eleştirisel kaynak inceleme, hipotez ve strateji geliştirme

ELEŞTİRİSEL KAYNAK İNCELEME,HİPOTEZ VE STRATEJİ GELİŞTİRME• Bu bölüm sonunda;– Eleştirisel kaynak incelemesinin önemi veyapılması,– Araştırma sorusu ve amaçlarının oluşturulması,– Hipotez geliştirilmesi ve– Uygun araştırma stratejisinin belirlenmesiHakkında bilgi edinmiş olacaksınız.

• Bir konuyu araştırmaya başlamadan önce dahaönce o konu hakkında ne tür çalışmalaryapıldığını ve hangi sonuçlara ulaşıldığınıgörmek amacıyla yapılan bir çalışmadır.• Kes-yapıştır şeklinde bir çalışma değildir.• Eleştirisel kaynak incelemesi araştırmacınınkonuya diğerlerinden hangi yönleriyle farklı birkatkı yapacağını belirlemesi açısındanönemlidir.

Eleştirisel kaynak incelemesi yapılması• Kaynakları incelerken;– Daha önce yapılan çalışmalar benim araştırmasonuçlarıma-amaçlarıma ne kadar cevapverebiliyor?– Kaynak incelemem amaçlarımla-hipotezlerimle nederece ilgilidir?Şeklinde sorularla yaklaşırsak, çok daha verimli birkaynak incelemesi yapılmış olur.

• Kaynak incelenmesinde hangi yöntembenimsenirse benimsensin, belirlenenkaynakların okunduğunun, anlaşıldığının vedeğerlendirildiğinin (ilgili kişilere)gösterilmesi/hissettirilmesi gerekir.• Eleştirisel kaynak incelemesinin can alıcı noktası,yazında bulunan farklı fikirleri tutarlı ve özlüiddialar haline getirmektir.• Araştırmanın takip eden bölümleri için bu iddialarbirer yol haritası olacaktır.

Kaynaklara ulaşma• Kütüphaneler ile ilgili bütün kural ve imkanlarınöğrenilmesi,• Araştırılan konuyla doğrudan ilgili olankaynakların öğrenilmesi,• Genel kaynakların öğrenilmesi,• Kütüphaneler dışında kaynak edinebilecek kurumve kişilerin belirlenmesi,• İnternet ortamında kaynak taraması yapılmasınınöğrenilmesi,• Danışman, meslektaş ve arkadaşlara danışılması.

İncelenmesi gereken kaynaklarnelerdir?• Okunabilen veya dinlenebilen her şey;• Kitaplar• Süreli yayınlar• Tezler• Araştırma raporları• Makaleler• Konferans bildirileri• Gazeteler• İnternet• Radyo-televizyon

Hipotezlerin oluşturulması ve ifadeedilmesi• Hipotez, araştırmacının araştırma probleminindeğişkenleri arasındaki ilişkiye dair beklentileriniifade eder.• Araştırmacının, çalışmanın sonuçları hakkındakidüşüncelerinin özlü ifadesidir.• Araştırmalar, bir şeyi ispatlamak (hipotezidoğrulamak) için yapılmaz.• Bu bakımdan bir hipotezin doğrulanması/kabuledilmesi ile reddedilmesi aynı öneme sahipsonuçlardır.

Hipotezin özellikleri• İyi bir hipotez şu özelliklere sahip olmalıdır.1. Daha önce yapılan çalışmaların sonuçlarıylauyumluluk göstermelidir.2. Yargı niteliğinde olmalıdır (fark vardı, fark yoktur,ilişki vardır)3. Makul olmalıdır.4. Açık ve mümkün olduğunca öz bir şekilde ifadeedilmelidir.5. Sınanabilir olmalıdır.

Hipotez türleri• İfade edilme biçimlerine göre hipotezler,araştırma ve istatiksel olmak üzere iki grubaayrılırlar.• Araştırma hipotezi, araştırmacının veritoplayıp analiz yaptıktan sonra, doğrulamayıumduğu ilişkinin ifade edilmesidir.• Araştırma hipotezleri yön belirten ve yönbelirtmeyen olmak üzere ikiye ayrılırlar.

• Yön belirtmeyen hipotez, sadece değişkenlerarasında bir ilişki veya farkın olduğunu ifadeeder.• Ancak bu ilişki veya farkın yönünü ifade etmez.• Yön belirten araştırma hipotezleri ise,değişkenler arasındaki ilişkinin veya farkınyönünü de ifade eder.

• Yön belirtmeyen bir araştırma hipotezi;– H: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalamaürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiğiortalama ürün(saat) arasında anlamlı bir fark vardır.• Veya,– İşetme bölümü 1. sınıfında okuyan kız ve erkenöğrencilerin, İşletme Yönetimi dersindeki başarılarıaçısından aralarında anlamlı bir fark vardır.• Bu hipotezi yön belirtir hale getirmek gerekirse;– H: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalamaürün ( saat) gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiğiortalama üründen (saatten) daha fazladır.

• İstatiksel hipotez ise, değişkenler arasında bir ilişki veyafark olmadığını , varsa bile bunun tamamen şans eseriortaya çıktığını ve gerçek olmadığını ifade eder.– Ho: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiğiortalama ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan birişçinin ürettiği ortalama ürün(saat) arasında anlamlı birfark yoktur.• İstatiksel hipotezin bir de alternatif hipotezi vardır.(H1).– H1: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiğiortalama ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan birişçinin ürettiği ortalama ürün(saat) arasında anlamlı birfark vardır.

Hipotezsiz çalışmalar• Bazı çalışmalarda hipotezler açıkça ifadeedilmesine rağmen, bazı çalışmalarda ise örtülübir şekilde ifade edilirler. Bu o çalışmanınhipotezsiz olduğu anlamına gelmez.• İfade, “Küreselleşme ile birlikte rekabetin giderekyoğunlaştığı günümüz iş dünyasında, firmalarınyaşayabilmeleri, ancak çevresel değişiklikleridoğru yorumlayabilme ve yönetebilmeyeteneklerine bağlıdır”• Örtülü hipotez: Küreselleşme ile rekabetinyoğunlaşması arasında doğrusal bir ilişki vardır.

Araştırma stratejisinin belirlenmesi.• Araştırma stratejisi, araştırmacının araştırmasorularına nasıl cevap bulacağına dair planyapmasıdır.• Araştırma stratejisi, araştırma problemlerindenkaynaklanan açık hedeflere sahip olmalı , verilerinhangi kaynaktan elde edileceği belirtilmeli,karşılaşılabilecek kısıtları (verilere ulaşmak,zaman, maliyet,yer gibi) ifade etmelidir.• Aynı şekilde uyguladığı araştırma stratejileriningerekçelerini de açıklayabilmelidir.

Araştırma yaklaşımlarınınsınıflandırılması• Araştırmalar değişik ölçütlere göresınıflandırılabilir.• Araştırmacı bu ölçütlerden hangisini, niçindikkate aldığını açıklamak durumundadır.• Araştırma yaklaşımları; olguyu açıklamadabenimsenen yöntem, veri edinme yöntemi ,incelenen süre ve araştırmanın amacına göresınıflandırılabilir.

1- Benimsenen yöntem bakımındansınıflandırma• Pozitivizm; daha önce de üzerinde durulduğu üzerepozitivizm, özellikle fen bilimlerinde olduğu gibi,araştırmanın sübjektif değerlendirmelerden ve bireyselyorumlardan arındırılarak toplumsal veya beşeriolgularında açıklanabileceği düşüncesinedayanmaktadır.• Pozitivist yaklaşıma örnekler;– Tümevarım niteliğindedir (genellenebilir)– Değişkenler arasında nedensel ilişkileri izah etmeye çalışır,– Genellikle nicel(sayısal) veriler kullanılır,– Hipotezlerin sınanması mantığıyla hareket edilir.

• Yorumlayıcı yaklaşım- Fenomenoloji• Yorumlayıcı yaklaşımın özelliği, insanların olgularıyaşadıkları şekilde açıklama yaklaşımını benimsemesidir.• Pozitivist yaklaşımdan farkı, sosyal olayları fen bilimcilerinyaklaşımı ile izah etmenin geçerliliğini reddetmesidir.• Sosyal olaylar oldukları/yaşadıkları gibi incelenmeli veaçıklanmalıdır.• Bu yaklaşımın temelinde insan davranışlarını anlamak içinonu yorumlamak ve aynı zamanda yorumların tamamenobjektif olamayacağı gerçeğini kabul etmek gereğiyatmaktadır.

ZAYIFLIKÜSTÜNLÜKPozitivist ve yorumlayıcı yaklaşımınüstün ve zayıf yönleriPOZİTİVİZM•Çok sayıda verinin ekonomik şekildetoplanması•Başlangıçtan itibaren net birkuramsal odaklanma•Araştırma için araştırma süreciüzerinde daha fazla kontrol•Kolayca karşılaştırılabilecek veriYORUMLAYCI•Nasıl ve niçinini anlamayı kolaylaştırır•Araştırma sürecinde meydana gelendeğişiklikleri araştırmacının takip etmeşansı vardır•Sosyal süreci daha iyi anlama imkanı•Esnek değil- veri toplanmayabaşlandıktan sonra değişiklik yapılmaz•Sosyal süreci anlamada zayıf•İnsanların sosyal olguya atfettiklerişeyleri genellikle açığa çıkaramaz•Veri toplamak zaman alıcı olabilir•Veri analizi zordur•Açık sonuçlar oluşmadıkça araştırmacıbelirsizliklerle savaşır•“ Araştırmacı olmayanlar” tarafındangenellikle daha az bilimsel bulunur

• Karma yaklaşım• Aynı araştırma projesinde her iki yaklaşımınbirlikte kullanılmasını ifade eder.

2- Kullanılan Araştırma YöntemineGöre Sınıflandırma• Deneysel araştırmalar;• Genellikle fen bilimlerinde kullanılan bu araştırmayöntemi, son zamanlarda giderek artan orandasosyal bilimciler tarafından da kullanılmaktadır.• Deneysel bir çalışmada araştırmacı en azından birbağımsız değişkeni maniple (istediği şekilde değerverir- ışık , ısı oranını artırmak gibi) eder ve bununbir veya daha çok bağımlı değişken üzerindekietkilerini belirlemeye çalışır.• Bu nedenle kontrol deneysel çalışmalarda temelrol oynar.

• Anket Araştırmaları• Anket çalışmaları işletme, iktisat ve diğertoplumsal bilimlerde çok yaygın olarakkullanılmaktadır. Görece olarak çok sayıdaveriyi, ekonomik olarak elde etmekmümkündür.

• Örnek olay çalışmaları• Örnek olay, “bir veya az sayıda birbiriyle ilgilidenek üzerinde yapılan ayrıntılı çalışma” şeklindetanımlanabilir. Yapılan derinlemesine sorgulamaile bir kişi, grup veya kurum hakkında ayrıntılıveriler elde edilir.• Bu yöntemin en önemli sakıncası, gözlemciönyargısı (gözlemci görmek istediği şeyi görür) veelde edilen sonuçların genelleştirilme zorluğudur.

3- Kapsadıkları süreye göresınıflandırma• Araştırmacı, araştırmasını tasarlarken, araştırmaistediği konu hakkında süre itibarı ile nasıl biryaklaşımla veri toplayacağını belirlemekzorundadır.• Bu bakımdan araştırmalar anlık (fotoğraf) vesüreli (film) olarak sınıflandırılabilir.• Araştırmacı ister deneysel, ister anket veya örnekolay çalışması tasarlıyor olsun, araştırmasorularına olgunun fotoğrafını mı yoksa filmini miçekerek cevap bulacağına karar vermekzorundadır.

• Anlık Araştırmalar,• Yapılan çalışmalar, araştırılan olgu veya olgularınbelli bir andaki durumunu ortaya koymaya yönelikolabilir. Amaç olgunun belli bir andaki resminiçekmektir.• Birincil veri kullanılan, Akademik amaçlıçalışmaların büyük çoğunluğu bu türdendir.(Bugün seçim olsa, oyunuzu kime verirdiniz?Türünden sorular)• Anlık çalışmalarda genellikle anket yöntemikullanılmaktadır.

• Süreli araştırmalar,• Süreli araştırmaların en önemli üstünlükleriaraştırılan olguya ilişkin değişme ve gelişmeleritespit edebilme kapasiteleridir.• Özellikle ikincil veri kaynaklarından elde edilenverilerin kullanıldığı çalışmalar için idealdir.• Yıllar itibarı ile enflasyon oranları, gelir artışıvb.

4- Araştırmanın amaçlarına göresınıflandırma• Üç tür sınıflandırmadan söz edilebilir.1. Olayları ortaya çıkarmayı amaçlayanaraştırmalar- keşfedici2. Olanı tanımlamayı amaçlayan araştırmalartanımlayıcı3. Olanı izah etmeyi amaçlayan çalışmalaraçıklayıcı

• Keşfedici araştırmalar• Bu tür araştırmalar “ne oluyor” sorusunacevap aramak için idealdir. Araştırmacı konuhakkında bilgisini derinleştirmek ve konuyudaha değişik boyutlarıyla anlamak isterseböylesi bir yöntem tercih edilir.• İkincil kaynaklara müracaat veya konunuzmanlarıyla görüşmek

• Tanımlayıcı araştırmalar• Tanımlayıcı araştırmaların amacı bir örgüt, birey,grup, durum veya olgunun düzgün bir portresiniçizmektir.• Olgunun tanımlanması yetmez, aynı zamandaaçıklanması ve imalarının da ortay konmasıgerekir.• Özellikle tez çalışmalarında danışmanlar,tanımlayıcı araştırmalardan pek memnunolmazlar.• Bu gibi çalışmalar “Ee? Sorusuna maruz kalır.

• Sebep-sonuç araştırmaları• Araştırmacının , araştırmasına konu ettiğideğişkenler arsında neden-sonuç ilişkisioluşturduğu çalışmalara açıklayıcı çalışmalardenir.• Böyle bir çalışmada araştırmacının amacı çalıştığıdurum veya konuyu değişkenler arasındakiilişkilerle açıklamaktadır.• Örneğin, makinelerin eskimesiyle, firelerinartması arasındaki bir ilişkinin ortaya çıkarılmasıgibi.

Araştırma yaklaşımlarınınsınıflandırılmasıSINIFLANDIRMA ÖLÇÜTÜBENİMSENEN YAKLAŞIMVERİ EDİNME YÖNTEMİELE ALINAN SÜREAMAÇLARINA GÖREYÖNTEM•Pozitivist•Yorumlayıcı•Karma•Deneysel•Anket•Örnek Olay•Anlık•Dönemlik•Keşfedici•Tanımlayıcı•Açıklayıcı