İTÜ DENARK SİRİUS

MAKALE
Mahan’ın politikasının en büyük destekçilerinden
Amerikan Başkanı Theodor Roosevelt
Geçen iki yüzyılın genel tarihi
ile deniz tarihini birbiriyle bağlantılı
olarak ve olayların birbiri
üzerine olan etkisini gösterecek
şekilde incelemeye karar verdim.”
İlginçtir ki, Mahan’ın yazdığı
bu kitap ve kitaptan bağımsız
olarak yazdığı ve basılmasını talep
ettiği 1793-1812 arasını Fransız
denizciliği üzerinden anlatan
Fransız Devrimi ve İmparatorluk
bölümü ilk başta Denizcilik
Bakanlığı (Bureau of Navigation)
tarafından desteklenmemiş,
“kitap yazmak deniz subayının
görevi değildir” cevabıyla karşılanmıştır.
Oysa ki Mahan, ülkesi
dışında tanınmaya başlamış,
İngiltere’ye gittiğinde çok itibar
görerek Oxford ve Cambridge
Üniversiteleri tarafından akademik
unvanla ödüllendirilmişti.
Sonunda 1896’da kırk yıllık bir
hizmetten sonra 1898’de İspanya-ABD
Savaşı’nın sonuna kadar
Deniz Savaş Kurulu (Naval War
Board)’na üye olarak davet edildi
ve savaş stratejisinde Mahan’ın
katkısı, onun Lahey’deki Barış
Konferansı’na katılacak olan
Amerikan heyetine üye olmasını
sağladı. Burada, Amerikan delegasyonunun
izolasyonist politika
izlemeyi savunan Monroe Doktrini’ne
uygun şekilde Amerikan deniz
gücünün önemini vurguladı.
Dönemin donanmasındaki yenilikleri
takip eden Mahan, 1911’de
Deniz Stratejisi kitabında da çağdaş
deniz savaşlarını anlatmıştır.
Mahan’ın yazdıkları Avrupa’da
emperyalizm yarışında olan
bütün ülkelerin donanma güçlerini
etkilemiştir. 1888’de tahta
çıkan ve imparatorluk kuruluşu
için denizciliğin önemini anlamış
olan Alman İmparatoru II. Wilhelm,
kitabı notlar alarak okumuş
ve kitabın Alman donanmasında
okutulmasını sağlamıştı. Kitabın
kısa süre içinde Fransızca, İspanyolca,
İtalyanca, Japonca ve
Rusça’ya çevrilmesi de Mahan’ın
katkısının uluslararası boyutunu
gösterir. Nitekim bazı yazarlar,
1904 yılında gerçekleşen Rus-Japon
Deniz Savaşı’nda Japonların
kazanmasını Mahan’ın katkısına
bağlar. Mahan’ın yaptığı, aslında
İngiltere’de yaklaşık üç yüz
yıl önce Francis Bacon (1561-
1626)’ın dile getirdiği düşünceleri
modernleştirmek, gerçekçi bir
zemine oturtmak ve bunu sistemli
bir devlet politikası olarak oturtmaktı.
Bacon, “Denize hâkim
olmak monarşinin bir özetidir.
Denize hâkim olan büyük bir özgürlük
içindedir ve istediği kadar
az veya çok savaşabilir” demişti.
1 İngiliz deniz tarihçisi Sir Julian
Corbett de Mahan’ın yazdıklarının
literatüre katkısını şöyle özetler:
“Deniz tarihi ilk defa felsefi
bir zemine oturtulmuştu. Şimdiye
kadar deniz tarihçileri için geçer-
li olan gerçeklerden yola çıkarak
genellemeler yapmak mümkündü.
Mahan’ın yazdıklarıyla devlet
adamlarının ve politika yazarlarının
kulakları açıldı ve dünya politikalarında
yeni bir nota duyulmaya
başlandı. Bu emperyal öğreti,
politik düşüne ve eylemde büyük
etki yarattı.” 2 Bu öğretinin başarısı
ve nüfuzu, 1901-1909 yılları
arasında görev yapmış Amerikan
Başkanı Theodor Roosevelt’in
yayılmacı politikasında da görülebilir.
Nitekim kendisi de amatör
bir tarihçi olan ve 1882’de 1812
Deniz Savaşı (The Naval War of
1812) kitabını yazan Roosevelt,
ülkenin doğal kaynaklarının korunması,
Great White Fleet adıyla
kurulan büyük bir donanmayı
dünya turuna çıkarması ve en
önemlisi Panama Kanalı’nın inşasıyla
adını duyurmuştur. Ayrıca
Roosevelt, Rus-Japon Savaşı’nın
sona ermesi için arabuluculuk
rolü oynamış ve barış tesisisi sağlamış,
1906’da Nobel Barış Ödülü
kazanmıştır. Bunlar göz önüne
alındığında Roosevelt’in savaşı
sona erdirmesindeki katkısında
Mahan’ın payı olduğunu söylemek
yanlış olmaz. Nitekim Roosevelt
de 1914’teki ölümünden
sonra yazdığı bir anma yazısında
Mahan’ı “Birinci sınıf bir devlet
adamının beynine sahip olan tek
büyük deniz yazarıydı” şeklinde
tanımlar. 3 *
* Bu makale, Alfred T. Mahan'a göre Deniz Harbi kitabındaki bilgilerden derlenmiştir. Bkz. Mahan, Alfred T.
Mahan'a göre Deniz Harbi. Çev. (E) Dz. Kur. Alb. A. Tunçer Büyükonat. İstanbul: Doruk Yayıncılık, 2013. Mahan’ın kitabı
en son 2012 yılında basılmıştır. Mahan, A. T. The Influence of Sea Power Upon History, 1660-1783. North Chelmsford,
MA: Courier Corporation, 2012.
@itudenark 41