınikinci el fiyatı 40 ile 65 YTL arasında değişmektedir.ğ şAmerikanca’da tamamen jeolojik yazıların yazarlarına dönük olarakhazılanmış bir eser şudur:Hansen, W. R., 1991, Suggestions to Authors of the Reports of theUnited States Geological Survey: U. S. Government Printing Office,[Washington, D. C.], XXII+289 ss.

64Şimdi makalenizi yazmaya hazırsınız. Makalenizi NİÇİN yazdığınızı birdefa daha hatırlamakta yarar vardır:Bilimsel makale, yazarınınbildiğine inandığı vebaşkalarının ş bilmediğini ğsandığı bilimsel bir haberibilim dünyasına iletmek içinyazılır.

65Bu nedenle Giriş bölümünde derhal o haberi veriniz!GİRİŞ

66ANCAK!!!!!!Genel alan teoremini i keşfetmediğiniz i veya tüm kanserleremucizevi bir çare bulmadığınız takdirde, vereceğinizhaberin öneminin genellikle en çok siz ve en çok sizinalanınızda çalışan küçük bir araştırmacı grubu farkındadır.Haberinizin önemine önce hakemlerinizi, sonra editörüve nihayet okuyucularınızı inandırmak sizingörevinizdir. Yani haberiniz hakkında Giriş ş kısmında ciddîbir REKLÂM yapmak zorunda olduğunuzu aslaunutmayınız!Bu reklamın iki bileşeni vardır:1. Bilimsel2. Duygusal

671.Bilimsel reklam:Bilimsel reklamın da kendi içinde iki bileşeni vardır:a) Bilimsel bir sorun çözdüğünüzü bildirmekb) Bu bilimsel sorunun tüm bilim âlemini ilgilendirecek kadar önemliolduğunu anlatmak.Dolayısıyla l Giriş i kısmında açıkça hangi problemi çözdüğünüzüü üanlatın. Bunu yapabilmek için bilim dünyasında böyle bir probleminolduğunu anlatmanız gerekir. Bunun için uğraştığınız alanın bilimdünyasında makaleyi yazdığınız zamandaki durumunu bilmenizgereklidir.Bu durumu ilgili literatüre atıf yaparak özetleyiniz. Bu özet çok,ama çok önemlidir. Editör bu özete göre sizin probleminizin öneminitartacaktır. Özetinizin güvenilirliği önemli ölçüde uygun literatüre atıfyapıp yapmadığınızla ğ ölçülür. Bu nedenle konunuzun uluslararasılliteratürüne hakim olmanız çok ehemmiyetlidir.

68İlgilendiğiniz problemi bu şekilde bilimsel bir çerçeve içine oturtarak tümbilim âlemini niçin ilgilendirmesi gerektiği açıklaması için ortamıhazırladıktan sonra, probleminizi vaz ederek derhal önemini vurgulayınız.«Şu veya şu alanın jeolojik haritası yapılmıştır» veya «şu ve şu tür fosillerbulunup tanımlamaları yapılmıştır» veya «şu bölgedeki yer kaymasıtanıtılacaktır» diye başlayan hiçbir makalenin uluslararası ciddi bir dergidekabul edileceğini beklemeyiniz. Zira bu cümleleri okuyan editörün ilkreaksiyonu «ee, n’apalım yani?» olacaktır!Bir jeoloji haritasını uluslararası bir degiye sunuyorsanız önce o haritayı niçinyaptığınızı ve uluslararası okuyucuyu niçin ilgilendirmesi gerektiğini anlatmanızgerekir. Aynı şey bulduğunuz fosil veya incelediğiniz heyelân için de geçerlidir.Kendinizi okuyucunun yerine koyunuz: Timbaktu’nun Figgy Bee gölücıvarındaki bazaltların tasvirlerini okur musunuz? Ama birisi size bunlarınAfrika’nın Neojen tektoniğindeki, yani manto sorguçlarının incelenmesindekiönemini anlatırsa o zaman ilgilenebilirsiniz!

69REKLAMFASLIHABER FASLIŞengör ve Yılmaz’ın Giriş kısmı

70REKLAM FASLIHABER FASLI

712. Duygusal kısımBu kısım ise tamamen kuracağınız cümle yapısı ve seçeceğinizkelimelerin l i anlamlarıyla l l ilgilidir. ilidi Bu nedenle eğer ğ makalenizi i İngilizceyazıyorsanız ve İngilizceniz iyi değilse, ya bu dili ana dili gibi konuşanbirinden yardım alınız veya yazmaya çalıştığınız makaleye benzermakalelere bakarak yazarların hangi kelimeleri tercih ettikleriniöğrenmeğe çalışınız.Dikkat! Duygusal reklamda aşırıya kaçmak, yaratmakistediğiniz i olumlu l etkinin i tam tersini i yaratabilir!!Yeni başlayanlar için en iyi yol bu konuda tecrübeli bir meslekdaşınyardımına baş vurmaktır.

72Giriş’te duygusal reklam öğeleri. Tür ve yoğunluklarına dikkat ediniz.

73Giriş bölümünde olabildiğince kısa, çarpıcı cümleler kurunuz ve Giriş’iolabildiğince kısa tutunuz. Giriş’in in kısalığı doğal olarak makalenizintürü ve uzunluğu ile orantılı olacaktır.Ama gereksiz uzunluktaki girişler okuyucunun makalenizi okumaktanvaz geçmesine neden olabilir.Unutmayınız: Giriş’in iki amacı vardır:1) Probleminizin önemini anlatmak2) Probleminizi tanıtmakGİRİŞ MAKALENİZİN ENÖNEMLİ VE YAZILMASI EN ZORKISMIDIR. Makalenin editör, hakemler ve okuyucular üzerindeyaratacağı psikolojik etkiyi önemli ölçüde öz (abstract) ve Giriş tayineder.

74Eğer makaleniz özel analitik jeokimyasal veya jeofiziksel yöntemler veyaherhangi bir başka, ş detaylı olarak anlatılması gereken yöntemiçermiyorsa, makalenizde kullandığınız yöntemi ve makalenin nasılsunulacağını da Giriş’in sonunda anlatabilirsiniz:

1BİLİMSEL BİR MAKALE NASILYAZILIR?IIKısa ders• A. M. Celâl ŞengörİTÜ Avrasya Yerbilimleri EnstitüsüKısa Dersler Serisi I© İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü 2006

2Gelişme BölümüMakalenizin ae gelişme ş eböü bölümünün ü ü içeriği,ğ hattâ stili, makalenin türüne göre çokbüyük ük değişiklikler göstermekzorundadır. Bu nedenle önce makaletürlerimizi tekrar hatırlamakta yararvardır:

3Yenilikmakalele eriMevcu udu düze enleme ma akaleleriBilimsel makale ile bildirilmek istenen bilimselhaberler ne türdür?Fikir makaleleri-aVeri makaleleriYöntem makaleleriFikir makaleleri-bl Tartışma makaleleriDerleme makaleleri1. Bir süreci veya bir nesnenin niteliğiniaçıklayabilecek yeni bir varsayım2. Bir süreci veya bir nesnenin niteliğininaçıklanmasına yardımcı olabilecek yeni birgözlem3. Yeni bir yöntem4. Mevcut varsayımların,gözlemlerin, yöntemlerinveya bunların herhangi bir birleşiminin yeni birsentezi5. Başka bir bilimcinin i i verdiği bir haberde görülen öül vehaberin doğruluğunu naksedecek yanlış ve/veyaeksiklik6. Bilimsel bir konu hakkında ortalıkta dolaşan fikir vegözlemleri derleyerek bahis konusu konuyu dahakolay anlaşılır ve tartışılabilir hale getirmek

4Fikir makaleleriBu tür makalelerde Gelişme bölümü yenifikrinizi/varsayımınızı detaylı olarak sunduğunuz bölümdür.Varsayımınızı sunarken unutmamanız gereken en önemlifaktör varsayımınızın yeniliğini anlatmak ve bu yeniliğinaslında eldeki gözlemlerden doğal olarak türemiş olduğuizlenimini vermektir.Yenilikler genellikle sevilmez! Hele bunlar fikirse.Gelişme bölümünde iyi bir strateji öncefikrinizi/varsayımınızı i i i/ açık olarak ve gözlemlerden l doğalğ olarak türemiş bir şekilde anlatmak, sonra bunudestekleyen örnekler vermektir.

5GELİŞME BÖLÜMÜ- IDikkat! Önce aslındavarsayımın parçasıolan, ama daha önceherkesin kabul etmişolduğu ğ gözlemlerianlatan kısım. Buokuyucuyu yenimodelinizi i i kabulepsikolojik olarakhazırlar

6Esas modelinanlatılmayabaşlandığı kısım

7Esas modelin anlatıldığıkısım (devam)GELİŞMEBÖLÜMÜ-IIÖRNEKLER

8Gelişme bölümündeki örnekler kısmında örneklerinizitatminkâr fakat olabildiğince kısa ve öz olarak anlatmayaözen gösterin. Unutmayın: Bir fikir makalesinde amaçörneklerin jeolojisini anlatmak değil, fikri destekleyenörneklerin inanılırlığını kanıtlamaktır.Kısa yazmak zorunda olduğunuz makalelerde (ör. Nature,Science, Geology, Terra Nova gibi dergilerde yayınlamakistediğiniz i makalelerde) l hattâ örneklerinizi i i yalnızca ismenanıp bunları güçlü atıflarla desteklediğiniz takdirde bu bileörnekleme için kifayet edebilir. Zira örnek hakkında detayisteyen kişi, atıf yapılan yayın(lar)a gidebilir.

9Livaccari et al. 1981 Nature

10Fikir makalelerinde en çok dikkat etmeniz gereken husus,ortaya attığınız yeni varsayımın mutlaka gözlem raporlarıylareddedilebilir türden olmasıdır. Kontrolu mümkün olmayanvarsayım bilimsel değildir ğ ve eğer ğ makalenizi yolladğınız ğderginin editörünün beş paralık aklı varsa makalenizi dahahakeme göndermeden reddederek iade eder.Örneğin bir harita örgüsünü açıklamak için artık tamamen yokolmuş gitmiş ve harita tarafından başka hiçbir yoruma mahalbırakmayacak bir şekilde gerektirilmeyen yapıları farzetmeyekalkarsanız, bu kontrol edilemez ve gereksiz bir varsayımolarak reddedilir. Veya yokoluşları açıklayabilmek içinNemesis Yıldızı gibi kontroluna imkân olmayan varsayımlarotaya atarsanız bunu kimse cidiye alamaz.

11Veri makaleleriVeri makalelerinin gelişme bölümleri de yeni verilerinizisunduğunuz bölümdür.Burada yeni verilerinizi hangi problem çerçevesinde (yaniniçin) toplamışsanız o problem çerçevesinde sunmaya gayretgöstermeniz gerekir.

12Orta Çin’de Dabie ŞanDağlarında koezitmineralinin keşfi makalesi.Reklam faslıProbleminçerçevesinintakdimi

13Verinin takdimiSihirli fotoğraf !!!

14Veri takdimi bölümünde bilhassa dikkat etmeniz gerekenhusus toplamış olduğunuz verileri olabildiğince açık vekonunuzun geleneksel veri takdim şekli içinde sunmayagayret etmenizdir.Bir önceki şekilde gösterilen garneti patlatmış olan koezitpsödomorfu bu geleneksel veri takdimine güzel bir örnektir.Garneti patlatan koezit psödomorfu, hem yarattığı ışınsalçatlaklar hem de minerallerin mikroskop altındaki çokkarakteristik röliyefleri nedeniyle son derece tipik bir resimarzeder. Bizden önceki her iki lokaliteyle ilgili makalelerde butipik resim yayınlanmıştır. Bu resmi görenin, yayınınızda neolduğunu anlaması için başka hiçbir yere bakmasına ihtiyaçyoktur. Bunu gören her editör, her hakem, her okuyucu otarihte derhal makalenin büyük önemini anlardı.

15Veri takdiminde çok dikkat etmeniz gereken bir husus,takdimettiğiniz verinin, okuyucu tarafından başka hiçbir yardıma başvurmadan değerlendirilebilmesini temin etmektir.Örneğin, bir jeoloji haritası sunuyorsanız, mutlaka bu jeolojiharitasının bir mostra haritası şeklinde olmasına özengösteriniz. öt iiFosil ve mineral takdiminde fotoğraf ve fotomikrografkaçınılmazdır. Bunların fotoğraftan veya fotomikrograftantayinine imkân olmadığı sürece hiçbir değerleri olmayacağınıunutmayınız.Hava fotoğraflarının ve uzay görüntülerinin baskısınıngöstermek öt kitdiği istediğiniz i tüm nesneleri açıkça gösterecek şekildeolmaları şarttır.

16Örneğin ğ yandaki gibi birfotoğrafı yayınlamayakalkmak okuyucuyahakarettir!(Sayar, C., 1991,Paleontoloji, İTÜKütüphanesi 1435, s. 127)www.calstatela.edu/.../ sediment/nummulites.jpgKaliteli fotoğrafğİki Nummulites ekvatoryal kesidi

17Malik Sayar’ın Mineraloji ve Jeolojikitabından bir bazalt içerisindeki ojitkristalleri fotomikrografı!Augustithis’in Atlas of TexturalProperties of Basalts and TheirGenetic Significance kitabındanbazalt içinde ojit (A) kristallerigösteren fotomikrografAşağıdaki fotomikrograf ne kadar faydalıysa (işaretleme ve ölçeğede bakınız), yukarıdaki de o kadar faydasız hattâ zararlıdır(bilmeyen okuyucu ojitin sırf kesidini karakteristik sanabilir)!

18Şimdi bir de burada seçin: Hangisi daha yararlı?R kli i h f t ğ fl d f t kibi d d hRenkli resim hava fotoğraflarında fay takibi dışında herzaman daha yararlıdır!

19Ketin’in Umumi Jeoloji’sinden Acıgöl maarıPamir’in Dinamik Jeoloji’sinden Acıgöl maarıAşağıdaki çizim, yukarıdaki fotoğraftan daha yararlıdır

20Yöntem makaleleriYöntemler iki çeşittir:Araçsız uygulanan yöntemlerAraçlı uygulanan yöntemler

21Araçsız uygulanan yöntemler:Ör: Pusulasız jeoloji haritası nasıl yapılır (Tom Diblee’ninyöntemi)Kaliforniya’nın Sahil Silsilelerini tek başına haritalıyan büyükAmerikalı jeolog Tom Diblee onlarca pafta haritayı hiçpusula kullanmadan ve son derece doğru ğ olarakharitalamıştır. Yönteminin temeli, güneşe bakarak yöntayini ve göz kararı eğim tayinidir.Böyle bir yöntemi nasıl anlatırsınız?

22Yönteminiz geometrik tasvirler içeriyorsa (ör.Güneşle yönbulmak), tasvir ne kadar basit olursa olsun mutlaka şekilçizerek anlatınız.Herkesin bildiği araçlarla yapılacak basit ölçme işlemleri şeklegerek göstermeyebilir. (Meselâ Kevin Burke’ün sferisite ölçmeyöntemi).

23Araçlı yöntemler:Eğer yönteminiz karmaşık bir teknolojik araç gerektiriyorsa,gelişme kısmında mutlaka önce o aracın ilkelerinianlatmakla işe ş başlayınız. ş Johnson ve Helferty’ninyöntem makaleleriniinceleyelim (Reviews ofGeophysics, 1990):

24YÖNTEMDEKULLANILAN ARACINTEMEL İLKELERİ!Şekillerin sadeliğine ğve öğreticiliğinedikkat ediniz.

25Daha başka ş basit fakatöğretici şekiller.

26Metodun temelinioluşturan aracın tümözelliklerinin detayları....

27Yöntemin ürünlerinindeğerlendirilmesininaşamalarının detayları.

28Özetle....Bir yöntem sunuyorsanız bunun tüm gereklerini, TEMELİLKELERİYLE BİRLİKTE sunmak zorundasınız. Burada daokuyucunuzu yönteminiz ve ilkeleri hakkında hiçbirşeybilmediği gibi, makalenizi okurken ulaşabileceğikaynaklardan yoksun farzetmek son derece yararlı birhareket tarzıdır.Bunu her zaman başaramayabilirsiniz, ama bir yöntemtakdimi yaparken kafanızdaki hedef bu olmalıdır.

29Sonuçlar bölümü:Sonuçlar bölümü ya tartışma ve sonuçlar olarak sunulur veyagelişmenin ardından yazılabilecek bir tartışma bölümünü izler.S l d k bi k d h bl i i i h t tSonuçlarda okuyucunuza bir kez daha probleminizi hatıratıpondan sonra onu nasıl çözdüğünüzü özetlemeniz gerekir.

30Şengör (1976)’nın sonuçlar kısmı

31Sonuçların kesincümelerle («öyledir»,«şöyledir» ş şeklinde))verildiğine dikkat ediniz.Gerekli sunum vesavunma gelişmebölümünde yapılmışolduğundan sonuçlarıyazarken defansifoynamanıza gerekkalmamıştır!

327. Makalenin yayımlanacağıyere (dergi kitap vb)gönderilmesi (yayımlanacakyyer seçimi genellikle 1. ve 2.evrelerde yapılır)

33Birinci kural:Makalenizi yayımlanması ümidiyle yolladığınız derginineditörünün, derginin neyi yayınlayıp neyi yayınlamayacağıkonusunda MUTLAK BİR İ DİKTATÖR İ olduğunuunutmayınız.Bu nedenle makalenizi takdim mektubundan başlayaraktüm evrelerde editöre karşı son derece nâzik ve genellikleher zaman alttan alan bir ifâde tarzıyla hitap etmeyi ihmaletmeyiniz.Bazı editörlerin işlerini son derece iyi yapan birinci sınıf bilimadamları olmalarına karşın, bazıları başka bir şeyyapamadıkları için editör olmuş hırslı ve aptal insanlardır.Her iki tür editöre de aynı nezakette hitap etmek menfaatinizicabıdır.

34Sizin İngilizcenizdeki eksiklik veya karşı tarafın İngilizcesindekieksiklik bazan yanlış anlamalara neden olabilir. Örneğin,demande kelimesi Fransızca’da mâsumâne bir şekilde istekbelirtirken İngilizce’de g karşıdakini ş küçümseyen bir emri dilegetirir. İlk öğrendiğiniz dil Fransızca ise ve İngilizceniz desağlam değilse yazışma esnasında hiç istemeden bu türtuzaklara düşmek kişten bile değildir.Böyle bir tuzağa düştüğünüzü fark eder etmez hemen editörle(veya daha sonra hakemlerinizle) temas edip durumu anlataraközür dileyiniz. Hakemler anonimse, özrünüzü editör aracılığıylailetebilirsiniz.Her durumda özür dilemek size kazandırır. Bu tür durumlardakim haklı kim haksız hesabı aslayapmayın. Suçu üstlenin veözür dileyin. Bu sizi (hele Anglo-Sakson kültüründe) güçlüduruma etirir.

35Örnek bir editöre makale takdimi mektubu:Dear Dr (veya Professor) .....:Enclosed please find one original and two copies ...VeyaAttached please find the typescript and figures of a paper titled«Geology of Pumpkinland» by Dr. Stonehead and myself whichwe submit [to your perusal] with a view to possible publication inthe pages of Nature.Sincerely,A. M. C. Şengör

36Editöre makale takdimi mektubu (bir başka örnek):Dear Dr (veya Professor) .....:Enclosed please find one original and two copies ...VeyaAttached please find the typescript and figures of a paper titled«Geology of Pumpkinland» by Dr. Stonehead and myself whichwe submit for consideration for publication in Nature.Sincerely,A. M. C. Şengör

37Makalenizi hazırlamadan önce, göndermek istediğinizderginin Instructions to Authors (Yazarlara talimatlar) kısmınıdikkatle okuyunuz ve makalenizi orada yazılanlara harfiyenuyarak hazırlayınız. Editör sizin işinizi yapmaz, eksikhazırlanmış bir makaleyi geri gönderir, üstelik hakkınızda daolumsuz bir intiba edinmiş ş olur. Bunun size zararı olacağı ğmuhakkaktır.Bazı hallerde derginin talimatları dışına çıkmak kaçınılmazolabilir. Bu durumlarda makalenizi yollamadn önce mutlakaeditörle telefonla konuşup durumu kendisine açıklayıp izninialmanız gerekir. Bunu eğer İngilizceniz iyiyse elektronik postaile de yapabilirsiniz. Ama telefon pahalı olduğundan editöresizin in ciddiyetiniz hakkında olumlu bir izlenim verecektir!

38Makaleniz editörün eline ulaştıktan ş sonra, editör, bunu değer ğbulursa hakemlere yollayacak ve genellikle onlardan gelendeğerlendirmeler ışığında makalenizi ya kabul edecek,yaetraflı bir revizyon önerisiyle i geri yollayacak veya ufak tefekdeğişikliklerle kabul edecektir.Ufak tefek değişikliklerle kabul demek, aslında kabuldemektir. İstenilen değişikleri yapıp (eğer mutlakayapmamanızı grektiren bir durum varsa bunu editörenedenleriyle birlikte detaylı bir şekilde yazınız!) makaleniziartık basılmak üzere gönderiniz.

39Etraflı revizyon isteğinin anlamı çok çeşitli olabilir. Benetraflı revizyon gerektirdiği söylenen pek çok makalemde azortakarar arası revizyon yapıp geri gönderdiğim zaman dabunun kabul gödüğünü müşahade ettim.Mühim olan hakemlerin ve editörün tüm soru veeleştirilerine elinizden geldiği kadar etraflı cevapvermektir. Hakemlerin ve editörün tüm önerilerini yerinegetirmek zorunda değilsiniz. Ama hepsini olumlu veyaolumsuz cevaplamak zorundasınız. Editör son kararınıcevaplarınızı değerlendirdikten sonra verecektir. Bu nedenlecevaplarınızın tonu ve içeriği ğ hayati önemi haizdir.

40Hakemleriniz söylediklerinizin bir kısmını hatta tamamınıyanlış anlamış olabilirler; hakem seçimi size göre yanlışolmuş olabilir; hakem salak olabilir.Tüm bu ahval ve şerait altında dahi birinci vazifenizhakemlere teşekkür etmek, eleştirilerinden ne kadaryararlandığınızı yazmak ve ondan sonra eleştirilerinicevaplamaktır.Unutmayınız, hakemler genellikle editörün tanıdığı vesaygı duyduğu bilim insanlarıdır. Aksi takdirde onlarıhakem olarak seçmezdi. Hakeme hakaret bir yerde editörehakarettir. Makalenizin basılıp basılmayacağı konusundadiktatörce bir karar yetkisi olan birisine hakeret etmeksanırım akıllıca bir hareket tarzı değildir.

41Makaleniz doğrudan red de edilebilir. Pek çokkaliteli dergide makale kabul oranı zaten hiçbirzaman % 50’yi geçmez; bazılarında %20’lerinaltındadır.Makaleniz reddedilirse ısrarcı olmayı aklınızdanbile geçirmeyiniz. Reddediliş nedenlerini gözdengeçirip haklı bulduklarınız konusunda değişiklikleryapıp hemen bir başka dergiye yollayınız.Makalenizin reddi, onun mutlaka kötü veya yanlışolduğuanlamına gelmez. Reddin tonla sebebivardır:

421. Doğru bir fikri veya tasviri düzgün yapamamışsınızdır.2. Hakemler dediğinizi anlayamışlardır3. Editör dediğinizi anlayamamıştır (bu sizden, onunbilgisizliğinden veya reddettiği andaki psikolojikdurumundan kaynaklanıyor y olabilir.)4. Editörün elinde sizinkinden daha önemli makaleyığılması olmuş olabilir.5. Makaleyi gerektirdiği şekilde takdim etmeyip editörükızdırmış olabilirsinizvs vs...

43Makalenizin bir hatta birkaç dergi tarafındanreddolunmasına kat’iyyen üzülmeyin, cesaretinizikırmayın!Unutmayın ki:«Eğer ömrünüz boyunca hiçbir makalenizreddolunmamışsa, orijinal hiçbir şey söylememişsinizdemektir» (J. Tuzo Wilson)«Her makale eninde sonunda basılır» (Kevin Burke)John Dewey ve Kevin Burke’ün 1973 yılında Journal ofGeology tarafından yayımlanan klasik Tibet makalesi dahaönce beş dergi tarafından reddedilmişti.

44Dan McKenzie ve Andrew McKenzie’nin GeologicalMagazine tarafından yayınlanan ve petrol jeolojisikonusunda yılın en iyi makalesi seçilen gerilme ve petrololgunlaşması l konulu makaleleri, l daha önce AAPG Bulletintarafından hakemlerin makaleyi anlayamadıklarıgerekçesiyle reddedilmişti!Morley’nin Vine ve Matthews’un modelini daha önceortaya koyan makalesi Nature tarafından reddedilmişti.

45Manto sorgucuhipotezinin reddi!!!Wyllie, P., 1976, The Way the Earth Works

46Muhtelif reddolunma serileri (=rejection sequences»):NatureScience Geology Terra NovaRed JGR GSA Bulletin Geol. Soc. London JournalAmerican Jour. Sci.Journal of GeologyGeological l MagazineInternational Jour. EarthSci.TectonophysicsAsian Jour. Earth Sci.

47Son söz: Kaliteli makale yazmanın sırrı, bol bol kalitelimakale okumaktan kt geçer. Mutlaka ve mutlaka bol bolönemli makale okuyunuz.Unutmayınız:«En iyi jeolog arazide değil, kütüphanede yetişir»Kenneth J. Hsü

48Alıştırma ş 1:Türkçe olarak “makale yazmanın yöntemleri” konusundabir ders verilmesinin yararlı olup olmadığı konusunda birmakale yazınız (farzedin ki bunu Journal of GeologicalEducation’a yazıyorsunuz).Alıştırma 2:Tezinizi bitmiş kabul edin. Bundan bir makale çıkararakuygun bir dergiye yollanmak üzere her şeyiyle hazırlayın.Bunu ders dışında yapın ve bitirdiğiniz zaman gelipbenimle tartışın.